AAN DE WINNENDE HAND

POLITIEKE PARTU DEMOCRATEN '66 JAARGANG 13.- NR. 6- JUNI 1980

Partijsecretariaat: Bezuidenhoutseweg 195, 2594

AJ

AAN DE WINNENDE HAND

door: Henk Zeevalking

Met geen partij gaat het zo goed als met 0'66. De cijfers van de opiniepeilingen spreken duidelijke taal zelfs als men de noodzakelijke relativering daarbij be- trekt.

Van 1977 tot en met medio 1980 is de lijn van onze partij een stijgende, bij de een wat scherper dan bij de ander, maar de opwaartse trend zit er overal duidelijk in.

Duidelijk ook overal de stabilisatie die het CDA vertoont en de neergang die zich af- tekent én bij de PvdA én bij de VVD. Maar er is meer. Daar waar tussentijdse verkie- zingen werden gehouden tekent zich het- zeltde beeld af. De verkiezingen voor het Europees Parlement gaven als eerste de opwaartse trend weer. D'66 zit steeds en overal in de lift. Lelystad, Purmerend, Al- mere en Rotterdam tonen aan dat de opi- niepeilingen jui. t zijn. Overal winst, de laatste malen in •- "~en Rotterdam heel forse winst. Nat J" is een deel van deze winst te verklm ^vll door de wijze waarop onze politieke leider Jan Terlouw onze ideeën en standpunten verwoord. Zowel naar inhoud als naar vorm kunnen anderen

IN DIT

NUMMER

TWEE congressen 2

Opinie van Hans Wijers 3 WiUem van de Zandschulp

te gast 4

Uit de fracties 6

De statuten en het huishoudelijk reglement als bijvoegsel in het hart.

en verder alles wat 16 pagina's maar kunnen bergen van Fiel. via de Democraatjes. de pers over 0'66 en bijna alle vaste rubrieken tot de briefschrijvers

or

daar niemand naast plaatsen. Maar ik denk dat vooral ook de wijze waarop onze ge-· hele Tweede Kamerfraktie in vergelijking tot anderen oppositie voert velen aan- spreekt. Dat gebeurt in rust en redelijkheid en met weinig uiterlijk vertoon. Dat is goed want aan uiterlijk vertoon en overtrokken gedoe heeft de Nederlandse kiezer geen boodschap. Het komt ook door onze pro- grammatische opstelling in zaken als loon- debat. woningbouw, 30 april, gastarbei- ders en spreiding van rijksdiensten. Van enig dogmatisme van welke aard ook is daarbij geen sprake geweest, wel van rea- liteitszin en medemenselijkheid.

De electorale groei van de partij stimuleert ook de aanwas van hetleden tal. De 15.000- grens is niet voldoende. Het ledental zal de

OEMOCRUT JAARGANG 13- NR. 6- JUNI 1980

komende maanden en jaren nog sterker moeten groeien om de financiële basis van de partij te verstevigen en om de kandida- tenlijsten te vullen die voor de staten- en raadsverkiezingen ons in 1982 voor nieuwe krachtsinspanningen zullen plaatsen.

Maar eerst komen nu de kamerverkiezin- gen. Ik hoop dat vele bekwame partijleden zich kandidaat zullen stellen en ik vertrouw daar ook op. Ik denk dat we de vele kiezers die straks op ons zullen stemmen een voor- treffelijke lijst met kamerkandidaten zullen kunnen presenteren. Ja, dat we zelfs in staat zijn te zeggen: en tenslotte kunnen we ook nog een voortreffelijke minister-president leveren. U kiezer hoeft wat dat betreft niet meer te doen dan op hem te stemmen.

•

I

UITNODIGING CONGRESSEN HOOGEVEEN EN UTRECHT

27e Algemene Ledenvergadering van de Politieke Partij Democraten '66 op zaterdag 20 september 1980 in het congrescentrum De Tamboer te Hoo- geveen

Concept-agenda 10.30 uur

I. Opening door de partijvoorzitter en voorstellen congresleiding 2. Benoeming notulen- en stem-

commissie

3. Toelichting op de stemprocedure 10.40 uur

4. Beleidsprogramma - Onderwijs 12. JO uur

5. Beleidsprogramma- Innovatie 13.00 uur

Lunch

14.00 uur

6. Beleidsprogramma - Innovatie (vervolg)

14.45 uur

7. Toespraak fractievoorzitter Eer- ste Kamer

15.15uur

8. Beleidsprogramma - Emancipa- tie

16.15 uur 9. Sluiting.

Voorstellen tot aanvulling van bo- venstaande concept-congresagenda, conform art. 13.2 van het Huishou- delijk Reglement kunnen tot uiterlijk 15 augustus 1980, 17.00 uur worden ingediend.

28e Algemene Ledenvergadering van de Politieke Partij Demo- craten '66 op 31 oktober en I november 1980 in de Veemarkthal- len te Utrecht.

De .concept-agenda voor de 28e AL V zal in de volgende Democraat (7/80), die eind augustus verschijnt, worden gepubliceerd. De belang- rijkste onderwerpen, waarvoor de voorstellen zoveel mogelijk in augus- tus Democraat worden opgenomen zijn:

a. Beleidsprogramma - Sociaal-Economisch Beleid b. Beleidsprogramma - Defensie

c. Begroting 1981.

Naast de voorzitter van de Tweede Kamerfractie zal ook de fractievoor- zitter uit bet Europees Parlement het congres toespreken.

d ^!l~~ AI<TIVITEITEN

28/uni

Adviesraad Utrecht 20 september Congres Hoogeveen 31 oktober I november

Najaarscongres Utrecht 23 augustus 1980, Adviesraad, Apeldoorn

Rectificatie

Prioriteit no. 1

"LEDEN WERVEN"

In de Democraat no. 5 kwam in het stukje met deze kop een hinderlijke fout voor. Er stond: "Slechts één op elke D'66-kiezer blijkt ook lid te zijn van D'66."

Ja, als dat eens waar was. Er diende te staan: Slechts één op elke 36 D'66-kie- zers is lid van D'66 ... en dat is dus veel te weinig.

Vandaar de noodzaak dat u er ook wat aan doet. Hoeveelleden wierf u in de afgelopen maand? ... en bent u daar tevreden mee?

Jan Veldhuizen

Toelichting

Aanvankelijk lag het in de bedoeling op 20 september 1980 in Hoogeveen een voorcongres te organiseren, waar twee à drie hoofdstukken van het Beleidsprogram een voorbehan- deling zouden ondergaan om op de ALV van 31 oktober/I november 1980 officieel te worden vastgesteld.

Op basis van de ervaringen op de voorcongressen in Leiden en Zut- phen van het afgelopen voorjaar en gezien de noodzaak voor de komen- de verkiezingen nog minimaal vijf belangrijke hoofdstukken van het Beleidsprogram te vernieuwen, heeft het hoofdbestuur besloten Hoogeveen tot een echte AL V te verheffen, opdat drie hoofdstukken kunnen worden afgehandeld. De voorstellen zullen in de volgende Democraat, die eind augustus ver- schijnt, worden gepubliceerd. Alle (sub)regio's, afdelingen en werk- groepen worden verzocht in de eer- ste helft van september 1980 over de- ze voorstellen te vergaderen. Amen- dementen op de voorstellen dienen uiterlijk maandag 15 september om 17.00 uur bij het landelijk secreta- riaat te zijn ingediend.

De voorstellen voor de 28e AL V van 3 I oktober en I november I 980 wor- den zoveel mogelijk gepubliceerd in dezelfde Democraat, die eind au- gustus verschijnt, maar ook in de tweede Congresdemocraat, die be- gin oktober verschijnt. Moties en amendementen voor deze AL V die- nen uiterlijk dinsdag 2 I oktober I 980

om 17.00 uur bij het landelijk secre- tariaat te zijn ingediend.

Nadere mededelingen over de beide AL V's vindt u in de volgende Demo- craat.

Frans Rogier,

vice-voorzitter organisatie.

KANDIDATEN GEVRAAGD

Op het najaarscongres 1980 treden reglementair de volgende drie leden van het Dagelijks Bestuur af:

Frans Rogier- vice-voorzitter orga- nisatie

Jan Veldhuizen- publiciteitscoördi- nator

Jan Prevoo- eerste penningmeester.

De beide eerstgenoemde DB-leden zijn reglementair niet meer herkies- baar, omdat zij sinds 6 november 1976 lid zijn van het Dagelijks Be- stuur. De penningmeester Jan Pre- vookan voor de tweede termijn wor- den gekozen en stelt zich voor deze functie herkiesbaar.

Nadere informatie over de taken van bovengenoemde DB-leden kan wor- den opgevraagd bij het landelijk se- cretariaat of worden ingewonnen bij de huidige functionarissen.

Kandidaatstelling dient te geschie- den door middel van een ingevulde en ondertekende vragenlijst, die op verzoek door het landelijk secreta- riaat wordt toegezonden.

De kandidaatstelling sluit op donder- dag 26 september 1980 om 17.00 uur.

Frans Rogier

vice-voorzitter organisatie

RADIO-

&TV....,...,

Tijdens het zomerreces worden geen radio- en TV- uitzendingen verzorgd.

Wij zijn er weer:

op radio: dinsdag 9 sep- tember 18.50-19.00 uur H'surn 11;

op TV: wóensdag 22 okto- ber 19.50-20.00 uur Ned. I ..

J.V.

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 6- JUNI 1980

COLOFON

De uitgave van de Democraat ge- schiedt onder verantwoordelijk- heid van een door het Hoofdbe- stuur benoemde redactieraad die als volgt is samengesteld:

Piet van Baarse!, Co Patist, Frans Rogier, Marie-Louise Tiesinga, Jan Veldhuizen, Stijn Verbeeck.

Als secretaresse is aan de redac- tieraad toegevoegd: Kitty War- burg.

Correspondentie, copy e.d.

richten aan het redactiesecreta- riaat van:

De Democraat, Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den haag.

Verantwoordelijkheid

De redactieraad draagt de eindver- antwoordelijkheid voor inhoud en op- name van publikaties in de Demo- craat. Het moet duidelijk zijn dat deze verantwoordelijkheid zich niet uit- strekt tot bijdragen van het Hoofdbe- stuur, fracties in vertegenwoordigen- de lichamen, het SWB-bestuur, het PSVI-bestuur, de Adviesraad en an- dere officiële partijorganen. Al deze bijdragen zijn als zodanig herkenbaar aan het rubriekshoofd.

Ook de inhoud van ingezonden brie- ven, die steeds de naam van de schrij- ver vermelden, valt buiten de verant- woordelijkheid van de redactieraad.

Voorzover er enig misverstand om- trent de redactionele verantwoorde- lijkheid mocht dreigen, worden de ti- tels van bijdragen die buiten die ver- antwoordelijkheid vallen, voorzien van een*

De Democraat

De Democraat wordt gratis toe- gezonden aan alle leden van D'66. Niet-leden kunnen zich abonneren voor f 25,- per jaar.

Losse nummers zijn verkrijgbaar bij het secretariaat voor f 3,- per stuk.

Wanneer verschijnt de Democraat?

De Democraat verschijnt 9 à JO maal per jaar.

Democraat nr. 7 verschijnt 29-8-1980

Sluitingsdatum copy: 4-8-1980 Advertentietarieven

1/1 pagina: f 600,- 1/2 pagina: f 350,- 1/3 pagina: f 300,- 1/4 pagina: f 240,- 1/6 pagina: f 180,-

Steunkleuren zijn mogelijk;

meerprijs op aanvraag verkrijg- baar.

Contractprijzen op aanvraag verkrijgbaar.

Plaatsing van advertenties is me- de onderworpen aan de goedkeu- ring van de redactie.

Oplage: 14.500 Druk en Lay-out:

Brouwer Offset BV /Utrecht

SECRETARIAAT

Partijsecretariaat Bureau SWB D'66 Bureau PSVI D'66 Bezuidenhoutseweg I 95 2594 AJ Den Haag Telefoon: 070-858303

HEEFT D'66 EIGENLIJK WEL EEN EIGEN

SOCIAAL·

ECONOMISCHE VISIE?

door: Hans Wijers

Pleidooien voor een innovatiebeleid, voor werktijdverkorting en voor inko- mensmatiging, verzet tegen steunverle- ning aan bedrijven in moeilijkheden;

het lijken allemaal stukjes van een zeer slecht passende puzzel. De eerste stuk- jes lijken zo op het eerste gezicht nogal

"links", de laatste hebben een enigs- zins onaardig "rechts" karakter.

Toch zijn het één voor één allemaal stand- punten, die in het recente verleden door vooraanstaande [)'66-ers bij discussies over het wenselijke sociaal-economische beleid naar voren zijn gebracht. Het lijkt er dan ook op, dat er maar een conclusie kan worden getrokken: [)'66 heeft geen duide- lijke visie over het sociaal-economische beleid. Het is een mening die niet alleen buiten de partij bestaat, maar die ook door sommige partijgenoten wordt uitgedragen.

Het wordt daarom hoog tijd, dat deze gro- tendeels onjuistè indruk uit de wereld wordt geholpen. Ik durf de stelling te ver- dedigen dat onze partij beschikt over een sociaal-economische visie, die wat betreft doelstellingen en instrumenten een con- sistent patroon vertoont. Een patroon bo- vendien, dat niet is gebaseerd op uit de vorige eeuw stammende dogma's, maar dat is afgestemd op de toekomstige maat- schappelijke problemen en mogelijkheden.

Die problemen waar het sociaal-econo- misch beleid een antwoord op moet geven, laten zich in het kort als volgt beschrijven:

- doordat de economische groei sterk is afgenomen is er nauwelijks meer ruimte voor inkomensverbetering. Omdat de on- derhandelingsstructuren in onze samenle- ving nog grotendeels op groei zijn ingesteld dreigen er steeds meer sociale conflicten, die leiden tot hoge inflatie en een ondoel- matige verdeling van het nationale inko- men.

- minder groei van de produktie betekent minder groei van de vraag naar arbeid.

Omdat tevens de groei van de arbeidspro- duktiviteit gewoon doorgaat neemt de vraag naar arbeid zelfs af. Daar staat te- genover dat in Nederland in de jaren tach- tig per jaar zo'n 50.000 nieuwe arbeids- plaatsen voor de groeiende beroepsbevol- king geschapen zullen moeten worden.

.- Nederland heeft een zeer ongunstige in-

dustriële structuur. Veel van de bestaande bedrijven en bedrijfstakken bevinden zich in stagnerende markten. Daarnaast is een belangrijk deel van onze industriële acti- viteiten gebaseerd op energie-intensieve produkten of -produktieprocessen. Dit zal in de jaren tachtig bij teruglopende aard- gasreserves tot zeer grote betalingsbalans- problemen leiden.

- op de arbeidsmarkt is in toenemende mate een gebrekkige aansluiting van vraag en aanbod te constateren.

D'66 is nooit een partij geweest die voelde voor een ongeremde economische groei.

Dat is niet alleen gebaseerd op de grote zorg voor het milieu, maar ook op het besef dat met groei van de consumptieve beste- dingsmogelijkheden eerder minder, dan meer echte welvaart gecreëerd wordt. Wel is er altijd veel aandacht geweest voor de afnemende participatiemogelijkheden in het economische proces. Daarbij geldt de overweging dat onze maatschappij zodanig is georganiseerd, dat een zeer belangrijk deel van de mogelijkheden voor zelfont"

plooiing ligt in groepsprocessen in de be- taalde werksfeer. Als het dus gaat om de prioriteiten in de doelstellingen dan kiest D'66 voor een beleid dat zich primair richt op het scheppen van maximale en optimale mogelijkheden om via het werk in deze samenleving te participeren. Werk boven inkomensverbetering.

Om in de toekomst voldoende en volwaar- dige werkgelegenheid te bereiken is een zeer actief- en gedeeltelijk zeer onpopu- Jair - beleid nodig. Dat beleid bestaat uit vier, onlosmakelijke onderdelen; een soort viertrapssysteem dus. Om deze analogie met een raket iets verder uit te werken: als een van de trappen onvoldoende werkt be- reikt dit sociaal-economische projectiel

Hans (G. J.) Wijers

""' werd op 11 januari 1951 geboren in Oostburg (Zid.)

- is niet getrouwd

- studeerde van 1970-1976 algeme- ne economie in Groningen (met een onderbreking van een klein jaar wegens een reis door Latijns-Ame·

rika)

- werkt sinds juni 1976 op de Er- asmus Universiteit in Rotterdam als wetenschappelijk medewerker eco- nomie. Geeft daar coDeges (o.m.

macro-economie en industriepoli- tiek) aan politocologie- en sociolo- giestudenten. Is daarnaast bezig met het schrijven van .een disserta- tie over industriële sector-struc·

tuurpolitiek.

- is sinds enige tijd secretaris-pen- ningmeester van de "Studiekring Post-Keynesiaanse Economie", een kring "dissidente" economen, die economie vanuit een wat bredere wetenschapsopvatting dan gebrui·

keiijk is, wiUen beoefenen.

- is sinds 1978 coördinator. van de werkgroep macro-economie van de SWB en sinds 1979 lid van de pro·

grammacie.

nooit zijn doel. In het onderstaande zal ik kort de taak en het karakter van de vier trappen beschrijven. Wie inzicht wil krij- gen in het exacte bouwschema moet voor het najaar maar vast ruimte vrij maken in zijn agenda. Dan wordt namelijk de nieuwe tekst van het sociaal-economische deel van het beleidsprogramma vastgesteld.

De eerste trap bestaat uit een macro-eco- nomisch beleid, gericht op een doelmatige verdeling van het nationale inkomen. Voor de nabije jaren zal die doelmatigheid afge- meten moeten worden naar de mate waarin we er in slagen de investeringen van het bedrijfsleven en de overheid op een hoger niveau te krijgen. Verder naar de mate, waarin die investeringen een energiebe- sparend karakter hebben, dan wel gericht zijn op de vernieuwing van de structuur van onze industrie of op de verbetering van de kwaliteit van de arbeidsplaatsen. Ten- slotte, of die investeringen zorgen voor een vergroting en verbetering van de woning- voorraad. Dat is dus een lijstje met "leuke dingen voor de mensen". De andere kant van de medaille zal minder enthousiasme opwekken. Die leuke dingen zijn m.i. na- melijk alleen bereikbaar als wordt gekozen voor een meerjarige minlijn voor practisch alle inkomens in het bedrijfsleven en de collectieve sector.

De tweede trap bestaat uit een integraal inkomensbeleid, gericht op een eerlijke verdeling van alle inkomens. Onder het re- gime van een meerjarige nullijn zal -heel begrijpelijk- de neiging bestaan bestaande onrechtvaardigheden als excuus te hante- ren om niet mee te doen aan de noodzake- lijke matiging. Daarom zullen evidente on- rechtvaardigheden zo snel mogelijk uit de wereld geholpen moeten worden. Daarbij zal minder dan in het verleden op ver- schillen tussen de verschillende inko- mensniveaus in het algemeen (minimum-

~

loon versus I of 2 x modaal) gelet moeten worden en meer op verschillen tussen be- paalde beroepsgroepen (bijv. kantoorper- soneel versus produktiearbeiders ).

De derde trap is het paradepaardje van D'66: een op vernieuwing van de economi- sche structuur gericht beleid. Ook bij de verwachte lagere groeipercentages is dit beleid van groot belang. Stimulering van product en procesinnovaties is nodig om ons huidige welvaartsniveau enigszins vast te houden, om voldoende volwaardige ar- beidsplaatsen te creëren, om de energie- intensiteit van onze industrie te laten af- nemen enz, enz. Wat via de eerste trap van het beleid kwantitatiefwordt vrijgemaakt, moet onder meer via deze derde trap zijn kwalitatieve neerslag krijgen. Dat betekent dus selectieve, planmatige stimulering van perspectiefrijke activiteiten. Maar ook:

geen miljarden steken in bedrijven zonder toekomst, ook al is dat op korte termijn electoraal nog zo aantrekkelijk.

De vierde trap bestaat uit een arbeids- marktbeleid, dat enerzijds gericht is op een betere aansluiting van vraag en aanbod, anderzijds op verdeling van het in de toe-

TEG~

komst schaarse werk. Voor die eerste factor is het van belang dat de faciliteiten voor om-, her-, en bijscholing worden ver- beterd. Daarnaast, dat er van die facilitei- ten ook gemotiveerd gebruik wordt ge- maakt. Dat betekent een minimum aan dwang en een maximum aan positieve (eventueel financiële) stimuli. Verdeling van de arbeid is gegeven de verwachte lage economische groei en het toekomstige aanbod van arbeid en tegen de achtergrond van de hierboven beschreven prioriteit in de D'66-doelstellingen een noodzaak.

Maar verdeling van het werk hoeft niet alleen vanuit deze negatieve probleem- stelling gepropageerd te worden. Het zou immers een goede zaak zijn als bij ons hui- dige welvaartsniveau menselijke ont- plooiing in toenemende mate gedeeltelijk buiten de sfeer van het betaalde werk (de zgn. "formele sector") gaat plaats vinden.

Als we het anti-thetisch denken over werk en activiteiten in de vrije tijd (de "infor- mele sector") afleren. Als vrijwilligers- werk, huishoudelijke activiteiten, hobbies enz. net zo hoog worden gewaardeerd als

"gewoon" werk. Maarzo'n verandering in de waardering van formele en informele

WILLEM VAN DE ZANDSCHULP

KLEINE STAPPEN

In de relatie PvdA-D'66 zitten onduidelijkheden en ambivalenties. Die hebben te maken met de geschiedenis (schaduwkabinetten, Keerpunt, kabinet-Den Uyl) en met onzekerheid over komende regeringskoalitievorming. Als we even afzien van politieke voorkeuren en de zaak van koalitievorming reduceren tot strikte machtspolitiek, valt op dat PvdA en D'66 elkaar niet in elke denkbare koalitie nodig hebben. Voor de PvdA geldt dat ze in een nieuwe koalitie met het CDA uit rekenkundig oogpunt D'66 niet nodig heeft. De vraag of de PvdA er politiek belang bij heeft om D'66 hierbij te betrekken hangt af van de mate van politieke verwantschap tussen PvdA en D'66 en van de parlementaire ge- talsverhouding tussen PvdA en CDA. Immers:

- als de PvdA kleiner uit de stembus komt dan het CDA, is het een politiek PvdA-be- lang om D'66 erbij te halen om zo sameri' het CDA te overvleugelen;

- als de PvdA echter meer stemmen haalt dan het CDA, kan de PvdA alleen de meer- derheid van de ministersposten claimen.

Daarmee heeft de PvdA dan ook het wapen van de tussentijdse kamerontbinding ge- heel in eigen hand. Toetreding van D'66 is dan alleen maar een komplicerende faktor.

(Overigens taxeerde de PvdA bij de onder- handelingen over de kabinetsformatie in '77 de verwantschap met D'66 nog zo groot dat ze niet zonder D'66 met het CDA wilde onderhandelen. Het CDA van zijn kant wilde D'66 best laten vallen).

Bovenstaande kille machtspolitieke analy- se toont aan dat D'66 niet in alle gevallen een zekerheid heeft van een plaats in een PvdA-CDA koalitie, die het zonder meer aan een direct PvdA-belang kan ontlenen.

~4

Deze onzekerheid van D'66 bij een denk- bare PvdA-CDA koalitie vindt een tegen- hanger in de onzekerheid van de PvdA ten opzichte van D'66, zolang D'66 een over- lopen naar een nieuwe CDA-VVD koalitie niet volstrekt uitsluit.

Voor de progressieven als geheel zijn de getalsmatig mogelijke korobinaties PvdA- CDA en CDA-VVD-D'66 zeer ongewenst.

Ik pleit er daarom voor dat PvdA en D'66 de onzekerheid naar elkaar toe opheffen en afspreken niet zonder elkaar te gaan rege- ren. Dat betekent een wederzijdse afhan- kelijkheid. Met dat basisgegeven valt er een dubbele bodem onder de relatie PvdA- D'66 weg en valt er ook een brokje kramp- achtigheid weg.

Beide partijen kunnen dan op een natuur- lijke, niet geforceerde wijze de eigen iden- titeit profileren, met erkenning dat ze op de leden- en kiezersmarkt ten dele elkaars konkurrent zijn.

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 6- JUNI 1980

activiteiten is alleen te verdedigen als ie- dereen de kans krijgt om naar eigen inzicht in zowel de formele als informele sector te participeren. In dat kader is het zinvol te streven naar de creatie van steeds meer deeltijdbanen. En ook naar nieuwe organi- satievormen waarbij de bedrijfstijd van ondernemingen wordt verlengd en tegelij- kertijd de arbeidstijd van een groot aantal activiteiten wordt verkort. Vooral op dit gebied zullen we in de nabije toekomst de durf moeten opbrengen om veel te experi- menteren en daarnaast geduld moeten uit- oefenen tot we doelmatige vormen van verdeling van het werk hebben gevonden.

De losse, "linkse" en "rechtse" stukjes zijn op hun plaats gevallen. Bij elkaar vor- men zij het consistente beeld van een sober alternatief. Een alternatief dat tegen de achtergrond van de toekomstige maat- schappelijke problemen om bescheiden- heid en verdere concretisering vraagt.

Maar waarmee we ons in het politieke vier- stromenland zonder schroom kunnen pre- senteren. Een sober alternatief, jawel.

Maar ook een redelijk perspectief! •

Willem van de Zandschulp is lid van het partijbestuur van de PvdA. Voor de congresmap van de Populier

"Linkse samenwerking, voorwaarts of maar vergeten" schreef hij een prikkelende bijdrage onder de titel

"Zonder revolutionaire verbeel- dingskracht geen kleine stappen voorwaarts". Nu hij daarover in de gastkolommen van de Democraat schrijft, beoogt hij niet het standpunt van de PvdA weer te geven. Het is zijn persoonlijke visie.

Ik bespeur bij D'66 een - begrijpelijk - trauma over een , , bijwagenrol'', dat uit de nadagen van Van Mierlo dateert. Nu D'66 zich ontwikkelt van een kleine naar een middelgrote partij en zich duidelijk affi- cheert als links-liberale of vrijzinnig-de- mokratische vierde stroming (in tegenstel- ling tot het vroegere, weinigzeggende, pragmatisme), mag D'66 langzamerhand voldoende zelfbewustzijn vergaard heb- ben om een nieuw bondgenootschap met de PvdA aan te durven. Het blijven steken in het oude bijwagentrauma werkt op den duur verlammend en creëert onduidelijk- heid.

Vanuit een nieuw bondgenootschap moe- ten PvdA en D'66 dan nadenken over een strategie naar de komende kabinetsforma- tie. Voor progressieven resten er twee mo- gelijkheden: een kabinet PvdA-D'66-CDA en een progressief (minderheids-)kabinet PvdA-D'66-PPR.

De eerste mogelijkheid heeft onmisken- baar het voordeel van een (zeer) breed parlementair draagvlak. Ertegen pleit dat die kombinatie weinig boeiende verkiezin- gen belooft. Verder lijkt het gevaar groot

~dat deze zeer brede regeringskombinatie niet in staat is om een slagvaardig, samen-

hangend en inspirerend beleid te voeren.

Het CDA wordt vooral opgericht om af- brokkeling van dominerende konfessio- nele machtsposities tegen te gaan.

Van Agt neemt in samenwerking met de

"inschikkelijke" VVD vooral revanche op het kabinet-Den U yl. Zijn sterke positie als idool berust mede op het mobiliseren van a- of zelfs anti-politieke sentimenten. De smak van de AR-dissidenten, de uittocht van Goudzwaard en de verwijdering tus- sen CDA en CNV zijn alle symptomen van een verrechtsing van het CDA. Die ver- rechtsing vormt een politieke barrière voor D'66 en PvdA om samen met het CDA een doeltreffend krisisbestrijdingsbeleid te kunnen voeren. Links en rechts zullen in zo'n kabinet veel energie (moeten) steken in het uitkleden, vertragen of saboteren van elkaars beleidsvoorstellen. In een rus- tige periode met hoge ekonomische groei was er nog de uitweg van een elck-wat- wils-beleid. Dat ligt heel anders met de huidigeekonomischeen maatschappelijke krisis. Zonder enige radikale ingrepen loopt de maatschappij vast. Nodig is een herallokatie van het maarschappelijk ka- pitaal ten gunste van industriële vernieu- wing èn overheidsopdrachten bij stadsver- nieuwing, sociale woningbouw, energie- besparing en openbaar vervoer. Groeiende werkloosheid en de eisen van de vrouwen- beweging dwingen tot een herverdeling van arbeid en inkomen. Internationaal is het overeind houden van ontspanningspo- litiek en het terugdringen van de rol van kernbewapening vereist. Ik zie steeds minder aanwijzingen dat over deze drin- gende zaken met het CDA een werkbaar akkoord mogelijk is.

Het ergste wat progressieven kan over- komen is opsluiting in een immobiel kabi- net. Dat zou leiden tot depolitisering en ontmoediging bij grote delen van de bevol- king, terwijl groepjes doorradikaliserende jongeren hun toevlucht zoeken in steeds

"hardere akti~s" en zich meer gaal! af-

Rectificatie

In het eerste deel van het artikel over democratisering in Democraat 4/80 van de hand van Jaap Bregman is helaas een onduidelijkheid ingeslo·

pen.

De oorspronkelijke tekst luidt als·

volgt:

Binnen de confessionele instellingen behoeft een niet confessioneel denker niet per defmitie een bestrijder te zijn van welke confessionele levensbe·

schouwing dan ook.

Als instellingen met een confessionele achtergrond andersdenkenden we·

ren uit beleidsorganen en besturen, wekt dat de indruk dat de desbetref·

fende levensbeschouwing slechts in een isolement levensvatbaar is.

Een dergelijk isolement lijkt me een slechte voedingsbodem voor ver·

nieuwingen en het blijvend levend houden van een eeuwen oude levens·

beschouwing in deze tijd.

wenden van de parlementaire demokratie.

Als dat zou gebeuren, ontstaat er snel een onoverbrugbare kloof tussen het zeer bre- de parlementaire draagvlak van een

"Grosse Koalition" en een snel afbrokke- lend maatschappelijk draagvlak.

Nu Van Agt en Wiegel koersen op een nieuwe konservatieve koalitie, moeten we de mogelijkheid van een progressief kabi- net van PvdA-D'66-PPR serieus overwe-.

gen. Voorwaarde voor een progressief ka-

binet is natuurlijk dat deze kombinatie groter wordt dan de VVD-CDA-koalitie.

Een progressief kabinet wordt waarschijn- lijk een minderheidskabinet, dat aangewe- zen is op wisselende gedoogsteun.

Op enkele onderdelen kan die van de VVD komen (abortus, demokratische kontrole op de machtige P.I.-koepels), op andere onderdelen van de nog aanwezige evange- lisch-radikale stroming binnen (of buiten?) het CDA. Van PSP en CPN kan gezegd worden dat ze het zich niet zullen kunnen permitteren om in een monsterverbond met rechts een progressief minderheidska- binet om zeep te helpen. Het voortdurende gevecht om een parlementaire meerder- heid bergt natuurlijk risiko's in zich, maar bevordert ook een voortdurend meeleven van een breed publiek. En daarvan moet demokratische politiek het toch hebben.

Als onze afweging straks zou uitvallen ten gunste van een strategie naar een progres- sief kabinet, zou ik dat graag tot verkie- zingsinzet willen maken. Daarmee zou een oorspronkelijk, maar inmiddels wat ver- geten, ideaal van D'66 gerealiseerd wor- den: de kiezer beslist over de samenstel- ling van het kabinet.

V el en die de wankele getalsverhoudingen tussen progressief en konservatief uit de opiniepeilingen gadeslaan, deinzen terug voor zo'n vermetele verkiezingsinzet.

Natuurlijk moet links op z'n hoede zijn voor een eventueel afstotend effekt op voorzichtige centrum-progressieve kie- zers. Ik denk niet dat er van een ondubbel- zinnige verkiezingsinzet zo'n afschrik- wekkende werking uitgaat; wel van het wat

"drammerige" image dat bv mijn partij soms kennelijk heeft. Dat drammerige, ei- sen stellende image heeft natuurlijk ook veel te maken met de hoeveelheid onrecht en de ernst van de bedreigingen die iemand

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. ó-JUNI 1980

signaleert. Wie meent dat alles wel zal meevallen, heeft ook weinig reden om door te drammen. Niettemin moet links veel zorg besteden aan argumentatie en pre- sentatie. De boodschap van links is moei- lijker dan die van rechts en vergt daarom meer uitleg en overtuigingskracht.

Ik ken slechts één onderzoek naar de voorkeuren van de D'66-stemmers (zie:

Nieuwsnet, 15 maart j.l.). Daarbij sprak driekwart van de ondervraagde D'66- stemmers zich uit voor enige regeringsva- riant, waarin PvdA en D'66 beide zitten, nl éénderde voor een progressieve regering (PvdA/D'66), een bijna even grote groep (30%) voor PvdA/CDA/D'66 en nog 11%

voor de onmogelijke variant PvdA/VVD/

D'66. Ik vind het opvallend dat éénderde van het D'66-elektoraat zich uitsprak voor een exclusief-proJ);ressieve kombinatie.

Dat was ruim vóór Van Agts zelfkroning en de duikeling van de AR-dissidenten, op een moment dat een exclusief-progressief kabinet nog nergens ter diskussie stond.

(Deze mogelijkheid is pas de laatste maand aarzelend aan de orde gesteld). Misschien is de achterban soms verder in zijn voor- keuren dan een altijd wat voorzichtige partijtop.

Bedacht moet verder worden dat het stel- len van de machtsvraag de verkiezingen spannend maakt. In dit geval luidt de machtsvraag: Den Uyi-Terlouw of Van Agt-Wiegel. Dat werkt opkomstbevorde- rend en dat is gunstig voor de demokratie en dat blijkt ook nog gunstig voor links te zijn. Het kan ook kristalliserend werken in het nog bestaande evangelisch-radikale deel van het CDA, dat gevoed wordt door vernieuwingsbewegingen in de kerken.

Het stellen van de machtsvraag betekent dat geen progressieve CDA-er ontkomt aan kleur bekennen. Op z'n minst een deel ervan zal definitief zich tot het progressie- ve kamp bekennen, al dan niet via een ei- gen progressief-christelijk partijtje.

Wellicht doet zich de paradox voor dat degenen die met een heldere en ondubbel- zinnige verkiezingsinzet enig risiko durven lopen, daarmee het risiko van verlies ver- kleinen. En dat degenen die uit angst voor verlies weinig wagen, ook weinig (om) te winnen hebben.

UIT DE FRAI<TI ES

DE GRENZEN VAN HET ABORTUS·COMPROMIS

Het stuklopen van de onderhandelingen tussen VVD, PvdA en D'66 over mo- gelijke amendering van het abortuswetsontwerp van de regering heeft vraagte- kens opgeroepen. Ik noem er enkele: Waarom deed D'66 mee aan een poging een door haar vrijwel weggeschreven wetsontwerp te amenderen? Wat werd door ons ingebracht en - minstens zo belangrijk - wat werd wellicht al ingele- verd? Tenslotte: waarom liep het stuk en wat gaat de D'66-fractie nu doen?

De antwoorden kunnen kort zijn. Het onderwerp is bekend, het partijstand- punt duidelijk en recent nog opnieuw vastgesteld: de vrouw beslist, de hulp- verlener uit het wetboek van strafrecht, geen bevoogding en abortus in het ziekenfondspakket.

door: Elida Wessel

Aan de onderhandelingen namen wij deel, omdat wij geen enkele gelegenheid voorbij willen laten gaan om wetgeving en (ver- antwoorde) praktijk met elkaar in overeen- stemming te brengen. Daarvoor leven we tenslotte in een rechtsstaat.

Ingebracht werden onze programmapun- ten, waarvan "de vrouw beslist" en

"abortus in het ziekenfondspakket" geen enkel probleem opleverde. Daarover wa- ren de drie partijen het eens. De bevoegde hulpverlener verdween uit het wetboek van strafrecht, de onbevoegde bleef daar wèl in. Geen ramp lijkt me na jarenlange worsteling om knoeiers uit te schakelen.

Pijnlijker werd het met de bevoogding.

Nog eens gesterkt door een motie van de PEAC-dag van 7 juni wenste D'66 geen

"bedenktijd" in de wet op te nemen. Niet omdat dit in de praktijk een groot strui- kelblok vormt voor goede hulpverlening, maar uit principe. Het feit van de bedenk- tijd geeft nog altijd voedsel aan de gedachte dat de vrouw in een opwelling, impulsief tot een ingreep als abortus besluit. Twijfel aan haar verantwoordelijkheidsgevoel dus.

Daarbij kwam de kwestie van het ver- plichte gesprek tussen hulpverlener en vrouw met de wettelijk voorgeschreven gespreksstof over haar verantwoordelijk- heid jegens (o.a.) zichzelf en de haren.

D'66 heeft niets tegen een gesprek, inte- gendeel, maar wel tegen die verplichte in- houd. Dat past gewoon niet bij ons mens- beeld.

Ik had van de fractie dan ook geen vrijheid gekregen deze punten in te leveren. Had daar ook totaal geen behoefte aan. Voor mij waren de grenzen van het compromis bereikt.

Voor VVD en PvdA waren deze laatste punten geen breekpunten. Tot een eind- stemming daarover is het echter niet ge- komen. De breuk kwam eerder. De PvdA en VVD konden geen overeenstemming bereiken over het vergunningenstelsel voor Bloemenhove, terwijl bovendien de VVD na alle niet voorziene publiciteit be- gon terug te krabbelen. Aangeboden garanties dat zij achter de afgesproken

~6

amendementen zouden blijven staan ook als de regering protesteerde, durfden zij niet langer te handhaven. Dat hield dan het risico in dat al ons zwoegen en inleveren op een m onze ogen verkeerd wetsontwerp wellicht op het laatste moment voor niets.

zou blijken te zijn. Dat was echt te dol en in drie persconferenties gaf ieder van de ge- sprekspartners zijn/haar visie op het ge- beurde. Zo gaat dat dan ...

Maar we geven het niet op. Een initiatief- voorstel PvdA/0'66 is in vergaande staat van voorbereiding. De verleiding is natuur- lijk groot dat nu terstond in te dienen.

Helaas dwingt de politieke werkelijkheid tot enig realisme: het zou nu stellig verworpen worden en dan hebben we weer niets.

Het beste lijkt nu het achter de hand te houden totdat over het lot van het regeer- ontwerp, hoe dan ook geamendeerd, in de Kamer beslist is. Rond Prinsjesdag weten we meer. Hopelijk is het initiatief dan aan

ons. •

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 6- JUNI 1980

MISLUKKING

EUROPESE "TOP"

WELSLAGEN COLOMBO

De belangrijkste discussies in het Euro- pees Parlement van de laatste tijd handel- den in hoofdzaak over de grote impasse waarin de gemeenschap nu al vele maan- den verkeerde: besluiteloosheid, gebrek aan eenheid naar buiten, (Iran, Afghanis- tan, Oost-West-verhouding) enghartig na- tionalistisch Brits optreden, een dreigend solistisch optreden van Frankrijk en een verworpen begroting. De Europese "Top"

eind april in Luxemburg gehouden mis- lukte. Toch is er nu een doorbraak: een welhaast allerlaatste poging, ondernomen door de ministers van Buitenlandse Zaken vandeN egen onder leiding van de Italiaan Colombo- tot vorigjaar voorzitter van het Europees Parlement - slaagde na negen- tien uren onafgebroken vergaderen. Re- sultaat: de Britse bijdrage voor twee jaar geregeld, landbouwprijzen vastgesteld, schapevleesoorlog beëindigd, begin-over- eenkomst visserijbeleid. Als negatief ge- volg is m.i. aan te merken de opnieuw gebleken zeer on-europese houding van Margaret Thatcher die eerdere en zeer re- delijke voorstellen van de Acht afwees en vervolgens dreigde de gemeenschap te zullen lamleggen als ze haar zin niet kreeg.

Die houding zal ons ook in de toekomst nog

EUROPEES PARLEMENT

door: Aar de Goede

onaangename momenten kunnen bezor- gen. Ook in de boycot van Iran ging Enge- land op het laatste moment op de solotour, n.b. nadat mevr. T. zich tevoren als de grootste steunpilaar van Carter had opge- worpen. Een grillig en eigenzinnig gedrag, gevaarlijk voor een eensgezinde Europese politiek die nu meer dan ooit nodig is·. De andere Acht zullen nu zo'n zeven miljard gulden moeten ophoesten, met de Bonds- republiek als voornaamste leverancier.

Allerminst eenvoudig, nu alle landen van de gemeenschap al met hun nationale be- grotingen in grote problemen verkeren. En

helemaal een extra zware hypotheek op de oplossing van het probleem van de uitbrei- ding van de eigen middelen van de ge- meenschap, waarvan de uitputting steeds dichter bij komt. Een lichtpunt voor de korte termijn is dat er nu spoedigeen her- ziene begroting 1980 komt. Een moeilijke positie wacht het Europees Parlement in- dien onvoldoende rekening wordt gehou- den met de verlangens vorig jaar bij de verwerping geformuleerd.

Alles wordt nu in het werk gesteld de be- groting 1980 nog voor de zomer door het Parlement te loodsen.

Nieuwe Europese Commissie

Gevolg gevend aan de aandrang vanuit het E.P. -ook D'66 heeft vele malen daaraan bijgedragen - schijnt er nu inderdaad een consultatie te komen bij de aanwijzing van de nieuwe voorzitter van de Europese Commissiedie in zijngeheel per I jan. 1981 moet worden vernieuwd. Hoe dat zal gaan is nog niet bekend. Wordt de politieke Commissie van het E.P. geraadpleegd of, waar ik meer voorstander van ben, zal het Bureau van het E.P. worden ingescha- keld? Beschamend is intussen dat- waar Nederland aan de beurt is een Voorzitters- kandidaat te mogen aanwijzen - ons Ko- ninkrijk daartoe niet bij machte schijnt te zijn. Ofliever gezegd: er zijn geen CDA of VVD kandidaten van voldoende kaliber voorhanden. Waarom dan niet een kandi- daat uit het progressieve kamp gezocht? Ik denkdat D'66die zo kan leveren! Colombo - Italiaan - schijnt nu een goede kans te maken. Ook Tindemans wordt genoemd.

Een nieuwe schande

In de verkiezingsstrijd van vorigjaar heb ik meermalen mijn gal gespuwd over het feit dat de grote fracties in het E.P. de ruime fondsen voor voorlichting en propaganda slechts voor zich zelf aanwendden en

"nieuwe" partijen die na de verkiezing in het Parlement zouden terechtkomen lieten barsten. Wat nu gebeurd is, is nog een haartje erger. Omdat we tot de z.g. "niet- ingeschrevenen'' (krankzinnige benaming eigenlijk!) behoren en dus niet bij een frac- tie zitten krijgen we ook nu geen geld voor dit soort zaken. f I ,8 miljoen verdelen de heren over 401 afgevaardigden, de negen niet-ingeschrevenen krijgen niets. Ik vind het ronduit ergerlijk dat ook de Nederland- se parlementariërs van andere kleur dit slikken. ergo dit steunen. Helaas is het be- grip "macht" een veel gangbaarder artikel in het E.P. dan het begrip "recht".

Just Stam, Groningen

In de laatste "Democraat" (achterpagina) staat een interessante beschouwing van Just Stam over aansluiting van D'66 bij een bestaande fractie in het Europees Parle- ment. Graag zou ik er uitvoerig op ingaan, maar de twee kolommen die ik van de redactie krijg voor het periodiek verslag lenen zich daar slecht voor (als ingezonden briefschrijver ben je wat beter af!) Pauline van Tets, Politiek secretaris van het H.B.

zal er op reageren. Op het najaars-congres van D'66, waar ik dan ook weer spreektijd hoop te krijgen. hoop ik uitvoerig op de positie van D'66 in het Europees Parle-

ment in te gaan. •

RL Jaap B

e met,JG

W~:;e1s~Be~~t~

Daarom Word .k 1':;, ::

N a a m - - - ·

I vanD'66

• 1k V<.IJI toe

Straat. Voorletters ^{- -}

121

^:,1ns

Plaats . U ~rogramma '77 '81 à Ff v-an het BeleJds· ·

- - - - I I

b

Handtekening - - - Post•::ode / 0 Ik emoeraat af 2s,."p:~rlen op uw partiJblad de :-=---_ - - wensgemto aar.

DE~~~ ONGEFRANKEE~~~etaal ^na toezendmg van uw L PartlJpublJkatJ~eerd te worden over andere TEN '66, ANTWoo ENVELOPPE VERZ acceptgirokaart. eden van 0'66 oot .

RDNVMMER 1966 ENDEN NAAR· Programma en 'de o;,angeo het Belei<Js.

' 25()() Zl\f DEN HAÁc; Tijdens de kantOo moeraal' llratio.

J 070-858303. ruren kunt u ook bellen:

HET IS ECHT TE GEK

door: Ad van Tiel

"Het is echt te gek dat slechts één van de 36 0'66-stemmers lid is van 0'66." Maar het was ook te gek dat we bijna het hele bedrag bij elkaar kregen voor een ledenwerfkam- pagne onder dat motto. Als u dit leest heeft de hierbij afgedrukte advertentie reeds in twee dagbladen (Volkskrant en NRC/Han- delsblad) en twee opiniebladen gestaan.

336 Democraten brachten samen f 8.660,- bijeen om de plaatsing van deze adverten- tie mogelijk te maken. Best een goed re- sultaat, als we bedenken hoe "klein" de opkomst was op ons congres in Nijmegen.

'n Klein financieel duwtje van de partij - zoals Stijn Verbeeck dat initieerde in zijn congresimpressies-was voldoende om het tekort te dekken. Dank daarvoor aan de partij. Maar vooral veel dank aan die 336

DEMOCRAAT JAARGANG 13- NR. 6- JUNI 1980

D'66-ers die uiteindelijk het grootste deel van het benodigde geld met hun bijdrage bijeen brachten. Vooral ook omdat we al- lemaal weten hoe groot de aanslag is die de partij, bovenop de contributie, doet op de portemonnee van vaak de meest aktieve leden.

Rest mij nog te danken voor de hulp die ik van een aantal D'66-ers heb gehad bij het bij elkaar , ,ronselen'' van dit bedrag en die daardoor vaak een groot deel van het con- gres gemist hebben.

En nu nog het uiteindelijke resultaat waar- om het allemaal begonnen is. Ik hoop dat we in de volgende Democraat melding kunnen maken van een stroom nieuwe D'66-ers, echte Democraten. En laat ons er dan vooral op letten -ik maak me daar wel 'ns zorgen over- dat zij niet het gevoel krijgen 2e rangs D'66-ers te zijn, omdat ze nu pas lid zijn geworden van onze partij.

7(!1

WOL IS PAS APARTE WOLAISHET

SCHAPEKOPWOL IS •.•

De wol van Atelier de Schapekop is anders.

Artistieker, mooier, voordeliger ...

Echte wol uit o.a. Ierland, Engeland en Frankrijk Atelier de Schapekop verzint en breit steeds nieuwe modellen. Die kunt u naar hartelust passen.

Patronen krijgt u gratis bij de wol. En adviezen worden geduldig en graag gegeven.

Wij hebben 6 gezellige wol- en volkskunstwinkeltjes, verspreid over Nederland.

Stuur onderstaande bon in, dan krijgt u méér..

informatie plus adressen.

Wilt u meteen staalkaarten aanvragen, bel dan

even op naar ons atelier in Veere· (01181-416). /

OROTTERDAM

BREI MET ECHTE SCHAPEKOPWOL

atelier

DE SCHAPEKOP raoN ^{ik wU} graag meer over uw schapekopwol weten.

Naam: __________________________ _ Adres: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ___ _ Plaats: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ __ _

I I I

Deze bon in een open envelop sturen naar: . ) I

Atelier de Schapekop, antwoordnummer 65, (postzegel niet nodig), 4330 WG Veere.

-

Statuten

ST~

HUIS

REG POLITI

D

Statuten

van de vereniging Politieke Partij

Democraten '66, gevestigd in 's-Gravenhage.

Zoals ~-:ewijzigd op de 25ste AL V van D'66 op 26 en 27 oktober 1979.

Art. 1. De vereniging draagt de naam: Politieke Partij Demo- craten '66, bij afkorting "Democraten '66" of

"D'66", en is gevestigd te 's-Gravenhage.

Art. 2. De vereniging is opgericht op veertien oktober negen- tienhonderd zesenzestig en is met ingang van heden aangegaan voor onbepaalde tijd.

Art. 3. I. D'66 stelt zich ten doel de radicale democratisering van de samenleving en het politieke bestel door als politieke partij met alle geëigende middelen ervoor te ijveren dat:

a. de kring van degenen die effectief deel hebben aan de politieke en maatschappelijke besluitvorming zover mogelijk wordt uitgebreid;

b. de besluitvorming plaats vindt na onbevooroor- deelde afweging van alle terzake doende feiten en vooruitzichten;

c. bij de besluitvorming aan de gevolgen op langere termijn en aan de internationale aspecten een groot gewicht wordt toegekend;

d. de politieke verhoudingen gebaseerd worden op concrete partijprogramma's.

2. De in deze doelstelling vervatte grondgedachten wor- den nader uitgewerkt in het politiek program, dat ten grondslag ligt aan alle activiteiten van D'66 en zijn fracties in de vertegenwoordigende lichamen.

Art. 4. I. D'66 kent leden en donateurs.

2. Het hoofdbestuur beslist over toelating als lid. Een besluit tot niet-toelating kan slechts worden genomen op gronden, ontleend aan deze Statuten. Van een be- sluit tot niet-toelating staat beroep open op de ge- schillencommissie.

Art. 5. I.. ledere Nederlander of inwoner van Nederland van zestien jaar· en ouder, die redelijkerwijs geacht kan worden in te stemmen· met de grondgedachten van D'66, kan lid worden en zijn van D'66.

2. Indien betrokkene tevens lid is van enige andere lan- delijke politieke partij is hij/zij niet verkiesbaar in be- sturen van D'66 en kan niet door D'66 kandidaat ge- steld worden voor een vertegenwoordigend lichaam.

3. Een lid van D'66, dat deel uitmaakt van een bestuur van D'66 of van een D'66-fractie in een vertegen- woordigend lichaam verplicht zich geen lid te worden van enige andere landelijke politieke partij.

4. Indien D'66 deelneemt aan de verkiezingen voor een vertegenwoordigend lichaam verplicht een D'66-lid zich om zich niet kandidaat te stellen voor enige an- dere politieke partij die aan de verkiezingen voor het betreffende vertegenwoordigende lichaam deelneemt.

5. Indien een D'66-fractie deel uitmaakt van een verte- genwoordigend lichaam verplicht een D'66-lid zich om geen deel uit te maken van een fractie van enige ande- re politieke partij, die een fractie heeft in het betref- fende vertegenwoordigende lichaam.

6. Een lid van D'66, dat deel uitmaakt van een bestuur van D'66 of van een D'66-fractie in enig vertegen- woordigend lichaam of bij opvolging voor een D'66- plaats in dit lichaam in aanmerking komt, verplicht zich na beëindiging van het lidmaatschap van D'66 zijn/haar functie ter beschikking te stellen of niet te aanvaarden.

Art. 6. Het lidmaatschap eindigt door:

a. overlijden;

b. de ontvangst van een schriftelijke opzegging bij het secretariaat van D'66. Opzegging laat de

contributieverplichting voor het lopende jaar onverlet, ook een eventuele verzwaring van deze verplichting;

c. schriftelijke opzegging door het hoofdbestuur wegens een contributieschuld, zich uitstrekkende over

1

Statuten

2

meer dan één jaar, met inachtneming van het der geval geschiedt door schriftelijke kennisgeving aan hieromtrent bepaalde in het Huishoudelijk Reglement. de leden, welke kan worden gepubliceerd in het door Na afvoering kan men eerst weer tot het lidmaatschap D'6ó uitgegeven orgaan.

worden toegelaten wanneer de contributieschuld is 5. Ieder ter vergadering aanwezig lid heeft één stem.

voldaan: Art. 15. I. De leden van D'óó kiezen rechtstreeks op een nader

d. schriftelijke opzegging door het Hoofdbestuur bij Huishoudelijk Reglcment te bepalen wijze het wanneer het lid niet meer voldoet aan de eisen, ge- Hoofdbestuur, dat bestaat uit de leden van het Dage-

steld in art. 5.; lijk' Be<;~uur en één lid uit elke regio.

e. royement. 2. Elke regio kiest een hoofdbestuurslid en een plaats-

Art. 7. Het Hoofdbestuur kan een lid royeren, indien het in vervangend hoofdbestuurslid.

strijd met de Statuten of het Huishoudelijk Reglement 3. De leden van het Dagelijks Bestuur worden recht- handelt. dan wel indien het de partij of één harer or- streeks door de Algemene Ledenvergadering gekozen.

ganen in ernstige mate in diskrediet brengt. 4. Ontslag van de leden van het Hoofdbestuur geschiedt Art. 8. I. Bericht van opzegging of royement als lid. zoals be- door de Algemene Ledenvergadering op nader in het

doeld in art. ó ad d en e, moet onder vermelding van Huishoudelijk Reglement te bepalen wijze.

de gronden binnen een maand per aangetekende brief Art. ]6. Het Hoofdbestuur bestaat uit tenminste negen en ten aan de betrokkene worden verzonden. hoogste zevenendertig leden. De samenstelling en het 2. Bericht van opzegging als lid, zoals bedoeld in art. 6 aftreden van het Hoofdbestuur geschiedt op bij Huis-

ad c wordt schriftelijk aan het betrokken lid bericht, houdelijk Reglement vast te stellen wijze.

nadat betrokkene minimaal twee maal eerder schrifte- Art. 17. I. Het Hovfdbestuur is belast met de algemene leiding lijk aan de contributieschuld is herinnerd. van D'ó6 en met de uitvoering van de besluiten van 3. Bij opzegging of royement als lid bestaat beroep op de de Algemene Ledenvergadering.

geschillencommissie, uit te oefenen binnen een maand 2. Het Hoofdbestuur is bevoegd aanvullende reglemen- na ontvangst van het bericht van opzegging. ten vast te stellen voor huishoudelijke en politieke Art. 9. De contributieverplichtingen worden vastgesteld door vergaderingen, mits deze niet in strijd zijn met de

de Algemene Ledenvergadering op voorstel van het Statuten en het Huishoudelijk Reglement.

Hoofdbestuur. 3. Het Dagelijks Bestuur is belast met de dagelijkse lei-

Art. 10. I. D'66 kent drie algemene organen, te weten: ding van D'66.

a. de Algemene Ledenvergadering; Art. 18. 0'66 wordt in en buiten rechte vertegenwoordigd door b. het Hoofdbestuur, waarbinnen het Dagelijks twee leden van het Dagelijks Bestuur, met dien ver-

Bestuur; stande dat het Hoofdbestuur de penningmeester kan

c. de Adviesraad. machtigen betalingsopdrachten namens 0'66 te

2. Voorts kent D'66 regio's, subregio's en afdelingen, ondertekenen.

alsmede de volgende bijzondere organen: Art. 19. I. Leden, die voor enige bestuursfunctie binnen 0'66 of

a. vaste commissies namens D'66 voor een lidmaatschap van enig ver-

b. commissies ad hoc tegenwoordigend lichaam in aanmerking wensen te

c. werkgroepen. komen, moeten een door het Hoofdbestuur opgestelde

Art. 11. Het Huishoudelijk Reglcment stelt regelen omtrent de vragenlijst invullen en ondertekenen, waaruit blijkt dat samenstelling van de partijorganen vast op de grond- zij na negen mei negentienhonderdveertig niet zodanig slag van beperkte herkiesbaarheid in dezelfde functie betrokken zijn geweest bij handelingen, uitingen of en beperkte mogelijkheid gelijktijdig meer dan één voorvallen waaruit een nationaal-socialistische, fas-

functie te bekleden. cistische of racistische gezindheid blijkt, of zij niet

Art. 12. I. Het lidmaatschap van de Tweede Kamer der Staten- zodanig hebben deelgenomen aan activiteiten van de Generaal is onverenigbaar met het bekleden van enige bezettende macht dat één of ander een moreel beletsel bestuursfunctie binnen de partij. zou vormen bij de kandidatuur voor het lidmaatschap 2. Het lidmaatschap van de vertegenwoordigende licha- van een vertegenwoordigend lichaam.

men - met uitzondering van dat van de Eerste Kamer 2. KandiJaten voor enige partijfunctie binnen D'66 óf der Staten-Generaal -is onderling onverenigbaar. namens D'66 voor een lidmaatschap van enig verte- 3. Overige incompatibiliteiten met betrekking tot het genwoordigend lichaam dienen gedurende zes maan-

lidmaatschap van vertegenwoordigende organen en den voorafgaande aan de sluitingsdatum van de inter- bestuursfuncties binnen de partij worden bij Huishou- ne kandidaatstelling lid van D'6ó te zijn geweest en

delijk Reglement geregeld. aan de contributieverplichtingen te hebben voldaan.

Art. 13. Het stemmen bij volmacht op een vergadering is niet Art. 20. De Algemene Ledenvergadering verleent, de finan-

toegestaan. ciële commissie aan wie het financiële toezicht op het

Art. 14. I. De Algemene Ledenvergadering is het hoogste orgaan bestuur is opgedragen gehoord, aan de penningmees- van D'66; zij komt tenminste eenmaal per jaar bijeen. ter al of niet voorwaardelijk décharge over het ge- Aan haar komen alle bevoegdheden toe die niet door voerde beheer. zoals één en ander nader is geregeld in de Wet of de Statuten aan andere organen zijn opge- het Huishoudelijk Reglement.

dragen. Art. 21. De Adviesraad is een Eerste en Tweede Kamertbctie

2. De Algemene Ledenvergadering wordt geleid door een en Hoofdbestuur adviserend orgaan. De samenstelling oneven aantal voorzitters en de notulen worden ge- en het functioneren is geregeld bij Huishoudelijk

houden door een notulencommissie. Reglement.

3. Een stemcommissie beslist ter vergadering bindend of Art. 22. I. Werkgroepen functioneren onder auspiciën van de de Algemene Ledenvergadering een besluit heeft ge- Stichting Wetenschappelijk Bureau D'66 die haar ta- nomen. Een rapportagecommissie beslist, indien ken in haar Statuten regelt. Deze Statuten komen tot wordt gestemd over een niet schriftelijk vastgesteld stand na advies van het Hoofdbestuur en na goedkeu-

voorstel, over de inhoud ervan. ring door de Algemene Ledenvergadering van D'66.

4. Het Huishoudelijk Reglement stelt nadere regelen ^') Het Hoofdbestuur kan het bestuur van de Stichting omtrent bijeenroeping, aankondiging. agenda. leiding Wetenschappelijk Bureau D'66 verzoeken voor een der vergadering en ue wijze waarop besluiten worden bepaald onderwerp een werkgroep in te stellen.

genomen met dien verstande dat bijeenroeping in ie- Art. 23. I. Met de scholing en vorming van D'66-Ieden is belast

~