‘Dokter Dood’ wil 3D-geprinte
zelfmoordsarcofaag in 2022 uittesten
De Australische arts Philip Nitschke weet internationaal aandacht te trekken met zijn ‘Sarco’, een capsule waarmee je uit het leven zou kunnen stappen zonder tussenkomst van een arts. Maar zelfs in Zwitserland gaat dat niet zomaar.
Caroline de Gruyter
Als je uit het leven wilt stappen, om welke reden ook, kun je
binnenkort met een 3D-printer een soort zelfmoordcapsule maken, erin gaan liggen en op een knop drukken. Na een minuut raak je bewusteloos, vijf tot tien minuten later ben je dood.
Althans, zo kán het gaan, als de Australische arts Philip Nitschke (74), bekend als ‘dokter Dood’ zijn zin krijgt. Nitschke wil dat het individu absolute vrijheid krijgt om zijn leven te beëindigen, zonder tussenkomst van een arts of wie dan ook. Hij is al jaren bezig om zo’n capsule te bouwen: de ‘Sarco’, een soort kruising tussen een
futuristische doodskist en een overdekte bobslee. Nu beweert hij dat hij die komend jaar voor het eerst zal testen in Zwitserland, dat als enige land geen wettelijke obstakels zou opwerpen. Een jurist aan de universiteit van Sankt-Gallen, Daniel Hürlimann, zou hem dat
hebben verzekerd. Met die claim haalde Nitschke, die al zes jaar in Nederland woont, recentelijk internationale kranten als The
Washington Post, Die Welt en The New York Times.
Maar in Zwitserland hebben ze hun bedenkingen. Hulp bij zelf - doding is daar onder bepaalde voorwaarden toegelaten en mensen komen uit de hele wereld naar het Alpenland om bij organisaties als Dignitas en Exit een eind aan hun leven te maken. Maar juristen zeggen dat dit onder streng toezicht gebeurt en zwaar gereguleerd is.
De Zwitserse autoriteiten willen de boel graag in de hand houden.
Ofwel: geen sprake van dat de Sarco zomaar mag worden gebruikt.
Philip Nitschke stelde zijn Sarco in 2019 al eens voor op de designexpo van Venetië, maar ‘uitgeprobeerd’ is het toestel nog niet. zuma press
Swissmedic, de instantie die vergunningen verleent voor medicijnen en toezicht houdt op behandelwijzen, zei tegen de
nieuwssite Watson dat het zich niet bezighoudt met
‘fantasieproducten’. Exit International, Nitschkes bedrijf dat de Sarco produceert, zou geen aanvraag hebben ingediend. Dus kon er ook geen toestemming zijn.
Maar aan de telefoon beweert de Australiër, die in Zwitserland is om
‘voorbereidingen te treffen’, dat Hürlimann heeft bezworen dat hij geen vergunning nodig heeft. Op de vraag of hij dat kan bewijzen en een kopie van Hürlimanns rapport kan sturen, zegt hij: ‘Nee, dat maak ik niet openbaar.’
Pillen uit Peru
Is Nitschke een fantast of een doorgeslagen activist? Lokt hij bewust controverse uit om reclame te maken voor zijn uitvinding? Of ziet hij werkelijk mogelijkheden om de Sarco volgend jaar in Zwitserland in gebruik te nemen? Dat is moeilijk te bepalen. Hij lijkt in elk geval wel precies te weten waar hij naartoe wil. In Australië, waar euthanasie bij wet verboden is, verloor hij zijn vergunning toen hij iemand hielp te sterven. Naar eigen zeggen week hij daarna uit naar Nederland, omdat daar ‘een betere atmosfeer is. In Nederland spreken mensen openlijk over euthanasie.’
Ook in Nederland mag Nitschke mensen niet helpen te sterven. Maar daar heeft hij iets op gevonden: een doe-het-zelf e-book, The peaceful pill e-handbook, waarin hij uitlegt hoe je een eind aan je leven kunt maken en waar je de beste pillen kunt krijgen (‘Peru: alles is daar zonder recept te krijgen’). Het boek kost 80 euro en vindt, zegt hij, in bepaalde kringen gretig aftrek.
Volgens de Zwitserse wet mag je onder andere alleen iemand helpen te sterven als je dat geen gewin oplevert – geen erfenissen dus, en geen winstbejag. Daarom gaat Nitschke niet zelf Sarco’s op de markt brengen en verkopen. Mensen moeten het e-book aanschaffen, en daarin vinden ze een link die ze kunnen gebruiken om de capsule zelf in 3D te laten printen. ‘Mensen staan al in de rij’, verzekert hij. ‘Ik heb ook vrijwilligers die de Sarco willen testen. Komend jaar, zeker.
Daarom zit ik nu in Zwitserland. Vandaag ben ik bij een begeleide euthanasie geweest van twee mensen. Hartverscheurend. De een was doodziek, de ander wilde niet alleen verder. Alleen in Zwitserland kunnen ze samen sterven.’
Nitschkes partner, gezondheidssocioloog en jurist Fiona Stewart, is in Nederland bezig een stichting op te richten, De Vredige Pil, die als een soort reisbureau moet fungeren en verzorgde trips naar
Zwitserland zal aanbieden.
Beoordeling door computer
Afgelopen jaar hebben 1.300 mensen in Zwitserland begeleid een eind aan hun leven gemaakt. Een arts moet daarbij vaststellen dat de persoon in kwestie dat echt zelf wil en psychologisch stabiel is. De arts voert meerdere gesprekken en schrijft dan een barbituraat voor.
Nitschke wil in de toekomst van die arts af. Zijn capsule vult zich na een druk op de knop met vloeibare stikstof, waardoor de zuurstof uit de lucht verdwijnt. Daarvoor is geen doktersrecept nodig: vloeibare stikstof is gewoon te krijgen.
Ook wil de Australiër de psychologische beoordeling van de patiënt aan kunstmatige intelligentie overlaten. ‘Het idee dat iemand anders over jouw einde beslist, is onverdraaglijk.’ Maar de software
daarvoor is nog niet klaar. Voor lopig erkent Nitschke dat hij niet onder een arts uitkomt.
Hij wil zijn capsule daarom testen en in gebruik nemen in een van de weinige erkende klinieken in Zwitserland, dus met arts, ‘op een
idyllische plek’. Welke kliniek dat is, wil hij niet zeggen. Dignitas, Exit Deutsche Schweiz en Ex International (geen relatie met Exit International) hebben verklaard dat ze niet met hem werken.
Blijft over: Pegasos, een organisatie in Basel. Die antwoordt niet op verzoeken om commentaar. ‘Ja’, zegt Nitschke na enig aandringen,
‘Pegasos blijft over.’ Maar ook die organisatie staat dus schijnbaar niet te trappelen om de samenwerking aan de grote klok te hangen.
© NRC
Wie met vragen zit rond zelfdoding of nood heeft aan een gesprek, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op zelfmoord1813.be of bellen naar 1813.
