ACTE VAN BESCHULDIGIN G

'111111111111111~j~lïI

0081 9571

11~J@ II~~mllllllll llllll

. ;

ACTE VAN BESCHULDIGIN G

in. de zaak "Van.

1e. JUSTUS PIETER JOHAN~ES CORNELI VAN S1'ENlti, oud 4 jaar, geboren te Semarang, laatstelijk hdofdkantoorchef bij het

post- en tel egraafkantoor te Weltevreden, wonende te Bata via, en 2e. LOUISA WILHEDIINA CORNELIA VAl DER SCHOOR, geboren SCHUAK, oud 37 jaar, geboren te Batavia, melk.verkoopster en . handelaarster, wonende te Bata via,

beide thans gedetin.!erçl in het civiel en militair gevangen- huis te Weltevreden.

Uit het gehouden gerechtelijk onderzoek is het navolgende gebleken:

Des II1Ïddags omstre3ks 12 uur van 18 December 1890 heeft de algemeene ontvanger van 's lands kas te Batavia G. P. H.

H. GONGGRIJP , naar aanleiding van een aan hem door het departement van financien gedaan verzoek om dienzelfden dag naar Kotta-Radja een bedrag vtil.n f 200.000 aan bankpapier te verzenden, gemeld bedrag klaar gelegd als volgt:

f

60.000 van de Serie van

f

200 ,,50.000 " " " " , . 100 ,,25.000 " " " " " 50

"30.000,, " " " " 25

"35.000,, " " " " 10.

Die bankbilletten zij n daarna in 5 deelen of hoopen verdeeld, en wel zoo danig dat ze van gelijk volume waren.

De 2e commies J. D. STRUWER en de 3^e commies J. H. L.

GROENEW ALD, werkzaam op het bureau van den algemeenen ontvanger, door deze~ daartoe aangewezen, hebben de 5 boopen naar de letters der bankbilletten gesorteerd. Daarna hebben zij de letters en nummers gedikteerd, eerstgenoemde (STRU\YER) aan de klerken LANS en KUNZE, laatstgenoemde (GROENEWALD) aan de personen van ZEEMEIJER n OVERDIJK, die ze op de origineel en quintriplicaat facturen opschreven, namelijk de nummers en letters van bet bankpapier boven de

f

25, alsmede van bet bankpapier van

f

25, voor zoover er nieuwe waren.

Ondel' deze billetten was slechts één pakje van 100 nieuwe bil- letten van f 25 aanwezig, waarvan: de nummers dan ook in de gezegde facturen zijn opgenomen. De bij iedere hoop bank.-

~.illetten beboorende facturen ^0'

220, 221 en 2~~ en Wilr droe~en de nummers 218 919 De facture;-'218 en ")~~ g~rlateer\l 18 December 1890.'... , den commies GROENE - zun gesorteerd I~n lredikteerd door de commies STRUWER~ALD, de fäc~uren 219, 221 en 222 door

Factuur no. 218 bl'eld .

lil aan bankpapier f

" " 2 1 9 " , ,

" "220~,,,

,. " 2 2 1 " , ,

" " 2 2 2 , ,

" "

^"

"

^"

"

I, " "

"

"

I,

41.000 41.000 :>0.000

~70oo

31.000 Nadat de nummers en letter" , ' . f 200.000.

personpn van F H ZEEMEI ::; vàr~n oPg'('schre\'(~n heb ben de

d l ' . , .IER en J P P ,

en a ~emeenen ontvanO'el' aanO'e .. . I~OK, door voornoem- voor het verzenden v~n elcC' steld als ^VR ·te g-ecommiLteerden hOtlden van de kantoor",~r ,ontvangen van l'emisen en bï-

and~r

personeel, de

bè1nkbill~~~~~m~ e~en,

^{geholpen door}

no~

te ZIen of het bedrilO' daar. . s ^U voo!' stuk na O'etelcl Ol~

v.~rmeld op de da:rop be~;~l 10yer(~enkwèlJll met het montant zO de billetten met tali ramé {e~n:o,~ebbelld.e factum', wafl.rnc{

stuks hebben gebonden e ] .b Jtouw. JU PflkJ'es V'll1 100

o d f: n (e pakJes tot I <

P e acturen en gespecificeerd' Jet . mo.nt~)nt vermeld k~nder verzfl.ffield en ' . 'olgens rhe facturen b" I

V ^VrLll een krUl~to J IJ e .

, .. ervolgens hebben zï d " ~ uw lc:bben voorzipn

~~tvanger

overhflndigd^J

d~e Vi! ^p;-~etten

^{:lan den} fllgemp'encn . WINDHOUWER ter v~r RI.I'· e er aan den g'etuige E G gedaan heeft onder toefï~ht,mg l)e~ft ,.gegcven. die zulks.:J~ok·

zelven en ~ ten overstaan van ';i:~, (en:}ialg'cmecnen ontvanger PIECK en ZEEMEIJER. :;. genoemde gecommitteerden

De ~~kketten 7.ijn nall1elïk i ^{T . . •}

m~t . b1Jvoeging van de d^U }'n k1rdoespfl.pler ~ewikkeld reIk

!rpI:~~~aatt.

en quadruplicaat

~~clt~l~~~ ~~~~u~r

(,w.elke) evenals· de

I ca Ie van de nummers ' . 'Oûlzlen werd van de

ka~~oespapier

aRn de

uitein~l:l;ett~rsddel'

bankbilJetten),

well~

pil l~etten op nieuw zijn ver fllrt"\\ .er y'lcgeln kt, waarna de

~ep~l'.: h.etwelk ,verd djchtgcnn~ili

y;

^{h111~en of} zoogenaamd

~alna leder van een luuistouw' ~ze Innen omslfl.gen zijn z1Jn 1.~kstempels van den Rl voorzIen, cn op ieder daarVAn n:ullel1Jk aan de beide uiteind!cmeenf>n ?Iltvanger geplaatst van den kruisband bestaand ~·n VRn het 11lmen en op de knoo '

;ape~,

^waarom

b~en

^bet

ra~l~~e

^I

l~~s:empel

uit het koninklijk ataVla.. Daarna hebben de c J:I t. AJ;:emeene OntvauO'er PJECK en ZEEMEI.JER op ieder meeI~enoemde gecommitteerden a re:" g'eschreven: Aan den A~fl.n e pakketren het volgende RadlIl, bOYf>ndien aan den l' feme enen Ontvil.nger te Kotta- daaronder het woord. aa m .erhoek het Woord: Dim;st en de dagelijksche stemp'eJ ^C ,,~~e_teekend. Omler dit woortl werd Ontvanger Batavia-" g~stel~'1.

Of

,ec!! randschrift: "Algemeene , , e l W1Jl een grootere lakstempel

3

met het·zelfde randEchrif.t op den tegenovergestelden kant van het pal,ket werd g·edrnkt. Nil verpakking werden de vtif pakketten aan den :Ilgcmeenen ontv:mger ter hand gesteld zijn.

Deze aldus Yerz('~' elde en beschreven pakketten waren lang- werpig vierkant; d" lengte en breedte van de dHarin gpborgen bankbHletten; de h .... ogte zal ongeveer 12 à 13 cM. geweest zijn.

Die vijf pakkettc\n zUn vervolgens door den algemeenen ontvanger a:lll den getuige B. L. AGERBEE}{, destijds adjunct- ontvanger hij de pC'l'ceptie gegeven, met opdracht om ze naar het postkantoor te Weltevreden te brengen en ze te Jaten al-lnteekenen voor (~en. algemeenen ontvanger te Kotta-Radja.

Aan die opdr: cht beeft de getuige AGERBEEK des namiddill!s ongeveer te half d ~e uur voldaan te zamen met den 2^e, com- mies LEWIS.

De vijf pakkel.ten fUn aldaar ~fgeg'even aan en ontvangen door den getuige J. DE NEIJS EpPLE, 3e commies bij de post- en telegra.afdienst ("11 J. E. GÖLLNER, adj.-commies, welke laatste onder toezicht van eerstgenoemde ze in het register van aangeteekende stuk ken heeft opgenomen en de reçus ten pre- cesse aanwezig-aan \1en getuige AGERBEEK heeft ter hand gesteld, die ze den Yolgen(~ en morgen aan den algemeenen ontvanger heeft afgegeven.

De origineele fa cl ~lren van deze vijf pakketten zijn afzonder- lUk, per post, n:ln den algemeenen ontvanger te Kotta-Radja gezonden bij mi13sivc dd. 18 December 1890 No. 1505. . ~

Nadat die vijf voor den algemeenen ontvanger te Kotta-Radja besteInde pakketten in het register van aangeteekende stukken waren opgenomen, heeft GÖLLNER vd. ze in de lade voor aan- geteekende stul,ken voor bet buitenland gedaan

De commies 3^e llasse W. MOERMAN, die belast was met de adviseering van de aangeteekende stukken en pakketten, be- stemd voor de Sumatra, Pontianak en overzeesche post, heeft tóen hij om 4 unI' 's namiddags op het postkantoor kwam, die vijf pakl\Ctten, hem door de NIJ EpPLE getoond, uit boven- bedoelde lade genomen, ten einde ze op de advieslijst in te schrijven.

Na zulks gedaan te bebben beeft MOERMAN - daar de bak waarin de a.angeteekende stukken, voor Kotta-Radja bestemd, na inschrtjving op <le advieslijst gedaan werden; te klein was om de vijf pakket1 en te bevatten - ze op de tafel vóór hem neêrgelegd, alwaar ze tot 6 uur des avonds z'ijn blijven liggen, toen ze op verzoek van MOERMAN, door den commies der 2e klasse J. VAN BRERO, die op dien dag met de verpakking van de aangeteekende stukken was belast, z\in weggehaald.

Daar die vtif pal<ketten van wege den omvang niet in pa- pier konden gewikkeld worden en niet in het zakje, waarin d.e andere aangeteekende stukken verpakt waren, konden geborgen worden, heeft VAN BRERO zich door den hoofdman- door op bet postkantoor, getuige SIMAN, een klein wit zakje

4 voor Kotta-Radja bestemd t

hrengen. N adat VAN BRE~O ~~ p:~cesse aanwezig, doen aan- op den adviesbrief vermeld VIJ₇ ~angeteekende pakketten

~e~~oe~~en~nll~:~t :~p. If:::at1t~~Sbrf ee f' (:;:fi~:r~n:~) ~~~~?:~n~!~

h f h" \ processe aanwezlg) geparaf d en ee t IJ, wel vermoedende door het d d e~r

~at

die v:ijf pakketten een belangrijk

b:d~:~ e~ane ;:fda.k~~nf

d~n\~e :n tegenwoordigheid van den door hem (VAN ~~~~)- aar lJ geroepen oudst-aanwezell<len commies d t

BINNENDIJK en de commies en der 3c klass M er Is e klasse in het door SIMAN aangebrachte zal~': ~~~MAN en LAURENS, genoemde personen van het postlumtooJr lïe a.an ... Volgens de

heb~en

gezien, WDren bet langwerpige

pakke~~e v~Jf pak~etten

:chtlge. stof omsloten, waar achter zeker twe:nl~~=;~ru:ter- an,!.ez1g waren; de kanten van de pakketten war en terwlJl ze voorzien waren van het adr en afgerond, ontvanger te Kotta-Radja. es van den algemeenen

SrMAN heeft vervolgens het zakje ge/ö:loten Dit .

volgende wijze: Een touw werd door "d . d gmg op de

va~.

het zakje zich bevindende openinge:

~~~rg::a~~venk~nt

za Je toegehaald; het touw werd daarna toe eknoo en. ;t keer om het zakje geslagen waa b" g pt en een knoop gelegd werd en vervolgen ^SC e:n lJ l~::e goed aangehaalde

b~erloodje

werd door de beide uiteinden van

~~tO~P.

Een plom- en zoo ver doorgeschoven totdat de 1 k ~uw gestoken

bee 1 d' k osse noop lD het plom

I' 00 Je wam te leggen; achter dit lood' e w d - gelegd en goed aangehaald. J er een knoop

. Daarna werd het plombeerloodje in den I

dichtgeknepen en de overschietend . d' P ombeertong

·de knoop afgesneden. e em Jes touw vlak achter N adat VAN BIiERO en BINNENDIJK zich van d ..

van het kleine witte zakje hadden overtui d egoede slUItmg het aan BINNENDIJK, die het op zijne

sChri~'t~~f~~~~~tge~Oemde

en van waar hij zich daarna verwijderd heeft neergezet, van Semarang en Soerabaja te behandelen · om de posten

. Intusschen heeft de klerk op het postka~toor R . dIe met de sluiting van de Padan -At' . F. BULHAM de depêches (groote zakken) voor

P!danie~ P1~~e~as

belast, en eerst nadat BINNENDIJK met z"n k ^J gesloten;

Soe~abaja p~sten)

klaar zijnde, het

d~PI:::t_~g~i!amarang

en Radja (waarm die vijf pakketten als 1 " .. voor Kotta- 'nummers 99 tlm 33) h d ' . " os z1Jn vermeld onder de

k' ""' . a mgezlen .schoot hem d'

za Je met v~f pakketten, dat op zijn~ scbrijftafellag t lr~?t het en,~ vroeg. hU aan den klerk BULHAM of die v'I' e Innen, los ook m de groote zak waren gedaan. n U pakketten

Op het ontkennend antwoord van BULHAM heeft

het bewuste zakje van zijne schrijftafel

g~h ·

ld

BrNNENDlJ~

BULHAM gebracht. aa en het b1J

Nadat de groote zak, ten proce,Sse aanwezig; weder geopend

5

was en RULHAM zich overtuigd had, dat er in bet kleine zakje vijf pakketten waren en dat het zakje volgens de voorschriften goed gesloten was, heeft BINNENDIJK zelf het kleine zakje nmet de vijf pakketten los" in de groote zak gedaan en zulks in bij- zijn van BOLHAM en den oppasser BAIRIER, die daarna den groote za k b eett gesloten.

Ter verduielelijkmg wordt hier gemeld:

In die groote zak bevond zich nog een klein zakje (gesloten en geplombeerd evenals het bovenvermelde zakje, waarin de vijf pakketten los).

Dit zakje hield in een papier pakket, waarin al de aangetee- kende stukken en waaraan gehecht is het origineel van den adviesbrief voor Kotta-Radja en aangezien de vijfaa.nget~ekende

pakketten afkomstig van den algemeenen ontvanger en bestemd voor zijn' ambtgenoot te Kotta-Radja niet meer in het zakje, waarin het origineel van den adviesbrief met de aangeteekende stukken gepakt konden worden) werden zij in een afzonderlijk zakje gedaan.

De sluiting van de groote zak heeft als volgt plaats:

Boven aan den zak bevindt zich een riem met een ge8p en waar aan de andere zijde een mtamplaat van leder is gestoken.

Deze riem zit vast aan een lus, die ook aan dezak is genaaid. Bij de sluiting wordt nu eerst de gesp door een lus gestoken, die gelegen is aan de tegenovergestelde zijde van eerst.genoemde lus; daarna wordt de riem om de zak door de gesp gebaald en vastgezet.

Het overschietende gedeelte van die riem wordt verder om de zak onder de na[\mplaat geleid, terwijl het touwtje, dat aan het uit- einde van de riem is vastgemaakt, om den hals van de zak stevig wordt aangehaald. N adat het touw eenmaal om de zak is gegaan, wordt het toegeknoopt, de beide uiteinden daarvan gesplits en in omgekeerde richting om den hal van de zak ge- daan en weder vastgeknoopt. Daarna worden er eenige 10 se knoop en in het touw· gemaakt en wordt bet eene uiteinde van het touw door een gaatje in het toompje van de gesp gestoken . Met bet andere einde wordt een stevig aangehaalde dubbele knoop gel egel en daarna nog een ¹⁰ se. Vervolgens wordt een plombeerlllodje door de einden VHn h t touw been gestoken, totdat de losse knoop in het loodje komt te liggen. Door een knoop achter het loodje wordt dit dichter bij de zak gedrukt, in den plombeertang geplet en worden de eindje touw achter het loodje afgesneden.

N adat bovenbedoelde groote zak op bovenoruschreven wijze is gesloten, heeft BINNENDIJK z If die begeleid naar d kamer van den kantoorcbef, de zoogenaamd veiligbeidskamer, alwaar de zak op den grond naast de in die kamer taande scbrijf- tafel, bij de deur die naar de vestibule leidt gelegd werd.

BINNENDIJK heeft toen arm mandoor SIMAN nog gelast om met hem den volgenden morgen het plombeel'loodje van bedoelde zak nog eens na te 7.ien, en er bijvoegende : preksa timanja

6

besok pagi~, ada sebabnja. Na afloop van de sluiting van de nndere depeche (groote zakken) voor de mnil Padang-Atjeh en

~adat. ook de~e. me~ <;Ie bovenbedoelde groote J'ilk ten getale nm tIen m de vmllghmdskamer waren gebracht, zijn de deuren en vensters van ^h~t kantoorlocaal gesloten.

BINNENDIJK IS toen met den mnbtenal'lr LAURENS, hoofdml'ln- door SUiAN en ru.andoor DJAMIN naar de veiligheidskamer gegaan.

. De~e kamer bIerboven reeds een paar mnlen I..:enoemd, bevindt zIch m ~en wes~elijken hoek van bet postlomt'oor te Weltevre- den, .en IS voorZIen van drie deuren, waan-an twee van binnen,

du~ 111 de kamer en de derde van buiten gesloten wordt. De

b~Ide .~erstgenoemde deuren geven toegllng, de eene tot bet eIgenlIjk postlocaaJ, de andere tot de pulJ!iel,e vestibule. De deuren worden ^m~~ een gewone sleutel gesloten, en daarna ver- zekerd door e~~l ~Jzeren stang, waarvan het eene uiteinde in een. der deurstIjlen bevestigd wordt, en bet andere uiteinde in een ^In de andere deurstijl geklonken kram gestoken wordt, waar- a.~n daarna een bang~.lot (Cbubb) bevestigd wordt. De deuren

z~n -y:m boven van ~lzeren tralies voorzien, evenals de twee zIch m de kamer bevindende vensters. De derde deur de zoo- genaamde .buit~~deur, wordt, bebalve met een gewone' sleutel,

<lan de bl:11tenzIJde afgesloten met een himgslot (Chubb) dat afln eenc m de deur. bevestigde tizeren lip hangt.

.~ze deur komt mt op eene binnenplaats, die bet postkantoor scheldt van de daarnaast gelegen woning van den hoofd- krmtoorchef.

Nadat de m~ndoor SUIAN, in tegenwoordighei<l van BINNENDIJK en. LAURENS; In den avond van 18 Decerrlher 1890 de veilig- bmdskamer op de zooeven bescbreven wiize had gesloten en al. de sleutels van. het postkantoor en v veiligheidskame~ in d.ne bossen vervat, m de bus, die in de sl:ul]Jkamer van den hoofdkantoorcbef was gemetseld, had geworpen zijn allen huis-

waarts gekeerd. '

De z?oevengenoemde dri~. bossen bevMten de navolgende sleutels, de eerste bos: de VIJf sleutels van de achterdeuren van het postk~ntoor; de tweede bos: de drie sleutels van de deuren en de. ?rIe. sleutels van de Chubb sloten arm de deuren van de vmllghmdskamer; de derde bos: de sleutel yan de brandkast en ?e sleutels van de twee hangsloten van de brandkast zich bevmdende in de veiligheidsoomer. '

Al deze sleutels in drie bossen zijn in den avond van den 18^den December 1890 in de bedoelde, in de slaapkamer van den 17?ofdkant,oorchef gemetselde bus geworpen, en wel één voor een, en zoó dat de volgende bos niet geworpen werd, voordat de voorgaande den bodem van de bus bad bereikt.

Den.volgenden. morgen vroeg omstreeks 4.30 uur (19 December

1~90) IS de getUIge BINNENDIJK, die nog als oudst-aanwezende dIenst bad, door bet hek aan de oostzijde van het postkantoor bet erf van dat kantoor binnengereden.

Achter het kantoor _ontmoette hij den

hoof~?J-a~Hloor

SIMAN en mandoor DJAMIN. Te zamen begayen ZIJ ZICh naar

h~t

venster van de slaapkamer van den hoofdkantoorchef, toenmaalS den ien beklaagde, om aldaar de sleutels van het postkantoor in ontvangst te nemf'n. Nadat mandoor

S~MAN, staand~

op de treden die zich bevinden onder de opemng van de In den munr ~fm de slaapkamer gemetselde bus, een paar malen aa~l het venster bad gelikt, bnal?e de ie beklaagde de sleutels. ~It

de bus, wat nuideliik van bUlten kon worden gehoord, en rmkte

h~j

die door bet venster heen over aan mandoor SIMAN.

~aar­

op heeft deze, in bijzi,in van BINNENDIJK en DJAMI~> d.e bUIten- deur Vfln de veiligl11'idskamer geopend. Nadat z~ dIe kamer waren binnengetreden, beeft hij die deur van bmnen w,eder gesloten, en toen de hinnendeur, die toegang t.ot

h~t postlo~~al

geeft, geopend.

Intn ~schen

heeft DJAMIN bet hcht m de vml}g- heidsl~amer en lIet p0stlocaal opgestoken. - .. .

GetuiO'e BINNENDIJK beeft, zooals gewoonhJk, de veertlen

buitenb~ssen in het r;ostlocaal afgewacht, alwaar kort daarop ook de Serang-Anjer post werd binnengebracht.

N~dat

de brieven van de buitenbussen en van de Serang-~n)er post, na st empelinO' O'et.riceerd en de aangeteekende brIeven van deze post

beohal~deld

-waren, is

getu~~e BINNEND~JK

nnar het veiligbeidslocaal geO'nan om daar de IjZeren geldkIst te open<i^1, en dal'lrult te hnlen^b de ~angeteekende brieven, lal\:stempels en plombeertanO'en om naar het postloenni ove1'tebrenge.n.

Na, afloop °va~ de Serang--Anjer post kWDm getUIge SIMAN den getuige BINNENDIJK waarschuwen, dat. de

mand~or

SaLEH, belast o. a. met het vervoeren der met Iedere mlnl vnn het postkantoor van Weltevreden te verzenden ,postzakken, pakketten en bussen naar Tandjong-Priok, de zakken voor d.e Pada~g­

Atjehboot in ontvang5t wilde nemen. BINNEND.IJK gIng daalo~

met SIMAN, die llem ;)fln zijn last van den vongen avond hel- rinnerde, nfla1' het veiligheidslocaal, .bekeek n~gmaals de eene groote zak, wanrin het kleine zakJe. met VIJf

pakk~tten

los aanwezig ~T3S Na aan het plombeerloodle getrokken enzJchalzoo van de goede sluiting

Y er~ekerd

te

h~bben,

heeft ?IMAN

~e

binnendeur van de veilighmdskHmer, dIe op de vestlhule UIt- komt, geopend, en werd bedoelde groote zak. benevens. nog negen andere, door ûe oppassers ASSENAN. en BASSIMIN

Ul~

de veiligbeidskamer naar en in de postkar, dIe voor het postkan- toor stond, gedr;lgen.

Op die postkar bevonden zich MOEKRIE als koetsier en A .... To en ENDONG ^~ls loopers.

SALEH heeft daarna in het postlocaal van SIMAN, behalve een zeepas en een expedi.tieboek, waarin het aant~~l der .te ontvanO'en zakken wflren vermeld, nog een afzonderlIjke brle- venbuso voor Padang en een afzonderlij~ ~akket voor Telok- BetonO' ontvano'en en is na accoord-bcvmdmg van het aantal postzakken en °na' zich v'an de goede sluiting daarvan te hebben

8 verzekerd, omstreeks 5 30 uur i d

mede gereden naar

h~t

statio n . ; rostkar gestapt, en daar- komen, al die zakken in een

w~

e tevreden, al

waar 'aange- daarin plaats nam. gen geladen werden en SALEH

De niet lang daar k .

wagen eraan

gehaakfaw~~n t~~~~~~

dtre111

vertrok, nadat de

Priok. , a a r o p na[1r Tandjong-

. Aldaar aangekomen werd de wa . en naar het ,stoomschip Gou gen Gvan

den trem afgehaakt d

. verneur.- enm'aal L d d

Ien morgen naar Sumatra's-Westk t ou on, at De postzakken zijn toen in het^US zou ver.trekken. geduwd.

ontvangst genomen door den stoomschIp geladen en in schip, den getuige J. Ch.

JooNge~:~:~erd~r

van

b~doeld

stoom- bad, dat bedoelde postzakken

~ngescbo o~

deze zIch overtuigd kelijke zeepas werd aan etui 'e n en

ware~.

De betrek- goede ontvangst der

zakke~

in

\et~~ON,~vderblandlgd, ~i~

voor beeft geteekend. eel e oe de expedltleboek

De bedoelde postzakken w d d

stuurman J SOHOL onder te or ~nhtoor den 3^den stuurman w^d 2cn

. . , ezlC van getuig J

In de daartoe bestemde mail- of k e OON, geborgen van ijzer gemaakt, zich

tusschenl:ksk~ttenk:mer,

welke geheel

Bedoeld stoomscbip is d' lfd evon .

18~0

van Tandjong-Priok

~:~~r~kk~l~ ~~g~n va~l

den 19

d

en Dec.

Atleh en de tusscbenliggende plaatsen te

d~er;:IS

naar Padang- Gedurende de reis berustte d l '

SOHOL v_{d ,} terwijl die kamer ee s

eut~l

der mailkamer bij Betong, Benkoelen Padan eng

1

^{pend 1') geworden te Telok-}

die plaatsen

beste~de post~akke nala~oe,

alleen om de voor

I d n er mt te halen

n en vroegen morgen van ')8 D b '

5 uur, kwam de

Gouve'rneu?'-Gen~'

^lec;;m er 1890, omstreeks leh aan. Op last van etu' ? aa oud on ter reede Oleh- TJONG LET, na den

sleut~l d~~e m~?I~N

beeft de djoeroemoedi te hebben ontvangen en

daarmed~ ;.me~

van getuige SOHOL opend, daaruit vier postzakken voor

gi

^h

~m;r

t.e hebben ge- bestemd, w. o. de twee van Welt d e -e en

Ko tta~Radja

postzakken, zijn daarna in bïz"n evre en,

geha~ld.

DIe vier SOHOL, in goede orde en staatO

i~

van de getUigen JOON en 3_en stuurman VAN HALL d" ~ntvangst genomen door den Oleh-Ieh beeft gebracht 'en

~a:re o~

ervolgens uaar den wal te en brievenbesteller op bet postka::ogele;erd aan den. oppasser met name RAMAN die door den h or er genoemde plaatse, met name J G T' ER L c ef ~an het postkantoor aldaar . . INDEN was Ultgezo d . ,

?et landingsboofd (te Oleh-leb) te b ei n en om Zich naar 111 ontvangst te nemen en ook eoeven . en daar de post teekend ; terwtjl deze zelf een

mi:~o~ ~e

.?ntvangst beeft ge- gekomen en RAMAN met de post

hee~t o~t::~fe~ater

ter plaatse is afstand Vlm de plaats waar 1 1 . op pm. 50 Meters gens TER LINDEN drie '. t ( eze ce verschlllende zakken (vol- voor Kotta-Radja)' 111 ge al, n. 1. een voor Oleh-Ieb, en twee

111 een wagen van de stoomtram had geladen,

welke wagen door koelies werd voortgeduwd. TER

LINDE~

ging op de postzakken zitten en kwam zoodoende tegelijk met de

RA~IAN

post op het postkantoor.^en TER LINDEN hebben ter5tond en bij de , . ontvangst der postzakken aan den wal en in de wagon van den tram' en bij aankomst op het postkantoor bevonden dat zo in volkomen goeden staat waren, da.ar de plombeerloodjes ongeschonden,

en de sluitingstouwtjes en de zakken zelve gaaf waren.

De twee voor Kotta-Radja bestemde postzakken zijn, -Volgens gewoonte, met den tram naar Kotta-Ra.dja verzonden, vergezeld van een expeJitieboekje, waarin door getuige TER LINDEN

zelf het aantal zakken was vermeld. (Dit boekje is later, na accoord bevinding', <lOOI' of namens den kantoorchef van Kotta- R:ldja voor de goede ontvangst afgeteekend en teruggezonden,).

Bij aankomst van den tram om 7 uur 15 minuten in den mor- gen van den 28cn December 1890 aan het station te Kotta-Radja, waarV<l.n eenige kamers het postkantoor vormen, vernam de oppasser op dat kantoor met name MERTO, van den tramcon..:

ducteur dat de Javamail in een der goederenwagons bevond, waarop MERTO en een andere oppasser MINGOE de twee be- doelde voor Kotta-Rl1dja bestemde postzakken in ontvangst hebben genomen en naar het postkantoor gebracht. De sluiting en het · plombeersel der zakken war n toen in goeden staat.

MINGOE heeft toen den chef van het postkantoor, toenmaals. P. J. QUARTERO, de aankomst der mail gemeld, -- Deze, na zich gekleed te hebben heeft zich onmiddellijk naar het postkantoor beO'even den

he~r

^{L. F.} DA KMEIJER, commies 3^c klasse

we~'kz aa'm

op het postkantoor te Kotta-Radja, wien huis hij voorbij ging, met zich medenemende. '

Bij aankomst van de getuigen QUARTERO en DANKMEIJER op bet postkantoor vonden zij aldaar twee groote postzakken van Weltevreden en onderzochten zij de sluiting der zakken, het touwen het plombeerloodje, dat voorzien was van den stempel afdruk W. L., alsook de naden der zakken. Alles was volko- men in orde; bij het openmaken der zakken bestond bet bind- touw uit één stuk, het was niet gesplitst noch aan elkander

gelascht. De oppasser MERTO, die tusschen QUARTERO en DANKMEI.1ER stond, werd gelast om een der gToote zakken van Weltevr en te openen. Nadat bij dit gedaan bad, haalde MERTO een klein linnen zakje er uit en bevonden zij dat dit zakje niet gesloten, nog geplombeerd was. In dit zakje bevonden zich drie aangetee- kende pakketten voor den algemeenen ontvanger te Kotta-Radja.

In een tweede zakje, dat zich mede in de groote zak bevond, en dat goed gesloten en geplombeerd was, werd een pakket aangetroffen, inhoudende 31 stuks aangeteekende stukken, aan welk pakket gehecht' -as een advi sbri f.

Volgens dezen adviesbrief moesten er vijf losse pakketten zijn, maar werden er, zooals gezegd is, slechts drrie aangetroffen.

1

16

ne. tweede groote postzak van W I

keung onderzocht, doch de twee e .tevreden werd ook nauw- de paketten werden ook daarin O~t~I ekende losse aangeteeken_

Onmiddellijk heeft de D'etuiD~lle gevonden.

militairen g-ouverneur van At'ehoe

QUARTERO den civiel en en van Kotta-RadJ'a J B L J VAN TEIJN en den magistraat

, . . EON gewaarschuwd d'

ten postkantore aldaar eveneens ~ . . Ie na aankomst der aangeteekende stukken h bb na ~ergellJlnng van de lijst verzegelde pakketten ontbrake e en evonden, dat er twee

De 1{ omst v:m den alg n.

Oleh-Ieh bevond werd af emeenen ontvanger, die zich toen te bijztjn de drie ~oor bem g~w~Ch~ waarna door dezen' in aller goeden staat bevonden en es em e pakketten, die zich in een waren, . werden geopend. waarvan de zegels ongeschonden

Daarm werden. overeenkomsti . de d "

nossement-facturen dd. 18 Dec e ; aaIln aa~getroffen cog- 221 en 222 een bedra

f

er 1890, respectIevelijk no. 220

:erw~l

bet

~ontant

der

f.a:~~fen ~8dOO?8 a~n

bankp.apier gevonden:

219. leder groot f 41.000 of te zam'en f ~cembe~ 1~90 no. 218 en Van de openinO' en verifi . 8--.00~, lllet IS ontvangen.

te Kotta-Radja i~ door de~atleh dter postzakh:en ten postkantore personeel pro'ces.verbaal gedre~~ e .;an dat kantoor en verder van den inhoud der drie pakkeSt~eI 'devenals Vèln bet oBderzoek vanger aldaar. . en oor den aJgemeenen ont-

Uit de hierboven reeds

algemeenen ontvanger va!C,~~~st~te~~de feiten: ~at door den cember 1890 vijf goed n s as te Batavla op 18 De- gezamenlijk bedrag van f 2~~r~8elde pakkett~n, waarin een behoorende facturen 218, 219 22~a~;ankpap~er en de daarbij den aJgemeenen ontvan er t ' , ... 1 ~n 222 bestemd voor Weltevreden zijn bezorg!' e Kotta-RadJa ten postkantore te

dat die vijf pakketten t~n ost! '

zijn ontvangen en verpakt in

t

cantore aldaar in goeden staat kleine zak w~lke kleI'ne ken goed .gesloten en geplombeerde

K ' za weder IS ged .

voor otta-Radja bestemde aan III eene groote 'welke zak daarna ook gOedPost~ak met aangeteekende stukken

dat die postzak en nog een t~:e~ten en geplom be~rd is;

postzak benevens andere postzakkee v~~r Kotta-Rad]a bestemde zonde~ met de Padang-Atjehboot ~ie Ie moesten worden ver- Tand]ong-Priok zou vertrekken des den v?lgenden morgen de zoogenaamde veil1gheidska~er na~ts zun opgeborgen in

~oed afgesloten is O'eworden en w van et postkantoor, welke

III een bus zijn ge:orpen, zieb be~~rdv:n d~ sleutels.dien nacbt van de slaapkamer yan den boofdkan nd~ III den bmnenmuur dat die groote zakken 0 d toorcbef, den Ie beklaagde' Postkantoor te

Weltevrcd~ne i~e~oten

en geplombeerd van

be~

19cn December 1890 zijn b h en vroegen mor~en van den 'en van daar naar

Tandjo~~-~~~o~

natr bet

st.~t~on

Weltevreden en goed gesloten staat zijn ont ,a waar zIJ III ongeschonden vangen op hat stoomschip Gou-

11

1...'erneur-Gene'raal Lottdon -door den gezagvoerder daarvan en onder diens toezicht door den 2en stuurman zijn opgeborgen in de tusschendeks gelegen ijzeren mailkamer, waarvan de sleutel onder berusting bleef van den· 2en stuurman;

dat bij aank-omst van bedoeld stoomschip te Oleh-Ieh in den vroegen morgen van den 28en December 1890 de meerbedo~lde

postzakken in ongeschonden en goed gesloten staat onder toezIcht van den 3en stuurman van dat stoomschip naar den wal zijn gebracht; alwaar die in denzeltdcn toestand in ontvangst zijn genomen door den postbediende RAMAN en den chef van het poskantoor aldaar TEr LINDEN, waarna de postzakken dienzelfden morgen per tram naar Kotta-Radja zijn doorgezonden;

dat ook daar de beide postzakken in goed gesloten en ongeschonden staat d. w. Z., met touw toegebonden aan de uitcinden waarvan een loodje hing waarop aan de eene zijde de letter W. L. en aan de andere zijde het rijkswapen voorkwamen, terwijl aan de naden der zakken niets mankeerde, in ontvangst zijn genomen eerst door de bedienden van het postkantoor te Kotta-Radja MARTO en MING OE, en daarna door den chef van dat kantoor QUARTERO en de commies der 3e klasse DANKMIJER, die na opening der postzakken bebben bevondËm, dat de zich in de groote postzak (met aangeteekende stukken) bevindende kleine zak bev.atte niet vijf maar drie aangeteekende pakketten voor den algemeenen ontvanger te Kotta-Radja, en dat die kleine zak noeh gesloten, noch geplombeerd was; ,

dat die drie aangeteekende pakketten daarna geopend zijn door den algemeenen ontvanger te Kotta-Radja, in btjzijn van den civielen en militairen gouverneur VAN TEIJN en den magi- straat aldaar LEON,. en daarin gevonden ziin een bedrag van f 118.000 aan bankpapier, overeenkomstig de daarin getroffen cognossemcnt facturen dd. 18 December 1890 no. 220, 221 en 222; dat de twee pal{kctten. ieder, overeenkomstig de daarbij be- hoorende cognossement facturen 218 en 219, moetende inhouden f 41.000 aan bankpapier, niet te Kotta-Radja zijn aangebracbt

en ontvangen. .

Uit al deze feitcn blijkt dus voldoende, dat de goed gesloten voor Kotta-Radja bestemde groote postzak met aangeteekende stukken, toen en nadat zij in den nacht van 18 op 19 Decem- ber 1890 in de veiligheidskamer van het postkantoor te Welte- vreden zich bevond, na verwtidering van touwen plombeerlood is geopend; dat ditzelfde is gedaan met de zich daa!:in bevinden- de goedgesloten kleine zak, bevattende de VUf voor den algemeenen ontvanger van Kotta-Radja best~mde pakkette~,

te zamen inhoudende f 200.000 aan bankpapIer; d~t van dIe vijf pakketten twee ieder inhoudende f 41.000 arglistig uit die kleine zak zijn weggenomen en verduisterd, waarna de groote postzak weder met touw is afgesloten en met den plombeertang van het postkantoor te Weltevreden geplombeerd.

Van dezen diefstal en verduistering van landsgelden nu wordt

12

beschuldigd de Ie beklaagde J. P. J. C. VAN .STENIS, bij gou- vernements besluit van 10 Juni 1886 no. 18 benoemd tot hobfdkantoorchef en alszoodanig geplaatst bij het post- en telegraafkantoor te Weltevreden.

In het begin voldeed hij wel, doch later begon bij zijn dienst Blinder te bebartigen. Volgens den getuige D. GÖLLNER is dit laatste begonnen nadat de 2e beschuldigde bij hem was komen inwonen. Deze getuige heeft dan ook in zijne betreklting van hoofd-inspecteur en chef vl1n den post- en telegraafdienst b\j schrijven dd. 8 November 1890 no, 38 ann den Ie beklangde verzocht om binnen eene maand een eervol ontslag uit zijne betrekking te vragen,

Dit scbrijven vangt o. a. aan met de woorden : "Naar bet ,-,mij voorkomt zal het. niet noodig z\jn, u door opsomming uwer

"tekortkomingen in den dienst aan te toonen, dat u tegen de be-

"trekking van hoofdk1'lntoorchef niet meer is opgewassen en dat

~,het noodzakelijk is die betrekking aan betere handen toe te

"vertr'ouwen" enz.

Reeds dadcl\jk na ontvangst van het ten processe aanwezige telegram van den civielen en militairen gouverneur van Atjeh en onderhoorigheden, VAN TEIJN, dd, 2 Januari 1891, inhou- dende kennisgave van den bierboven bedoelden dief~tal, viel het vermoeden op Ic beklaa?de, en dit vermoeden wordt beve:3tigd na "lezing der stukken van het in deze gehouden onderzoek.

Daaru,it is toch in substantie bet volgende gebleken:

ZoonIs reeds hierboven is gezegd, is de diefstal of de ver- duistering van de twee aangeteekende pakketten, ieder inbouden- de f 41.000, uit de groote voor Kotta-Rûdja bestemde postzak in de vciligbeidskamer van het postkantoor te Weltevreden ge~chied.

Van bra[lk aan of inklimming in die kamer in den nacht V[ln 18 op 19 December 1890, is geen sprake, zoodat daaruit volO't dat rie. veiligbeidskamer geopend is ~et de sleutels welke gp de bUItendeur passen, welke deur mtkomt op de binnenplaals die gelegen is tusschen de Westzijde van het postkantoor en d Oostzijde van bet door Ie beklaagde bewoonde buis. Boven' is t"eeds a:mgetoond dat men op geene andere wijze in die kamer kan komen, want de twee andere in die kamer aan- wezige deuren worden aan de binnenzijde niet alleen met eene

sleutel maar ook met een \izeren stang afgesloten, zoodat men ze flan de buitenzlide niet kan openen,

Uit het feit dat de hierbec10elde groote postza.k goed gesloten en geplombeerd in den morgen van den 1g^en December 1890 de veiligheidskamer beeft verlaten en hl dienzelfden staat te Kota-Radja is aangekomen, niettegenstaande de twee meerbe- doelde pakketten met f 82,000 des nacbts daaruit reeds waren verdwenen, volgt tevens dat men toen na de opening van die postzak, van een der drie op het postkantoor te Weltevreden aanwezige plombeertangen heeft gebruik gemaakt toen ze weder gesloten werd.

13

. . .. 'n den avond van 18 December

Die plombeertangen nu zIJn I werd zooals gewoonlijk op- 1890 toen .bet

pos.~kantoor î~~~~~e~elke

in de veiligbeidskamer geborgen lil een.IJzeten geld 'zooals altijd met drie sleutels in den grond IS gemetse ,en

is afgesloten. d diefstal heeft dus om dien te plegeI?- de De dader van en . '1 1 utels n. 1. twee van de bulten- beschikking gehad oveI V~l s e ,

deur en dri.e van de

lbr~nd~~!~nbedoelde,

^{zijn na} sluiting van Al de sleutels, 00'C. e Cl 18 December 1890 des avonds het postka.ntoor te Weltevre^r en, op nl'ng in den muur van de

8 9 ur door eene ope

tusschen cn u , T 1 idskamer gelegen sla[lpkamer van schuin tegenover de vel 19 le 'n een ijzeren bus die tegen den den Ie beklaagde geworpen I t' d ·s '

d' kamer beves 19 I. ,

binnenmuur. van Ie . 'erkant voorzien van een deurtJe Die bus IS lang~~:p~gusvl;ijn tv.~ee tegenover clkander~ de met een f3lot. ln" I staande van scberpe punten voorZIene eene onder de andere, kl 1 en W.el kan men àe hand met rijen ijzeren. hrlll,den d~e b~~e~b~doelde opening in den muur eenige moeIte I n , dadelijk op de z. g. n handcn, steken, doch dan StUlt ,~enom verder de hand in de bus te en is het dus onmo~ehJ~. ^als ze daarin geworpen worden, steken, en de sleute s, I~en onder de onderste zij banden, op den bodcm daarvan, e

uit te balen.

terechtkolTIp.n, er . Is beklaaO'de van S'l'ENIS erkent, De sleutel der bus :s, z~~: avond e~ nacht van 18 op 19 steeds en was ?ok In bezit van dien beklaagde, die bern December

.189~ l~le~~~ast

waarvan hij den sleutel, bangende bewaa:de lil zIJn d b"" h droeg terwlJ"l deze sleutel des

'ng stee s IJ Z I C , ..

aan een fl '.. h fdl ussen werd geborgen, somtIjds te zamen nacbts onder zlJn 00 {

met den sleutel der bU~. . 6r de sluiting van bet post- en Die bus wordt stee : v~laaO'de esloten en mocbt bij dit telegraaf kantoor

do~r

¹

~el~eld~n g~beurd

is. dan vallen per vergeten hebben, etgee zoodra ze in de bus worden se de sleutels van bet po~tkanbtoor'd dan heeft h,i öf zelf dit

't Is dit ge eur , d

geworpen, e! UI·. d mededeeling gedaan door den ou st gehoord, Of IS hem aarvan doel' of 0 asser. In den avond aanwezenden

ambtena~~, ,ma~ch

^het

ee~P

^{nocb bet ander voor-}

van 18 December 18 IS; buis eweest te z\in. Uit een en geva Hen. Hij

erke~~ tO:~ee~ bekl~agde

de volle beschjkking ander volgt dus ~t bovenbedoelde tot het plegen van den beeft gehad .over c e s en wel tu~::cben 9 uur des avonds diefstal noodIge sleut

hel

1^'f "f uur in den vroegen morgen van van 18 December tot a vlJ

19 December 1890. de huis j gelegen naast bct Het door beklaagde b~wO~~.lestzijde daarvan; daartusscben postkantoor, en w 1 aan e d is' gezegd eene binnenplaats bevindt-zicb, zo~als boven ree s de voorziide komt door een

f g u'a"rblllnen men aan ~

o gun, nGfI

l

houten hek. Dat hek b·

;~7:e~~=~~ ~~~r~:~:"O:i~;~~k~:e~~: b~~~~ta~~:n ~~~~ts de

galerij, waar meno drie de outen trap, komt r:ten· in die veene de buitendeur gerekend) uren aantreft; de eerste deu'

t

^or-

k~~~~s

van den 1 en

bekla:;~~~

naar de meer besproken

~la:~~

van het hek heeft me

~an ^het postkantoor, waarbinnenn de z. g. n. veiligheidskamer (oor eene buitendeur komt men, langs een houten tra men, vooral des nachts na sI' ./s dat hek: afgesloten dan 'k p, merkt uit beklaagde huis i~l ~ntg kvan het postkant~or ongae~

er Vooral op dat al h e antoor komen (M ' door de buitendeur s ':thPostk~~toor afgesloten i~ en lette komen). van et velhgheidslocaal da 'b~en alleen

Terwijl dat hek vroe er ar mnen kan

;verd

h

^{heeft Ie}

beklaag~e d~~e~~dt~e~edaan

doch niet afgesloten ussc en 6 en 7 uur, aan den 110 ecember 1890, des avond de mandoor DJA~IIN en R ofdmandoor ^SUfAN in b" .. S

sluit~n,

hetgeen d'an ook

g~~~'u;~st.

^{gegeven om dat}

h~~lJ~;at~

;:~or~~~slot

hing. Sedert; is dat

~e:~!deen

ketting waaraan

. eren avond gesloten

R.eeds van vroeger was

staljongens van d het voorgeschreven d.

:;s~~~n:~O~ed:o~:~~lt"~ijU ::~n~~e~~~ig;s;,,:g d~~ c~~~r~:: ~=~

19 December 1890 wasru~::t houden. In den nacht ~a:an het

~::!~~e~e~ ~ur

^dien

nachtd~v~:~r~:zèlen g~~rstt]jongen EN~~N~

:nac~:

^{bel hoefde}

~e ~~~ee~~eJ~~~ e~:iec~~ (END~:~ l(;:~I?~~~gg:

e ampen bmnen b s stoelen en taf] t den len b ~kl d ge racht waren E e ss onden

. e aag e den last . NDONG ontvin te ZIen en te zorgen dat d~l~ naar d~ paarden in de sfa~an ::n der paarden gespannen wa~:n Wen lllet te. strak om de h:l~

~Ien

der posterij achter het

postl~aD~arop

IS ENDONG naar de en morgen daarop nadat EN \. n Oor gegaan.

tevreden, waarheen hij de DONG V8n het station t W

~:nm~~e enlf:~ :e~ ~:~!J~~:!:~:f~l~~o~:~~~nft~t~(:~d~~~

. EAN bracht dIt weder Over a .

~~~~}~Ji;:bag~eVfdte~'kst:ar~~kl~~~~ea~n~~~&~g~:~~to~~t~o~r:~~

7 ' IMAN aan R es emmend

~ :y~~f:a ict~e~e::kne~od~ ~:s~OO~~~l:;ijd ~~~,deJ!d w~~;;; ~:~

a dIen tud 1S dan ook d ^{< •}

Hoewel de 1 e bek . a~lr met meer de wacht

postk!ln'en heeft

b ;ml::i~d~ ~

ZhlCh nooit met het

vertre\e~OUdedn.

uur m d ,1S et vreemd d h" an e koets' . Men morgen van den 19den D' at U omstreeks 5^1/

lel ORRm met de postkar w ecernber 1890, toen d~

, aarop de zakken VOor de

I

Atjehmail bestemd, geladen moesten worden, aan den Oostkant van het postkantoor stond te wachten, zich aldaar vertoonde en hem (MOKRIE) de vraag deed of de mandoor SALEH, die de Atjebmail naar Tandjong-Priok moest begeleidt:n, reeds aan- gekomen was en waarom de postkar nog niet was weggereden.

Even vreemd is bet, dat 1e beklaagde, die zich nimmer met de sluiting der postzakken had bemoeid, in de maand De- cember 1890, eenigen tijd vóór de sluiting van de Atjebmail de sluitingen der zakken nakeek en zich overtuigde of zij (de zakken) goed geplombeerd waren. Zoo beeft 1e beklaagde dit verscbeidene malen acbtereen gedaan met een zak voor Soerabaja op een avond tusschen 10 en 14 December 1890, nu eens bet postlocaal doorloopende naar het telegTaafkantoor, dan weder terugkeerende en langs de bak.ken met brieven gaande. Dit beeft toen zoozeer de aandacbt getrokken van den commies BINNENDIJK, dat deze aan den hoofdmandoor SIMAN gelastte om te zien wat er aan die zak haperde.

Nadat het telegram van den civiel en militair gouverneur van Atjeh en onderboorigbeden alhier in den avond van 2 Januari 1891 was ontvangen, werd den volgenden morgen een voorloopig onderzoek ingesteld.

De ambtenaren van bet postkantoor albier Bnn·,TENDIJK, BUL- HAM, VAN BRERO, BOGAARD en nog eenige werden daartoe bijeen geroepen op bet boofdbureau van den post- en telegraafdienst.

De 1e beklaagde kwam ongeroepen met hen med~ en met de z(,oeven genoemde personen over den postdiefstal sprekende, liet hij ongevra.agd zich ontvallen, dat hij geene groote postzakken kan dichtmaken, hoewel bij bij zijn verhoor voor den rechter- commissarIs van strafzaken zeer goed wist optegeven hoe post- zakken, zoowel groote als kleine, worden dichtgemaakt.

In stede van na. het bekend worden albier van de verdwtjning der twee pakketten met bankpapier, terwijl die verdwijning nergens anders dan op het postkantoor alhier kan hebben plaats gehad, spoedig een streng onderzoek terzake in te stellen, heeft 1 e beklaagde, die beweert geheel onschuldig te zijn in deze, zich er toe bepaald te onderzoeken wie met de behande- ling der postzakken op 18 December 1890 belast is geweest en wie toen als oudstaanwezende heeft gefungeerd, terwijl hij, toen het bleek dat de getuigde BINNENDIJK toen als oudst- aanwezende heeft gefungeerd, dezen last heeft gegeven een voorloopig rapport ter zake op te maken, welk rapport hU bij schrijven van 7 Januari 1891 no. 15 heeft doorgezonden aan

den hoofdinspecteur, chef van den post- en telegraafdienst.

Sprak men in dien tijd den 1en beklaagde over de ontvreem- ding der pakketten met bankpapier, dan was hij kalm en onver- schillig, gaf bij korte antwoorden en verliet hij den spreker, om dan eenvoudig naar zijn huis te gaan, terwijl hij vroeger opgewonden was, als er iets op het postkantoor gebeurde of wegraakte.

16

Zoo deed de getuige BINNENDIJK een paar dagen na de ont- dekking van de ontvreemding den len

bekla~gde

de vraag of zijn jongen, daarvoor gewaarschuwd door het

kantoorperso ~

neel, dat de geheele inpakking had bijgewoond, de sleutels uit de bus in de slaapkamer heeft kunnen halen, nadat dIe door den hoofdmandoer SIMAN daarin waren geworpen en nadat getuige BINNENDIJK het erf van bet postkantoor 11ad verl~ten.

De Ie beklaagde antwoordde kortaf: "Hoe is dát mogelijk, dan bad ik toch moeten booren als de sleutels weder in de bus werden gedaan".

De getuige BINNENDIJK opperde toen het bezwaar dat hij (Ie beklaag-de) uit zijnde, dat inwerpen van

d~ sleute~s

in de bus in het gebeel niet beeft kunnen hooren, en m bed lIggende zou gedacht bebben, dat het postkantoor toen pas gesloten werd.

Daarop heeft de Ie beklaagde niet geantwoord en is hij terstond naar huis gegaan.

De getuige MOERUAN, die op grond dat de groote postzak in volkomen orde te Kotta-Radja was aangekomen, tot bet ver- moeden kwam dat de diefstal te Weltevreden moest gepleegd . zijn en dat die postzak in het veiligheidslocat:tl was geopend, heelt zich den 8en Januari 1891 des namiddags met den commies 3e klasse VAN

HE~IERT

^{en een} oppasser, in het veiIigheidslocaal begeven, om te trachten een loodje te vinden dat gedienà moest hebben om die groote postzak af te sluiten. .

Op zijn (MOERMAN'S) last werd toen onder de brandkasten van de plaatselijk aangeteekende brieven en van de brieven van de overzeesclle verzendingen door den Oppasser geveegd, docll werd toen niets gevonden. MOERl\fAN daardoor niet overtuigd, ging zelf met VAN HE~IERT aan het vegen onder de brandkasten. Onder een daarvan vonden zij een. vijftal ongeschonden plombeerloodies benevens een geplet plombeer- loodje, waarop de letterafdrukken W. L. (Weltevreden) en waardoor een touwtje stak. Het geplette plombeerloodje zag er nog glanzend uit, voor getuige MOERMAN een teeken d'at het loodje nog niet lang geleden onder de brandkast had gelegen.

Bij aankomst van de Ie beklaagde ten postkantore, des avonds omstreeks te 6¹/ 2 uur, deed .UOERMAN hem het verhaal omtrent het vinden van die loodjes. De beklaagde zeide dat het onder de brandkast raken van loodjes zeer goed met veegen kon gebeurd zijn, en vond daarom geen aanleiding ota,ze aan den officier van justitie ter hand te stellen. MOERM:AN echter dacht er anders over; hij bracht de loodjes bij den hoofd- inspecteur, die ze daarna aan den officier van justitie heeft toe-, gezonden.

Hoewel de 1 e beklaagde het deed voorkomen alsof hij het vinden van geplette loodjes in de veiUgheidskamer van geen beteekenis vond; schijnt het dat hij later er anders over gedach.t heeft, daar hij kort na MOERMAN ook in de veiligheidskamer heef laten veegen, bij welke gelegenheid nog meer

gepl~tte

11

d I e beklaagde ook aan den loodjes zijn gevonden, welke e

boofd·inspecteur heeft aangeboden .. s der Ic klasse VAN STEEN- MOERMAN, die dit van

de:fco~~l~ver

zijne bevreemding te BERGEN heeft vernomenk nnen zeggende dat U goe b,·. g d gezocht had en niet begreep .' , d:t er

~og

zoovele loodjes zouden gevonden zIJn. .

b ·· den len beklaagde inwonende! bediende, weet KARTO, een IJ

het navolgende te verklaren: h Nieuwjaar vernam hij van Na afloop van het

Europees~stkantoor

dat eene belangrijke verschillende oppassers

va~~etP

verdwenen was. Ongeveer 13 som gelds, bestemd voor d ·nO' hij op ze eren

~e

'k nacbt omstreeks , 12 uur, dagen aarna gl ⁰ f Ie beklaagde gelegen kamer ver- na zijne op het woon er

va~

beboefte doen voor de wagen- laten te bebben!. eene

ek~l~~aaO'de

die kort te voren aan

een~

kamer, en zag hU den

1

^{p. e}

d~n ~chtertrap

der achtergaler^.1J ter zijde van een bene

e~

^aan .'ven de deur, die van de staande ete~s.tafe~. had zl.tten seh;U bin~en aan en kort d~arop achtergalerij m zune

wo.~u~g

vo:r e'n den

ac~tertrap

afdalen met weder in de achtergaleru. ome h dNa de lamp die boven een tinnen sigarenkoker m de .

a~g

. neêrgedraaid te hebben, de etenstafel brandde,

~en wem~

op het erf bij de achter- begaf de 1 e beklaagde ZIch

na~r ~aarvan

en wel die, welke galerij, staande bloempot.ten.

~n

^{klaagdes achtererf naar het}

vlak bij de deur stond

dl~ bV~~r n~ar

de binnenplaats, tusschen erf van bet postkantoor ⁰ e k toor voert tilde de Ie

be~

beklaagdes huis en

h.~t

^post

~~tuk ~erscbo~f

en de twee met- klaagde op, waarna hU bet voek hadden gelegen, verwijderde;

seIsteenen, die onder heJ voe;:;ubeklaagde een gat in den grond vervolgens zag KART? en oker elegd te hebben, het gat graven, en, na daarm den kb ft gde Ie beklaagde de metsel- weder dicht maken. Daarop

dic~~

emaakte gat gelegd, en

h~~

steen en weder op het pas d. ;teenen geplaatst, waarnahu voetstuk met

~e blo~mpot

op dIe lamp heeft uitgedraaid en door weder naar bmnen IS

geya~~,

. eh in huis heeft begeven.

de deur van de achterga ellJ ZIC . 0 aan slapen.

Na dit alles gezien te hebben

l~ K:;~onfe

omstreeks te

1 / 2

⁶

Den volgenden ocbtend als

:r:

aaI g komen dat de bloempot, uur opstaande, zag KART.O, bUlte~t ~;getild 'bad, met voetstuk die de Ie beklaagde dIen

n~c

. h naar die plek om de pot omgevallen was. KARTO bega Zl~. rechtervoet in den grond weder op zijne. plaats te zetten -

dZr~~kende,

stiet KARTO op

e~~

tusschen de belde

metselst~enen

t zijn voet een weinig verwu- hard voorwerp, .. en de

~ar

e u.Ie arenkoker sub C ten

proce~se

deren de, zag hU een tmnen slgit het gat en brak hem open, aanwijzig. KARTo .. haal.de

h~:aru

het deksel aan den bodem was hetgeen

gema~~eluk

gmg, in den koker twee met tali ramé vastgelakt.

~U von~ to~n

en eenige losse bankbiljetten, zoo ..

gebonden pakjes ban papIer

18

als bij veronderstelde, een balf pakje. Een van de omwonden pakjes bevatte, blijkens de bovenste biljetten, bankbiljetten van f 20Q, bet tweede pakje van f 50, terwijl de losse be- stonden uit bankbiljetten van f 200, f 50 en f 25. KARTO' nam van deze laatste vier biljetten van f 50, vier van f 25 en een van f 200, . legde de pakjes en de nog overgebleven losse bank- biljetten weder in den koker, maakte deze dicht en legde hem weder in het gat wa.aruit bij hem gehaald had. Na het voetstuk en de pot weder op die plek te hebben geplaatst, ging KARTO naar zijne kamer, en bewaarde de door hem uit den koker genomen biljetten op eene zitbank onder zijn sigarenkoker, waarna hij weder zijn dagelijksch werk verrichtte.

Drie dagen later verliet KARTO omstreeks middernacbt, omdat htj van de muskieten niet kon slapen, zijne kamer met bet plan om wa.t .. vuur uit de koekraai te balen; hij was nog in de kraal, toen hIJ zag dat de le beklaagde van de bij den trap der achtergalerij staande etenstafel, waaraan hij had zitten schrijven, . opstond, zich naar de plek begaf waar de bovenbedoelde bloempot stond,. en na. de pot met voetstuk verwijderd te bebben den grond uitgroef, uit het gat den door b.em begraven sigarenk'oker wi-laruit (KARTO) bankbiljetten had gebaald, te voorschijn haalde:

de bloempot met voetstuk weder op bare plaats zette en daarna met den koker in de band in huis ging.

Denzelfden dag, dat hij de negen bankbiljetten uit den koker had gebaald, beeft KARTO ze aan zijne vrouw ISA laten zien, en haar medegedeeld boe bij daaraan gekomen was. (Door

getuige ISA bevestigd).

De bankbiljetten van f 25 beeft bij op Passar Senen bij een rijst- en kainverkooper gewisseld en daarvan f 40 aan zijne vrouw gegeven. (Door getuige ISA bevestigd).

Met een der biljetten van f 50 is hij op zekeren dag gegaan naar de warong van de gebroeders Lo TJANG Ho en Lo TJOENG Ho op Passar Senen, alwaar hij eenige inkoopen heeft gedaan. Toen bij echter, om het gekochte te betalen, het bankbiljet van f 50 ter hand stelde, wilden zij dit niet aannemen, omdat de letters en nummers daarvan voorkwamen op de door de justitie en politie verspreide lijst der hierbedoelde ontvreemde bankbiljetten.

Na dien tijd beeft KARTO geen moeite gedaan, om de andere biljetten van f 50 en f 200 te wisselen, en heeft hij ze, gewik- keld in een kain, in de bultzak van ztjn bed verborgen.

Later echter toen hii de politie die plaats in de bultzak zou aanwijzen, waren de biljetten niet meer te vinden. KARTO veronderstelt, dat ze bij gelegenheid van de bevalling zijner vrouw, uit de bultzak zijn gevallen en wellicht tusschen vuil goed gekomen en daarmede weggebracht.

De verklaring 'van KARTO vindt in vele opzichten steun in die van een tweeden bij den len beklaagde ingewoond hebbende beuiende, met name SAENAN. .

. ~

19

. 1891 omstreeks 4 uur den d n 2en J anuafl . . h 'len Deze heeft op e . handen bad ZIen Ul . len beklaagde, die een tel~~r:m e: neêr en ging toen in eel~

Rtl

liep eerst ~e achtergale~;'n Pden trap van de acbterg~ler~l.

luiaardstoel dle beneden

l t deelde de 2c beklaagde, dIe .. bU stond zitten. Een uur a er NAN mede dat een belangrlJ~e de 1~ beklaagde inwoondp-, S~~ 000 welk. geld n~ar Kotta-RadJa som gelds ten

bedrag~

van

fverdw~nen

was, want dat 1e

be- was verzonden, ondelwe~ b van de verdwijning' bad ontvangen klaagde per telegram benc

ll. t

1 t in moeilijkbeden zou kunnen dat hij daardoor we lC 1

@ ~ 9

m

geraken. . zat SAENAN, omstreet\.s ,u Omstreeks 20 dage.n later ( oedang) glazen schoon te 's avonds, voor de dls~~nskame~ 1~ beklaagde, die .iuist van maken en messen te

sl1JRe~! ~ ~~

woning kwam, hem (SAENAN) binnen in de acbtergalenJ zlD.ln bracht bem het gevraagde,

es vroeg eze f

riep en een m '. h binnen bega .

waarmede le beldaagde ZlC naar ^TS 5l/ uur, da,t mes op ee~~

Den volgenden ochtend, omstreekden t:ap van de achtergalerlJ) tafel bij de etenskasten (:)ene~e~ aa~ Ion gemaakt, daar er opge- vindende, heeft SAENAN e sc ^{C •} drooO"de aarde aan kleefde. . s van dien dag z1ch, vol-

O~streeks

10 uur des

v~o:mlg~a;oor

bet postkantoor stroomt gende gewoonte, naar de JlVler 1 SAENAN toen hij langs een der begevende om zich te b~ ~n, :~~terdeur ~tond (waardoor men bloempotten die vlak b\.l e d woning van den len be- van de tusscben

h~t post~ a~ :soo:p e~i en~

woonerf komt) liep, dat klaagde ge1egen bmnenp ~ . t lang ge1eden omwoeld was.

de grond daar

?P

die ple me an KARTO opgevaller: dat d~.l c Aan SAE~AN IS het evenals a b weck op verschillende "tlJd- beklaagde gedurende di.e gan~.~ ~ .. die bloempotten bleef staan, stippen van den dag, gerUlme~ tlJ"n ~oet de grond gelijk maakte.

links en rechts keek en me z1J S ~ \N om KARTO te helpen, Ongeveer 10.?agen later to~~ ~·~t~nder den divan bij den de achterg-alef\l aanveegde, kg) een tinnen sigarenkoker met etenstttfel (boven reeds ~sp~ a~amiddags van dien dag om- opgedroogde aa.rde .?ed.~ t.

.:6

was voor de goedangmessen te streeks 3 uur, terWIJl hU be~nklaagde alleen in sarong gekleed,

slijpen, zag SAENA:~ den 1en ~ b naar den divan begeven en van in de acbtergalerlJ komen

l

^ZIC daarmede naar binnengaan.

daar den sigarenkoker ba en en

.. den 1 en beklaagde, in het door Sinds Januari 1888 woonde b IJb t ost-en tèlegraafkantoor te hem als hoofdkuntoorcbef d hUlS na~st de bP r J L e ee . . . VAN DER SCHOOR Weltevreden geoccupeer .' e beklaagde) en kinderen.

met diens ecbtgenoQte (tbans 2 d't gescbied zijn op verzoek van Volgens de beklaa~dp.n ZO~ ~e voren van zijne vrouw.:vas den 1 en beklaagde dIe een t~~ bad voor de bestiering zIJner

gescheid~n,

^{en dduS}

h~~rng~~gl~ijner

^{kinderen. .}

huisboudmg en e ve .

20 De ie beklaagde heeft dit ve

DER SCHOOR een vriend zÏner :zoek gedaan, omdat de heer VAN reeDdS been jaar of vijf gelgden

rl~~ftdl

was en hij de 2e beklaagde

eeklaagden beweren d t eeren kennen.

ste~dsh~an vriendschappelijke~ a~~~~e

verhouding tot elkander e lerbovenbedoelde et· IS geweest en gebleven

~at

^de

1~

^beklaagde

zee~ i~~f.e

SAENAN echter heeft verkÎaard kft dd1e mtieme verhouding

datr:er~et

^{de d2e}

be~laagde

^omging

aag e met baren man in a van en tud dat de 2· be:

beklaagde alstoen dag l··k g ng KadIman woonde dat d 1

D S e IJ s twee à d . , e e

ER CHOOR kwam en zelfs de ' nemaal bij de familie VAN hSAENAN) toen de familie VAN n ,n

~acht ald~ar

doorbracht dat hij t et postkantoor inwoonde,

d~R 2;H~0~~lJ

den beklaagde naast

egen VIer uur iederen da e aagde des namidda

;~t"~de (~amer

beeft zien

ve;l!te~eO!o~rs:em

^(1· beklaagde)

b~~

zien V

~nss~'::NAN)

' de beide beklaagden

ef~a~"t:r

^d!ehlare eens eeft ^{te ghaan,} erder weet SAENAN te

voorkamer links als men verklaren dat, nadat 1e beklaagde d kantoor), binnentreedt,

hadva~e;o'{:;n

bet buis (naast bet

post~

co~mumcatledeur

tusschen d' ro (en er een kast voor de

~~a:~~~ ~~m~~a~ de~~n

^hmer

'"we~~or~::;~n:n dO~~' ~aear~~h~er

t~~~îa~~:f;

^i:za:et

ajht~rsm:a~t:~; :e~~ b:as~p '

^last

van.;~

aan iedere/ kan

tg~~:e~e b~~~'i:e

^{van drie}

Plank::~ezÓ~p~~~ne~

de planken beeft moeten en één plank overbleef· dat b'·

op de belft van be zagen acbter een dwars I'

.~

elkander bield tdacbterscbot aangebracbt d P

I ank, dIe , waar oor men d ' e p anken bij

~aagde

gedeelte niet kon zie .. tast .openmakende bet ge-

o~en

dat bet luik er uit vi n, at blJ ten einde te voor

t

~mp

heeft aangebracbt dat el, boven en rechts en links

ee~

Immerman LA.UW A W ' ongeveer een maand I

:~~e~u:2t

^{in, -bet}

h

achter~~b~P vl:~t b:~~;;d~e~la~gbde, ee~t~reu~

d VIer outen wervels b as eeft gemaakt . at, zoo als de 2e bekl aan et achterschot beves .

lD bet achterscbot van

~a~d\:an

SAENAN zeide de

opetl~d.

1 e dbelaagde iri bare kame:

k~~

^;

kas~

is gemaakt,

oPda~'~~

at SAENAN den da vóó omen,

last van den 1en bekl g r de arrestatie der beklaa d heeft gehaald en het

lu~akgde,

wervels uit het achterschotgd enk' op

D d 1 met draadna 1 h er ast

Goor SAENAN bedoelde kast' ge s . eeft dicbt gespijkerd op ocnoeng Sarie gevonden en

t! t~n

es ag genomen. lhUlze van de

beklaagd~

In November 1890 heeft .

het militair weduw de getUIge J. L. VAN DER S

lij.ksche afbetaling

!~~

en l;eezentonds voór

f

700,

me~R~~::::'

!;S~~g

Batoe, met het loeI

;~~ °zij,::,g,\:,o~en

een klappertuin op , groot en klein, aldaar te 1 e oelen, ten getale van 10

p aatsen.

21

Die tuin is gelegen aan den binnenweg van Goenoeng Sarie, vlak bij den oveFweg· van den Oosterspoorweg en wordt door

d~zen

in twee ongelijke helften verdeeld. Hij is beplant met plsang- en klapperboomen en overal begroeid met gras. Aan den Westkant van den spoorweg staan eenige bamboestoelen.

Aan den ingang van den tuin is bet huis van den koeien- tevens tuinjongen, genaamd SIMIN, gelegen. Vijftien à twintig passen ten Zuid-Oosten van het buis van SIMIN staat een koe- kraal, waarin de niet-mell,gevende koeien worden gestald.

In den tuin zijn twee draadversperringen aangebracht, waarvan de eene den tuin scheidt van het aangrenzende erf, en de andere, die vlak bij den ingang van den tuin begint, langs de koekraai loopt, verder in Oostelijke en vervolgens in Z:uideliik

e ricbting gaat tot aan de eerstbedoelde draadversper- rmg. Aan het einde van deze draadversperring, vlak bij den spoorbaan, is een grasland met een rij bamboestoelen en eenige klapperboomen, waarlangs een sloot loopt.

SnuN bewoonde zijn huis in bedoelden tuin met zijne vrouW MARWIE, terwijl een aan dat huis grenzend optrekje bewoond werd door KAMOI en dienS" vrouw SARMI - kennissen van SIMIN, op wi-ens verzoek zij in den tuin zijn komen wonen.

In het begin van de maand April 1891 (ot misscbien reeds eenigen tijd te voren) kwam de politie te weten dat SIMIN plotseling rijk was geworden. Hij had karren, dos-à-dos en paarden gekocht en uitgaven gedaan waaraan bij vroeger nimmer zou bebben gedacht. Juist de omstandigheid dat SIM IN in dienst was van 2

e

be- klaagde, en deze verdacht werd medeplichtig te zijn aan den postdiefstal, gaf den schout VERMEULEN aanleiding om een wakend .oog op hem te doen houden; hij riep de hulp in van den Inlander MIAN, zijn gewezen politie-oppasser, die toevallig als karvoerder in dienst van STMIN was, waarvan de schout toen niets wist. De schout verzocht MIAN om SIMIN'S gangen en daden na te gaan

en hem alles te rapporteeren ; vooral als SIMIN aanstalten maakte om te vluchten.

Dit gebeurde Zaterdag avond den ll^en April 1891-

Reeds Maandag d. a. v. des morgens te 7^1/2 uur kwam MIAN den schout haastig mededeelen, dat SIMIN den vorigen dag f 200 naar zekeren ÇJEMAR te Bandong bad gezonden, en dien morgen f 150 aan een onbekende Inlander had betaald, en daarop met vrouw, kinderen en een geldtrommel in een kar gestapt, en tbans op weg was naar Bantam, zeggende voor eene maand naar Tjikandie te willen gaan.

De schout, door andere werkzaamheden verbinderd zelf te gaan, gaf aan zijn hoofdoppasser DJINAM last om met MIAN SIMIN achterna te zetten, te arresteeren en met alles wat hij bij zich mocht hebben, ten zijnent te brengen.

DJINAM en MIAN gingen terstond op weg en even voorbij de