Duurzaamheidsbenchmark Albrandswaard
Rekenkameronderzoek
Inhoudsopgave
De opdracht
Telos’visie op duurzame ontwikkeling
Methodologie en aanpak
De duurzaamheidsdriehoek van Albrandswaard
De resultaten per kapitaal
Sociaal-cultureel
Ecologisch
Economisch
Ontwikkeling in de tijd
Benchmark
Kleine gemeenten
Ridderkerk en Barendrecht
Hoeksche Waard
Conclusies
De onderzoeksopdracht
Onze onderzoeksopdracht:
Complete duurzaamheidsbenchmark
Actuele scores vergeleken met voorgaande scores om ontwikkelingen in de tijd weer te geven
Vergelijkingen Barendrecht, Ridderkerk, Hoeksche Waard en kleine gemeenten
Presentaties energie en afval afgezet tegen ambities
Telos’visie op duurzame ontwikkeling
Telos-visie in vogelvlucht (1)
Definitie duurzame ontwikkeling sluit aan bij de opvatting van de Commissie Brundtland in haar rapport “Our Common
Future” uit 1987.
“Een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder het vermogen van toekomstige generaties in gevaar te brengen om in hun eigen behoeften te voorzien.”
Telos-visie in vogelvlucht (2)
• Onderscheid in drie kapitalen: optimalisatie van het geheel van economisch, ecologisch en sociaal-cultureel kapitaal.
• Houdbaar over generaties heen (TIJD)
• Houdbaar zijn op alle schaalniveaus: lokaal tot internationaal (RUIMTE)
Duurzame ontwikkeling (1)
Betreft de mate waarin economische, sociaal-culturele en ecologische ontwikkelingen:
• Niet op elkaar worden afgewenteld (defensieve visie)
• Elkaar versterken (win-win situaties) (offensieve visie)
• Zowel onderling, als in tijd en ruimte
• Is dus meer dan ‘milieu plus’
• Betreft visie op maatschappelijke (i.p.v. economische) groei en vraagt dus ook om een dergelijke visie
• Met nadruk op in elkaar grijpen van economische, sociaal- culturele en ecologische innovaties
Duurzame ontwikkeling (2)
• Is een zoektocht, die gekenmerkt wordt door onzekerheid
• Is expliciet normatief: vertrekt vanuit een visie hoe de samenleving zich zou moeten ontwikkelen
• Is strategisch: de lange termijn staat centraal, niet de korte
• Is een dynamisch begrip voortdurend aan verandering onderhevig
• Gaat voortdurend gepaard met frictie
• Vraagt om creativiteit, enthousiasme, out of the box denken, innovaties, zoeken naar nieuwe verbindingen/combinaties
• Verdraagt zich slecht met verkokering en bureaucratie
De methodologie en aanpak
Onze opdracht:
duurzaamheidbenchmark voor Albrandswaard
Een verhaal van
kapitalen, voorraden, eisen, indicatoren en normen
Opbouw Duurzaamheidbenchmark
voorraad
kapitaal
Wetenschap
theorieën Eisen/doelen
indicator
Stakeholders
voorraad
voorraad
indicator
indicator
indicator
Normen
Stakeholders
Voorraden per kapitaal (benchmark)
Ecologisch Kapitaal Social-cultureel kapitaal Economisch Kapitaal Natuur & landschap Maatschappelijke
participatie
Arbeid
Bodem Economische participatie Ruimtelijke
vestigingsvoorwaarden
Water Veiligheid Infrastructuur &
bereikbaarheid
Lucht Wonen &
woonomgeving
Concurrentievermogen
Energie en klimaat Gezondheid(szorg) Kennis
Afval Onderwijs
Hinder & calamiteiten Kunst & cultureel erfgoed
Normen
Normen gebaseerd op regionale vergelijking, wettelijke normen of vergelijking in de tijd uitgedrukt met behulp van kleuren
• Taarten per voorraad die de indicatorscores laten zien
• Spiders per kapitaal die de voorraadscores laten zien
• Driehoek die de
kapitaalscores laat zien
Beeldtaal
• Voor alle 388 Nederlandse gemeenten
• Dataverzameling:
• Gebaseerd op publiek beschikbare bronnen: CBS, GGD, Nationaal
Bodemsaneringsonderzoek, Biodiversiteitsnetwerk, Klimaatmonitor etc.
• Indicatoren zijn uitgezonderd die niet voor alle 393 gemeenten beschikbaar zijn of verouderd zijn.
• Resultaat: database met 105 indicatoren voor iedere Nederlandse gemeente
• Bepalen van de duurzaamheidsdoelen per voorraad en normen voor iedere indicator
• Bepalen van de doelen door Telos gedaan op basis van national en international beleid en op basis van 15 jaar ervaring op dit terrain.
• Bepalen van de normen voor iedere indicator door Telos gedaan op basis van beleidsstukken, (internationale) afspraken zoals de Kaderrichtlijn Water, vergelijking, expert judgement.
Nationale Monitor: de basis
Sociaal-cultureel kapitaal
Sociaal-cultureel kapitaal
• Kernbegrippen binnen het sociaal-cultureel kapitaal zijn sociale
rechtvaardigheid en maatschappelijke betrokkenheid. Voor een sociaal en cultureel duurzame samenleving wordt het principe van sociale
rechtvaardigheid ingevuld met gelijke kansen, vrijheid, brede
toegankelijkheid van voorzieningen en veiligheid. Maatschappelijke participatie verwijst naar sociale, politieke en economische participatie van burgers. Die zowel rechten als plichten hebben. Via sociale netwerken hebben mensen toegang tot hulpbronnen welke ze individueel niet
kunnen bereiken. Verbondenheid in zowel eigen kring als verbondenheid tussen gemeenschappen is van belang voor het creëren van vertrouwen en een optimale toegang tot hulpbronnen.
Sociaal-cultureel kapitaal Overall beeld
Sterk gedaald ten opzichte van 2014
Dieptepunt lijkt wel voorbij
Sterkste indicatoren: Opkomst percentage landelijke verkiezingen, Beoordeling eigen gezondheid, Riskant gedrag, Levensverwachting, Afstand huisartsen, Jeugdcriminaliteit, Opleidingsniveau bevolking
Zwakste indicatoren: Afstand tot musea, Rijksmonumenten,
Onveiligheidsgevoel, Tevredenheid woonomgeving, Tevredenheid winkels, Nieuwbouwwoningen
Maatschappelijke participatie
Eisen:
De sociale samenhang van de samenleving is gewaarborgd
Burgers zijn betrokken bij de samenleving
Elke burger heeft zeggenschap in politieke besluitvorming die hem of haar en de samenleving en haar toekomst aangaat en maakt daar ook gebruik van
Iedereen heeft het recht om zijn eigen identiteit en diversiteit te
koesteren en uit te dragen, in woord en gedrag, zolang dit anderen niet beperkt om hetzelfde te doen
Mensen ontwikkelen zich door de participeren in netwerken. Zowel kleine, gesloten netwerken als grotere meer open netwerken. Participatie is van belang voor het welzijn van de mens en de economische productiviteit.
Vertrouwen in de politiek en instituties spelen een belangrijke rol bij politieke participatie.
Maatschappelijke participatie
Overwegend matige resultaten, maar wel verbeterd.
Sterke stijging
opkomstpercentage landelijke verkiezingen
Lichte stijging sociale cohesie
Economische participatie
Eisen:
Burgers zijn in staat om zich economisch staande te houden
Er is armoede noch uitsluiting
• Het hebben van werk vormt een van de belangrijkste ordende
principes in onze Westerse samenleving. Het biedt inkomen, draagt bij aan de behoefte om zich te verreiken en biedt toegang tot sociale
netwerken
Economische participatie
Daling van alle
indicatorscores ten opzichte van 2014
Sterke daling
buffervermogen en
sterke stijging van aantal langdurig werklozen
Toename aantal arme huishoudens en toename personen in de bijstand.
Nog wel acceptabele sores
Kunst en Cultuur
• Kunst en cultuur zijn dragers of uitingen van bestaande normen en waarden binnen de samenleving. Voorwaarden zijn het beschermen, bewaren en opnieuw inbedden van de in tijd en ruimte vastgestelde culturele uitingen. Aanbod van kunst en cultuur heeft een positieve werking op de lokale gemeenschap en kan daarnaast een
aantrekkingskracht zijn voor mensen buiten de gemeenten.
Eisen:
Het culturele aanbod is voldoende groot, evenals de diversiteit
Iedereen kan actief of passief deelnemen aan culturele uitingen of activiteiten
Het culturele erfgoed wordt beschermd en versterkt
Kunst en Cultuur
Lichte verbetering in de afstand tot podium
kunsten en aantal
gemeentemonumenten.
Acceptabele scores
Weinig
rijksmonumenten
Geen beschermde stads- en dorpsgezichten
Grote afstand tot musea
Gezondheid
• De bevolking moet zowel lichamelijk als geestelijk gezond zijn in een
duurzame samenleving. De verantwoordelijkheid ligt deels bij de overheid (aanbod van zorginstanties) en deels bij de individuele burgers die
verantwoordelijk zijn voor een gezonde leefstijl. Zowel de ‘harde’
(percentage zieken) als de ‘zachte’ kant (gezondheidsbeleving) is van belang.
Eisen:
De bevolking is lichamelijk en geestelijk gezond
De gezondheidszorg is van goede kwaliteit en toegankelijk voor iedereen; inclusief preventie en nazorg
Iedereen neemt verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl.
De bevolking voelt zich gezond
Gezondheid
Overall beeld positief
Uitstekende score beoordeling eigen gezondheid, riskant gedrag, (gestegen) levensverwachting en afstand tot huisarts
Matige en gedaalde score voor kwaliteit
ziekenhuizen
Zorgpunt: onvoldoende bewegen
Veiligheid
• Zowel de individuele burger als de samenleving heeft een bepaalde mate van veiligheid nodig om te functioneren. Binnen de voorraad veiligheid is een onderscheid gemaakt tussen geobjectiveerde veiligheid in termen van risico’s om ergens slachtoffer van te worden en de subjectieve beleving van veiligheid: het veiligheidsgevoel.
Eisen:
De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaad, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar
Iedereen voelt zich veilig in de gemeente
Veiligheid
Overwegend matige
resultaten, wel hebben een aantal indicatoren zich
verbeterd
Sterke afname van jeugdcriminaliteit
Lichte afname in vermogens- en gewelddelicten
Lichte afname van het
onveiligheidsgevoel, echter nog steeds zeer negatief scorende indicator
Sterke toename van verkeersonveiligheid
Licht gestegen vandalisme
Onderwijs
• Onderwijs is van groot belang voor de ontwikkeling van onze
(kennis)samenleving en is gericht op het overbrengen van kennis,
vaardigheden en houding. Onderwijs heeft namelijk drie hoofdfuncties:
kwalificatie, selectie en allocatie en socialisatie. Onderwijs moet continu in ontwikkeling zijn. Voor de jeugd is het van belang dat er voldoende
mogelijkheden voor goed onderwijs in de gemeente en regio aanwezig zijn.
Eisen:
Het onderwijs sluit aan op de maatschappelijke behoefte
Iedereen heeft toegang tot een vorm van onderwijs of scholing die past bij zijn of haar capaciteiten
Iedereen heeft de plicht er voor zorg te dragen dat zijn of haar competenties (blijven) aansluiten op maatschappelijke behoeften
Het onderwijs is van hoge kwaliteit
Onderwijs
Overwegend positieve voorraad, maar wel wisselend beeld qua ontwikkeling in tijd. Per saldo achteruitgang
Hoog gemiddeld opleidingsniveau
Afname
jeugdwerkeloosheid en voortijdige
schoolverlaters
Daling in studenten welke onvertraagd naar
diploma gaan
Afname aanbod bassischolen en
voortgezet onderwijs
Woonomgeving
• Binnen deze voorraad is de aandacht gericht op de beschikbaarheid en de kwaliteit van woningen, de aanwezigheid van publieke en dagelijkse
voorzieningen en de tevredenheid met de eigen woonomgeving.
Daarnaast kijken we naar het migratiesaldo.
Eisen:
Iedereen heeft toegang tot een betaalbare woning van goede kwaliteit
Publieke en dagelijkse voorzieningen zijn bereikbaar en toegankelijk voor iedereen
Iedereen is tevreden met de woonomgeving waar hij of zij woont:
veilig, aangenaam en gezond
Woonomgeving
Overwegend negatief
scorende voorraad en in de tijd per saldo achteruitgang
Sterke afname tevredenheid
woonomgeving en lichte afname tevredenheid woning
Positieve beoordeling afstand tot dagelijkse voorzieningen
Negatieve beoordeling tevredenheid winkels
Onvoldoende nieuwbouw
Gestegen verhuissaldo (=
meer inkomend dan uitgaand)
Voorraad scores sociaal-cultureel kapitaal
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Maatschappelijke Participatie
Economische Participatie
Kunst en cultuur
Gezondheid Onderwijs
Veiligheid Woonomgeving
Sociaal-Cultureel kapitaal
2014 2017
Best en slechtst scorende indicatoren
Best scorend Slechts scorend
Mantelzorgers Vrijwilligers
Opkomst percentage landelijke verkiezingen
Afstand tot musea
Langdurige werkeloosheid Aantal rijksmonumenten
Levensverwachting Aantal gemeenten monumenten
Afstand tot de huisarts Aantal beschermde stads- of dorpsgezichten
Kwaliteit ziekenhuizen Chronisch zieken
Afstand basisscholen Onvoldoende bewegen
Onvertraagd naar diploma Afstand voortgezet onderwijs Jeugdwerkeloosheid Onveiligheidsgevoel
Woningaanbod
Tevredenheid woonomgeving Afstand tot supermarkt
Ecologisch kapitaal
Ecologisch kapitaal
• Voor het ecologisch kapitaal kijken we naar de verschillende ecosystemen binnen de gemeente. Deze dienen over voldoende veerkracht te
beschikken om de natuurlijke en menselijke verstoringen op te kunnen vangen zonder dat dit leidt tot onherstelbare schade aan een van de vier eco-systeemfuncties: de productiefunctie, draagkrachtfunctie,
informatiefunctie en regulatiefunctie. Een ecosysteembenadering waarbij de kwaliteit en kwantiteit van de geleverde functies centraal staat.
Ecologisch kapitaal Overall beeld
Sterkste kapitaal. Vrijwel stabiele ontwikkeling
Sterk scorende indicatoren: Humane spoedlocaties, Emissie CO2, Emissie fijnstof, GCN03, Overstromingen, Aardbevingen, Overlast stank, vuil en stof, Gas verbruik bedrijven
Zwak scorende indicatoren: Emissie NMVOS, geluidbelasting,
lichtbelasting, risicotransport, risico contour, Chemische toestand water, Emissies oppervlakte water fosfor en stikstof, Windenergie, Afval
verzameling kunststof
Bodem
• Tot de voorraad bodem behoort het ondiep (freatisch) grondwater. De grondwaterkwaliteit kan worden bedreigd door vermesting, verzuring en de verspreiding van milieugevaarlijke stoffen zoals zware metalen en bestrijdingsmiddelen.
Eisen:
De bodem is schoon
Het grondwater is schoon
Bodem
Overwegend positief scorende voorraad + ontwikkeling in de tijd positief
Geen humane spoedlocaties
Vermindering van
vermesting bodem met zowel stikstof als fosfaat
Relatief groot verhard oppervlakte
Lucht
• De kwaliteit van lucht heeft invloed op de gezondheid van mensen en de ontwikkeling van de natuur. Schade aan de gezondheid ontstaat door zowel kortdurende blootstelling aan hoge concentraties van vervuilende stoffen als door langdurige blootstelling aan relatief lage concentraties.
Eisen:
De lucht is schoon
Lucht
Overwegend positief en vrijwel alle indicatoren zijn in de tijd verbeterd
Sterke daling indicator emissie NMVOS
Uitstekende score voor GCN O3, emissie fijnstof en emissie CO2
Hinder en calamiteiten
• De voorraad hinder en calamiteiten gaat vooral over de vraag of de burger in zijn/ haar dagelijks functioneren overlast ondervindt in de vorm van
geur, licht en geluid. Externe veiligheid, het risico dat mensen slachtoffer worden van een ramp speelt een belangrijke rol. Overlast is namelijk
zowel aan fysieke of psychische gezondheidsklachten gekoppeld.
Eisen:
De kans dat er slachtoffers vallen bij een calamiteit is minimaal
Er is geen door de mens veroorzaakte overlast in de vorm van geur, licht en geluid
Hinder en Calamiteiten
Voorraad met twee gezichten.
Zeer lage kans op aardbevingen en overstromingen
Weinig ervaren overlast van stank, stof en vuil Daarentegen
Negatieve scores voor licht en geluidbelasting
Negatieve scores voor risico transport en risico contour
Water
• Onder de voorraad oppervlaktewater wordt verstaan: dat deel van de bodem dat (in principe) bedekt is met water. We onderscheiden
stromende wateren zoals rivieren en beken en stilstaande wateren zoals meren en vennen. Het gaat met name om de kwaliteit van het
oppervlaktewater. Daarnaast, en zeker ook tegen de achtergrond van het klimaatvraagstuk, krijgt ook het vraagstuk van wateroverlast steeds meer aandacht. We beperken ons hier tot het meten van de biologische en chemische kwaliteit.
Eisen:
Het oppervlaktewater is schoon
Water
Wisselend beeld
Goed kwaliteit drinkwater en
ecologische toestand van het water
Sterk gedaalde
chemische toestand
Sterk negatieve scores voor emissies fosfor en stikstof in het
oppervlakte water
Natuur en landschap
• In de voorraad natuur en landschap staat het behoud van de natuurlijke biodiversiteit (de kwalitatieve dimensie van natuur) centraal.
Soortenrijkdom en de kwantitatieve dimensie van natuur komen in beeld.
Eisen:
De natuurlijke biodiversiteit moet worden behouden
De natuur moet zoveel mogelijk in stand worden gehouden en zo mogelijk versterkt
De natuur is bereikbaar
Natuur en Landschap
Positief aandeel bos en natuurlijk terrein
Relatief kleine afstand tot recreatief binnenwater, wat grotere afstand tot openbaar groen
Lage soortenrijkdom totaal, daarentegen
relatief goede score voor rode lijstensoorten
Energie
• Energie is van belang voor het functioneren van onze samenleving,
actueel is de schaarste van fossiele brandstoffen en de noodzaak derhalve om zuiniger om te gaan met hetgeen beschikbaar is alsook te zoeken naar alternatieven. We kijken naar de productie en consumptie van
(duurzame) energie en daarmee samenhangende zaken als energiebesparing.
Eisen:
Burgers consumeren minder energie en stoten minder schadelijke stoffen uit
Alle geconsumeerde energie is duurzaam opgewekt
Investeringen van bedrijven zijn gericht op het verminderen van het gebruik van niet-hernieuwbare grond- en hulpstoffen
Energie
Positieve ontwikkeling voorraad. Vrijwel alle indicatoren laten stijging zien
Alleen geen productie van windenergie
Laag gebruik van
elektriciteit en gas bij bedrijven
Sterke toename in zonnestroom
Afval en grondstoffen
• De hoeveelheid huishoudelijk afval per inwoner is verviervoudigd sinds 1950. Deze berg afval moet op één of andere manier verwerkt worden.
Het nuttig toepassen van afvalstoffen spaart grondstoffen én energie uit.
Hierdoor vermindert onder meer de uitstoot van CO2. Ook hoeft er minder afval te worden verbrand of gestort. Dat leidt weer tot minder nadelige milieueffecten van deze afvalbeheersvormen.
Eisen:
Burgers werken toe naar een afval loze samenleving
Afval en Grondstoffen
Per saldo in de tijd betere resultaten.
Lichte verbetering in de indicator huishoudelijk restafval
Relatief lage score voor inzameling GFT afval, oudpapier en karton, verpakkingsglas en kunststof
Voorraad scores
Bodem
Water
Lucht
Hinder en calamiteiten Natuur en landschap
Energie Afval en grondstoffen
Ecologisch kapitaal
2014 2017
Best en slechtst scorende indicatoren (1)
Best scorend Slechts scorend
Humane spoedlocaties Verharding
Verspreiding humane spoedlocaties Geluidbelasting Ecologische spoedlocaties Lichtbelasting
Emissie NOx Risico bedrijven
Emissie CO2 Geluidhinder
Emissie PM 2,5 Chemische toestand kraanwater
Emissie NMVOS Emissie oppervlakte water - fosfor
GCN O3 Emissie oppervlakte water - stikstof
GCN PM 2,5 Aandeel bos
Overlast stof Windenergie
Best en slechts scorende indicatoren (2)
Best scorende Slechts scorende
Risico transport Aardbeving
Openbaar groen
Recreatief binnenwater Soortenrijkdom
Soortenrijkdom rode lijst Gas verbruik huishoudens
Economisch kapitaal
Economisch kapitaal
• Binnen het economisch kapitaal staat het functioneren van de lokale en regionale economie centraal. Hierbij is de focus gericht op behoud en versterking van het vermogen van een gemeente/regio om voldoende inkomen te genereren. Vanuit lokaal en regionaal economisch perspectief wordt het concurrerend vermogen van een gemeente/regio in belangrijke mate bepaald door het samenspel van de economische structuur en het lokale en regionale vestigingsklimaat.
Economisch kapitaal
Toename in het economische kapitaal zowel ten opzichte van 2014 als 2016
Sterk scorende indicatoren: Veroudering bedrijventerreinen, aandeel topsectoren
Zwak scorende indicatoren: Ontgroening en vergrijzing, Netto bruto
verhouding bedrijventerreinen, Aandeel creatieve industrie, Aandeel high- medium techbedrijven
Arbeid
• Arbeid refereert aan het vermogen van de mens om een bijdrage te
leveren aan het productieproces van goederen en diensten. De kwaliteit (kennis, ervaring, creativiteit) en de (kwantitatieve) beschikbaarheid van mensen die kunnen en willen werken is dan ook een cruciale economische factor.
Eisen:
De vraag naar en het aanbod van arbeid zijn in evenwicht, kwalitatief en kwantitatief
Werk is gezond: langdurig ziekteverzuim en uitstroom t.g.v.
arbeidsongeschiktheid worden voorkomen
Het arbeidspotentieel van de totale potentiële beroepsbevolking wordt benut
Arbeid
Positieve ontwikkeling in de tijd, zeker na 2015.
Duidelijke afname werkloosheid
Toenemende vergrijzing.
Lage
werkgelegenheidsfunctie (= verhouding
beroepsbevolking en werkgelegenheid)
Ruimtelijke vestigingswaarden
• De beschikbaarheid, segmentatie en kwaliteit van bedrijventerreinen en de beschikbaarheid en kwaliteit van bedrijfsruimten en
kantoorgebouwen. Bedrijventerreinen worden meegenomen als
kapitaalgoed, ze fungeren immers niet als een directe input in het produc- tieproces, maar als randvoorwaarde voor het goed functioneren van de regionale economie.
Eisen:
De beschikbare ruimte voor bedrijvigheid wordt optimaal beheerd: er is sprake van zuinig ruimtegebruik
Er is voldoende ruimte (terreinen, bedrijfspanden) beschikbaar voor bedrijvigheid
Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
Voorraad met twee gezichten.
Weinig veroudering bedrijventerreinen.
Relatief weinig leegstand winkels (lichte toename) Daarentegen
Te weinig
bedrijventerreinen
Slechte score voor zuinig ruimtegebruik (netto- bruto verhouding)
Te grote leegstand kantoren
Concurrentie vermogen
• De kracht van een lokale en regionale economie wordt in belangrijke mate bepaald door de in die gemeente/regio aanwezige bedrijvigheid. De
samenstelling moet zodanig zijn dat deze economische groei kan
genereren, maar ook conjuncturele schokken kan opvangen. Daarnaast moet er sprake zijn van voldoende dynamiek en vernieuwing.
Eisen:
De economische structuur wordt permanent versterkt en vernieuwd door de komst van startende ondernemingen en zich nieuw in de gemeente Albrandswaard vestigende ondernemingen
De lokale economie is concurrerend
Voor het instandhouden en versterken van het productieve vermogen van de economie is het nodig dat het bedrijfsleven voldoende investeert
Concurrentievermogen
Overwegend positief scorende voorraad
Hoog aandeel topsectoren
sterke daling aantal
starters ten opzichte van 2014
Weinig opheffingen
BRP per hoofd van de bevolking positief
Infrastructuur en bereikbaarheid
• In onze ‘hoog mobiele’ samenleving speelt bereikbaarheid en de daarbij behorende infrastructuur in al zijn verschijningsvormen een steeds
crucialere rol. Dat geldt niet alleen voor het economisch functioneren van onze samenleving, maar evenzogoed voor het sociale functioneren.
Eisen:
Bedrijven, voorzieningen, instellingen en economische centra zijn goed bereikbaar dan wel ontsloten via de weg, het spoor, het water, de lucht en de ICT
Infrastructuur en bereikbaarheid
Per saldo matige resultaten
Slechte ontsluiting op zowel treinstations als hoofdwegen
Relatief weinig schone voertuigen, wel een lichte stijging
Nog relatief weinig laadpalen al is er wel een sterke stijging te zien ten opzichte van 2014
Kennis
• Bij de voorraad kennis gaat het primair om de kennis die gebruikt wordt in het productieproces. Onderscheid tussen kennis die arbeidskrachten
bezitten (human capital), en kennis die opgesloten zit in
kapitaalgoederen. Voor het op peil houden van het kennisniveau van bedrijven en beroepsbevolking is een goede kennisinfrastructuur noodzakelijk.
Eisen:
De kennisinfrastructuur is van een hoog niveau en ondersteunt de bedrijvigheid
Het creatieve, adaptieve en innovatieve vermogen van werknemers en werkgevers van en in bedrijven en organisaties als geheel, wordt
voortdurend versterkt
Kennis
Sterk toegenomen
aandeel hoogopgeleiden
Zeer weinig
werkgelegenheid in zowel de high- en mediumtech als in de creatieve
industrie (bronnen van innovatie)
Lichte afname in
capaciteit WO en HBO
Voorraad scores
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Concurrentievermogen
Arbeid
Kennis Ruimtelijke
vestigingsvoorwaarden Infrastructuur en
bereikbaarheid
Economisch kapitaal
2014 2017
Best en slechtst scorende indicatoren
Best scorende Slechts scorende
Veroudering bedrijventerrein Afstand tot treinstation Aandeel topsectoren Aantal laadpalen
Netto bruto verhouding bedrijventerreinen
Creatieve industrie
Leegstand winkels High- mediumtech werkgelegenheid Arbeidspotentieel Bruto regionaal product
Snel groeiende bedrijven Werkgelegenheidsfunctie Leegstand kantoren
Afstand tot hoofdverkeersweg Aantal schone voertuigen
De duurzaamheidsdriehoek van Albrandswaard
Totaal score licht achteruit
Ecologisch kapitaal best scorend, stabiel
Sterke daling in het sociaal-culturele kapitaal, dieptepunt overigens wel voorbij
Stijging in het economische kapitaal
Ontwikkeling in de tijd
Ontwikkeling in de periode 2014-2017 Kapitaalniveau
Albrandswaard blijft achter bij Nederland zowel wat betreft kapitaalscores (met uitzondering van economie), als qua ontwikkeling in de tijd: Albrandswaard lichte achteruitgang, Nederland
vooruitgang. Vooral veroorzaakt door achteruitgang sociaal-cultureel kapitaal en stabilisering ecologisch kapitaal waar de laatste nationaal een duidelijke verbetering laat zien.
Ontwikkeling in de periode 2014-2017
Voorraad 2014 2015 2016 2017 2014-2017
Maatschappelijke Participatie 37,2 37,2 38,2 41,3 +
Economische Participatie 61,8 52,1 46,2 49,1 --
Kunst en cultuur 32,7 33 34,1 33,8 +
Gezondheid 63,4 63,8 64,8 64,9 +
Onderwijs 57,3 56,6 52,6 54,8 -
Veiligheid 47,9 50,7 52,1 44,6 -
Woonomgeving 45,8 36,4 33 37,5 --
Bodem 62,9 65,3 66,3 65,9 +
Water 41,7 41,5 31,1 31,3 --
Lucht 74,2 66,7 68,8 69,1 --
Hinder en calamiteiten 50,2 50,8 50,8 50,8 0/+
Natuur en landschap 49,9 49,9 50 50 0
Energie 44,3 44,8 49,5 50,8 ++
Afval en grondstoffen 38,5 39,2 40,9 43,2 +
Concurrentievermogen 63 60,4 57,2 57,8 --
Arbeid 48,1 45,7 45,6 49,5 +
Kennis 32,3 38,1 38,3 37,6 +
Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden 51,5 48,1 54,9 50,9 0/-
Infrastructuur en bereikbaarheid 31,1 31,7 34,6 38,1 ++
Stijgers en dalers
(Sterke) Stijgers (Sterke) Dalers
Infrastructuur en bereikbaarheid Economische participatie
Energie Water
Afval en grondstoffen Woonomgeving Maatschappelijke participatie Lucht
Kennis Concurrentievermogen
Bodem Onderwijs
Arbeid Veiligheid
Gezondheid
Kunst en cultuur
Benchmarking
Vergelijking Albrandswaard met ander kleine gemeenten
Overwegend lagere scores dan het gemiddelde van kleine gemeenten
Hogere scores op de voorraden gezondheid, onderwijs, natuur en landschap, energie concurrentievermogen en arbeid
Lagere scores op de voorraden maatschappelijke en economische
participatie, kunst Cultuur, veiligheid, woonomgeving, water, lucht, hinder en calamiteiten, afval en grondstoffen, Kennis, ruimtelijke
vestigingsvoorwaarden en infrastructuur en bereikbaarheid
Vergelijking Albrandswaard met ander kleine gemeenten
(in woorden)
Vergelijking Albrandswaard met Barendrecht
Vergelijking Albrandswaard met Barendrecht
Nagenoeg gelijke scores binnen het economische kapitaal met een hogere score op de voorraad concurrentie vermogen
Gemiddeld lagere scores op binnen het sociaal kapitaal met uitzondering van de voorraad Kunst en cultuur
Overwegend lagere of vergelijkbare scores binnen het ecologische kapitaal met een duidelijk hogere score op de voorraad afval en grondstoffen
Vergelijking Albrandswaard met Ridderkerk
Vergelijking Albrandswaard met Ridderkerk
Overwegend hogere scores binnen het economische kapitaal met uitzondering van Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
Overwegend lagere scores binnen het ecologische kapitaal met hogere scores op de Voorraad afval en grondstoffen
Hogere scores op voorraden Economische participatie, gezondheid en onderwijs binnen het sociaal-culturele kapitaal, maar voor de andere juist duidelijk slechtere scores
Vergelijking Albrandswaard met Hoeksche Waard
Hogere scores op de voorraden kunst en cultuur, gezondheid, onderwijs, natuur en landschap, energie, concurrentievermogen en infrastructuur en bereikbaarheid
Lagere scores op de voorraden maatschappelijke en economische participatie, veiligheid, Woonomgeving, bodem, water, hinder en calamiteiten, afval en grondstoffen, kennis en ruimtelijke
vestigingsvoorwaarden
Vergelijking Albrandswaard met Hoeksche Waard
Samenvattend beeld vergelijking met andere gemeenten
Voorraden Score
Albrandswaard
Kleine gemeenten
Barendrecht Ridderkerk Hoeksche Waard
Maatschappelijke
Participatie 41,3 -- -- -- --
Economische Participatie 49,1 -- -- ++ --
Kunst en cultuur 33,8 -- ++ -- ++
Gezondheid 64,9 ++ + ++ ++
Onderwijs 54,8 + -- ++ ++
Veiligheid 44,6 -- -- -- --
Woonomgeving 37,5 -- -- -- --
Bodem 65,9 - + -- --
Water 31,3 -- -- -- --
Lucht 69,1 -- -- -- -
Hinder en calamiteiten 50,8 -- - + --
Natuur en landschap 50 ++ ++ -- ++
Energie 50,8 ++ - - ++
Afval en grondstoffen 43,2 -- ++ ++ --
Concurrentievermogen 57,8 ++ ++ ++ ++
Arbeid 49,5 ++ - ++ +
Kennis 37,6 -- - + --
Ruimtelijke
vestigingsvoorwaarden 50,9 -- -- -- --
Infrastructuur en
bereikbaarheid 38,1 - - ++ ++
Toelichting:
+ = Albrandswaard presteert beter: voorraadscore tussen de 0 en 5% beter ++ = Albrandswaard presteert veel beter: voorraadscore meer dan 5% beter - = Albrandswaard presteert slechter voorraadscore tussen de 0 en 5% slechter -- = Albrandswaard presteert veel slechter: voorraadscore meer dan 5% slechter
Significant slechter scorend op:
• Maatschappelijke participatie
• Veiligheid
• Woonomgeving
• Water
• Lucht
• Ruimtelijke
vestigingsvoorwaar- den
Significant beter scorend op:
• Gezondheid
• Concurrentievermo- gen
Energiescenario doorgerekend
Scenario energiemix
Consequenties energiemix scenario
Sterke stijging zonnestroom (normering volgens beperkte doelstelling Nationaal energieakkoord)
Elektriciteitsgebruik huishoudens en bedrijven:
uitgegaan van besparing van 35%
verbruik stijgt sterk door elektrische verwarming
volledig duurzame bronnen
Gasgebruik huishoudens: streven is NUL
Energielabels woningen: uitgangspunt is huidige woningvoorraad met beperkt besparingspotentieel
Gasverbruik bedrijven: ongeveer 50% van het huidige niveau
Conclusie
Samenvattende bevindingen (1)
• Albrandswaard blijft zowel in absolute zin als qua ontwikkeling in de tijd achter bij de rest van Nederland, bij vergelijkbare kleine gemeenten en bij Barendrecht. De vergelijking met de buren in Ridderkerk en Hoeksche
Waard is minder eenduidig.
• Meestal hebben kleinere gemeenten een sterker social-cultureel en ecologisch kapitaal, die in de tijd zich positief ontwikkelen. Dit is in
Albrandswaard niet het geval. Daarin wijkt het af van vele randgemeenten rondom grote steden (zie ook het bijgevoegde kaartenboek). Lijkt in dat opzicht eerder op een grotere stad, maar heeft niet de krachtige
economische motor.
• Het is positief om te zien dat voor een aantal voorraden, waar lokale
overheden met hun beleid invloed kunnen uitoefenen zoals op het terrein van energie, afval en infrastructuur (o.a. laadpalen voor elektrische
auto’s), er sprake is van een positieve ontwikkeling. Doorrekening van het energiemix scenario laat substantiele verbetering van de scores zien.
• Zorg is er ten aanzien van de (kwaliteit van de) woonomgeving,
waterkwaliteit en veiligheid. Dat geldt ook voor zaken als kunst en cultuur en kennis maar hiervoor geldt dat Rotterdam dichtbij is en het gebrek kan compenseren.
Samenvattende bevindingen (2)
Tot slot (1)
Wat kun je c.q. moet je als gemeente met de uitkomsten? Moet je schrikken?
Hangt af van je eigen ambities: hoe hoger de ambities, hoe kritischer je kijkt naar de resultaten.
Beoordeling in het perspectief van de eigen mogelijkheden van een gemeente: middelen, kennis, bevoegdheden etc.
Is gemeentelijke schaalniveau wel het geschikte schaalniveau om de zaken aan te pakken? Soms is intergemeentelijke of regionale
samenwerking beter
Soms zijn in de directe omgeving de ontbrekende zaken direct voorradig (bijv. Kennis of Cultuur in Rotterdam)
• Duurzaamheidsrapportage nodigt uit tot maatschappelijke agenda of een
‘agenda of change’.
Gebaseerd op een gedragen samen met maatschappelijke partijen ontwikkelde visie
Met daarin een actieagenda met gedeelde verantwoordelijkheden,
Met als belangrijke ingredienten: lef, durf om te experimenteren, lerende houding, fouten durven te maken, zoektocht naar nieuwe samenwerkingspartners (the unusual sucpects)