-~~ POLITIEKE PARTIJ DEMOCRATEN '66 JAARGANG 14- NR. 5- MEI 1981
l o • • • • • - . ... p.
Partijsecretariaat: Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den Haag, telefoon: 070-858303
ER IS OOK PARTIJ NÁ
26 MEI
Dit is de laatste Democraat die u ontvangt vóór 26 mei, de dag van de verkiezingen. Met aan zeker- heid grenzende waarschijnlijkheid kan in de volgende Democraat een geweldig verkiezingssucces worden gemeld. De NIPO-enquête van zaterdag 25 april doet onze sterkte weer stijgen tot 23 zetels.
de fraktievoorzitter
JAN TERLOUW
In april waren we één zetel gedaald:
grote vreugde bij de politieke tegen- standers, die meenden daaruit te kun- nen afleiden dat D'66 op zijn retour was, hoewel we toen nog steeds op een winst van 12 zetels stonden. Niets is minder het geval dan een achteruit- gang van onze partij. Nog steeds win- nen we aan kracht, nog steeds winnen we aan aanhang. De winst kan alleen nog worden beperkt als we zelf onvol- doende overtuigingskracht uits.tralen.
Ik ben er zeker van dat allen die voor D'66 in de komende weken het woord zullen voeren, vanuit een groot élan en een groot enthousiasme zullen spre- ken en dat we een verkiezingsover- winning tegemoet gaan, die uniek is in de Nederlandse politieke geschiede- nis.
Toch zijn cijfers uiteindelijk niet zo belangrijk. Waar ik vooral zo blij om ben is dat D'66 een grote politieke ge- meenschap is geworden, een niet meer weg te denken factor in het Neder- landse politieke landschap. We zijn
een partij die het voor veel mensen mogelijk maakt om weer gemotiveerd hun stem uit te brengen, mensen die het moe waren om te moeten kiezen tussen partijen die met een benadering uit een vorige tijd proberen de proble- men van ons tijdsgewricht op te los- sen. We zijn een partij die nieuwe po- litieke creativiteit bundelt. een partij die de ideeën richting geeft om de nieuwe samenleving van de 80-er jaren vorm te geven. Dat is vooral het grote winstpunt van de laatste jaren.
Gebruik je potloodje goed op 26 mei
DEMOCRAAT JAARGANG 14- NR. 5-MEI 1981
verschijnt JO x per jaar
Leden van D'66, ik roep u allemaal op om niet alleen ons door uw inzet in de nog resterende campagneweken een grote verkiezingsoverwinning te hel- pen bezorgen, maar vooral door uw inbreng in de partij zelf na de verkie- zingen voor veel werkkracht en en- thousiasme te zorgen. D'66 is een par- tij waar mensen bij willen horen. Ik ken zoveel mensen die ook aan het lidmaatschap van D'66 zoveel plezier beleven en er zoveel inspiratie uit putten ...
Tot ziens op 26 mei in Krasnapolsky in
Amsterdam. •
~ •• , r. - • -:--- ; ---:_.--r-, -:_ -
o - ' • , _ - , -~ I
IN DIT
NUMMER
Drie slatenleden tussen
twee stoelen 3
Anneke Goudsmit geeft
cijfers 6
Loont het goede? 8
Gerrit Jan: denken doe je maar onder het eten I I Van Casino naar Kras 14 Het grote pakken 15 De helderheid van koffiedik 17 CAMPAGNENIEUWS
vanaf pagina 25
I ~
Kandidaatstelling voor de
RADIO-er Provinciale Statf~r&
&rv ...
Radio:
D'66 is te beluisteren op donderdag 14 mei H'surn 111 18.03-18.13 uur
en daarna weer op de "nor- male" dinsdag op
Hilversum 11 tussen
18.56-19.00 uur op 2 juni en 16 juni.
TV
Extra verkiezingsuitzending:
woensdag 20 mei Ned. 2 voor het laatste journaal
.i~~
IJ A KllVITEITEN
Adviesraad, Trianon Utrecht, · zaterdag 20 juni 1981 vrijdag en zaterdag 13 en 14 november 1981,
31e Algemene Ledenvergade- ring, de Flint Amersfoort.
26 mei Verkiezingsfeest Krasnapolsky Amsterdam (zie achterpagina)
Op woen-;dag 31 maart 1982 zu llcn de vcrkiezingen voor de Provinciale Staten worden gehouden. leder lid van D'66 dat tenminste 6 maanden voor de sluitingsdatum van de kan- didaatstelling lid is en voldoet aan de wettelijke vereisten voor verkies- baarheid, kan zich kandidaat stellen.
De kandidaatstelling opent op 9 juni
19g I en sluit op 9 'eptember 19g I om 12.00 uur. Voor de aanmelding moet gebruik worden gemaakt van een standaardaanmeldingsformulier, dat verkrijgbaar is hij het landelijk se- crctariaat.
Johan Hollemans vice-voorzitter organisatie
Boekten wij al uw boekbij- drage om ons in staat te stellen verkiezingswinst te boeken?
In de Democraat van 4/SJ is de uitslag vermeld van de interne verkiezingen voor de kandidaatstelling voor de Eerste Kamer. In deze uitslag was niet vermeld de heer A. Martini. De heer Martini was op de achtste plaats geëindigd maar werd door de Lande- lijke Verkiezingscommissie niet in de uitslag opgenomen omdat de commis- sie van het Hoofdbestuur bericht had ontvangen dat de heer Martini zich had teruggetrokken. Deze mededeling aan de Landelijke Verkiezingscie.
blijkt achterop op een misvcrstand te berusten. Het Hoofdbestuur stelt hierbij uitdrukkelijk vast dat de LVC in deze geen enkele blaam treft.
In overleg met de LV C is de lijst nu als volgt samengesteld:
I. Jan 'Frederik Glastra van Loon, Den Haag
2. Jacob Jan Vis, Eext
3. Suzanne Caroline Bischoff, Den Haag
4. Marie-Louise Tiesinga-Autsema, Laandijk
5. Norhert F. I. Schwarz, Den Haag
6. Jacqueliene Soetenhorst-De Sa- vornin Lohman, Oegstgeest 7. Wim Dik, Hel\'i)irt 8. Arn<1ld Martini, Landsmeer 9. Marcus Paul Gans, Bloemendaal
10. Jan Fokko van Tuikwerd, Di!(/~
zül
11. Johannes Wessel, Oegstgeest 12. Hendrik .Jacob van Ouwerkerk,
Lieshout
13. Hendrik Johan Rang, Rotterdam 14. Jan Pool, Leiderdorp
15. David Jacobus Hissink, Wage- ninRen
16. Martina Aldta van Dedem-van der Does Drimmelen
17. Philip Chrisliaan Pieters, Dor- drecht
18. Adrianus Lamhertos Maria Zetz, Den Haag
19. Levi Velleman, Amsterdam 20. Arend Arie Redeker, Amst('l'-
dam
21. Jan Hendrik ter Horst, Amster- dam
Maximaal kunnen 15 kandidaten op de door de fraktievoorzitters van de provinciale staten in te dienen kandi- datenlijst worden opgenomen.
Aangezien door kandidaat nr. 15, de heer D. Hissink, niet tijdig aan de no- dige formaliteiten kon worden vol- daan, zijn uiteindelijk op de kandi- datenlijst de nrs. I t/m 14 èn nr. 16 vermeld.
Het hoofdbestuur •
Eerste publiciteits- coördinator
Huishoudelijk Reglement
Na alle wijngmgen van het huishou- delijk reglement. die door de AL V's zijn aangenomen. is er weer een vol- ledig bijgewerkte versie van de drukpers gerold. Alle bequren van afdelingen en (sub)regio's hebben een exemplaar ontvangen. Leden die graag een nieuw HR willen ontvan- gen kunnen dit kenbaar maken aan het landelijk secretariaat. (Gezien de zeer drukke bezetting a'.u.b. schrif- telijk). We ver~:oeken u vriendelijk om een bijdrage voor dit drukwerk.
(f 1.50 + verzendkosten) te storten op giro 1477777 t.n.v. penning- meester D'6ó te Den Haag.
Helaas heeft Ad van Tiel zijn funktie als eerste puhliciteitscoördinator in het Dagelijks Bestuur moeten neer- leggen. Spoedig na zijn aantreden in november 1980 werd hij geconfron- teerd met moeilijkheden in zijn werkomstandigheden. De aldaar ge- rezen problemen bleken zo groot, dat de combinatie met een DB-funk- tie steeds moeilijker werd. Eind maart heeft hij besloten zijn funktie te moeten opgeven.
Dat is jammer voor het HB en voor
de partij, want m deze korte perinde heeft hij ons zijn originaliteit kunnen tonen. Gelukkig heeft Ad een uit- nmdering kunnen maken voor de Verkiezingscampagne. waarin hij zijn creatieve bijdrage zal kunnen af- ronden.
Wij danken Ad voor zijn grote en vooral enthousiaste inzet en het vele werk, dat hij in zo'n korte tijd heeft kunnen verzetten.
Het Hoofdbestuur
llF:MOCRAAT JAARGANG 14- NR. 5-MI·.J J'!XI
COLOFON
De uitgave van de Democraat ge- schiedt onder verantwoordelijk- heid van een door het Hoofdbe- stuur benoemde redactieraad die als volgt is samengesteld:
Piet van Baarse!, Mieke van Wa- genberg. Marie-Louise Tiesinga.
Stijn Verheeck, Jan Goeijenbier.
Al~ secretaris is aan de redactie- raad toegevoegd: Mat Ringers.
Correspondentie, copy e.d.
richten aan het redactiesecreta- riaat van:
De Democraat, Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den Haag.
Verantwoordelijkheid
De redactieraad draagt de eindver- antwoordelijkheid voor inhoud en op- name van publikaties in de Demo- craat. Het moet duidelijk zijn dat deze verantwoordelijkheid zich niet uit- strekt tot bijdragen van het Hoofdbe- stuur. fracties in vertegenwoordigen- de lichamen, het SWB-bestuur. het PSVI-bestuur. de Adviesraad en an- dere officiële partijorganen. Al deze bijdragen zijn als zodanig herkenbaar aan het rubriekshoofd.
Ook de inhoud van ingezonden brie- ven. die steeds de naam van de schrij- ver vermelden, valt buiten de verant- woordelijkheid van de redactieraad . Voorzover er enig misverstand om- trent de redactionele verantwoorde- lijkheid mocht dreigen, worden de ti- tels van hijdragen die buiten die ver- antwoordelijkheid vallen. voorzien van een*
De Democraat
De Democraat wordt gratis toe- gezonden aan alle leden van D'66. Niet-leden kunnen zich abonneren voor .f 25.- per jaar.
Losse nummers zijn verkrijgbaar bij het secretariaat voor .f 3,- per stuk.
Wanneer verschijnt de Democraat?
De Democraat verschijnt 10 maal per jaar.
Democraat nr. 6 verschijnt 25 ju- ni 1981
Sluitingsdatum copy: I juni 1981 Advertentietarieven per 1-2-1981
1/ I pagina: J 850,- 1/2 pagina: I 500.- 1/3 pagina: I 425,- 1/4 pagina: J 340,- 1/ó pagina: f 250,-
Steunkleuren zijn mogelijk;
meerprijs op aanvraag verkrijg- baar.
Contractprijzen op aanvraag verkrijgbaar.
Plaatsing van advertenties is me- de onderworpen aan de goedkeu- ring van de redactie.
Oplage: 19.000 ex.
Druk en Lay-out:
Brouwer Offset BV /Utrecht
SECRETARIAAT
Partijsecretariaat Bureau SWB D'66 Bureau PSVI D'66 Bezuidenhoutseweg 195 2'i94 AJ Den Haag Telefoon: 070-858303
OPINIE
TUSSEN STATEN
EN STATEN·GENERAAL
DRIE STATENLEDEN TUSSEN TWEE STOELEN
OVERPEINZINGEN VAN EEN D'66·er met één been in het heden en het andere in de toekomst
door Gerri~ Mik
Woensdag 8 april schijnt een pril lentezonnetje aarzelend door de ge- brandschilderde ramen van de Sta- tenzaal te Groningen. Niet alle 55 volksvertegenwoordigers zijn aanwe- zig, sinds de P. v .d.A. tussentijds toetrad tot het College van G.S. zijn de meeste zaken van te voren al on- derling beklonken en doet ieders aanwezigheid er niet meer zo toe.
De sfeer is wat duffer geworden, al- thans in de vergaderingen der Staten, het Collegebeleid is duidelijk wat progressief bijgekleurd.
Deze ochtend zijn voor de middagpauze een aantal hamerstukken aan de orde, die in de commissies al ruime aandacht kre- gen. In grote frakties krijgen specialisten maar zelden de kans zich te profileren van- daar ... een steeds maar voortsudderend debat tussen sprekers die meer en meer in hun eigen verbaal vcrmogen klimmen.
Mijn gedachten dwalen dus af en zelfs de nadrukkelijke aanwezigheid van de heer Vonhoff weet mij niet meer bij de agenda- punten te betrekken.
Centraal staat de gedachte dat dit wel eens één van de laatste Statenvergaderingen zou kunnen zijn die ik meemaak gezien mijn Tweede Kamer aspiraties, uiteraard als de kiezers dit mogelijk maken.
Je gedachten duiken dan als vanzelf in het verleden naar de vcrki..:zingsstrijd voor de Statenverkiezingen in 1970 waarbij do.:
voltallige lijst van 0'66-ers zich presen- teerde op de kennismakingsreceptie van de nieuwe C.d.K., toen do.: h..:er Toxopeus.
Mijnerzijds werd deze grote opkomst ter receptie v..:rklaard aan de C.d.K. in relatie tot de grote aantallen zetels die wij dachten te gaan bezetten.
Het antwoord luidde: "de kiezers moeten nog spreken, mijn waarde''. En zij spraken wat aarzelend toen: Laurens Jan Brink- horst en ik vormden samen de eerste Gro-
ninger D'66 fraktic doch waarachtig geen onopvallende. Nog vóór wij waren beëdigd stelden wij al schriftelijke vragen, wat ui- teraard niet kon en waarom veel ambtelijke heren zich vcrkncut..:rd..:n.
De verhoudingen waren toen nog zo dat de Staknieden van hun stoel vielen toen Lau- rens Jan vcrzo..:ht om een debat vóór de verkiezingen der leden van het college van G.S. plaats vond. Tot nu toe waren deze zaken in de donkere achtervertrekken aan het Martinikerkhof behandeld en dat gaf veel rust en vrede. Laurens Jan vertrok later naar Den Haag, Jan Fokko Jansen verscheen en wist voor ieder volstrekt on- verwacht te realiseren dat ik lid van het College van G.S. kon worden (purtefeuille volksgezondheid, welzijn en milieu).
Persoonlijke tegenstellingen binnen de Staten maakten dit mogelijk ..:n het ging ten koste van een P. v.d. A. kandidaat. Hè! eer- ste jaar van mijn G.S.-Iid zijn kenmerkte zich dan ook door plaagstootj..:s uit die hoek culmin..:rcnd in een frontale aanval van de frakticvoorzitter op mijn begro- tingsonderdeel milieu. Groen worllènd van woede (gelijk de Hulk) h..:b ik hem toen l1/2
uur lang van replick gediend.
Ik ga hi..:rop wat v..:rdcr in omdat het leidde tot een vrijwel nooit te constateren gebeu- ren in de politi..:k. Hdaas1
IJEMOCRAAT JAARGANG 14- NR .. 1. MLI 19~1
De bctrokk..:n oppon..:nt luislèrlk echt ..:n toen zijn tweede termijn kwam trok hij openlijk zijn hesehuldigingen in en liet al- lc..:n overeind staan dat mijn publicilèits- kant onvoldoende uit de verf was geko- men, zoals ble..:k. Daarin mo..:st ik hem gelijk geven. Nadien zijn de verhoudingen met de P.v.d.A. veel verbeterd, maar wat hidp dat? Het dieptepunt '74 ging ook niet aan ons voorbij, en D'6f. Groning..:n wnd tijddijk gèlijk aan een sekt..: di..: in huiska- m..:rs ..:n schuilkerk..:n het ideaal brandend..:
hi..:ld. Tut in 1976 de nieuwe hergcboort..:
en wond..:rbaarlijkc groei optrad, die het mij nu waarschijnlijk mogelijk zal maken lid van de Stat..:n Generaal lè worden.
Met d..:zc blijd..: gedachlèn in de ge..:st luis- terde ik weer even naar de munolog..:n, plaats een interruptie naar een tweeslach- tig argum..:nterende gedcputc..:rde, die door de vonrzitt..:r (kundig) wordt gesau- v..:erd, en zie hoe inmiddels vele ;,tatcnk- den de zaal hebben vcrlaten om zich met Groning..:r koek t..: laven en krachten t..:
v..:rzam..:lcn voor het werkgèlcgcnheidsd..:- hat dat straks aan do.: orde is. Mijn ogen dwakn langs de g..:meentewapcns die zich in de g..:brandschild..:rdc ram..:n bcvind..:n, en blijven rusten op dat van mijn gcboorlè- plaats Wildcrvank.
Gedachten aan mijn jeugd, do.: crisisjaren vonr do.: oorlog, de ..:rm..:c gepaard gaande bittere armne, de angsten uit de "onder- grondse" peritllk en het warm..: ouderlijke g..:zin J..umcn boven.
Mijn og..:n gaan v..:rdcr ..:n zi..:n de wapens van Ulrum (de gemeenlè van hè! Lau- w..:rsm..:cr) Bc..:rta, T..:rmunt..:n en Fin;,t..:r- wulde (do.: g..:meenlèn rond de Dollard) ..:n ..:..:n hele reeks van gemc..:nlèn in Oost- Groningen en het Zuiddijk-W..:stcrkwar- tier.
L'histoirc s..: rcpètc, in di..: gebi..:dcn zijn w..:cr afs..:huw..:lijke zorgen rond de w..:rk- gelcgenhcid manifest.
Er zijn dnrpen bij waar 'iO'Ir d..:r b..:roeps- bcvulking niet bij het arbeidsproces is in- geschakeld.
Ik zi..: het wapen van DelfzijL dat van Uit- huiz..:n ..:n Uithuiz..:rmc..:dcn, do.: gcm..:ent..:n van het Eemsmondgebied. Een go.: bied dat groots..: verwachtingen van do.: to..:komst had rond de industrialisatie en de unt wik- kdingcn van de Ecmshavcn. Ook daar gmte zorgen, een uiterst trag..: ontwikk..:- ling van de haven en dreigende afbouw van de bestaand..: industrieën.
Inmiddels word ik opgeschrikt uit mijn
gemijmer: de voorzitter stelt de werkgele- genheidssituatie aan de orde.
Het bijzondere aan deze notitie is dat hij tot stand is gekomen door een samenwer- kingsverband van het college vanG .S., het ambtelijke apparaat en stalenleden uit vrijwel alle frakties (voor ons Bote Wilp- stra).
Er werden goede gedachten in ontwikkeld, innovatie is een begrip dat geregeld voor- komt, visteelt en tuinhouw met benutting van afvalwarmte, alternatieve landbouw, deeltijdarbeidsprojecten zijn begrippen die D'66-ers goed in de oren klinken.
Kritiek wordt er dan door de verschillende sprekers ook niet naar voren gebracht.
Toch resteert een gevoel van machteloos- heid, er is zoveel kruimelwerk bij en de provinciale mogelijkheden qua taken en middelen op dit gebied zijn zo gering.
Vandaar dat onzerzijds ook steeds wordt en werd gepleit voor decentralisatie hier- van.
Zover is het echter nog niet en inmiddels stijgen in Groningen de werkloosheidsper- centages, alleen al beneden de leeftijd van 23 jaar zijn 6000 jonge mensen niet bij het arbeidsproces betrokken met alle gevolgen vandien voor hun psychisch welbevinden en toekomstperspectief.
Met een forse klap sluit de voorzitter de
vergadering en vol ambivalente gevoelens spoedt ieder zich naar de garderobe. Een bevriend CDA-er voegt mij monter toe:
"Jij loopt hier ook op je laatste benen hè".
Bij het onbehagen rond de provinciale machteloosheid t.a.v. de werkgclcgcn- heidsproblematiek voegt zich nu het besef dat inderdaad deze periode van je leven.
het werken in dit provinciehuis, en de in- tensieve communicatie met deze provincie waarschijnlijk zal worden afgesloten.
Buiten in de frisse wind op de fiets rijdend door de prachtige binnenstad weet je dat dat maar tendele zo is.
Zaken die zozeer je leven hebben vervuld zijn niet meer uit te wissen, je blijft wonen in deze streek. verhonden met deze streek vanuit een gezin dat je droeg en zal blijven dragen. Juist aan dat wat op provinciaal nivo niet mogelijk was. kan je nu op het landelijk vlak hopelijk een steentje bijdra- gen. Het is duidelijk dat ik niet als een onbeschreven blad naar Den Haag zal gaan. Groningen, het noorden, de zwakke regio's in het algemeen draag ik mee in mijn bagage.
Vanuit mijn werk weet ik wat de psychi- sche gevolgen van maatschappelijke strukturen bij individuen kunnen zijn.
Vandaar dat de nieuwe werksituatie voor mij een extra uitdaging betekent.
DICHTER BIJ HET HART VAN DE PARTIJ
door Aad Nuis
Veel mensen vragen me de laatste tijd min of meer verbaasd waarom ik zo ineens overstap van de literatuur naar de politiek. Als ik dan uitleg dat die overstap zo schielijk niet is, dat ik bijvoorbeeld al jaren in de Gelderse Staten zit, knikken ze een beetje af- wezig.
Nou ja, Staten. Bijna niemand beseft dat je het dan over de helft van een lange werkweek hebt.
Het is misschien de meest kenmerkende eigenschap van provinciale politiek: dat je je werk in de schaduw doet. De publieke tribunes van Statenzalen zijn niet alleen leger dan die van de Kamer, maar ook dan die van de meeste gemeenteraden. Dat ge- brek aan belangstelling heeft veel nadelen, en ook een enkele voordeel.
Het grote nadeel is natuurlijk dat er van de democratie niets terecht komt als er nie- mand kijkt. Langzamerhand zal het wel veranderen, nu de provinciale besturen steeds openhartiger worden en steeds meer mensen gaan merken dat er steeds gewichtiger politieke zaken gedaan wor- den in de provincie, maar iets van de oude.
besloten sociëteit voor notabelen hangt er nog wel in de Staten van Gelderland. Als volgend jaar ook het CDA burgemeesters en wethouders uit de Staten gaat weren, valt niet minder dan de helft van de nu dertig personen sterke fractie af. De be- slotenheid, als is het tegen wil en dank,
~4
maakt dat slecht werk niet door de kiezers wordt afgestraft, en goed werk niet be- loond. In 1974 heeft 0'66 dat laatste pijn- lijk ondervonden. met als meest sprekend voorbeeld de Overijsselse statenfractie.
die door de hele regionale pers om strijd werd geprezen en zelfs bekroond met een persprijs, maar die niettemin werd meege- sleurd in de landelijke neergang.
Een gelukje bij een ongeluk is dat er bij lege tribunes ook minder op de tribune wordt gespeeld. Dat maakt de stemming meer ontspannen; er is minder behoefte elkaar vliegen af te vangen, meer bereidheid te luisteren naar een goed idee. ook als het van een ander komt.
Dat is een politiek klimaat waar D'66'ers zich over het algemeen goed thuis voelen, en waarin ze vaak meer kunnen hereiken
DEMOCRAAT JAARGANG 14 ~NR. I~ Ml.l I 'IK I
De fiets naar het provinciehuis wordt inge- ruikl voor de intercity naar Den Haag.
Een nieuwe identiteit moet worden opge- bouwd.
Dat kan ... als je dat doet verbonden met het verleden. je jeugd in de crisisjaren, je werken voor het Noorden vanuit een zin- vol functioneren in het heden:je bijdrage in de Staten van Groningen ten gunste van jongeren, werkgelegenheid, volksgezond-
heid, welzijn en milieu en als je een pers- pectief hebt voor de toekomst:
Enthousiast meefunktioneren in een ver- grote D'66 fraktie in een Kamer meebou- wend aan een progressief vernieuwend beleid in een moeilijke fase voor ons land.
Dus zeg ik onbekommerd:
Dag Groningen, vergeten doe ik je nooit!
en:
Den Haag je weet met welke bagage ik binnenkom maar je kunt op me bouwen. •
dan je zou denken als je op hun gelals- sterkte of strategische positie let. Ik ben erg benieuwd hoe het zal zijn om vanuit dit plezierige, maar soms wel wat erg rustige binnenmeer op de volle zee terecht te ko- men.
Een heel ander verschil tussen kamerlid en statenlid is het oogpunt van waaruit ze te- gen de partij aankijken. Van de twee cir- cuits in de partij, werkgroepen en afdelin- gen, staat het kamerlid over het algemeen dichter bij het eerste, het statenlid dichter bij het tweede (ik heb het nu even niet over Van Baarse!).
Dat heeft niet cens in de eerste plaats te maken met het aantal keren dat ze bij een afdeling langskomen, maar vooral met de manier waarop ze er binnenkomen. De komst van een kamerlid is iets bijzonders, er zit haast onvermijdelijk een openbare spreekbeurt aan vast en vaak ook een rondleiding langs het college van 8. en W.
en andere plaatselijke bezienswaardighe- den. Wat hij of zij te zien krijgt is een afdeling op haar zondags. Een statenlid is een minder opvallend personage, schuift gewoon aan bij de huishoudelijke vergade- ring als het zo uitkomt en krijgt zó waar- schijnlijk een beter inzicht in het doorde- weekse reilen en zeilen van de partij.
Ik weet niet hoe het in andere provincies is, maar in Gelderland heeft de statenfractie, samen met een actief en enthousiast regio- bestuur, geprobeerd wat kanalengraaf- werk te doen tussen de vaak kleine plaat- selijke afdelingen en de vaak eenzame raadsleden in de provincie. We hebben bij- eenkomsten belegd van Gelderse raadsle- den- niet te vaak, die mensen hebben het al druk genoeg. We hebben de actie, ,Maak kennis" bedacht en uitgeprobeerd. En vooral hebhen we een GARD opgericht,
een Gelderse adviesraad, naar het model van de landelijke.
Die vergadert een keer of tien per jaar, 's avonds in het Provinciehuis, met af- gevaardigden van Culemborg tot Winters- wijk en van Hattem tot Groesbeek, en be- steedt elke keer een belangrijk deel van de tijd aan het uitwisselen van afdelingserva- ringen. Als statenlid zitje daarbij en je leert er veel van. Geen afdeling in de regio of je kent er de namen en de gezichten van een aantal actieve partijleden.
Die directe kennis van de partij, in dat ene stuk Nederland althans, is een erfenis van
het statenwerk die ik in Den Haag zuinig hoop te bewaren. Het zal me niet verbazen als ik me zo nu en dan met Mik en Tommei verenigd zal vinden in een bescheiden pressiegroepje ter verdediging van de re- gio. bijvoorbeeld als het gaat om de afwe- ging van het belang van verre spreekbeur- ten tegen Haagse affaires. of om het hou- den van vergaderingen van werkgroepen in het hart van het land en van de partij.
Goede voornemens, jawel. Ik schrijf dit stukje in de trein op weg naar Amsterdam.
naar een televisie-opname, terwijl ik ei- genlijk voor een spreekbeurt naar Zeve-
IN DE STARTBLOKKEN
door Dick Tommei
Bij veel mensen staat de Tweede Ka- mer bepaald niet hoog in aanzien.
Hierbij bedoel ik niet de mensen die zich voor het bestuur van het land, hun provincie of hun gemeente vol- strekt niet interesseren.
Hun vaak in krachtige bewoordingen geuite misprijzen van de politiek wil hen nogal eens als randversiering in een actua- liteitenrubriek of een reportage op radio of TV brengen. Ik heb het ook niet over mijn CPN buurman in het forum, die de bron van alle ellende in de wereld heeft gevon- den in de multinationals, die hun gang maar gaan en de Regering en de Tweede Kamer maar wat laten praten (waarbij ik mij af- vraag waarom de man zoveel moeite doet om in de Tweede Kamer te komen; in zijn geval zou ik directeur van een multinatio- nal willen worden). Neen, het zijn juist de wél geïnteresseerden, degenen met een vaak helder inzicht in het functioneren van de maatschappij, zij die zeker op 26 mei gaan stemmen, die de Tweede Kamer nog- al eens met enige weerzin bekijken. Dat bleek overduidelijk toen ik in mijn omge- ving bekend maakte kandidaat te willen zijn voor het kamerlidmaatschap. Een kleine bloemlezing van de reacties op deze aankondiging: , ,Moetje naar die chaos? Ze kunnen daar hun eigen werk niet eens re- gelen. Denk je daar te kunnen functione- ren?" "Dat wordt niets; iemand met prin- cipes wordt daar doodongelukkig." "Ik begrijp je niet; je hebt zo'n aardige baan daar kun je veel meer regelen dan in de Tweede Kamer." .. Wat zie je in dat ein- deloze gehakketak?"
De teneur is duidelijk: een fatsoenlijk mens mag best lid wezen van Provinciale Staten.
maar naar de Tweede Kamer ... liever niet.
Nu is het al te gemakkelijk te stellen dat een ieder het verkeerd ziet. hoewel het geschetste beeld zeker geen goede afspie- geling is van de werkelijkheid, en meer zegt over de schil dan over de kwaliteit van de vrucht. Als deze ideeën bij veel mensen leven, misschien bij veel méér dan wij ver- onderstellen, geeft dit reden tot bezorgd- heid. Het gezag van de Kamer daalt door
deze beeldvorming wellicht meer en dieper dan door de behandeling die de Kamer zich door de regering Van Agt-Wiegellaat wel- gevallen (terzijde: valt het u ook op dat het vorige kabinet steeds werd aangeduid als het kabinet Den U yl, en nimmer als het kabinet Den Uyi-Van Agt?J
Het kan overigens slechts de Tweede Ka- mer zelf zijn die deze situatie kan- en moet -veranderen.
Als u nu de indruk hebt gekregen dat ik mij deze sombere verhalen heb aangetrokken, en nu langzamerhand spijt heb gekregen van het besluit mij kandidaat te stellen. dan is dat een geheel verkéérde indruk. Inte- gendeel, de nieuwe taak trekt mij aan, ik zit al gespannen in de startblokken en mijn ongeduld en enthousiasme worden slechts met moeite in toom gehouden. Wat niet betekent dat ik de Haagse mogelijkheden overschat en de bijbehorende moeilijkhe- den onderschat. Enige nuchterheid kan geen kwaad; maar geldt dat niet voor een ieder in een nieuwe functie?
Over een functie gesproken: ik realiseer mij al bijna acht jaar bij de Provinciale Waterstaat van Groningen werkzaam te zijn, hoewel ik er daarvoor een gewoonte van had gemaakt om elke tweejaar op I juli van baan te veranderen. Zegt hel iets over het plezier dat ik in mijn werk heb? Of word ik oud en daardoor minder mobiel?
Toen ik ruim achtjaar geleden solliciteerde deed ik dat overigens bij een gedeputeerde die luisterde naar de naam G. Mik en die mij niet naar mijn politieke kleur vroeg.
DEMOCRAAT JAARGANG 14~ NR. 5-MEI IYXI
naarzou moelen. Dat bcgintalgocddus.lk kan als excuus aanvoeren dat ik voor ver- vanging heb gemrgd en dat ik het afde- lingsbestuur éérst heb gevraagd of t.e het goed vonden. Vlilir ik dclïniticfja ;.ei tegen de meneer van de televisie. Maar ja. hel blijft een beetje zwak vind ik t.clt'. Ze kon-
i den tenslotte moeilijk nee zeggen, daar in
1 Zevenaar. •
Hetgeen hem siert. Hij is trouwens nich veranderd in deze jaren, wat het hes te be- looft voor onJ:c hernicJJwdc samenwer- king. Zelfs die pijp- en wie wil weten hoc ongelukkig Oerrit wndcr dat ding is moel eens op het affiche met de .. kuppen" kij- ken- was er toen al. en stond op gcspannen voet met de portefeuille .Juchtvernntrci- niging" die hij o.m. beheerde.
De wetenschap dat mijn stoel in de Drentse stalenzaaL deze moderne Balloërkuil. bin- nenkort nietmeer mijn stoel is stemtmij tot mijn eigen verbazing wat weemoedig. De oorzaak daarvan is duidelijk: ik zal het werk in Provinciale Staten weldra beëindi- gen. Hoc verleidelijk is het om hier een uitvoerige lofzang te zingen op het staten- werk. Op de samenwerking in de fractie.
op het overleg met de afdelingen en de gemeenteraadsleden, op het werk in de commissies en in de statcnvergadering. op de goede sfeer die heerst tussen de 'i I sla- tenleden, op de afdeling voorlichting van de gritTic die niet alken alles wal een sla- tenlid aan informatie wenst te ontvangen binnen een dag in de brievenbus doet he- landen, maar ook aandacht schenkt aan hun vc1jaardagen, op de kunstwerken van de provinciale kok Elsinga, op ... Ik t.al die verleiding weerstaan. Maar wat leer je geweldig veel in een kleine fractie die toch vindt zich over alle aan de orde zijnde on- derwerpen een gefundeerd oordcel te moeten vorrnen.
Kort en goed: wie een brede interesse heeft en niet opziet tegen een flinke portic werk geve zich op als kandidaat-statenlid. Het loon is bescheiden maar de beloning groot.
Op de overgang van Provinciale Staten naar de Tweede Kamer woedt de campag- ne. Een drukke tijd. Maar laat er geen mis- versland bestaan: tot degenen die werkc- lijk van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat in de weer zijn, die horendol worden van de telefoon, en van joost-mag-weten- wat -cr-allemaal-in-een- vcrki c1.i ngscam- pagne-gcbeurt, behoren niet de kandida- ten. Voor hen wordt alles (uitstekend!) ge- regeld. De werkelijk ;.waar belasten vindt u op het campagnesecrctariaat. bij de cam- pagnccornmissie, op het landelijk secreta- riaat. bij de regio-coördinatoren, de afdc- lingscoördinatoren. Hun altijd goede hu- meur mag met goud in de annalen.
Ik hoop dat de drukker het heeft.
HULDE DUS! •
Sinds 28 april 1981 is er een nieuwe abortuswet. Er moet nog een uitvoe- ringsmaatregel - een algemene maat- regel van bestuur- komen, de wet moet nog worden ingevoerd, maar, de wet is er, zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer aangenomen met één stem meerderheid.
In NRC Handelsblad van 1 maart 1979 heb ik over het oorspronkelijke wetsontwerp een artikel geschreven waarvan de kop en de conclusie luid- den: "Een ongewenst product."
stand, een verwijzingsarts kan worden aanbevolen.
Gezien de neativiteit van Stimezo L'll van allen die werkzaam waren in de abortus- hulpvcrlening in het verleden. ben ik er van overtuigd dat er. hoc dan ook. een oplos- sing zal worden gevonden waarbijdek wa- liteit van de hulpverlening gewaarborgd blijft.
Dat neemt echter niet \-\Cg dat deze bepa- ling niet in de wet had mogen voorkomen.
Ik veronderstel als bekend dat een derge- lijke wachttijd geen enkele zin heeft; elke vrouw die met een arts een afspraak maakt voor een abortus heeft daar al grondig over
ABORTUSWET:
TUSSEN VOLDOENDE EN ONVOLDOENDE
Hoe moet het oordeel luiden over de ten··
slotte tot stand gekomen wet'?
In het wetsontwerp werd o.a. bepaald:
I. abortus mag pas worden uitgevoerd op de zesde dag nadat de vrouw de genees- kundige (die de abortus verricht) heeft be- zocht.
Dit is veranderd; thans begint de wachttijd te lopen vanafhet tijdstip dat de vrouw een huisarts in haar woonplaats, of een specia- list waar dan ook, of een arts die haar re- gelmatig behandelt. heeft bezocht.
2. Een zogenaamde late abortus - na 13 weken zwangerschap - mocht slechts 111 een ziekenhuis worden uitgevoerd.
Deze bepaling is verdwenen; alle abor- tusingrepen mogen worden uitgevoerd in een ziekenhuis of een kliniek.
3. Er moest, volgens de oorspronkelijke AMVB (algemene maatregel van bestuur).
een schriftelijke overeenkomst tussen het bestuur van een abortuskliniek en het be- stuur van een ziekenhuis worden gesloten met betrekking tot de samenwerking.
Tijdens de beraadslagingen in de Tweede Kamer is dit gewijzigd; duidelijke afspra- ken met in een ziekenhuis werkzame spe- cialisten of afdelingen zijn voldoende.
Het spreekt vanzelf dat dit voor de abor- tushulpverlening drie zeer belangrijke ver- beteringen zijn.
Als enig ernstig bezwaar tegen de wet is thans nog overgebleven de wachttijd van 5 dagen.
Dit kan inderdaad een ernstig probleem opleveren. vooral voor buitenlandse vrouwen.
Indien voor dit probleem geen oplossing gevonden zou worden zou dit kunnen be- tekenen dat voor een (groot) aantal vrou- wen het verkrijgen van een legale abortus moeilijk of zelfs onmogelijk wordt.
Het bovenstaande houdt in dat degenen die zich bezighouden met abortushulpverle- ning een oplossing voor dit probleem moe·
ten vinden.
Een dergelijke oplossing zou bijvoorbcèld kunnen zijn het vcrzorgen van een zodani- ge spreiding van verwijzingsartsen, zowel in Nederland als in het buitenland. dat elke vrouw die een abortus aanvraagt in haar omgeving, op een voor haar bereikbare af-
nagedacht; indien zij Llp dat moment nog aarzelt zal dat zonder enige twijfel blijken uit gesprekken die vóór de abortusingreep gevoerd worden. en indien dan blijkt dat de vrouw nog geen besluit heèft genomen of kan of wil nemen spreekt het vol,trekt vanzelf dat de abortus niet wordt verricht;
het is overbodig en zinloos een verplichte wachttijd voor te schrijven.
Voor het overige vergt de wet waar,chijn- lijk - natuurlijk moet de definitieve tekst van de AMVB nog worden afgewacht- dat abortusklinieken (en ziekenhuizen) 1.ich op een aantal punten administratieve aanpa'- singen zullen moeten getroosten; dat is misschien lastig maar niet onoverkomelijk.
In de wet blijft voorts een speciale straf- baarheid van de arts gehandhaafd.
Dit is principieel onjuist. maar naar mijn mening zal geen arts die in een ziekenhuis of een abortuskliniek een abortus vcrricht daarvan wakker liggen. evenmin als dat thans het geval is.
Dat er een strafrechtelijke vervolging te- gen een arts die een abortus heeft vcrricht in een ziekenhuis Llf een kliniek. op grond van deze wet zou worden aangespannen lijkt mij uiterst onwaarschijnlijk; dat een dergelijke vervolging dan ook nog tot een strafrechtelijke veroordeling zou leiden i,.
gezien de thans bestaande juridische prak- tijk en gezien de tekst van de wet praktisch gcsproken uitgesloten. (In het PvdA/VVD- voorstel dat werd verworpen door de Eer- ste Kamer bestond overigens ook een spe- ciale strafbaarheid van de arts. zij het als overtreding.)
Ik heb mij natuurlijk afgevraagd hoc de zeer heftige tegenstand met name vanuit vrouwengroepen. ook tegen de uiteindelij- kc tekst van de wet, verklaard kan worden.
Naar mijn mening is die vcrklaring de vol- gende. Het is ideologisch een slechte wet in de zin dat hij niet gemaakt is om een maatschappelijk probleem op te lossen - de abortushulpverlening is in Nederland.
dankzij particulier initiatief in de afgelopen ruim I 0 jaar. zo niet de beste dan toch een van de beste van de wereld- maar om een politiek probleem op te lossen.
Niet de maatschappij zat met het probleem
DEMOCRAAT JAARGAVi 14 NR.'-MI· I i'IXI
TEG~
mr Anneke M. Goudsruit
Mevrouw Goudsruit is advocaat te Amsterdam.
Zij is onder meer voorzitter van het bestuur van de Bloemenho- vekliniek.
Van februari 1967 tot eind 1974 was zij lid van de Tweede Kamer voor D'66.
Eind 1972 stond zij op de nomina- tie om staatssecretaris van Justitie te worden in het kabinet Den Uyl, maar bedankte voor die eer, omdat de minister van Justitie in dat ka- binet (Van Agtl haar onvoldoende garanties kon geven voor de uitvoe- ring van voor haar wezenlijke pro- grammapunten.
Eind 1974 stelde zij een motie op met betrekking tot het beleid t.a.v.
de Bloemenhovekliniek. De meer- derheid van de fractie was tegen het indienen van die motie. Daarop verliet zij de fractie en daarmee de actieve politiek.
In november 1975, toen het congres besloot de partij opnieuw te active- ren, verliet zij ook 0'66.
van Lle abortushulpverlening maar de poli- tiek.
Er moest ten behoeve van de politiek een oplossing komen en die oplossing is ge- zocht en gevonden door met de politiek - dat wil zeggen met politici- te onderhan- delen. zonder daarhij rekening te houden met de meest betrokkenen- de vrouwen- en de abortushulpverleners.
Het door onderhandeling bereikte com- promis ging aldus geheel buiten de vrou- wen om.
Afgezien van het feit dat een aantal vrou- wen op ideologische gronden elk compro- mis afwijst voelen de vrouwen zich - te- recht- buiten de besluitvorming gehouden op dit voor de vrouw zo bij uitstek belang- rijke gebied.
Vandaar dat de vrouwen zich op geen en- kele manier betrokken voelen bij of gebon- den aan het bereikte cumpromis .. Zij- de
politici - hebben de wet gemaakt en wij - de vrouwen- willen daar niets mee te ma- ken hebben." ·
"Jullie hebben niet naar ons geluisterd of omgekeken. dus wij willen niets met jullie wet te maken hebben."
Dit soort overwegingen en emoties ligt naar mijn mening ten grondslag aan de protesten die niet op een intellectuele af- weging gebaseerd zijn, of op de feitelijke inhoud van de wet. maar een (begrijpelijke) reactie zijn op politieke "koehandel" van politici onder mekaar.
De drie eisen van de nu nog demonstreren- de vrouwen zijn:
I. de vrouw beslist
2. abortus in het ziekenfonds
3. abortus uit het Wethoek van Strafrecht.
in feite zijn deze eisen ofwel achterhaald ofwel niet of nauwelijks van belang.
De discussie over de vraag wie er. volgens de wet, over het al of niet verrichten van een abortus beslist is een van de meest zinloze die ik de afgelopen jaren gehoord heb (en ik héb een aantal zinloze discussies gehoord!)
De discussie is uitsluitend ideologisch ver- klaarhaar maar heeft geen enkele practi- sche betekenis.
Elke arts in een abortuskliniek is in princi- pe bereid een abortus te verrichten als de vrouw dat wenst omdat zij die voor zich zelf nodig acht. De arts zal precies zoals nu, die abortus vcrrichten met dezelfde voorbereiding, zorg. en nazorg.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor een arts in een ziekenhuis naar wie een vrouw door haar huisarts wordt verwezen.
De huisarts verwijst een vrouw die een abortus wenst niet naar een ziekenhuis waarvan hij weet dat de abortus niet zal worden verricht. Met andere woorden de arts (specialist), met wie de vrouw die een abortus wenst in een ziekenhuis te maken krijgt. zal die abortus ook, evenals nu, ver- richten.
De discussie over de tekst van de wet is uitsluitend gevoerd ten behoeve van ach- terbannen zonder dat iemand heeft durven of willen zeggen dat het over een woorden- spel ging.
Het lijdt geen twijfel dat abortus binnen afzienbare tijd in het ziekenfondspakket zal worden opgenomen.
Zelfs op het ogenblik betalen sommige zie- kenfondsen een abortusingreep in een zie-
kenhui~ al; nu de wet er ecnm<:~al is en abortus gelegaliseerd is en in het systeem van de gezondheidszorg is of zal worden opgenomen k<tn het niet anders dan dat de abortus, als een normale medische in- greep, door het ziekenfonds zal worden vergoed.
Bovendien is ook nog een motie waarin opneming van de abortus in het zieken- fondspakket wordt gevraagd in de Tweede Kamer aangenomen.
De strafbaarheid van de arts- de vrouw is niet meer strafbaar- is inderdaad in de wet blijven staan, maar heeft pr<:~ctisch slechts -zoals ik hierboven reeds schreef- theo- retische betekenis.
Deze drie ,,eisen'' zijn het dus waarlijk niet waard -om voor te demonstreren, laat staan om daarvoor in elkaar geslagen te worden!
Dit alles gezegd zijnde maak ik nog twee kanttekeningen.
Ik vind zelf ook dat het welstechnisch een
slechte wet is in de zin dat er veel onduide- lijke bepalingen in staan.
Als medewetgever zou ik dat betreurd hebben; als betrokkene bij de abortu~
hulpverlcning kan ik er wel mee leven.
Ik vind ook dat gezegd mag worden dat het feit dat er een compromis bereikt is-- wat er maatschappelijk dan ook op valt aan te merken - politiek een knap staaltje vak- werk is. dat als zodanig - maar dan ook uitdrukkelijk als zodanig- een hoog cijfer verdient.
De nadelen van de wet heb ik hierboven vermeld.
Naar mijn mening zijn er ook voordelen verhonden aan het feit dat er thans tenmin- ste een wet is. Vcrwacht mag worden dat er politieke rust komt op het abortusfront zodat de aandacht van de hulpverlening nog meer dan tot nu toe gericht kan worden op de kwaliteit; met name kan, nu er een wet is, door deskundigen uit de abortus- hulpverlening gesignaleerd worden. als er een kliniek van mindere kwaliteit zou be- staan of zou worden opgericht; tot nu toe was de abortushulpverlening terecht ui- terst huiverig om iets dergelijks "naar buiten" te signaleren.
Concluderend: het is welstechnisch geen fraaie wet geworden en zeker geen ideale wet (maar welke wet is dat wel); hij is op één punt- de wachttijd- bepaald slecht en heeft vcrder een aantal meer of minder ernstige schoonheidsfouten; een wet als deze was kennelijk in de huidige politieke situatie het maximaal bereikbare en er valt
- hoop en vcrwacht ik - mee te werken, zonder dat de kwaliteit van de abortushulp- verlening wordt aangetast.
Dat laatste is voor mij in feite het L'nige helangrijkL' crill'rium.
Met het oorspronkelijke wetsontwnp 1011 niet te werken ;ijn geweest. met doe wet is dat wel.
Vandaar dat mijn conl'lusie thans luidt dat het ongewenste product danklij veel in- grepen tijdens de cnnceptieperiode een eindproduct heeft opgeleverd dat w cli~
waar geen schoonheicbprijs verdient maar dat de thans besta<lllde praktijk van de
abortu~hulrvcrlening en de uitstekende kwaliteit daarvanniet es~entiel'l zal hinde- ren or belemmeren; hl't eindproduct- de wet- krijgt van mij net geen voldoende L'n net geen onvoldoende - een '\ 1/2 - ; de wetgever hoert voorlopig geen herexamen
te doen. •
{l(hertentit
Twee
dingen ...
Joop den Uyl geportretteerd door tijdgenoten
Aar de 1\'JJ<rnr ,L1·crr .\farllin Inleiding: 1111. I .·1. 1·1 Htngcr lijn ,l!Ciicht, 1ij11 siL'm. gebaren en meninf!.en . . . iedereen kent ;e.
Maar 1~ilt u 11cten hoc hi_i IICI'keli.ik is'? Lees dan dit bock.
T\\ee dinf!.en ... bevat interviews met een ~lcine 20 mensen die Joop den Llvl in allerlei hocdanif!.heden hehbe.n meegemaakt. /o11~l poli- tieke mede- ah tegenstanders komen ;Jan het 11 oord, 11 a;1r·cloor een heel gcnu;ln,cerd en le1 cndig portret van dè!c politicu<; van het ja;lr is onhtaan. F n Joop ;ou Joop
·niet ;ijn ;ds hij ;cl i' ook niet aan het womd kw;rm .. Spcctrum Paperback, 20X biL, f 17 50
'
twee dingen ..
Joop (hW. Uyl {}ti!.JDt!18tiN·ru door hglgl~notH.
Het Spectrum brengt het Uw boekhandel heeft het
DEMOCRAAT JAAR(iAN(i 14- NR.'-MIJ IYXI
UIT DE FRACTIES
BIJDRAGE TOT ZUIVERHEID VAN PARLEMENTAIRE BESLUITVORMING?
door Jan Glastra van Loon
Tijdens mijn ballonvaart van 's Her- togenbosch naar Nederhemerf (de
• windkracht was niet voldoende voor een landing op het gazon van het Catshuis) heb ik een redelijk over- zicht kunnen krijgen van de alpine verrichtingen van de Eerste Kamer.
In het wekelijkse ritme van het ver- gaderen op dinsdag wordt dat ernstig belemmerd door de papiermassa's die over ons worden uitgestort en die voor een tweemans fractie (zonder enige assistentie) eigenlijk niet zijn te verwerken: alle stukken van de Tweede Kamer plus die van de Eerste plus een hoeveelheid documenten en post van uiteenlopende herkomst. Een van mijn hoofdtaken bestaat uit het sorteren van dat alles waarbij de grote meerderheid van al dat papier in de prullenmand belandt.
Tegen abortus
De afgelopen maanden bestond de per- soonlijk geadresseerde post voor een groot deel uit brieven van protestants christelij- ke herkomst met oproepen om tegen het abortus wetsontwerp te stemmen. Wij zullen dat zeker doen. a.s. dinsdag. nadat de openbare behandeling van het ontwerp enkele weken moest worden uitgesteld vanwege de zeer onvoldoende beantwoor- ding door de regering van de schriftelijke vragen die de kamer had gesteld. wat een reeks nadere vragen noodzakelijk maakte.
Onze motieven voor het stemmen tegen dit ontwerp verschillen echter wel heel diep-
Gebruik je potloodje goed op 26 mei
gaand van die van de grote meerderheid van al onze brievenschrijvers.
Taak overheid
Die diepgaande verschillen betreffen niet
alleen. zelfs niet in de eerste plaats de op- vattingen over zwangerschapsonderbre- kingen zelf (daarover vcrschillen de op- vattingen ook binnen D"66). maar vooral de taak van de overheid in een kwestie als deze. Het standpunt dat ik namens de
DEMOCRAAT JAARGANG 14- NR.'- Ml-.1 I<JHI
fractie zal vertolken is. dat het al of niet uitdragen van een zwangerschap een ge- wetenskwestie is van de individuele vrouw die niet kan en niet mag worden overstemd door collectieve besluiten (zoals die van de overheid). dat de taak van de overheid moet zijn het verschaffen van zo goed mo- gelijke bescherming van menselijk leven en dat zij juist met het oog daarop alle belemmeringen aan de hulp die een vrouw zou wensen moet wegnemen. Vanuit beide gezichtspunten moet. menen wij. de be- slissing van de vrouw in zo groot mogelijke vrijheid kunnen worden genomen. Het haar onthouden van die vrijheid heeft het karakter van een afwenteling van schuld en schuldgevoelens over tekortkomingen in menselijke zorg jegens haar vóór, tijdens en/of na de conceptie van de vrucht.
Op het moment, dat deze regels geschre- ven worden wordt bekend, dat het abor- tuswetsontwerp het met een kleinst moge- lijke meerderheid (38-37) heeft gehaald. Er is een eind gekomen aan een reeks van elf jaren wetgeving op dit gebied en pas het achtste wetsvoorstel heeft het mogen ha- len. Hoe controversieel het wetsontwerp Ginjaar/De Ruiter in het parlement ligt moge de nipte verhouding, zowel in de Tweede Kamer - in december vorig jaar aangenomen met het kleinst mogelijke ver- schil - als nu in de Senaat illustreren.
Dit is overigens een van de weinige geval- len. waarin de Eerste Kamer iets zou heb- ben kunnen doen dat effect heeft ...
Bij grondswetswijzigingen kan zij zich zelfs nog iets meer laten gelden, omdat daarvoor een tweederde meerderheid ver- eist is bij tweede lezing. Uit de stemver- houdingen bij de behandeling in eerste le- zing valt op te maken, dat de Eerste Kamer zich het voorzitterschap van de Verenigde Vergadering niet zallaten ontnemen en het uitdrukkelijk noemen van de krijgsmacht in de grondwet zal handhaven. Maar dat zijn curiositeiten aan de rand van het poli- tieke bedrijf.
Belangrijker was zeker de twee-fasenwet (herziening van het wetenschappelijk on- derwijs). Wij hebben tegen dit wetsont- werp gestemd omdat we vonden, dat de minister zichzelf hierin te ruime volmach- ten toekende om zaken te regelen bij alge- mene maatregel van bestuur. en we het oneens waren met datgene dat hij wel in de wet kenbaar maakte. Het ontwerp kreeg echter een ruime meerderheid, doordat behalve CDA en VVD ook de PPR en een deel van de PvdA-fractie voor stemden.
Ik geloof niet teveel te zeggen als ik de Eerste Kamer zoals zij functioneert een niet steeds tot de zuiverheid van de parle- mentaire besluitvorming hijdragende fac- tor noem.
Hierin zou verbetering kunnen worden ge- bracht. als deze Kamer uitsluitend de be- voegdheid zou hebben wetsontwerpen naar de Tweede Kamer terug te verwijzen om ze te heroverwegen.
Die verbetering komt in de huidige grond- wetswijziging spijtig genoeg niet voor. •
