Gegevensuitwisseling GGZ in de Wlz

(1)

Gegevensuitwisseling GGZ in de Wlz

Versie 1.0

Datum 25 november 2019

Status Definitief

(2)

Definitief | Gegevensuitwisseling GGZ in de Wlz | 25 november 2019

● Colofon

Directoraat Generaal Langdurige Zorg

Directie Langdurige Zorg

Bezoekadres:

Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag

Contactpersoon A. Kappe

albert.kappe@rijksoverheid.nl

+31(0)6-15169353

(3)

● Inhoud

● Colofon—2

● Inhoud—3

● Inleiding—4

● Samenvatting—4

1 Aanleiding en werkwijze—5 1.1 Onderzoeksproces—5

2 Overzicht van de gegevensstromen—6

2.1 Korte beschrijving bestaande gegevensuitwisseling—7

3 Gegevensuitwisseling in het kader van de monitoring—10 3.1 Gewenste gegevensverwerking door CIZ en verstrekking aan VWS—10 3.2 Analyse of er wordt voldaan aan de AVG-regels—11

3.3 Wetswijziging nodig—12

3.4 Gevolgen—13

4 Gegevensuitwisseling in het kader van het beoordelingsproces 2020—14 4.1 Gewenste samenwerking overdracht Wmo/Zvw –> Wlz—14

4.2 Analyse of er wordt voldaan aan de AVG-regels—18 4.3 Wetswijzigingen niet nodig—20

4.4 Gevolgen—20

5 Conclusies en aanbevelingen—22

6 Bijlage I: Samenvattingen gevoerde gesprekken—24 7 Bijlage II: Geraadpleegde documenten—27

8 Bijlage III: Juridisch kader gegevensverwerking—28 8.1 Grondrecht op privacy—28

8.2 AVG en Uitvoeringswet (UAVG)—28 8.3 Persoonsgegevens—32

8.4 Grondslagen voor verwerking van persoonsgegevens—32 8.5 Verwerking bijzondere persoonsgegevens—35

8.6 Beroepsgeheim—35

8.7 Toestemming—36

8.8 Drang—37

(4)

● Inleiding

Mensen die hun leven lang intensieve geestelijke gezondheidszorg (GGZ) nodig hebben, kunnen vanaf 2021 toegang krijgen tot de Wet langdurige zorg (Wlz).

Daarvoor wordt een «psychische stoornis» als grondslag toegevoegd aan de zorginhoudelijke toegangscriteria voor de Wlz. Verder is in de wetswijziging een inspanningsverplichting opgenomen voor de Wlz-uitvoerder (zorgkantoor) om ervoor te zorgen dat de huidige situatie van verblijf of beschermd wonen van de cliënt zoveel mogelijk wordt voortgezet.

Door de toegang tot de Wlz voor deze cliënten mogelijk te maken, kan beter passende langdurige zorg worden geregeld die bijdraagt aan een stabiele situatie voor de cliënt.

In het Implementatieplan GGZ zijn met betrekking tot gegevensoverdracht de volgende activiteiten voorzien:

 Maken van een overzicht van de gegevensstromen (VWS/Zorginstituut) die van belang zijn in het kader van de wetswijziging

 Nagaan of er (wettelijke) belemmeringen zijn bij de gewenste uitwisseling van informatie tussen organisaties

 Maken van een overzicht van noodzakelijk aanpassingen in de I-Wlz

 Vastleggen van afspraken tussen organisaties over inhoud en tijdstip van uitwisseling van informatie

 Aanpassen voorschrift zorgtoewijzing (ZN/Zorgkantoren)

In dit rapport worden de resultaten van de eerste twee van bovengenoemde activiteiten vastgelegd met betrekking tot:

A. Gegevensuitwisseling van CIZ naar VWS in het kader van de monitoring B. Gegevensuitwisseling CIZ-Aanbieders-Gemeenten-Verzekeraars-

Zorgkantoren in het kader van het beoordelingsproces 2020 (en evt. structureel)

In dit rapport wordt niet ingegaan op de gegevensuitwisseling in het kader van PGB (SVB) en eigen bijdragen (CAK).

● Samenvatting

Op basis van de gevoerde gesprekken en bestudering van documenten wordt geconstateerd dat:

 gedurende het beoordelingsproces 2020 voor Wmo cliënten een actieve terugkoppeling van indicatiestellingen door het CIZ naar gemeenten noodzakelijk is, waarvoor Wmo 2015, artikel 5.2.5, derde lid de wettelijke grondslag biedt maar waarvoor de vormgeving nog uitgewerkt dient te worden;

 het voor registratie van herkomst en de monitoring noodzakelijk blijkt om een wettelijke grondslag te creëren en dat hiervoor is een aanpassing van de Wet langdurige zorg noodzakelijk is;

 een goede communicatie en samenwerking noodzakelijk is om de overgang naar de Wlz uit te voeren op een wijze die voor cliënten zo min mogelijk verstoringen teweegbrengt, waarvoor artikel 6 sub e van de AVG in samenhang met artikel 9 van de AVG en artikel 30 van de UAVG de grondslag biedt maar waarvoor wel aanbevolen wordt om een privacy- protocol op te stellen.

(5)

1 Aanleiding en werkwijze

In 2020 worden er ca. 10.000 mensen beoordeeld door het CIZ met de verwachting dat zij voldoen aan de criteria van de Wlz. Vanaf 2021 kunnen deze mensen een beroep doen op de Wlz. CIZ verwacht 1-11 klaar te zijn, dus ca 1000 besluiten per maand.

In 2020 zal er derhalve een groot aantal gegevens moeten worden uitgewisseld, zodat de zorg/ondersteuning in het oude domein wordt beëindigd, de zorg in het nieuwe domein wordt opgestart, de eigen bijdrage juist wordt omgezet van het oude naar het nieuwe domein en (indien van toepassing), het pgb-recht is verhangen van het oude naar het nieuwe domein of (bij een nieuwe aanvraag) op 1 januari 2021 bij de Wlz beschikbaar is.

1.1 Onderzoeksproces

Voor de analyse van de gegevensstromen die van belang zijn in het kader van de wetswijziging en de uitwerking van de ‘monitor’ en het ‘beoordelingsproces 2020’

zijn de volgende gesprekken gevoerd:

Partijen Datum Onderwerp

VWS 19 juni Introductie CIZ 20 juni Wlz-register

CIZ 26 juni Delen info CIZ - Gemeenten

VNG 17 juli Warme overdracht vanuit gemeenten VWS 17 juli Monitor CIZ - VWS

ZN 18 juli Gegevensaspecten zorgkantoren VWS 18 juli Wettelijke aspecten monitor CIZ - VWS

VWS 1 aug. Idem

VWS 7 aug. Opzet rapport en reikwijdte gegevensuitwisseling CIZ en Gooi en

vechtstreek

15 aug. Nadere duiding gegevensuitwisseling tijdens beoordelingsproces 2020

CIZ en VWS 9 sep. Monitor CIZ – VWS en

Actieve ontsluiting indicatiestelling richting gemeenten

Zie bijlage I voor een meer gedetailleerde uitwerking van de gesprekken.

Verder is dit rapport gebaseerd op deskresearch. Een overzicht van de geraadpleegde documenten is opgenomen in bijlage II.

(6)

2 Overzicht van de gegevensstromen

In figuur 1 wordt een overzicht gegeven van de gegevensstromen van voorbereiding tot de start van de zorglevering op 1 januari 2021.

figuur 1 - Overzicht gegevensstromen

Het komt nu ook voor dat cliënten overgaan van Wmo/Zvw naar Wlz en er een proces op gang moeten komen van beëindiging van de zorg/ondersteuning in de Wmo/Zvw en aanvang zorg in de Wlz. De daarvoor benodigde processtappen en gegevensuitwisseling bestaan al en kunnen ook gebruikt worden voor het openstellen van de Wlz voor cliënten met een psychische stoornis.

Deze bestaande situatie wordt kort toegelicht in paragraaf 2.1.

In het overzicht zijn verder twee ‘knelpunten’ opgenomen die in het kader van de wetswijziging relevant zijn:

1. Overzicht instroom Wlz (domeinen)

Dit betreft gegevensverwerking door CIZ en verstrekking aan VWS voor monitoring van de instroom in de Wlz en realisatie van het principe dat het geld de cliënt volgt. Dit is uitgewerkt in hoofdstuk 3.

2. Samenwerking overdracht Wmo/Zvw –> Wlz

Dit betreft samenwerking tussen partijen met betrekking tot:

- De selectie van cliënten die met een grondslag «psychische stoornis» toegang kunnen krijgen tot de Wlz;

- Het verzamelen van gegevens en documenten voor de aanvraag van zorg vanuit de Wlz bij het CIZ;

- De afstemming en coördinatie vanaf het moment van het Wlz- indicatiebesluit tot de (eventuele) verzilvering op 1 januari 2021 (zorgbemiddeling vanuit het zorgkantoor, aanpassingen

Voorbereiding Indicatie Zorgtoewijzing Zorglevering

Zorgaanbieder(s) iWlz

Ja iWlz Toegang?

Zorgtoewijzingsbericht Indicatiebesluit

Machtiging

Zorgaanbieder

Wlz- aanvraag

Portero

Wlz-indicatie besluit

1

1-1-2021

Wlz Register

GGk Wlz-Registertoets

2

Samenwerking overdracht Wmo/Zvw -> Wlz

Check:

- Gecontracteerd voor Wlz-zorg of onderaannemer ? - iWlz aansluiting ?

Cliëntondersteuner

Overzicht instroom Wlz

(domeinen)

Eerste aanspreekpunt (dossierhouder of coördinator zorg thuis) Welke leveringsvorm en

welke zorgaanbieders?

Zorgverzekeraar Gemeente

(7)

zorgarrangement, overbrugging tot 1 januari 2021 vanuit de Wmo, etc.)

De gewenste gegevensuitwisseling in het kader van het beoordelingsproces in 2020 is uitgewerkt in hoofdstuk 4.

2.1 Korte beschrijving bestaande gegevensuitwisseling

Toelichting van de huidige processtappen en gegevensuitwisseling aan de hand van de in figuur 1 aangegeven fasering.

Fase voorbereiding

Indien iemand een permanente zorgbehoefte heeft, dat wil zeggen blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid, dan komt diegene in aanmerking voor zorg vanuit de Wlz.

Dit proces begint met het aanvragen van een Wlz-indicatie aan bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Familie of vertegenwoordigers kunnen helpen bij de aanvraag. De gemeente is verplicht om gratis ondersteuning te bieden. Dit valt onder de ‘onafhankelijke cliëntondersteuning’.

Het is belangrijk dat een aanvraag compleet wordt ingediend. De volgende gegevens en documenten moeten hiervoor verzameld worden:

 De beschikking van de wettelijke vertegenwoordiger die de aanvraag mag ondertekenen (indien van toepassing).

 Documenten waarin staat wat de diagnose is, door wie deze is gesteld en op welke datum (verplicht)

 Documenten over het verloop van de ziekte of aandoening, de behandelingen en bijkomende problemen (verplicht)

 Informatie over hoe lang en hoe vaak er naar verwachting zorg nodig is. Is er bijvoorbeeld blijvend zorg nodig? Moet er altijd zorg dichtbij zijn? Is er 24 uur per dag zorg nodig? Is er permanent toezicht nodig?

 Informatie over hoe de ziekte of aandoening het functioneren beperkt

 Informatie over het psychisch en sociaal functioneren

 Het zorgplan of behandelplan (indien aanwezig).

Indien er voorkeur is om de zorg te ontvangen van een specifieke instelling of zorgaanbieder dan zal deze gecontracteerd moeten zijn/worden voor levering van Wlz-zorg.

Met het ICT-systeem Portero kunnen zorgaanbieders Wlz-aanvragen digitaal indienen bij het CIZ. Daarvoor vult de cliënt het machtigingsformulier in.

Fase indicatie

Het CIZ beoordeelt of iemand aan de toegangscriteria van de Wlz voldoet. Is dat het geval dan ontvangt de cliënt van deze beoordeling een schriftelijk

indicatiebesluit. Een positief indicatiebesluit voor Wlz-zorg bevat het best passende zorgprofiel voor een cliënt zoals door het CIZ is vastgesteld. De cliënt kan dit recht verzilveren via diverse leveringsvormen voor zorg thuis. Of via de leveringsvorm verblijf bij een opnamewens of als thuis wonen niet meer verantwoord is.

(8)

Weet de cliënt bij de indicatiestelling al hoe hij zijn zorg wil krijgen en van welke zorgaanbieder? Dan geeft het CIZ deze informatie door in het

indicatiebesluitbericht. Het CIZ stuurt het (positieve) indicatiebesluit via het iWlz-berichtenverkeer door naar het zorgkantoor. Dit is het startpunt van het proces zorgtoewijzing.

Digitaal Wlz-register

Op verzoek van het ministerie van VWS heeft het CIZ voor gemeenten een digitaal register¹ ingericht, met daarin alle besluiten over de toegang tot zorg vanuit de Wlz. Gemeenten moeten inzicht kunnen krijgen of 'hun' Wmo-cliënt een Wlz indicatiebesluit heeft, en dus onder de Wlz valt. En in hoeverre hij nog aanspraak kan maken op de Wmo of de Zvw. Het CIZ is wettelijk² verplicht gemeenten deze informatie op hun verzoek te

verstrekken. Via dit register kan iedere gemeente bij twijfel over de samenloop met de Wlz, aan de hand van het Burgerservicenummer (BSN), checken of een inwoner een Wlz-indicatie heeft.

Fase zorgtoewijzing

Voorkeuraanbieder en/of Voorkeurcliënt niet bekend

 Is er geen voorkeuraanbieder bekend of weet de cliënt bij de

indicatiestelling nog niet hoe hij zijn zorg wil krijgen? Dan neemt het zorgkantoor altijd contact op met de cliënt en bespreekt wat de zorgvraag is van de cliënt, welke zorg(aanbieder) bij zijn wens en zijn situatie past en in welke vorm hij zijn zorg wil krijgen. Dit gebeurt binnen 1 werkdag na ontvangst van het indicatiebesluitbericht;

 Dat geldt ook voor de situatie dat de cliënt graag zorg thuis wil krijgen maar nog niet precies weet in welke vorm (VPT, MPT of PGB). Het zorgkantoor is in deze situaties tijdelijk het eerste aanspreekpunt voor een cliënt. De cliënt kan er ook voor kiezen om dit samen met een onafhankelijke cliëntondersteuner uit te zoeken;

 Het zorgkantoor maakt bij de bemiddeling van de cliënt, conform de wet, een afweging tussen kwaliteit en betaalbaarheid maar volgt zoveel mogelijk de wens van de cliënt;

 Zolang niet duidelijk is van wie een cliënt zijn zorg wil ontvangen, kan een indicatie niet worden toegewezen en kan Wlz-zorg niet worden opgestart. Is een cliënt niet bereikbaar dan ontvangt hij hierover (schriftelijk) bericht van het zorgkantoor. Dit gebeurt binnen 3

werkdagen na ontvangst van het indicatiebesluitbericht. Daarin wordt de cliënt gevraagd contact op te nemen. Natuurlijk blijft het zorgkantoor de cliënt ook benaderen.

Voorkeuraanbieder en VoorkeurCliënt bekend

Indien in het indicatiebesluitbericht (IO31), van CIZ naar het zorgkantoor, wordt doorgegeven wie de voorkeuraanbieder is van een cliënt en hoe hij zijn zorg wil krijgen dan:

1 Wlz-Registertoets: https://www.inlichtingenbureau.nl/Beleidsterreinen/Wmo-en- Jeugdzorg/Wlz-Registertoets

2 Wmo 2015, artikel 5.2.5, derde lid

(9)

 maakt het zorgkantoor direct (automatisch) een zorgtoewijzingsbericht aan voor deze zorgaanbieder of voor de afdeling PGB van het

zorgkantoor. Die kan dan zo snel mogelijk met de cliënt contact

opnemen om samen te bepalen wat de best passende zorg is, of hij deze zorg doelmatig en verantwoord kan leveren en vanaf welk moment.

Benodigde inzet van zorg wordt zo niet onnodig vertraagd. Het zorgkantoor kan bij de cliënt later toetsen of er vragen zijn, er nog ondersteuning gewenst is bij het realiseren van zijn zorgvraag en of de cliënt tevreden is over (het contact met) zijn voorkeuraanbieder. Het zorgkantoor registreert het resultaat van dit gesprek in het cliëntdossier.

Of;

 neemt het zorgkantoor eerst zelf contact op met de cliënt om na te gaan of de cliënt goed op de hoogte is van de keuzemogelijkheden voor Wlz- zorg. Ook wordt nagegaan of de voorkeuren van de cliënt, zoals die in het indicatiebesluitbericht staan, passen bij zijn zorgvraag en wensen.

Zo nodig worden deze aangepast voor het versturen van het

zorgtoewijzingsbericht. Ook hier kan het zorgkantoor later toetsen of de cliënt tevreden is (over het contact) met zijn voorkeuraanbieder. Het zorgkantoor registreert het resultaat van dit gesprek in het cliëntdossier.

 bespreekt de voorkeuraanbieder, na ontvangst van het

indicatiebesluitbericht, samen met de cliënt hoe zijn zorgvraag ingevuld kan worden in een zorgarrangement. Kan de voorkeuraanbieder geen passend zorgarrangement regelen? In overleg met de cliënt wordt de zorgtoewijzing dan gemotiveerd teruggegeven aan het zorgkantoor. De zorgaanbieder doet dit binnen 10 werkdagen na ontvangst van de zorgtoewijzing en gebruikt daarvoor het beveiligde VECOZO-

notitieverkeer. Het zorgkantoor kan contact opnemen met de aanbieder over zijn motivatie. Bij instemming met de motivatie neemt het

zorgkantoor de begeleiding en zorgbemiddeling van de cliënt over. De cliënt kan hiervoor ook een onafhankelijke cliëntondersteuner

inschakelen;

 kan de cliënt er ook voor kiezen om samen met zijn voorkeuraanbieder een nieuwe zorgaanbieder te zoeken als het niet lukt om een passend zorgarrangement te regelen. Lukt dat, dan draagt de voorkeuraanbieder de zorgtoewijzing via het iWlz-berichtenverkeer zelf over. Komen ze er samen niet uit, dan geeft de voorkeuraanbieder de zorgtoewijzing gemotiveerd terug aan het zorgkantoor. Deze handelswijze doet recht aan het principe van zelfregie en keuzevrijheid van de cliënt.

Start zorgverlening op 1 januari 2021

Op 1 januari 2021 wordt de zorg/ondersteuning in het oude domein beëindigd en in het nieuwe domein opgestart, de eigen bijdrage wordt omgezet van het oude naar het nieuwe domein en (indien van toepassing) wordt het pgb-recht verhangen van het oude naar het nieuwe domein.

(10)

3 Gegevensuitwisseling in het kader van de monitoring

3.1 Gewenste gegevensverwerking door CIZ en verstrekking aan VWS Het openstellen van de Wlz voor cliënten met een psychische stoornis heeft tot gevolg dat meer cliënten, die thans gebruik maken van Wmo voorzieningen, gebruik zullen maken van Wlz-zorg. Daardoor zullen de Wlz-uitgaven stijgen. Daartegenover staat een daling van de uitgaven van de Wmo, evenals een daling van de zorg geleverd vanuit de Zvw. Om een nieuw evenwicht in het budgettair kader te

bewerkstelligen, wordt geld overgeheveld vanuit het gemeentefonds naar het kader voor de Wlz. Dat is in de Memorie van toelichting bij de wetswijziging “Wijziging van de Wet langdurige zorg om toegang tot deze wet te bieden aan mensen die

vanwege een psychische stoornis blijvend behoefte hebben aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg nabij” uiteengezet. Ook het ggz-kader in de Zvw wordt bijgesteld. De omvang van de bijstellingen is afhankelijk van het domein waaruit de zorg aan de cliënt werd geleverd, voordat hij een Wlz-indicatie kreeg. Daarbij wordt het principe aangehouden dat het geld de cliënt volgt.

De verwachting is dat binnen de Wmo circa 8.500 cliënten zullen voldoen aan de zorginhoudelijke toegangscriteria van de Wlz. Indien het CIZ-cliënten een Wlz- indicatie verstrekt, kunnen deze cliënten hun indicatie per 2021 verzilveren. Dit betekent dat de uitgaven voor beschermd wonen in de Wmo vanaf dat moment dalen. De vrijvallende middelen worden overgeheveld naar de Wlz. Dit wordt

geraamd op € 495 miljoen. Met de VNG is afgesproken op twee momenten te bezien of op macro en gemeentelijk niveau de realisatiecijfers afwijken van de

bijbehorende ramingen en of de bedragen dus bijgesteld moeten worden. Het eerste en tweede moment is respectievelijk mei 2021 en mei 2022. Bij deze momenten vindt de financiële verwerking plaats.

Naar verwachting krijgen thans circa 750 ggz-cliënten zorg vanuit de Zvw, terwijl zij voldoen aan de zorginhoudelijke criteria van de Wlz. De vrijvallende middelen in het ggz-kader van de Zvw worden overgeheveld naar de Wlz. Dit bedrag wordt geraamd op € 75 miljoen.

De circa 8.500 cliënten die vanuit beschermd wonen overgaan naar de Wlz

ontvangen nu tevens nog specifieke behandeling vanuit de Zvw. De kosten van deze specifieke behandeling gaan ook onder het Wlz-kader vallen (vanwege

voorliggendheid Wlz). De middelen die hierdoor vrijvallen in het ggz-kader van de Zvw worden geraamd op € 55 miljoen en zullen naar het Wlz-kader worden overgeheveld. Dit brengt het totale bedrag dat vanuit de Zvw wordt overgeheveld op € 130 miljoen.

Om te kunnen bezien of de gemaakte ramingen overeenkomen met de

realisatiecijfers, of dat de budgetten bijgesteld moeten worden (monitoring), heeft VWS geaggregeerde informatie nodig van het CIZ.

De budgetten die overgeheveld dienen te worden zijn in de raming uitgesplitst naar de verwachte verdeling van de cliënten over de zorgprofielen.

Voor de monitoring heeft VWS nodig:

 Aantal cliënten per gemeente die instromen vanuit beschermd wonen Wmo2015;

(11)

 Aantal cliënten die instromen vanuit klinisch verblijf Zvw;

 Zorgprofiel waarin cliënten instromen.

De taak van het CIZ is het beoordelen van de aanvragen voor de Wlz-indicaties.

Daarvoor verwerkt het CIZ persoonsgegevens. Dat geeft het CIZ de mogelijkheid geaggregeerde overzichten samen te stellen over de aantallen cliënten die overgaan van de Wmo of Zvw naar Wlz. Deze informatie wordt verstrekt aan de minister van VWS voor het bijstellen van de budgetten van de Wmo2015, de Wlz en de Zvw.

Er is geen alternatieve methode beschikbaar, die het mogelijk maakt informatie aan de bron (het CIZ) te verzamelen, op basis waarvan een adequate herberekening van budgetten kan plaats vinden.

Gewenste gegevensverstrekking door CIZ aan VWS:

Lijst 1: Aantal cliënten die instromen vanuit beschermd wonen Wmo2015 Grondslag Gemeente Het domein

waaruit cliënten zorg bekostigd kregen voor de Wlz-indicatie

Zorgprofiel waarin cliënten instromen

Aantal cliënten

Psychische stoornis

Den Haag Wmo (beschermd wonen)

GGZ 1 36

GGZ 2 60

GGZ 3 56

GGZ 4 11

GGZ 5 3

Psychische stoornis

Gemeente X, etc.

Wmo (beschermd wonen)

GGZ 1 n

GGZ 2 n

GGZ 3 n

GGZ 4 n

GGZ 5 n

Lijst 2: Aantal cliënten die instromen vanuit klinisch verblijf Zvw Grondslag Het domein waaruit cliënten

zorg bekostigd kregen voor de Wlz-indicatie

Zorgprofiel waarin cliënten instromen

Aantal cliënten Psychische

stoornis

Zvw

(klinisch verblijf)

GGZ 1 17

GGZ 2 119

GGZ 3 341

GGZ 4 128

GGZ 5 145

3.2 Analyse of er wordt voldaan aan de AVG-regels

Voor de gegevensverstrekking door CIZ aan VWS, ten behoeve van de overheveling van bedragen vanuit de Wmo naar de Wlz en het bijstellen van het budgettair kader voor de Zvw, bestaat op dit moment onvoldoende wettelijke grondslag.

Om bovengenoemde verstrekking mogelijk te maken dient het CIZ

persoonsgegevens (de herkomst van de cliënt) te verwerken. Om dit rechtsgeldig te kunnen doen is het noodzakelijk voor deze verwerking een wettelijke grondslag te creëren.

(12)

Artikel 9.2.1 van de Wlz regelt de kosteloze verstrekking van informatie van beleidsmatige en beheersmatige aard. Hierin wordt CIZ nu niet genoemd.

3.3 Wetswijziging nodig

Door onderstaande wijzigingen kan de noodzakelijke wettelijke grondslag worden verkregen waardoor invulling kan worden gegeven aan de afspraken die gemaakt zijn met de gemeente en zorgverzekeraars om de macrobudgetten bij te stellen op basis van de feitelijke realisatie.

3.3.1 Voornemen tot aanvulling van artikel 9.2.1 van de Wlz

De wettelijke grondslag voor de gegevensverwerking en verstrekking dient te worden aangescherpt om te voldoen aan de Algemene Verordening

Gegevensbescherming (AVG). Het CIZ verstrekt geaggregeerde, niet tot natuurlijke personen herleidbare, informatie over cliënten met een Wlz-indicatie aan VWS ten behoeve van de overheveling van bedragen vanuit de Wmo naar de Wlz en het bijstellen van het budgettair kader voor de Zvw.

Op basis van de verstrekking door CIZ aan VWS van de daadwerkelijke aantallen cliënten die instromen in de Wlz berekent VWS de bedragen voor de overheveling (aantal profielen x tarief = budget).

Voorgestelde wetswijziging:

 Artikel 9.2.1 van de Wet langdurige zorg wordt als volgt gewijzigd:

1. Aan het eerste lid wordt, onder vervanging van de punt aan het slot van onderdeel b door een komma, een nieuw onderdeel toegevoegd,

luidende:

c. door het CIZ aan Onze Minister.

2. Onder vernummering van het derde lid tot het vierde lid, wordt een nieuw lid ingevoegd, luidende:

3. Onverminderd het bepaalde in het tweede lid, worden voor de verstrekking van informatie door het CIZ aan Onze Minister, bedoeld in het eerste lid, onderdeel c, door het CIZ persoonsgegevens, waaronder gegevens over de gezondheid, als bedoeld in artikel 4, onderdeel 15, van de Algemene verordening gegevensbescherming verwerkt.

Deze wetswijziging kan tijdig worden gerealiseerd door aan te sluiten bij een lopend wetstraject. Voorziene afronding is eind 2020.

3.3.2 Voornemen tot aanvulling van Besluit langdurige zorg

De opdracht aan het CIZ, met betrekking tot het verwerken van het domein waaruit de cliënt zijn zorg bekostigd kreeg voordat hij een Wlz-indicatie kreeg tot de

geaggregeerde informatie, kan in het Besluit langdurige zorg nader worden omschreven.

(13)

3.4 Gevolgen

 Het CIZ kan eind 2020 de eerste monitor opleveren. De monitor heeft twee doelen:

1. Op basis van de monitor wordt bezien of de overgehevelde budgetten vanuit de Zvw en Wmo correct zijn, alsmede ophoging van het Wlz- kader. Mocht de realisatie afwijken van de raming, dan worden de budgetten in het voorjaar van 2021 en 2022 bijgesteld. Hiervoor is het belangrijk dat er in december 2020 een monitor beschikbaar is. De duur van het wetstraject is hier dus geen belemmering voor.

2. Zorgverzekeraars, gemeente en zorgkantoren informeren over de stand van zaken, zodat zij hier rekening mee kunnen houden in het

inkoopproces. De inkoopafspraken moeten de verdeling van de cliënten over de verschillende domeinen volgen om continuïteit van zorg te kunnen borgen. Voor dit doel ontvangen de partijen graag al gedurende 2020 informatie. De duur van het wetstraject is hier dus wel een belemmering voor.

Deze informatie kan echter ook op een andere wijze bij de partijen komen, namelijk via een directe gegevensuitwisseling tussen CIZ en de partijen naar aanleiding van de indicatiestellingen gedurende 2020.

Zie hiervoor hoofdstuk 4.

 Om de monitor eind 2020 op te kunnen leveren, zal het CIZ de herkomst van de cliënt al moeten registeren vanaf begin 2020. Daarvoor is een aanpassing nodig in het registratiesysteem (Portero) en een wijziging van het aanvraagformulier.

Informatie over de herkomst ontvangt het CIZ op de volgende manier:

 Als in aanvraagprocedure blijkt dat de cliënt een indicatie aanvraagt op grond van een psychische stoornis, krijgt de zorgaanbieder de verplichte vraag om de herkomst van de cliënt aan te geven in een limitatieve lijst.

 Hiervoor is het belangrijk dat de definities scherp zijn. Idealiter zou het CIZ de mogelijkheid moeten hebben om dit gegeven naderhand aan te kunnen passen indien bij de aanvraag dit gegeven niet of foutief is ingevuld.

 Het CIZ kan de betrouwbaarheid van de monitor niet garanderen. Het kan namelijk zijn dat niet de juiste herkomst wordt ingevuld. Om die reden wordt nog onderzocht op welke wijze een validiteitscheck kan plaats vinden, bijvoorbeeld met gegevens van het CBS.

(14)

4 Gegevensuitwisseling in het kader van het beoordelingsproces 2020

Gedurende het beoordelingsproces in 2020 werken zorgaanbieders, CIZ, gemeenten en zorgverzekeraars samen met betrekking tot:

 De selectie van cliënten (op macroniveau) die met een grondslag

«psychische stoornis» toegang kunnen krijgen tot de Wlz;

 Het ondersteunen van cliënten bij het verzamelen van gegevens en documenten voor de aanvraag van zorg vanuit de Wlz bij het CIZ;

 De afstemming en coördinatie vanaf het moment van het Wlz- indicatiebesluit tot de (eventuele) verzilvering op 1 januari 2021 (zorginkoop, zorgbemiddeling vanuit het zorgkantoor, aanpassingen zorgarrangement, overbrugging tot 1 januari 2021 vanuit de Wmo, etc.).

Dit hoofdstuk gaat in op de gegevensverwerkingen en verstrekkingen om dat goed te ondersteunen.

4.1 Gewenste samenwerking overdracht Wmo/Zvw –> Wlz

Goede communicatie en afstemming tussen zorgaanbieders, CIZ, gemeenten en zorgverzekeraars draagt bij aan het terecht aanvragen van Wlz-zorg door cliënten en beperking van (onverhoopte) afwijzingen voor Wlz-indicaties.

De indicatiestelling zelf is een aangelegenheid van het CIZ. Deze vindt onafhankelijk plaats. Indien een cliënt ondersteuning nodig heeft bij het aanvragen van een indicatie bij het CIZ, is de gemeente hiervoor verantwoordelijk. Zodra de cliënt wordt toegelaten tot de Wlz (op 1 januari 2021), vervalt deze verantwoordelijkheid van de gemeente en wordt het zorgkantoor verantwoordelijk voor de

cliëntondersteuning.

4.1.1 Selectie (macroniveau)

4.1.1.1 Doelgroep

De wetswijziging “Wijziging van de Wet langdurige zorg om toegang tot deze wet te bieden aan mensen die vanwege een psychische stoornis blijvend behoefte hebben aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg nabij” heeft tot doel om cliënten met een psychische stoornis, al dan niet in combinatie met een andere aandoening, beperking of handicap, en bij wie sprake is van een blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid op zorginhoudelijke gronden toegang te geven tot de Wlz. Het gaat om cliënten die een gelijksoortige zorgbehoefte hebben als andere cliënten die toegang krijgen tot de Wlz.

De openstelling van de Wlz ondervangt voor deze cliënten een aantal problemen. Zo worden mensen met een psychische stoornis die voldoen aan de Wlz-

toegangscriteria niet langer anders benaderd dan mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke handicap, of mensen met een somatische of psychogeriatrische beperking of aandoening.

Daarnaast kent de Wlz geen periodieke herbeoordeling, zoals wel het geval is in de Wmo 2015. De periodieke herbeoordeling, om vast te stellen of de zorgbehoefte nog

(15)

aanwezig is, leidt bij cliënten tot stress. Eveneens vervalt de druk tot zelfstandige participatie zoals omschreven in de Wmo 2015.

Bovendien blijkt het voor cliënten met een combinatie van beperkingen complex om een passend zorgaanbod te realiseren. De Wlz maakt passendere langdurige zorg mogelijk voor mensen met een ernstige psychische stoornis, die bijdraagt aan een stabiele situatie voor de cliënt.

4.1.1.2 Welke cliënten moeten benaderd worden?

Het bureau HHM heeft een inventarisatie³ onder alle zorgaanbieders verricht die zorg en ondersteuning verlenen aan bovenstaande doelgroep.

De cliënten die zorg in natura ontvangen en met een grondslag «psychische

stoornis» toegang kunnen krijgen tot de Wlz zijn bij zorgaanbieders van de reguliere instellingen goed in beeld. Pgb-cliënten (Wmo) die in pgb-wooninitiatieven

verblijven of thuis wonen zijn alleen in beeld bij gemeenten.

De beschermd wonen wachtlijsten vormen een aandachtspunt afhankelijk van wie de wachtlijst beheert.

Cliënten met een psychische stoornis die voldoen aan de Wlz-criteria kunnen GGZ- cliënten zijn die nu zorg en/of ondersteuning ontvangen vanuit de Wlz of een van de andere domeinen (Zvw, Wmo 2015):

 Zvw-cliënten ontvangen nu zorg met verblijf of ambulante zorg. Indien iemand gaat voldoen aan de nieuwe toegangscriteria kan hij overgaan naar de Wlz. Dit betreft waarschijnlijk vooral mensen die zorg(behandeling) met verblijf ontvangen.

 Wmo 2015-cliënten zijn deels cliënten die nog op grond van het overgangsrecht in de Wmo 2015 terecht zijn gekomen, ook wel GGZ-C- cliënten genoemd. Deels zal het gaan om cliënten die na 1 januari 2015 in beschermd wonen (BW) terecht zijn gekomen.

 Cliënten met een GGZ-B -indicatie zitten nu al in de Wlz op grond van de driejaarstermijn (‘voorgezet verblijf’). Deze indicatie geldt telkens voor drie jaar. Een deel van deze groep GGZ-cliënten zal voldoen aan de nieuwe toegangscriteria en kan dus van een GGZ-B-zorgprofiel naar een (nieuw) GGZ-zorgprofiel verschuiven.

Daarnaast zullen er nieuwe cliënten bijkomen die behoefte hebben aan beschermd wonen in 2020 en vanaf 2021 in aanmerking komen voor de Wlz.

In het Implementatieplan GGZ zijn verdere acties onderkend om informatie over de wetwijziging zo duidelijk mogelijk onder de aandacht te brengen bij de doelgroep en bij de betrokken veldpartijen en organisaties. Daarbij wordt onderzocht op welke wijze de beoogde doelgroep en de verwijzende instanties het beste geïnformeerd en benaderd kunnen worden om ervoor te zorgen dat cliënten de best passende hulp kunnen krijgen.

Relatiebeheer van het CIZ informeert nu zorgaanbieders over de wijziging van de toegangscriteria van de Wlz. Er zullen echter twijfelgevallen zijn waarbij anonieme bespreking met CIZ voorafgaand aan het initiëren van de aanvraag gewenst is.

3 Inventarisatie bureau HHM:

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2017/05/19/ggz-clienten-in-de-wlz- inschatting-omvang-indien-grondslag-psychische-stoornis-wordt-toegevoegd-aan-de-wlz

(16)

4.1.1.3 Wie benadert de cliënten?

Er zal ook afgestemd moeten worden wie de betreffende cliënten gaan informeren om te voorkomen dat dit dubbel gebeurt of niet wordt gedaan. Op regionaal niveau zal hiervoor coördinatie ingericht moeten worden om dit proces goed te

ondersteunen.

4.1.1.4 Contracteren zorgaanbieders voor het leveren van Wlz-zorg

Om ervoor te zorgen dat de huidige situatie van verblijf of beschermd wonen van de cliënt zoveel mogelijk kan worden voortgezet zal er aandacht moeten zijn voor het tijdig contracteren van zorgaanbieders die nog geen overeenkomst hebben met één van de zorgkantoren voor het leveren van Wlz-zorg.

4.1.2 Aanvraag Wlz-indicatie

Het CIZ stelt de blijvende behoefte vast op basis van de medische informatie van de ter zake deskundige (bijvoorbeeld een psychiater of GZ-psycholoog) en betrekt bij het nemen van het besluit de diagnose(s), de behandelgeschiedenis, het

ziekteverloop en de levensloop van de cliënt. Het gaat bij de indicatiestelling niet om de aandoening zelf, maar om de vraag of de daaruit voorkomende stoornissen en beperkingen, het ontbreken van regie op nagenoeg alle levensdomeinen en het missen van het vermogen om op relevante momenten hulp in te roepen, leiden tot een blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de

nabijheid. Eventuele verbeteringen in het ziektebeeld brengen hier geen verandering in en maken dus niet dat deze zorgbehoefte vervalt.

4.1.2.1 Wie vraagt Wlz-indicatie aan?

Het indicatiestellingsproces begint wanneer iemand een aanvraag indient bij het CIZ. Mensen dienen deze aanvraag in principe zelf in, maar vaak ontvangen zij hierbij wel hulp van een professional of uit het sociale netwerk.

Uit het onderzoek ‘Focus op Toegang tot de Wet langdurige zorg’ van de algemene rekenkamer⁴ blijkt dat het krijgen van hulp bij het doen van de Wlz-aanvraag een relatie heeft met de uitkomst van de aanvraag. Wanneer de cliënt met de aanvraag wordt geholpen, is de slagingskans van de aanvraag groter. Het grootste effect heeft hulp van een zorgaanbieder, maar ook hulp van de cliëntondersteuner laat een effect zien. Mensen die aanvraaghulp hebben uit hun omgeving, bijvoorbeeld van hun partner, familie of buren, worden ook iets vaker toegelaten dan mensen die zelf hun aanvraag doen.

4.1.2.2 Specifieke gegevens in het kader van het beoordelingsproces 2020

Om ervoor te zorgen dat de huidige situatie van verblijf of beschermd wonen van de cliënt zoveel mogelijk kan worden voortgezet is het belangrijk dat deze informatie aangegeven wordt bij de aanvraag als de ‘voorkeur zorgaanbieder’.

Vanwege de monitoring, zoals beschreven in paragraaf 3.1, en vanwege de terugkoppeling naar de gemeente, zoals beschreven in paragraaf 4.1.3.1, dient de herkomst van de cliënt te worden aangeven in een limitatieve lijst.

4 Publicatie algemene rekenkamer:

https://www.rekenkamer.nl/publicaties/rapporten/2018/06/06/focus-op-toegang-tot-de-wet- langdurig-zorg

(17)

4.1.3 Afstemming en coördinatie na de Wlz-indicatie

Omdat het beoordelingsproces gedurende 2020 plaatsvindt maar de (eventuele) verzilvering pas op 1 januari 2021 in kan gaan, zal hier een langere periode tussen zitten dan gebruikelijk. Hierover zal goed gecommuniceerd moeten worden.

Het CIZ beoordeelt of iemand aan de toegangscriteria van de Wlz voldoet. De cliënt ontvangt van deze beoordeling een schriftelijk indicatiebesluit. Een positief

indicatiebesluit voor Wlz-zorg bevat het best passende zorgprofiel voor een cliënt zoals door het CIZ is vastgesteld. De cliënt kan dit recht verzilveren via diverse leveringsvormen voor zorg thuis. Of via de leveringsvorm verblijf bij een opnamewens of als thuis wonen niet meer verantwoord is.

De overgang naar de Wlz dient uitgevoerd te worden op een wijze die voor cliënten zo min mogelijk verstoringen teweegbrengt. Dit vraagt van alle betrokken partijen een grote inspanning. Daarbij is ook een uitdaging om de activiteiten van de verschillende betrokken partijen zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.

Communicatie naar cliënt:

- CIZ: Wlz-indicatiebesluit;

- ZK: Bespreken zorgvraag en keuzes zorgtoewijzing;

Het zorgkantoor heeft zorgplicht en ondersteunt de cliënt bij het vinden van de meest geschikte zorgaanbieder, dat is zorgbemiddeling.

- Aanbieder: Afstemmen zorgarrangement;

- ZK: Terugkoppeling;

- Gemeente: Continuering van zorg tot 1 januari 2021 met eventuele verlenging huidige beschikking;

- Warme overdracht naar het eerste aanspreekpunt Wlz (dossierhouder of coördinator zorg thuis)

Als uit het indicatieproces blijkt dat de blijvende behoefte aan permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid (nog) niet kan worden vastgesteld, dan krijgt de cliënt geen toegang tot de Wlz. Dat betekent dat de cliënt voor zorg en

ondersteuning aangewezen blijft op haar gemeente en zorgverzekeraar. In de toekomst kan eventueel een nieuwe Wlz-aanvraag worden gedaan bij het CIZ. Het is dan belangrijk dat het dossier van de cliënt is aangevuld met relevante informatie waarmee onder meer de «blijvendheid» kan worden aangetoond.

Het CIZ stuurt het (positieve) indicatiebesluit via het iWlz-berichtenverkeer door naar het zorgkantoor, waarna ook zorgverzekeraars en zorgaanbieders

geïnformeerd worden.

4.1.3.1 Terugkoppeling naar de gemeente

Met de huidige Wlz-Registertoets kan iedere gemeente pas na 1 januari 2021, aan de hand van het Burgerservicenummer (BSN), checken of een inwoner een Wlz- indicatie heeft gekregen voor de instroom met «psychische stoornis» als grondslag.

Dit is niet werkbaar gedurende 2020 (omdat ingangsdatum van de Wlz-indicatie 1 januari 2021 is).

Het CIZ stuurt het Wlz-indicatiebesluit naar de cliënt waarbij een kopie van de besluitbrief wordt toegevoegd. Deze kopie besluitbrief kan door de cliënt aan de gemeente worden verstrekt. Het is echter onvoldoende betrouwbaar of de gemeente op deze wijze wel tijdig wordt geïnformeerd.

(18)

Er is een actieve terugkoppeling vanuit CIZ naar de gemeente noodzakelijk met indicatie Ja/Nee en datum ingang voor aanvragen met herkomst Wmo gedurende 2020:

 Bij positieve indicatie is dat belangrijk voor de begeleiding van de cliënt bij de komende veranderingen en het effect op het inkoopproces;

 Bij negatieve indicatie is het belangrijk om de motivatie van de afwijzing te delen om voortzetting huidige zorg beter op te kunnen pakken.

4.2 Analyse of er wordt voldaan aan de AVG-regels

De voor het wetsvoorstel uitgevoerde gegevensbeschermingseffectbeoordeling (PIA) behandelt de bestaande gegevensverwerkingen die ook gebruikt worden voor het openstellen van de Wlz voor cliënten met een psychische stoornis. De grondslag

«psychische stoornis» betreft een uitbreiding van het aantal grondslagen dat thans toegang verschaft tot de Wlz en heeft een minimaal effect op de wijze waarop de gegevensverstrekking binnen de langdurige zorg thans plaatsvindt. Voor de groep die toegang krijgt tot de Wlz gelden namelijk dezelfde regels als voor de huidige populatie Wlz-cliënten.

Hieronder wordt ingegaan op specifieke gegevensverwerkingen en verstrekkingen gedurende het beoordelingsproces in 2020.

4.2.1 In beeld brengen van cliënten voor overgang naar de Wlz

Een belangrijke uitdaging is om cliënten en/of diens vertegenwoordigers uit de doelgroep te bereiken zodat de overgang naar de Wlz plaatsvindt op een wijze die voor hen zo min mogelijk verstoringen teweegbrengt. Voor het goed in beeld brengen van de cliënten die naar verwachting aan de toegangscriteria van de Wlz zullen voldoen is informatie nodig. Er zal ook afgestemd moeten worden wie de betreffende cliënten zal informeren om te voorkomen dat dit dubbel gebeurt of niet wordt gedaan. Op regionaal niveau zal iemand hiervoor de coördinatie op zich moeten nemen om dit proces goed te ondersteunen.

Voor bovenstaande uitdaging zullen, gedurende 2020, persoonsgegevens moeten worden verwerkt, zowel intern binnen zorgaanbieders, gemeenten en

zorgverzekeraars als door diegene die de samenwerking coördineert. Met als doel, het beoordelen en afstemmen van de zorgbehoefte van cliënten tussen

zorgaanbieders, gemeenten en zorgverzekeraars met het oog op de effectiviteit van de overgang naar de Wlz en voorkoming van onterechte aanvragen.

Voor dit doel is er geen specifieke wetgeving. Dit betekent dat de deelnemende partijen vanuit hun eigen (wettelijke) verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten werken.

De juridische basis voor de samenwerking en het onderling ter beschikking stellen van gegevens van potentiële Wlz-GGZ-cliënten is gelegen in artikel 6 sub e van de AVG: noodzakelijk voor de goede uitvoering van een taak van algemeen belang.

Het gaat immers om een goede werking van het/de gezondheidszorgstelsel(s) en om een zo soepel mogelijke overgang naar de Wlz te creëren.

Bijzondere persoonsgegevens

De interne verwerking van gegevens over de gezondheid, om te komen tot de set cliënten die benaderd moeten worden en wie daarin initiatief neemt, dient gezien te worden als verwerking van bijzondere persoonsgegevens waardoor ook artikel 9,

(19)

tweede lid, onderdeel h, van de AVG en artikel 30, derde lid, aanhef en onderdeel a van de UAVG bepalend zijn voor de grondslag (zie paragraaf 8.5). De noodzaak voor verwerking van gegevens over de gezondheid moet worden gevonden met het oog op een goede behandeling of verzorging van de betrokkene dan wel het beheer van de betreffende instelling of beroepspraktijk. Door gezamenlijk de cliënten voor overgang naar de Wlz in beeld te brengen kan voorkomen worden dat potentiële Wlz-GGZ-cliënten worden vergeten of worden geïnformeerd terwijl zij niet in aanmerking komen voor de Wlz.

Daarbij gaat het om een weloverwogen balans tussen het bieden van de best passende zorg en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van het individu.

De verwerking van persoonsgegevens moet op grond van artikel 5 AVG voldoen aan de basisbeginselen van de AVG, zoals doelbinding, dataminimalisatie en

opslagbeperking (zie paragraaf 8.2.1).

4.2.2 Aanvraag Wlz-indicatie

De overgang naar de Wlz dient uitgevoerd te worden op een wijze die voor cliënten zo min mogelijk verstoringen teweegbrengt. Het zorgdragen voor hulp vanuit de zorgaanbieder of van de cliëntondersteuner vanuit de gemeente, bij het verzamelen van gegevens en documenten voor de aanvraag, draagt daaraan bij en vergroot de slagingskans van de aanvraag. Indien bij eerdere toelatingsbesluiten (bijvoorbeeld de Wmo beschikking) gegevens en documenten zijn gebruikt die relevant (ter zake doende en actueel) zijn voor de Wlz aanvraag dan kunnen deze met toestemming van de cliënt bij de aanvraag gevoegd worden zodat de informatie aan de voorkant zo volledig mogelijk gemaakt wordt.

De aanvraag of een machtigingsformulier moet door de cliënt (degene die zorg nodig heeft) of de wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt ondertekend worden.

Het CIZ verwerkt (bijzondere) persoonsgegevens voor zover het noodzakelijk is voor het nemen van een indicatiebesluit op grond van de Wlz (artikel 3.2.3 lid 1 en artikel 3.2.4 van de Wlz). Ook kunnen tijdens het onderzoek aanvullende gegevens worden verkregen van een behandelaar, een huisarts, etc. als daarvoor

toestemming is gegeven.

Bij een overgang van Wmo naar Wlz is het belangrijk om bij de aanvraag aan te geven dat nu zorg ontvangen wordt uit de Wmo zodat het CIZ naar de gemeente kan aangeven dat er een Wlz-indicatie (positief of negatief) is gesteld en wanneer deze ingaat. Op dit moment ontbreekt nog de grondslag voor het CIZ om de herkomst van de cliënt te kunnen registeren vanaf begin 2020. Dit is een belangrijk knelpunt wat afhankelijk is van de duur van het wetstraject dat in paragraaf 3.3 is benoemd.

4.2.3 Terugkoppeling naar de gemeente (bij herkomst Wmo)

Bij een overgang van Wmo naar Wlz is een actieve terugkoppeling naar de gemeente noodzakelijk zodat continuïteit van zorg kan worden geborgd via inkoopafspraken die de verdeling van de cliënten over de verschillende domeinen gedurende 2020 volgen. De grondslag hiervoor is artikel 6 sub c van de AVG:

voldoen aan een wettelijke verplichting welke te vinden is in de Wmo 2015 artikel 5.2.5 derde lid waarin de bevoegdheid is aangegeven voor het CIZ om uit eigen beweging en desgevraagd verplicht aan het college mede te delen dat een indicatiebesluit is afgegeven.

(20)

Het gaat dan om zogenaamde “dat-informatie”:

 BSN

 Afgiftedatum indicatiebesluit

 Ingangsdatum (van het actuele indicatiebesluit)

 Einddatum (van het actuele indicatiebesluit, indien aanwezig)

Indien de cliënt geen toegang tot de Wlz krijgt, wat betekent dat de cliënt voor zorg en ondersteuning aangewezen blijft op haar gemeente en zorgverzekeraar, kan het van belang zijn om de motivatie van de afwijzing te delen om voortzetting huidige zorg beter op te kunnen pakken. De kopie besluitbrief die het CIZ naar de cliënt stuurt kan door de cliënt aan de gemeente worden verstrekt. Wmo 2015 artikel 5.2.5 derde lid biedt geen grondslag voor CIZ om deze “wat-informatie”

rechtstreeks te delen met gemeenten. De regie over deze gegevens over de gezondheid dient bij de cliënt (degene die zorg nodig heeft) of de wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt te blijven.

4.2.4 Terugkoppeling naar zorgverzekeraar (bij herkomst Zvw)

Bij een overgang van Zvw naar Wlz zal de Wlz-uitvoerder de Zvw-verzekeraar informeren over de toegekende Wlz-indicatie (in het kader van het voorkomen van samenloop Zvw- en Wlz-zorg). De grondslag voor deze gegevensverstrekking is artikel 6 sub c van de AVG: voldoen aan een wettelijke verplichting welke te vinden is in de Wlz, artikel 9.1.2.

4.3 Wetswijzigingen niet nodig

Op basis van de analyse in paragraaf 4.2 zijn er geen wetswijzigingen noodzakelijk om aanvullende wettelijke grondslagen te verkrijgen voor gegevensverwerkingen en verstrekkingen tussen zorgaanbieders, CIZ, gemeenten en zorgverzekeraars in het kader van het beoordelingsproces in 2020.

Wel dient opgemerkt te worden dat de wetswijziging die in paragraaf 3.3 is benoemd ook relevant is voor terugkoppeling naar de gemeente vanwege de daarvoor benodigde registratie van herkomst Wmo.

4.4 Gevolgen

 Bij het in beeld brengen van cliënten voor overgang naar de Wlz zullen er twijfelgevallen zijn waarbij anonieme bespreking met CIZ voorafgaand aan het initiëren van de aanvraag gewenst is. Om een zaak niet anoniem te kunnen bespreken is toestemming van de cliënt nodig. Daarvoor zal een toestemmingsformulier ontwikkeld moeten worden. Voorstel van CIZ is om een concept van zo’n formulier te delen. Dan kan dat verder worden uitgewerkt en besproken via de landelijke implementatietafel.

 Om ervoor te zorgen dat de huidige situatie van verblijf of beschermd wonen van de cliënt zoveel mogelijk kan worden voortgezet is het belangrijk dat deze informatie aangegeven wordt bij de aanvraag als de ‘voorkeur zorgaanbieder’. Daarmee wordt in het indicatiebesluitbericht van het CIZ naar het zorgkantoor doorgegeven wie de voorkeuraanbieder is van een cliënt en hoe hij zijn zorg wil krijgen.

 Zorgaanbieders die nog geen overeenkomst hebben met één van de

zorgkantoren voor het leveren van Wlz-zorg dienen tijdig gecontracteerd en op het iWlz-berichtenverkeer aangesloten te worden. Dit is een belangrijke randvoorwaarde om het zorgtoewijzingsbericht van het zorgkantoor te

(21)

kunnen ontvangen dat als gevolg van een positieve Wlz-indicatie (al gedurende 2020) wordt verstuurd.

 De wijze waarop de actieve terugkoppeling door CIZ aan gemeenten vormgegeven kan worden dient verder uitgewerkt te worden.

Voor geautomatiseerde actieve terugkoppeling van de zogenaamde “dat- informatie” zal de huidige door het Inlichtingbureau aan gemeenten

aangeboden dienst Wlz-Registertoets qua functionaliteit aangesloten kunnen worden op de voorziene functionaliteit van het ‘Indicatieregister voor de Wlz’. Het Indicatieregister moet via een zgn. “antwoord-service” indicatie gegevens kunnen ontsluiten, verzoeken om abonnementen kunnen ontvangen middels een “abonneer-service” en via een “notificatie-service”

notificaties kunnen verzenden indien er een wijziging plaatsvindt op een gegeven (of een persoon) waar een partij een abonnement op heeft.

De gemeenten zullen dan abonnementen kunnen plaatsen op wijzigingen bij cliënten die zorg ontvangen uit de Wmo waardoor er notificaties worden verstuurd zodra het CIZ indicaties stelt.

De huidige status van de realisatie van het ‘Indicatieregister voor de Wlz’

door CIZ is dat de uitvoeringstoets is opgeleverd aan VWS. Daarbij is nog geen rekening gehouden met actieve terugkoppeling van de zogenaamde

“dat-informatie” naar gemeenten, zie paragraaf 4.2.3, op basis van een

“abonneer-service” en een “notificatie-service”. Om op deze wijze de actieve terugkoppeling te kunnen ondersteunen is een nadere impactanalyse

noodzakelijk door CIZ en het Inlichtingenbureau⁵. Verwacht wordt dat tijdige realisatie, om gedurende 2020 de indicatiestellingen geautomatiseerd actief te notificeren aan gemeenten, niet haalbaar is. Er wordt nog naar een alternatieve oplossing gezocht.

5 Het Inlichtingenbureau is de dienstverlenende organisatie die gegevens over burgers voor gemeenten ontsluit en verrijkt.

(22)

5 Conclusies en aanbevelingen

Conclusies:

 Voor de terugkoppeling van de zogenaamde “dat-informatie” betreffende de indicatiestelling door CIZ aan gemeenten, met betrekking tot cliënten die zorg uit de Wmo ontvangen, is de wettelijke grondslag Wmo 2015, artikel 5.2.5, derde lid. De wijze waarop de actieve terugkoppeling door CIZ aan gemeenten gedurende 2020 vormgegeven kan worden dient verder uitgewerkt te worden.

 Om de gegevensverwerking door CIZ en verstrekking aan VWS, ten behoeve van de overheveling van bedragen vanuit de Wmo 2015 naar de Wlz en het bijstellen van het budgettair kader voor de Zvw, rechtsgeldig te kunnen doen is het noodzakelijk een wettelijke grondslag te creëren. Hiervoor is een aanpassing van de Wet langdurige zorg noodzakelijk en zal dit nader

gespecificeerd moeten worden in het Besluit langdurige zorg (of in een AMvB).

 Om de monitor eind 2020 op te kunnen leveren, zal het CIZ de herkomst van de cliënt al moeten registeren vanaf begin 2020. Ook voor de terugkoppeling naar de gemeente gedurende 2020 zijn de

herkomstgegevens relevant om te bepalen of de herkomst Wmo is.

Dit blijft dus een belangrijk knelpunt wat afhankelijk is van de duur van het wetstraject.

 Voor samenwerking met betrekking tot het in beeld brengen van de zorgbehoefte van cliënten met het oog op effectieve overgang naar de Wlz en voorkoming van onterechte aanvragen wordt de grondslag gevonden in artikel 6 sub e van de AVG, in samenhang met artikel 9 van de AVG en artikel 30 van de UAVG: noodzakelijk voor de goede uitvoering van een taak van algemeen belang.

Daarbij gaat het om een weloverwogen balans tussen het bieden van de best passende zorg en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van het individu.

Aanbevelingen:

 Onderzoek notificeren indicatiestellingen aan gemeenten

De actieve terugkoppeling door CIZ aan gemeenten kan vormgegeven worden op geautomatiseerde wijze. Daarbij zullen gemeenten

abonnementen kunnen plaatsen op wijzigingen bij cliënten die zorg ontvangen uit de Wmo waardoor er automatisch notificaties worden verstuurd zodra het CIZ voor deze cliënten indicaties stelt. Verwacht wordt echter dat tijdige realisatie, om gedurende 2020 de indicatiestellingen geautomatiseerd actief te notificeren aan gemeenten, niet haalbaar is.

Het CIZ is door VWS gevraagd te komen met een alternatieve oplossing die in het eerste kwartaal 2020 beschikbaar is.

(23)

 Stel een privacy-protocol op

Het is aan te bevelen om een privacy-protocol op te stellen voor de samenwerking tussen zorgaanbieders, gemeenten en zorgverzekeraars gedurende het beoordelingsproces in 2020.

De partijen zullen afspraken moeten maken om te waarborgen dat gegevens niet onnodig verspreid raken, en niet gebruikt worden voor andere doelen dan afgesproken. Door hier bij de inrichting van de samenwerking zo nauwkeurig mogelijk antwoord op te geven kan aan professionals duidelijkheid gegeven worden waar zij op moeten letten.

Het protocol dient gericht te zijn op de volgende taken:

- Het in beeld brengen van de zorgbehoefte van potentiële Wlz-GGZ- cliënten met het oog op effectieve overgang naar de Wlz en voorkoming van onterechte aanvragen;

- Afstemming over wie de betreffende cliënten gaan informeren om te voorkomen dat dit dubbel gebeurt of niet wordt gedaan.

Het protocol legt de intentie om samen te werken vast en schetst de verwerking en uitwisseling van gegevens tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Tevens de beperkingen en randvoorwaarden die daarbij in acht genomen moeten worden, de afspraken die nodig zijn om een

zorgvuldige omgang met gegevens te waarborgen, en de wijze waarop invulling gegeven wordt aan bijvoorbeeld de rechten van betrokkene en de informatieplicht richting de betrokkene uit de AVG.

(24)

6 Bijlage I: Samenvattingen gevoerde gesprekken

Partijen Datum Besproken aspecten

VWS 19 juni Introductie, probleemstelling, PIA-toets, contactpersonen

CIZ 20 juni Aanvraagproces

Wlz-register passief, wens om gemeente te mogen informeren

DAT en WAT informatie Data + zorgprofiel delen?

Motivatie van het besluit delen?

CIZ 26 juni Gemeentes onderzoekgegevens delen:

- gem -> wlz

- afwijzing wlz -> gem Verschillende stadia:

- doelgroep niveau

- geanonimiseerde casuïstiek - de specifieke casus

Gemeente bij lid 1 van 9.1.3 (zonder toestemming) CIZ bij lid 3 van 9.1.3 (met toestemming)

Uit welk domein komen mensen naar de Wlz toe?

artikel 9.2.1 bij lid 1 CIZ toevoegen VNG 17 juli 10 Regiotafels

Dubbele doorlichting voorkomen

Liefst met dossieronderzoek afhandelen, mag dat?

Toestemming cliënt om gegevens te delen Registertoets passief en geeft niet aan of Wlz- indicatie echt verzilverd wordt

Brief wordt niet begrepen

Cliëntondersteuning aan de voorkant

VWS 17 juli Overhevelen van bedragen tussen de verschillende domeinen

Rol CIZ bij monitoring van de instroom in de Wlz Veegwet aanpassingen Wlz

ZN 18 juli Voorbereiding:

- Heeft gewenste zorgaanbieder al een contract voor Wlz-zorg?

- Aansluiting op iWlz?

Contractronde: juni/juli Communicatie naar cliënt:

- CIZ: Wlz-indicatiebesluit;

- ZK: Bespreken zorgvraag en keuzes zorgtoewijzing;

- Aanbieder: Afstemmen zorgarrangement;

- ZK: Terugkoppeling.

Gebeurtenissen (bijv. verhuizing) tussen afgifte indicatie en 1 januari 2021 afstemmen door eerste aanspreekpunt aanbieder!

PGB -> nieuwe overeenkomsten

Wie handelt voorzieningen en vervoer af na overgang naar Wlz?

(25)

VWS 18 juli Wetgevingstraject Veegwet

Advies Autoriteit Persoonsgegevens VWS 1 aug. Startnota monitoring

Indicatieregister-plus VWS 7 aug. Drie fasen:

- Selectie

- Overdracht van Wmo naar Wlz - Overdracht van Wlz naar Wmo Afstemming Gemeente – Aanbieders – CIZ Afstemming Verzekeraar – Aanbieders – CIZ CIZ en

Gooi en vechtstreek

15 aug. Selectie:

- Cliënten bij zorgaanbieders in beeld - PGB cliënten alleen in beeld bij gemeenten

Q-Consult Zorg onderzoekt PGB Aanvraagfase:

- Aanvraag dient zo volledig mogelijk gedaan te worden, inclusief voorkeur zorgaanbieder - Hoe kan cliënt ontlast worden met het

verzamelen van gegevens en documenten voor de aanvraag?

Coördinatie vanuit zorgaanbieder mogelijk?

- Bij aanvraag vanuit WMO de gemeente doorgeven en gewenste terugkoppeling van indicatiebesluit (met toestemming cliënt) - Er zullen twijfelgevallen zijn waarbij

anonieme bespreking met CIZ voorafgaand aan de aanvraag gewenst is

Na de indicatie:

- Bij aanvraag vanuit WMO moet actieve terugkoppeling mogelijk zijn vanuit CIZ naar gemeente.

Bij positieve indicatie belangrijk voor begeleiding van cliënt bij de komende veranderingen.

Bij negatieve indicatie belangrijk om motivatie van afwijzing te delen om

voortzetting huidige zorg beter op te kunnen pakken.

Hoe kan aan deze terugkoppeling vorm worden gegeven?

Is uitdrukkelijke toestemming cliënt (in combinatie met Wmo2015 artikel 5.2.5, derde lid) voldoende grondslag voor de terugkoppeling?

- De zorgaanbieder krijgt via iWlz berichtenverkeer terugkoppeling.

Daarmee lijkt er voor een aanvraag vanuit het Zvw domein geen knelpunt te zijn.

(26)

CIZ en VWS

9 sep. CIZ zal herkomst al moeten kunnen registeren vanaf begin 2020!

Dan is het juridische traject nog niet rond.

Welke benamingen kunnen gehanteerd worden voor herkomstregistratie?

(Nieuw; WMO Beschermd Wonen; WMO overig;

ZVW; Onbekend)

Functionaliteit generiek toevoegen voor Portero EN Wlz-aanvraag formulier

Het CIZ zal de mogelijkheid moeten hebben om dit gegeven naderhand aan te kunnen passen

CIZ kan niet instaan voor de betrouwbaarheid van de opgegeven herkomst

Met de huidige Wlz-Registertoets kan iedere gemeente pas na 1 januari 2021, aan de hand van het Burgerservicenummer (BSN), checken of een inwoner een Wlz-indicatie heeft gekregen voor de instroom met «psychische stoornis» als grondslag.

Dit is niet werkbaar gedurende 2020.

Er is een actieve terugkoppeling naar de gemeente noodzakelijk met indicatie Ja/Nee en datum ingang voor aanvragen met herkomst WMO. Grondslag hiervoor is Wmo 2015, artikel 5.2.5, derde lid.

(27)

7 Bijlage II: Geraadpleegde documenten

VWS Directie Langdurige Zorg, Implementatieplan GGZ Toegang Wlz voor mensen met een psychische stoornis

15 februari 2019

Kamerstukken, kst-35146-2 Voorstel van wet 22 februari 2019 Kamerstukken, kst-35146-3 Memorie van toelichting 22 februari 2019 VWS Directie Langdurige Zorg, PIA toegang WLZ voor

psychische stoornis

8 juni 2018

Zorgverzekeraars Nederland, Voorschrift zorgtoewijzing 2019 december 2018 Bureau HHM, GGZ-cliënten in de Wlz - Inschatting omvang

indien grondslag psychische stoornis wordt toegevoegd aan de Wlz

19 mei 2017

Algemene Rekenkamer, Focus op Toegang tot de Wet langdurige zorg

6 juni 2018

Werkgroep gegevensuitwisseling in het zorgen veiligheidsdomein, Handvat Gegevensuitwisseling bij samenwerking rond casuïstiek in het zorgen veiligheidsdomein

maart 2019

(28)

8 Bijlage III: Juridisch kader gegevensverwerking

Deze bijlage gaat in op de regels die gelden voor het omgaan met

persoonsgegevens in het algemeen, waarbij met name gekeken wordt naar de bepalingen die hierover zijn vastgelegd in de Algemene Verordening

Gegevensverwerking en de Uitvoeringswet Algemene Verordening

Gegevensverwerking. De grondslagen uit artikel 6 AVG worden in dit hoofdstuk nader uitgewerkt. Het handvat Gegevensuitwisseling⁶ is daarvoor als leidraad gebruikt.

8.1 Grondrecht op privacy

In artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is bepaald dat iedereen recht heeft op respect voor zijn of haar privéleven, familie- en gezinsleven, woning en correspondentie. Ingevolge het tweede lid van dit artikel is geen inmenging van enig openbaar gezag toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij wet voorzien en indien voldaan is aan de voorwaarden zoals opgesomd in het tweede lid van dit artikel. Ook in nationale wetgeving (artikel 10 van de Grondwet) is bepaald dat eenieder recht heeft op eerbiediging van zijn of haar persoonlijke levenssfeer. Het grondrecht op privacy strekt zich ook uit tot de bescherming van persoonlijke informatie (persoonsgegevens). Zo wordt in artikel 8 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie bepaald dat eenieder recht heeft op bescherming van de hem of haar betreffende persoonsgegevens en in lid 2 dat deze gegevens eerlijk verwerkt moeten worden. In lagere landelijke

wetgeving wordt dit verder uitgewerkt. In die wetgeving, die niet altijd hoofdzakelijk op privacy is gericht, zijn ook bepalingen opgenomen die in meer specifieke

omstandigheden eisen stellen aan de omgang met persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van het individu.

8.2 AVG en Uitvoeringswet (UAVG)

Op 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensverwerking (hierna: AVG) in werking getreden. De AVG heeft de oude Wet Bescherming Persoonsgegevens vervangen. In de AVG staan de rechten en plichten genoemd met betrekking tot privacy. De AVG heeft rechtstreekse werking in Nederland. De Uitvoeringswet Algemene Verordening Gegevensverwerking (hierna: UAVG) geeft in Nederland uitvoering aan de AVG. In de UAVG worden de regels uit de AVG nader uitgewerkt.

Naast de AVG en de UAVG zijn er ten aanzien van de verwerking en het verstrekken van persoonsgegevens ook andere wetten van toepassing. Dit zijn voornamelijk materiewetten die bepalingen bevatten op grond waarvan een partner gegevens mag verwerken en onder welke voorwaarden. Organisaties die gegevens uitwisselen in de zorg hebben bijvoorbeeld te maken met de WMO, Zvw en de Wlz en andere specifieke wetten vanuit hun eigen organisatie. De regels die in deze

(materie)wetten zijn opgenomen gaan vóór op de regels van de AVG. Als er geen specifieke bepaling opgenomen is in de wet dan gelden de regels uit de AVG.

6 Handvat Gegevensuitwisseling is beschikbaar op:

https://www.veiligheidshuizen.nl/doc/Handvat-Gegevensuitwisseling-bij-samenwerking-rond- casu%C3%AFstiek-in-het-zorg-en-veiligheidsdomein-versie-2.0-nv.docx.pdf

(29)

8.2.1 De beginselen van de AVG

De AVG kent een aantal beginselen die voor iedere verwerking van persoonsgegevens gelden:

 Persoonsgegevens moeten worden verwerkt op een wijze die ten aanzien van de betrokkene rechtmatig, behoorlijk en transparant is

(“rechtmatigheid, behoorlijkheid en transparantie”) (artikel 5 lid 1 onder a AVG). Dat betekent dat persoonsgegevens door publieke organisaties (zoals overheidsorganen) of private organisaties met een wettelijke taak alleen mogen worden verwerkt wanneer de rechtsgrond voorspelbaar is op grond van een wettelijke taak: er moet sprake zijn van Europese of nationale wet- en regelgeving waarin de wettelijke taak staat verwoord. Wanneer een private organisatie geen wettelijke taak heeft, dan moet een van de andere limitatief genoemde grondslagen zoals genoemd in artikel 6 AVG van toepassing zijn. Ook moet duidelijk zijn voor welke doelen persoonsgegevens worden verwerkt en hoe dat gebeurt;

 Persoonsgegevens moeten voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden worden verzameld en mogen vervolgens niet verder op een met die doeleinden onverenigbare wijze worden verwerkt (“doelbinding”) (artikel 5 lid 1 onder b AVG)⁷. Een doel is pas

gerechtvaardigd als er een grondslag is in artikel 6 van de AVG dan wel in een andere wet die fungeert als een lex specialis, waarop de verwerking kan worden gebaseerd;

 Persoonsgegevens moeten toereikend zijn, ter zake dienend en beperkt tot wat noodzakelijk is voor de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt (“minimale gegevensverwerking”) (artikel 5 lid 1 onder c AVG). Er mogen niet meer persoonsgegevens worden verwerkt dan voor het doel van de gegevensverwerking noodzakelijk is. De verwerking moet de

subsidiariteits- en proportionaliteitstoets doorstaan. Dit houdt in dat de inbreuk op de belangen van de betrokkene niet onevenredig mag zijn in verhouding tot het te dienen doel van de verwerking. Bovendien mag dit doel in redelijkheid niet op een andere, voor de betrokkene minder nadelige, wijze kunnen worden gerealiseerd. Dit betekent dat wanneer er een

wettelijke grondslag voor gegevensverwerking op grond van artikel 6 AVG is, óók altijd – dus bij iedere afzonderlijke gegevensverstrekking - weer moet worden voldaan aan de noodzakelijkheidstoets! Een bovenmatige gegevensverwerking is onrechtmatig;

 Persoonsgegevens moeten juist zijn en zo nodig worden geactualiseerd; alle redelijke maatregelen moeten worden genomen om de persoonsgegevens die, gelet op de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt, onjuist zijn, onverwijld te wissen of te rectificeren (“juistheid”) (artikel 5 lid 1 onder d AVG);

 Persoonsgegevens worden bewaard in een vorm die het mogelijk maakt de betrokkene niet langer te identificeren dan voor de doeleinden waarvoor de persoonsgegevens worden verwerkt noodzakelijk is (“opslagbeperking”) (artikel 5 lid 1 onder e AVG). Persoonsgegevens mogen daarnaast niet langer worden bewaard dan noodzakelijk is voor het doel waarvoor ze verwerkt zijn;

 Persoonsgegevens moeten door het nemen van passende technische of organisatorische maatregelen op een dusdanige manier worden verwerkt dat een passende beveiliging ervan gewaarborgd is, en dat zij onder meer beschermd zijn tegen ongeoorloofde of onrechtmatige verwerking en tegen

7 Hierop zijn echter wel uitzonderingen mogelijk (art 6 lid 4 AVG)