Arthuur,
Heksenjager van Nunspeet
Verandering van het klimaat leidde eind van het jaar 1670 tot een reeks van misoogsten met ondervoeding en hongersnood als gevolg. Ook de bevolking op de Veluwe werd geteisterd door verschillende epidemieën.
Het gevolg was vele doden en verminderde vruchtbaar- heid. Dat leidde tot ontvolking van grote delen van de Veluwe. Het gezin van Arthuur van Nunen werd even- eens slachtoffer van een epidemie. Zijn vrouw en alle acht kinderen stierven binnen een jaar.
“Naast mijn eigen gezinsdrama zie ik veel ellende om mij heen. Bijna alle gezinnen in Nunspeet zijn getroffen.
Vooral veel jonge kinderen overlijden. Degene die nog de energie en mogelijkheden hebben trekken weg van de Veluwe naar andere delen van het land. Ik, Arthuur van Nunen, heb ook overwogen te vertrekken, maar ik kan het niet. Waarom overkomt ons zoveel ellende, vraag ik me af? Iemand moet toch voor al dit onheil verantwoordelijk zijn? Op een dag hoor ik een verhaal vertellen over hekserij. Volgens de verteller bestaat er een geheime sekte waarvan de leden heksen zouden zijn.
Zij zouden een pact met de duivel hebben gesloten.
Dit met de bedoeling om niet alleen individuen maar ook de samenleving als geheel in het verderf te storten.
Door onheilen als onweer, stormen, lage temperaturen en overvloedige regen worden misoogsten veroorzaakt, met als gevolg hongersnood, epidemieën, dood en onvruchtbaarheid van mensen en vee.
41 km
Welkom bij Fletcher Hotel-Restaurant de Mallejan!
“Onzin!, roept Arthuur van Nunen als hem verteld wordt dat op deze plek een heks zou hebben gewoond.” Op de plek waar nu Fletcher Hotel-Restaurant De Mallejan staat kan volgens Arthuur geen heks hebben gewoond. De rijke historie van het huidige Fletcher Hotel-Restaurant De Mallejan start in 1862, toen dit Veluwse landhuis op deze bijzondere plek in de kroondomeinen gebouwd werd. Daarvoor stond, volgens Arthuur, op deze plek al een eenvoudige verblijfplaats voor de familie Vier- holt uit Nunspeet. Zij deelden dit gemeenschappelijke bos (een malebos) met de bewoners van Vierholten (nu Vierhouten) om hier hout te kappen, maar vooral ook om een bijzonder kruid te plukken tegen gekte en beheksing. Ook Arthuur verbleef daarom graag op deze locatie en kwam hier veelvuldig voor het oogsten van dit beschermende kruid. Daarom werd hier in 1862 een hostal gebouwd voor de vele houthakkers die in dit bos werkzaam waren. De bosarbeiders waren doorde-
Fletcher Hotel-Restaurant de Mallejan
weeks te gast bij Hostal De Mallejan en in het weekend logeerde de Koninklijke familie en adel graag in het hostal. Nu wordt u verteld dat de naam van het hotel afkomstig is van het werktuig dat gebruikt werd door bosarbeiders om bomen met paard en wagen uit het bos te vervoeren. Kiene lezers begrijpen al dat dit niet het hele verhaal is.
Sinds 2005 valt Hotel de Mallejan onder de Fletcher vlag. U kunt hier op deze bijzondere plek nog steeds terecht voor een aangenaam en goed verblijf, een heer- lijk diner, bruiloft of bijeenkomst. Het hotel staat nog altijd midden in een bosrijke omgeving en is bijzonder geschikt als uitvalsbasis voor diverse wandel- en fiets- routes over de Veluwe. Ook is het de moeite waard de Veluwe vanuit het hotel te paard te ontdekken. Daarbij kan ook gebruik gemaakt van worden van één de 15 nostalgische paardenstallen bij de Mallejan. Als u bij het fietsen, wandelen en paardrijden in de omgeving van het hotel nog eens goed rondkijkt vindt u wellicht nog die bijzondere kruidenplant die u beschermd tegen gekte en beheksing. Met uw verblijf in de Mallejan ervaart u waarom hier al eeuwen lang bosarbeiders en adel graag verbleven. www.hoteldemallejan.nl
Dit verhaal laat mij niet meer los en zal mijn verdere leven beïnvloeden. Ik raak overtuigd dat dit heksen- gebroed moet worden opgespoord en bestraft.
Ik besloot: hier wil ik mij de rest van mijn leven aan wijden. Ik ga daarom een studie volgen bij een hek- senkenner in Leuvenum. Hier leer ik uit ‘De Malleus Maleficarum.’ Dat is het handboek voor heksenjagers.
Ik lees het boek zo intensief dat ik het bijna letterlijk kan navertellen. Mijn gedrevenheid en kennis leidden in 1676 ertoe dat ik word aangesteld als inquisiteur voor de regio Veluwe. Ik vestig mijn uitvalsbasis op kasteel Staverden. Op dit landgoed worden witte pauwen gehouden, niet alleen voor de sier maar ook om duivel-
se krachten van heksen en de duivel te weren. Daarom heb ik in de buurt van Elspeet een fokkerij voor witte pauwen opgezet. Belangrijke gebouwen zoals kerken, kastelen, vestingmuren en ambtswoningen krijgen bescherming door de aanwezigheid van witte pauwen.
In Elspeet wonen een aantal vrouwen, die zo vroom leven dat het ze verdacht maakt. Ze moeten wat mij betreft wel wat te verbergen hebben. Ik heb ze op verdenking van hekserij voor een tribunaal in Vierhou- ten gesleept. Ik heb ze laten wegen en het gewicht komt overeen met het heksengewicht uit de boeken.
Alle vier de vrouwen worden ter dood veroordeeld door verbranding op de brandstapel in Vierhouten.
Zo weet ik samen met mijn team van heksenjagers ruim vijftig heksen op de Veluwe op te sporen. Allemaal worden ze berecht en veroordeeld tot de brandstapel.
De meeste heksen zijn oudere vrouwen die alleen en buiten de dorpen wonen. We hebben ook twee mannen voor hekserij laten berechten. Ze zijn betrapt op het vangen van zes witte pauwen. De mannen beweerden dat ze waren gestolen voor het geld. Zij zijn niet tot de brandstapel veroordeeld, het heeft ze alleen maar een rechterhand gekost.
Camping Samoza en de legende van Eibertje
Ga je op de fi ets vanaf Camping Samoza in Vierhouten naar Nunspeet dan fi ets je over het mooie Eibertjespad.
Dit inmiddels verharde fi etspad is vernoemd naar Eiber- tje. Zij leefde volgens de verhalen omstreeks 1850 in het toen arme Vierhouten. Zij liep wekelijks van Vierhouten naar de weekmarkt in Nunspeet om daar haar eieren en een bijzonder kruid aan Arthuur te verkopen. Omdat de grote wegen en paden niet de kortste weg was liep zij dwars door de bossen en over de heide. Ondanks dat deze bepaald niet veilig waren. In die bossen en op de heide leefden namelijk heksen, spoken en elfen.
Toch lie p ze de kortste weg over de heide. Met het krui- den builtje van Arthuur van Nunen om de nek waande zij zich veilig voor heksen en betovering. Ondanks het kruidenzakje was het iedere keer weer een moeilijke tocht die veel moed vereiste.
Haar wekelijkse tocht liet langzaam maar zeker een herkenbaar platgetreden pad achter. Omdat steeds meer inwoners van Vierhouten overtuigd raakten van de beschermende werking van het kruidenzakje van Arthuur stapten steeds meer inwoners in het spoor van Eibertje. Zo ontstond het Eibertjespad.
Camping Samoza
Wie tegenwoordig de vriendelijke geest van Eibertje wil ontmoeten moet dus over het Eibertjespad naar de jaarmarkt in Nunspeet gaan. De jaarmarkt Eibertjes- dag in Nunspeet ontleent haar naam aan Eibertje. Het is een jaarlijks terugkerend evenement op de vrijdag na Hemelvaartsdag. Gedurende de hele dag en avond is in Nunspeet een braderie met ruim 200 kramen en worden demonstraties gegeven van oude ambachten.
Waaronder bezembinden en kruidenzakjes maken.
Ook lopen dan honderden mensen gelijk aan Eibertje die dag in klederdracht door de straten van Nunspeet.
Voor een veilige terugtocht over het Eibertjespad naar Recreatiepark Samoza raden wij u aan in Nunspeet te vragen naar het kruidenzakje van Arthuur. Dan heeft u daarna gegarandeerd een aangenaam en goed verblijf op Samoza. Ook Arthuur wist namelijk al dat je hier gaaf kan kamperen. www.samoza.nl
Heksen komen op de Veluwe opvallend veel voor.
Misschien veroorzaakt door de aanwezigheid van de vele bossen, zoals het donkere Speulderbos. Ik herken een heks direct. Ik heb daarvoor voelsprieten ontwik- keld, waarmee ik binnen seconden weet of het om een heks gaat of niet. Het Gelres gezag heeft het volste vertrouwen in mij. Ze vinden dat ik het werk als heksen- jager prima uitoefen. Ik heb zelfs een orde ontvangen.
Het vangen van heksen ging mij niet snel genoeg.
Bij Elspeet heb ik daarom twee kampen opgericht, de Grote Kolonie en de Kleine Kolonie. De namen geven de grootte van de kampen aan. In het Kleine Kamp ver- blijven vijftig heksen plus honderd zwarte katten. Zwar- te katten zijn heksen die zich hebben omgetoverd in een kat. Als gevolg van de ontbossing, door onder andere boeren, hebben we vaak gebrek aan hout om voldoen- de brandstapels te kunnen bouwen. In de wintermaan- den, als het hout vaak nat en bevroren is, moeten we andere manieren vinden om van heksen af te komen.
Ik zal u de methodes besparen. Om zelf niet behekst te
worden draag ik altijd een paar buidels met kruiden bij mij. De zakjes met kruiden laat ik in grote aantallen produceren. In het centrum van Nunspeet heb ik een bedrijf opgericht waar we bijna elke dag honderd krui- denzakjes maken die we op dorpsmarkten verkopen.
De kruiden die we gebruiken zijn vooral bloemen, die je overal langs de wegen en paden tussen Nunspeet, Vierhouten en Elspeet kunt vinden. De kopers krijgen bij de kruidenzakjes ook een certificaat, uiteraard door mij gesigneerd.
De ‘heksenzakjes’ zijn ook te krijgen bij herbergen en chirurgijnen in de regio. Binnen een jaar liepen alle vrouwen op de Veluwe met zo’n zakje.
Als wij iemand van hekserij beschuldigen en zij kan ons een kruidenzakje met mijn certificaat laten zien dan gaat ze vrijuit. Door het succes van deze handel loopt echter het aantal aanklachten van hekserij razendsnel terug.
Op een gegeven moment zijn bijna geen heksen meer te vinden op de Veluwe. Hierdoor moet ik mij steeds meer gaan richten op de kruidenhandel. Zo verdwijnt van de Veluwe in één van de eerste regio’s in Nederland de jacht op hekserij.”
Bungalowpark De Kastelenhof
Er was een tijd dat dit vakantiepark uit 12 omgebouwde kippenhokken bestond. Het hout was afkomstig van de drie broers Heijn, Houthakkers van Ermelo. Ze heb- ben hiervoor 5 enorme eiken laten kappen. Nu zijn de bungalows van alle gemakken voorzien en kunnen we ons niet meer voorstellen dat op die manier vakantie werd gevierd. Sinds 1959 is de Familie Leewis eigenaar van het park. Vanaf 2001 heeft de 2e generatie het park overgenomen en wordt nog steeds, met een aanste- kelijk enthousiasme gewerkt door de nieuwe genera- tie. Bungalowpark de Kastelenhof ligt tegenover het Speulderbos, ook wel het bos van de dansende bomen genoemd. Het is één van de mooiste en oudste bossen van Nederland, met kromme, in wonderlijke bochten
gegroeide beukenbomen. De stammen lijken in de nevel wel te bewegen:
dansende bomen.
Ook het zonlicht dat door de takken valt geeft het bos een mooi aanzicht. In het bos zijn verschillende grafheuvels bewaard gebleven. Ook is hier een span- nend verhaal over een speciale plek in het bos:
Het Solse Gat. Het verhaal verteld dat eeuwen geleden hier een Klooster stond waar monniken woonden die het niet zo nauw namen. Overdag deden ze zich voor als brave monniken maar ’s nachts gebeurden daar dingen die het daglicht niet konden verdragen. Tijdens één van hun wilde feesten is het klooster in een woeste stormnacht met donder en bliksem in de aarde wegge- zonken en bleef hier alleen nog een groot gat achter.
Met volle maan om middernacht hoor je de klokken van het klooster nog steeds luiden. www.kastelenhof.nl Als u nu in Nunspeet, Vierhouten of Elspeet rondloopt, moet u eens goed naar vrouwen kijken. Dan ontdekt u wellicht dat veel vrouwen nog steeds een kruidenzakje bij zich hebben. Uiteraard zullen zij dat nooit toegeven.
Op een aantal locaties in Nunspeet, Vierhouten, Elspeet en Garderen zijn deze kruidenzakjes nog steeds te koop.
U zult hiervoor geen reclameborden aantreffen.
Maar… vragen in de winkels van Elspeet, VIerhouten en Nunspeet staat vrij!
Bungalowpark De Kastelenhof
