Tilburg University
Arbeider in de EU wordt weer slaaf
Mutsaers, P.
Published in:
NRC Handelsblad
Publication date:
2012
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in Tilburg University Research Portal
Citation for published version (APA):
Mutsaers, P. (2012). Arbeider in de EU wordt weer slaaf. NRC Handelsblad, 5-5.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
W
ie wordt er gediend bij een verdere Europese integratie? Een banale dichotomie lijkt onze keuze te beperken: het financiële ka-pitaal of de werkende Europeaan?Politici spreken in toenemende mate over het belang van Europees toezicht op de financiële sector. Te-gelijkertijd halen ze steeds de ‘ver-soepeling’ van arbeid aan, ten behoe-ve van de concurrentiekracht van on-ze economieën. Ze verwijon-zen hierbij naar de wisselende economische ver-houdingen op wereldschaal. De Eu-ropese economieën concurreren steeds scherper met een toenemend aantal economische spelers – de Ver-enigde Staten en Japan natuurlijk, maar ook de opkomende BRICS-lan-den: Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. De prijs die we voor deze verscherpte concurrentie moe-ten betalen, zou het model zijn van arbeidsverhoudingen dat Europa karakteriseert en dat – zo luidt het argument – arbeid véél te duur maakt, te duur om Europese bedrij-ven meer winsten te laten genereren dan hun Braziliaanse of Chinese con-currenten.
Terwijl strenger toezicht op de fi-nanciële sector moeizaam op gang komt, wordt de arbeidssector in hoog tempo geflexibiliseerd. Sinds 2007 bezigt de Europese Unie een ar-beidsmodel waarmee de elasticiteit van de tewerkstelling een gegeven wordt. Dit model wordt flexicurity genoemd, maar het doel van volledi-ge tewerkstelling – arbeidszeker-heid – wordt begraven. Bedrijven moeten ‘flexibel’ mensen kunnen werven en ontslaan, slechts gedre-ven door dat wat ‘competitiviteit’ wordt genoemd.
Terwijl zwaar geschut wordt inge-zet om het electoraat ervan te over-tuigen dat flexicurity geen politiek besluit is, maar pure economische noodzaak – ‘we kunnen niet anders’, ‘er moet bezuinigd worden’, ‘de cri-sis dwingt ons’ – is het vanzelfspre-kend een politieke keuze. Bovendien leidt het tot verdere scheefgroei in de machtsverhoudingen tussen werk-gevers en werknemers. Dit komt sterk naar voren in de diverse voor-stellen tot arbeidsmarkthervorming in het Lenteakkoord.
In reactie schreven zestien weten-schappers van diverse rechtenfacul-teiten in het land een protestbrief aan de Tweede Kamer. Hierin bear-gumenteren ze waarom het Lenteak-koord leidt tot een verdere tweede-ling op de arbeidsmarkt. Zo is er geen wetenschappelijke onderbou-wing voor meer werkgelegenheid als
gevolg van een versoepeling van het ontslagrecht; draagt een dergelijke versoepeling niet bij tot competitie-ve kracht (ja, lonen gaan omlaag, maar zo ook de arbeidsproductivi-teit en het innovatieve vermogen); en zal maximering van de wettelijke ontslagvergoeding de bonuscultuur intact laten. Het gaat bij bonusexces-sen immers vaak om buitenwettelij-ke afsprabuitenwettelij-ken tussen werkgever en w e r k n e m e r.
Verdere assimilatie van het Neder-landse arbeidsbeleid in het Europese flexicurity-model verontrust niet al-leen rechtsgeleerden, maar ook soci-ale wetenschappers. Het verandert wezenlijk de relatie tussen mens en arbeid en daarmee ons gehele mens-zijn. Meer en meer domeinen van ons leven worden ondergeschikt ge-maakt aan de arbeidssfeer en onder-deel van de arbeidscontrole: de ‘360° werknemer’ is geboren. Kenmer-kend is het flexicurityprincipe van ‘een leven lang leren’. Dit wordt in het Lenteakkoord vertaald naar een investeringsclausule in de
ontslag-vergoeding. Deze ontslagvergoe-ding zal niet meer vrij te besteden zijn (bijvoorbeeld als brug naar het pensioen), maar zal moeten worden geïnvesteerd in de vorm van leertra-jecten. Mensen worden zo omge-bouwd tot permanent menselijk ka-pitaal. Bovendien worden de kosten van arbeidsinvesteringen afgewen-teld op de werkende, zonder hierte-genover garanties te stellen. Wie ga-randeert immers dat een nieuwe op-leiding 55-plussers aan een baan helpt?
De politieke eenwording van Eu-ropa is dus allang een feit. Dit geldt zeker voor Nederland. Het is niet de politieke integratie, waaraan bonds-kanselier Merkel refereert, maar het politieke offensief van flexicurity die de alledaagse realiteit van miljoenen Europeanen bepaalt.
Paul Mutsaers doet als promoven-dus aan de Universiteit van Tilburg onderzoek naar etniciteit binnen or-ganisaties als de politie. In augus-tus verscheen bij uitgeverij EPO zijn boek De 360° werknemer; de
nieu-we arbeidscultuur en de eindeloze c o n c u rr e n t i e , dat hij schreef samen
met Jan Blommaert.
