Artikel 6:11
Ten aanzien van een na afloop van de termijn mgediend bezwaai- oi be-roepschnft bhjft niet-ontvankelijkveiklaimg op giond daaivan achteiwege Indien redehjkerwijs met kan woiden geoordeeld dat de indiener m ver-zuim is geweest
Inhoud commentaar·1
l Algemeen, 2 Teimijnoveischiijdmg vooi risico van de mdiener, 3 Tei-mijnoverschnjding veiooizaakt dooi gediag van bestuuisoiganen l Algemeen
De Awb kent 'haide' bezwaar- en beroepsteimijnen, die in - m veigely-kmg met bijvooibeeld de teimijnen in het bmgerhjke piocesrecht - ook nog vnj kort zijn (zie o a aitikel 6 7 Awb en het commentaai aldaai) Oveischiijdmg van die teimijnen zal, m het bezwaar- en beroepsysteem van de Awb, m normale gevallen moeten leiden tot de met-ontvankelijk verklarmg van hei te laat mgediende bezwaai- of beioepschnft Aitikel 6 11 Awb geeft echtei aan dat in een aantal gevallen een niet-ontvankelyk-verklanng van een na afloop van de teimijn mgediend bezwaar- of beroep-schnft achterwege kan blyven Ten aanzien van te laat mgediende be-zwaar- of beroepschiiften geldt een generaal pardon indien de indiener aan kan tonen dat de te late indiening met zijn schuld was, dat wil zeggen m-dien de termynoveischiydmg met aan hem is toe te lekenen, of m zijn nsi-cosfeei hgt
overschnjdei kunnen worden toegerekend, verschoonbaai dienen le zijn op grond van artikel 6 EVRM (HR 22-6-1988, NJ J988, 955, m n t Van Veen) De mogelijkheid en de redenen die artikel 6 11 Awb loekent om termijnoverschrijdmg te pardonneren, zijn wel exclusief Buiten deze be-paling om kan termijnoverschnjding niet verschoond worden (ARRS 29-6-1989, AB 1990, 153 en CBB 3-11-1994, ABkort 905)
In veel moderne procesiechtelijke wetten komt wel een artikel over vei-schoonbare termijnoverschnjdmg vooi Zo bevatte de Ambtenarenwct 1929 (AW 1929) m artikel 60, derde en vijfde hd, al een mogelijkheid om termijnoverschnjdmg te pardonneren Die mogelijkheid was in wezen tweevoudig Artikel 60, derde hd, AW kende aan een belanghebbende een nieuwe bc/waai- en beroepstermijn toe, mdien het besluit de belangheb-bende, buiten diens schuld, met vertragmg ter kennis kwam Artikel 60, vijide hd, AW 1929 bevatte de meer algemene mogelijkheid van termijn-excuus, mhoudende dat een termijnoverschnjdmg verschoonbaar was, als de klager redehjkerwijs met geacht kon woiden m verzuim te zijn ge-weest
Onder vigeui van artikel 6 11 Awb worden m de junsprudentie de be-/waar- en beroep&termijnen vry strikt gehanteerd en wordl met snel een beioep op verschoning van termijnoverschnjdmg gehanteerd Zeker met het oog op de positie van derden-belanghebbenden m het bestuursrecht is het van belang dat er na de ommekomst van de bezwaar- en beroepster-mijn zekerheid bestaat over de vraag of een besluit rechtens (on)aantast-baar is geworden of met Ook daai waai geen derden-belanghebbenden m het spei zijn worden de bezwaar- en beroepsteimijnen (steeds) stnkt(er) gehanteerd De hjn die de Afdelmg rechtspiaak van de Raad van State voor de mwerkmgtreding van de Algemene wet bestuursrecht ten aanzien van verschoonbare termijnoveischnjdmg onder de Wet Arob hanteerde hjkt door andeie bestuursrechters - ook die voordien een wat milder regi-me kenden - te worden overgenoregi-men (zie o a G A J Tijbosch, Termijn-overschnjdmg alüjd verschoonbaar7, m Nederlands Jurutenblad 1994, p
1179-1180)
Artikel 6 11 Awb biedt alleen soelaas voor die gevallen van termijnover-schnjdmg waarvan redehjkerwijs moet worden aangenomen dat ze met het gevolg van emg veizuim van de zijde van de indiener zijn Bij met aan de indiener toe te lekenen leimijnoverschnjding, die vooi pardon in aan-meiking komt, zijn m hoofdzaak twee situaties te onderscheidcn, te weten a de situaties waarm het verzuim aan de indiener moet worden toegere-kend,
2 Termijnoversthnjdmg voor rnico van de indiener
Overbchrrjding van de bezwaai of beroepstermijn dooi de mdienei kau veischillende ledenen hebben Zo kan het zyn dat de mdienei tardief bezwaai of beroep aantekent, omdat hij vooidien door problemen bij de ontvangst of anderszms, de inhoud van het te bestnjden besluit nog niet kende Ook kan ternujnoveischrijdmg woiden veioorzaakt dooidat de be langhebbende niet in Staat is om tijdig de vooi hei mstellen van beroep noodzakehjkc handelmgen te veirichten, bijvoorbeeld als gevolg van (ein-stige) ziekte of een ontbiekend besef van de termijn zelf of de gevolgen van oveischnjdmg eivan Een andere bion van termijnoverschnjdingen door indieners is vaak gelegen m de bezorging van het be/waai- of be roepschnft bij een bestuuisoigaan of de rechter Zo komt het nogal eent, vooi dat een geschiift de aangezochte mstantie niet bereikt, hoewel de be langhebbende wel de noodzakehjke stappen heeit ondernomen, de ge-machtigde een foul heeft gemaakt, of het geschiift raakt zoek in de post Niet al deze ledenen leveien ook termen op om een teimijnoveischnjding dan ook maar te excuseren Alleen die redenen die objectief niet toe te lekenen zijn aan de indiener zelf komen vooi verschoning ex aitikel 6 11 Awb in aanmeikmg Daamaast rust op de indiener ook nog de gehouden-heid om de gevolgen van de termijnoverschnjdmg zelf zo klein mogelyk te houden Van verzuim in de zm van aitikel 6 11 Awb is - volgens de juns-prudentie namehjk sprake, Indien
a de oorzaak van de teimijnoveischnjding aan de mdienei kan woiden toegeiekend,
b de indiener niet het ledehjkerwijs mogelyke heeft gedaan om de 001-zaak van de teimijnoveischiijdmg aannemehjk te (kunnen) maken, en c de mdienei na het wegvallen van de omstandigheid die een tijdig zwaai of beroep verhmderde, te lang talmt met het alsnog maken van be-zwaar oi het mstellen van beroep
Ad a Aan de indiener toe te rekenen termijnoverschnjdmg
Een feitelijke verhindenng om in beroep te komen maakt een teimijnovei-schnjdmg op zieh/elf nog niet veischoonbaai Een veihindenng die de in dienei verweten kan woiden is geen excuus Van appellanten woidt een icdehjke mate van oplettendheid en aleitheid bij het behartigen van nun belangen verlangd
teimijnovei-den hulp m begmsel voor risico van de indiener blyven Het betreft hier de categone van curatoren m geval van faillissement Curatoren verschülen m zoverre van gemachtigden of andere mgeschakelde hulppersonen dat ze aan de gefailleerde worden toegewezen In enkele vnj recente bestuurs-rechtelijke uitspraken wordt wel aangenomen dat, indien een curator na-laat op tijd bezwaar-of beroep aan te tekenen, dat onder omstandigheden reden kan zijn om alsnog de termijnoverschnjdmg te excuseien in de zm van artikel 6 11 Awb (zie o a Rb 's-Hertogenbosch 14-10-1994, JB 1995, 10 en Rb ' s-Gravenhage 17-4-1997, JB 1997, 141)
AI hoeft de niet veiwijtbaaiheid van de teimijnoverschiijdmg slechts aan-nemelijk te worden gemaakt, loch zullen bestuuisrechteis niet snel ge-neigd zijn om een tardieve mdienei het voordeel van de twijfel te gunnen Indien er geen objectieve ooizaak voor niet-veiwijtbaaiheid aan het vei-zuim is aan te wijzen, is lankmoedigheid een siechte laadgevei het wordt dan lastig om de bezwaai- en beioepsteimijnen uit de wet te handhaven De Afdelmg bestuuisrechtspiaak van de Raad van State laat zieh daaibij nog moeihjkei oveituigen van niet verwijtbaarheid aan teimijnverzuim dan de Centiale Raad van Beioep die wat soepelei is de Raad is nog wel cens beieid om een mdienei die vol bhjft houden dat hij het bestreden be-sluit niet heeft ontvangen uitemdehjk te geloven (zie o a CRvB 18-1-1996, AB 1996, 104, CRvB 27-8-1996, 217, CRvB 17-9-1996, RAwb 1997, 98,
m n t BdW)
Ook veikeerde adresseimg van een beslmt of een bezwaai- of beioep-schnft kan aanleidmg geven tot teimijnoveischnjding Daai op woidt hier-ondei hier-ondei punt 3 veider ingegaan
Veel omstandigheden van persoonlyke, emotionele of subjectieve aard die aanleidmg geven tot teimijnoveischnjding zullen om ledenen van bewijs-baarheid alleen al niet voor verschonmg m aanmeikmg körnen ze zyn moeilijk aannemehjk te maken omdat ze vaak niet objectief aantoonbaar zijn
Het systeem werkt ovengens ook de andere kant op Bij het antwooid op de vraag of een teimijnoveischnjding voor lekenmg van de mdienei moet blijven, kan een bestumsoigaan of icchtei niet alleen afgaan op het eigen oordeel over de veiwijtbaarheid van het verzuim Bij het bepalen of ei al dan niet spiake is van (met-)veischoonbaie terrmjnoverschii]dmg moet een bestuursorgaan (of rechtei) een belanghebbende wel m de gelegenheid stellen ledenen aan le voeren m de zin van artikel 6 11 Awb (/ie CRvB 5-1-1995, AB 1995, 187)
Ad c Alsnog prompte reactie na termi/noverschrijdmg
Raad van State die de loutere ontkennmg van ontvangst niet snel geloof-waardig acht (zie o a ABRS 29-8-1996, JB 1996, 213)
van Stale hanteeide hier - rechtspiekend ondei de Wet Arob - een vnj stnkte junsprudentielyn die inhield dat wanneer een belanghebbende re-dehjkerwijs op de hoogte kon zyn, een beroep op verschoonbaie termijn-overschnjdmg niet meer mogclijk was Zo werd een belanghebbende die te laat m het geweer kwam legen een bouwveigunmng van een buurman die leeds enige tijd daarvooi was begonnen met bouwwerkzaamheden, met-ontvankelijk geacht, al was de bouwvergunnmg niet tydig bekendge-maakt aan de betiokkene (VzARRS 16-6-1978, AB 1979, 213) Ondcr de oude junsprudentie van de Afdeling rechtspiaak van de Raad van State weid verlangd dat belanghebbenden alert waren en zelf ook - waar moge-hjk - onbekendheid met een besluit dienden te voorkomen (VzARRS 13-10-1986, AB 1986,194, m nt D A Lubach, tB/S 1986,166) Het /iet ei naar uit dat - gezien de voorbeeldwerking die de junsprudentie van de Af-delmg lechtspraak op het terrem van artikel 6 11 Awb voor de besluuis-rechtspraak - ook deze junspradentielyn door andeie bestuursrechtei s zal worden oveigenomen
termijnovcischijding wegens ontbrekcnde lechtsmiddelverwijzmg /o lemand was ai op andere wijze voldoende op de hoogte van de teimijn (ABRS 3-7-1998, Gst 1998, 7068, nr 7)
Wordt een belanghebbende verkeeid voorgehcht ovei het adres van het bestuursorgaan of de i echter waaibij bezwaar- of beroep woidt aangete-kend dan geeft dal nog geen geldig excuus vooi de teimijnoverschnjdmg zelf Via de werking van de dooi zendmgsplicht van artikel 6 15 Awb woi-den de vertiagingspioblemen die het gevolg van veikeerde adressermg kunnen zijn opgelost Artikel 6 15 Awb biedt echter geen soelaas voor si-tuaties waann de bezwaar- en beioepsteimijn voor mdienmg reeds was verstreken (zie hierover verdei het commentaar by aitikel 6 15 Awb) Een laatste hiei te noemen bron van Problemen bij het binnen de teimijn aantekenen van bezwaai en beroep heeft te niaken met - al dan niet door een bestuursorgaan zeit gezaaide - twijfel over de Status van een besluit Het aantekenen van bezwaar- of beioep legen nog met defimtieve beslui-ten leidt eveneens tot niet-ontvankelykheid Aitikel 6 10 Awb voorzict in de situaties waann prematuur bezwaai of beroep wordt aangctekend te-gen een nog niet denmtief besluit (zie het commentaar by artikel 6 10 Awb) De vooralsnog vooi belanghebbende onduidclijke juridische Status van een besluit kan ook buiten de situatie van aitikel 6 10 Awb tot proble-men leiden Van de belanghebbende woidt dan verwacht dat hijzelf het een en ander onderneemt om die onzekerheid op te lossen In geval van twijfel over de jundische Status van een besluit mag van een appellant worden verwacht dat hij zieh verder mformeeit Doet hij dit niet met ter-mijnoveischnjding tot gevolg, dan is die teimijnoveischiydmg niet vei-schoonbaai te achten (ABRS 16-6-1995, AB 1995, 507) Aan de andeie kant mag van een bestuuisoigaan woiden verwacht dat mdien een belang-hebbende miornieert naai een besluit en leeds aangeeft dat hij daaitegen bezwaien heeft, van dat besluit ook een afschnft aan mfoimeiende buigei wordt toegestuurd Doet het bestuursorgaan dit niet en is een teimynovei schnjdmg daaivan het gevolg, dan zijn ei teimen om die terrmjnovei schrijdmg te excuseren (CBB 29-8-1995, JB 1995, 265, RAwb 1996, nr 20, m a tB)
