Bij correspondentie graag ons kenmerk vermelden. RABO Zwolle 3973.41.121
Tijdens de renovatie van het provinciehuis is een deel van de organisatie gehuisvest op kantoorlocatie Rechterland 1 te Zwolle. Zie voor meer informatie www.prv-overijssel.nl/adres.
Bezoekadres
Luttenbergstraat 2 Zwolle Rechterland 1 Zwolle
www.prv-overijssel.nl
Provinciale Staten van Overijssel Postadres
Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle
Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 75 01
Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum
EMT/2005/3583 16 08 2005
Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij
1 038 425 24 06 mw. M. Bijleveld
Onderwerp
Voortgangsrapportage herstructurering bedrijventerreinen.
Op uw verzoek willen wij u met deze brief informeren over onze inspanningen op het gebied van het herstructureren van bedrijventerreinen in aanvulling op de mondelinge informatie die gedeputeerde Abbenhues in de vergadering van de commissie Economie en Bestuur van
22 juni 2005 heeft gegeven.
Al geruime tijd vormen bedrijventerreinen een aandachtsgebied voor uw Staten:
• in 2003 is er een beleidsevaluatie op dit onderwerp uitgevoerd door de Commissie beleidsevaluatie;
• in het Onderhandelingsakkoord is aangegeven dat de provincie de revitalisering van bedrijventerrein zal stimuleren;
• voor de periode tot en met 2007 is jaarlijks € 1 miljoen beschikbaar gesteld voor revitalisering van bedrijventerreinen;
• er is een nader onderzoek verricht naar de Overijsselse noodzaak tot herstructureren (Stec-rapport);
• aan de gemeenten is de vraag gesteld om in het bedrijvigheidsplan aan te geven hoe de gewenste ontwikkelingen er met betrekking tot de bedrijventerreinen in de gemeente uit zien en ook aandacht te besteden aan herstructureringsmogelijkheden.
In 2003 heeft de commissie beleidsevaluatie van Provinciale Staten een rapport uitgebracht met daarin de bevindingen van het uitgevoerde onderzoek “Evaluatie ontwikkeling van bedrijventerreinen” in Overijssel.
Een groot aantal deelvragen was noodzakelijk om inzicht te verschaffen in de provinciale inspanningen en in de complexiteit van het beleidsterrein. In het algemeen werd de rol van de provincie bij
herstructureringsprojecten als positief ervaren.
Mede in het verlengde van de cofinancieringsbijdrage die u verleend heeft aan de gehonoreerde TIPP- aanvragen (= rijkssubsidieregeling voor ontwikkeling en herstructurering bedrijventerreinen) is voor de periode tot en met 2007 door uw Staten jaarlijks een bedrag van € 1 miljoen uitgetrokken.
Eveneens in 2003 is aan het onderzoekbureau Stec de opdracht gegeven in kaart te brengen wat de aard en de omvang van de Overijsselse herstructureringsopgave is. Dit onderzoek heeft in beeld gebracht wat de omvang van de kwantitatieve herstructureringsopgave (in aantallen ha’s feitelijk te herstructureren
bedrijventerrein per gemeente en per bedrijventerrein) is. Het geeft daarnaast inzicht in het type problemen op de verouderde bedrijventerreinen. En last but not least een inschatting van de totale kosten die met de herstructurering gemoeid zijn.
Korte samenvatting van de conclusies uit het Stec onderzoek
De totale herstructureringsopgave bestaat uit alle bedrijventerreinen die zijn verouderd en verouderde terreinen die op dit moment worden geherstructureerd. Voor Overijssels gaat het dan om 1774 ha (bruto) verouderde terreinen. Volgens een inschatting van de ondervraagde gemeenten beslaat de daadwerkelijke veroudering (= deeloppervlakken van terreinen die voor een daadwerkelijke opknapbeurt in aanmerking komen) een oppervlakte van 980 ha (bruto).
Het type problemen dat in Overijssel de grootste rol speelt:
• Overijsselse gemeenten besteden nog maar weinig aandacht aan zorgvuldig ruimtegebruik op terreinen
• voorzieningen zijn op veel verouderde terreinen onder de maat (ontsluiting via openbaar vervoer, parkeervoorzieningen en laad- en losmogelijkheden en bewegwijzering)
• gebruik van de openbare ruimte voor opslag, parkeren en het aanzicht van voorterreinen zijn in grote mate factoren die veroudering bevorderen
• parkmanagement komt op Overijsselse terreinen in beperkte mate voor
Het gemiddelde normbedrag voor herstructurering van 1 hectare ligt tussen de € 275.000 en € 350.000. Hierin zijn niet begrepen de eventuele extra kosten voor de bedrijventerreinen waar bedrijfsverplaatsingen (bijna een kwart van de terreinen die geherstructureerd worden) en bodemsanering (bijna de helft van de terreinen die geherstructureerd worden)
noodzakelijk zijn.
In de uitgevoerde inventarisatie (Stec-rapport) hebben de gemeenten voor de periode tot 2007 aangegeven plannen te hebben om circa 650 ha bedrijventerrein aan te pakken. Uitgaande van het normbedrag betekent dat een investeringslast die tussen € 175.000.000 tot € 230.000.000 ligt. Mede door de enorme omvang van deze investeringslast komen deze plannen langzaam of niet tot uitvoering.
In 2004 hebben we de gemeenten gevraagd om, in overleg met buurgemeenten en het lokale bedrijfsleven, in bedrijvigheidsplannen aan te geven op welke wijze in de ruimte voor bedrijvigheid wordt voorzien nu en in de toekomst. In deze plannen is over het algemeen weinig aandacht geschonken aan herstructurering.
Inbreiding voor uitbreiding komt onvoldoende uit de verf en er is een gebrek aan financiële middelen voor herstructurering en bodemsanering. Dit alles laat onverlet dat een aantal gemeenten wel bezig is met herstructurering (Enschede, Hengelo, Deventer).
Daarnaast hebben de gemeenten Almelo, Zwolle, Hardenberg en Rijssen-Holten een subsidieaanvraag op basis van de Kaderverordening “In actie voor werk Overijssel 2004” ingediend om herstructurering mogelijk te maken. De gemeente Rijssen-Holten is de eerste gemeente die in 2005 middelen krijgt om het bedrijventerrein de Mors te herstructureren.
In bijlage 1 hebben we aangegeven wat we, met de huidige financiële mogelijkheden (€ 1 miljoen per jaar) tot aan 2007 aan activiteiten op stapel hebben staan.
In hoofdlijnen gaat het om:
• het bieden van financiële ondersteuning aan het opstellen van Masterplannen en de uitvoering van herstructureringsprojecten.
• het ontsluiten van bestaande kennis en informatie (digitale checklist);
• het aanbieden van parkmanagementscans;
• het verrichten van onderzoek naar de opstart van een herstructureringsmaatschappij in Overijssel.
Als wij echter de totale herstructureringsopgave (Stec-onderzoek)bekijken in relatie tot de investeringslast, dan is het duidelijk dat het op deze wijze oplossen van deze opgave een proces van lange adem is.
Het oplossen van deze opgave wordt nog eens extra bemoeilijkt door de relaties tussen door de gemeenten bij de bedrijvigheidsplannen aangedragen informatie en de herstructureringsopgave die er ligt. Dat komt in het kort op het volgende neer.
Bestaande terreinen Nieuwe terreinen Bedrijvigheidsplannen Weinig aandacht voor Veel aandacht voor Herstructureringsopgaaf Groot Relatief klein
Resultaat Veel financiële middelen nodig Levert financiële middelen op De tabel maakt scherp duidelijk dat veel Overijsselse gemeenten geen noodzaak tot aanpak van de herstructureringsopgave voelen, omdat er op dit moment voldoende planologische ruimte is en omdat de uitgifte van nieuwe terreinen financieel aantrekkelijker is dan de aanpak van verouderde terreinen.
De vraag werpt zich op of wij als provincie genoegen willen nemen met herstructurering op de wijze waarop dat nu tot stand komt; slechts mondjesmaat. Wij vinden van niet.
Werkgelegenheid en ruimte voor ondernemen zijn belangrijke doelen. Door zwaar in te zetten op herstructurering realiseren we naast deze doelen ook onze doelen met betrekking tot behoud van de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit.
Immers, het onbeperkt aanleggen van nieuwe bedrijventerreinen past niet in een beleid dat duurzame kwaliteit van de leefomgeving nastreeft. Op die manier worden natuur en buitengebieden in Overijssel aangetast. Bovendien is de landschappelijke kwaliteit van Overijssel een belangrijke vestigingsfactor en ook om die reden moeten we staan voor het behoud ervan.
Daarnaast bieden bestaande bedrijventerreinen na herstructurering kwalitatief goede vestigingsruimte.
Een bedrijventerrein van hoge kwaliteit houdt bestaande bedrijven beter vast en trekt eerder nieuwe bedrijven aan.Hoge kwaliteit betekent niet alleen aandacht voor de economische uitstraling, want als de bodem gesaneerd wordt, betekent dat ook een belangrijke bijdrage aan een gezonde en veilige leefomgeving.
Om te voorkomen dat in de toekomst de hierboven geschetste problemen zullen toenemen en het per saldo nog meer gaat kosten om terreinen op te knappen, moeten we nu investeren in onze bedrijventerreinen.
De noodzaak van herstructurering wordt ook onderkend door het Rijk in de Nota Ruimte en het Actieplan Bedrijventerreinen. Over de noodzaak van nieuwe bedrijventerreinen wordt echter verschillend gedacht.
Uit een onderzoek van de TU-Delft en STOGO, uitgevoerd in opdracht van de Vereniging Milieudefensie (januari 2005), blijkt dat de ruimteclaim voor nieuwe bedrijventerreinen in de Nota Ruimte sterk
overdreven is. In plaats van de geraamde 41.200 hectare zou maar 20.200 hectare nodig zijn. Echter, in een reactie op het onderzoek stelt de minister van VROM vooralsnog uit te blijven gaan van de schattingen uit de Nota Ruimte en ook de doelstellingen inzake de herstructurering te handhaven. Wel zullen de cijfers rond bedrijventerreinen periodiek worden geactualiseerd, zoals in de Nota Ruimte ook is aangegeven.
Concluderend komen we tot het volgende overzicht:
• er ligt een forse herstructureringsopgave;
• we hechten groot belang aan herstructurering;
• het huidige tempo waarin dat wordt aangepakt, is te laag in relatie tot de herstructureringsopgave;
• herstructurering levert op korte en lange termijn extra ruimte en een stimulans voor ondernemen op;
• herstructurering levert een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in Overijssel.
Wat kunnen wij als provincie doen om deze impasse te doorbreken?
Om te bepalen welke instrumenten we als provincie kunnen en willen inzetten om een forse impuls aan het oplossen van de herstructureringsopgave te geven is een nadere rol- en positiebepaling noodzakelijk. We hebben een externe deskundige verzocht om in beeld te brengen wat er nodig is om tot een transparante en succesvolle aanpak van herstructurering over te gaan. Daarvoor heeft hij opdracht gekregen om aan te geven:
• wat is/zijn het probleem/vraagstuk, dilemma’s ;
• een kwalitatieve analyse;
• een kwantitatieve analyse;
• de ambitie van Gedeputeerde Staten.
• strategische denkrichtingen (alternatieven en relatie met bestaand beleid).
Wij verwachten deze notitie medio september in ons college te bespreken.
Daarna moet de politiek-bestuurlijke beraadslaging plaatsvinden over de provinciale rol- en positiebepaling.
Bij deze beraadslaging spelen natuurlijk ook beleidsdoelen als een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling, duurzaamheid en mobiliteit mee.
Wij hopen u voor dit moment voldoende informatie te hebben verschaft en zullen u binnenkort vanuit uw kaderstellende rol betrekken bij te bepalen vervolgacties.
Gedeputeerde Staten van Overijssel,
voorzitter,
secretaris,
BIJLAGE 1
Herstructurering in Overijssel
Stand van zaken en provinciale inzet tot 2007
STAND VAN ZAKEN
Omvang van herstructurering
In Nederland is ruim 20% (ruim 21.000 ha) van de bestaande bedrijventerreinen verouderd. Het Ministerie EZ geeft de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen de komende jaren een hoge prioriteit. Het Ministerie heeft in kaart gebracht hoe de situatie per provincie is.
Het beeld voor Nederland ziet er als volgt uit:
Nationale opgaaf op basis van Actieplan bedrijventerreinen (ha totale terrein) (peildatum 2003) Noord – Brabant 4.798 ha Zuid-Holland 3.194 ha Noord- Holland 2.527 ha
Gelderland 2.294 ha
Limburg 1.944 ha
Overijssel 1.792 ha
Utrecht 1.359 ha
Groningen 1.090 ha
Zeeland 1.019 ha
Drenthe 617 ha
Flevoland 547 ha
Friesland 489 ha
Totaal 21.670 ha
De Overijsselse situatie
Tabel: Mate van veroudering (kwantitatief)
Aantal terreinen procentueel
Aantal terreinen
absoluut
Totaal aantal hectare
(netto)
Totaal aantal hectare (bruto) Het terrein is niet
verouderd
56 % 176 1878 2452
Het terrein is na 1990 geherstructureerd
5 % 15 342 369
Het terrein is verouderd en wordt momenteel geherstructureerd
3 % 10 595 779
Het terrein is verouderd, aanvang
herstructureringsplannen binnen 3 jaar
6 % 19 271 368
Het terrein is verouderd, herstructureringsplannen bestaan echter nog niet
21 % 65 488 627
Niet bekend 9 % 28 281 344
Het gearceerde deel betreft de hierboven vermelde 1774 ha bruto verouderde terreinen
Op basis van een uitgebreid onderzoek onder gemeenten1 is in kaart gebracht wat de huidige stand van zaken is.
Kwantitatieve bevindingen
Het Stec-onderzoek heeft veel informatie opgeleverd. De herstructureringsopgave bestaat uit alle
bedrijventerreinen die zijn verouderd en verouderde terreinen die op dit moment worden geherstructureerd.
Voor Overijssels gaat het dan om 1774 ha (bruto) verouderde terreinen. Volgens een inschatting van de ondervraagde gemeenten beslaat de daadwerkelijke veroudering (= deeloppervlakken van terreinen die voor een daadwerkelijke opknapbeurt in aanmerking komen) een oppervlakte van 980 ha (bruto).
Kwalitatieve bevindingen Conclusies op hoofdlijnen:
• voorzieningen zijn op veel verouderde terreinen onder de maat (ontsluiting via openbaar vervoer, parkeervoorzieningen en laad- en losmogelijkheden en bewegwijzering)
• gebruik van de openbare ruimte voor opslag, parkeren en het aanzicht van voorterreinen zijn in grote mate factoren die veroudering bevorderen
• parkmanagement komt op Overijsselse terreinen in beperkte mate voor
• Overijsselse gemeenten besteden nog maar weinig aandacht aan zorgvuldig ruimtegebruik op terreinen
• gemeenten stellen provinciale ondersteuning op prijs (behoefte in Twente het grootst)
• in alle regio’s stellen gemeenten prijs op:
a) kennisondersteuning b) procesondersteuning
c) financiële ondersteuning (vooral voor het opstellen van Masterplannen)
In ieder geval kan op basis van de huidige gegevens worden geconstateerd dat de gemeenten plannen hebben om in de periode tot 2007 circa 650 hectare (bruto) te herstructureren.
Het betreft terreinen in de nu volgende gemeenten:
regio gemeente Op dit moment bekende
bruto omvang veroudering
Enschede 88,04 ha
Hengelo 97,5 ha
Hof van Twente 11,37 ha
Oldenzaal 31 ha
Regio Twente
Rijssen 6,7 ha
Regio IJssel- Vecht
Kampen Staphorst Zwartewaterland
Zwolle
180 ha 5 ha 6,5 ha
7 ha
Regio Stedendriehoek Deventer 120 ha
Totaal (afgerond) 650 ha
1 “Overzicht te herstructureren bedrijventerreinen in Overijssel” door Stec Groep B.V. in opdracht van Provincie Overijssel uitgevoerd (december 2003)
Meer specifiek gaat het om de terreinen:
regio gemeente terreinen
Enschede Havengebied, Blekerstraat, Laares Hengelo Twentekanaal Zuid, Stork Holec,
Thiemsland Hof van Twente TSB Terrein
Oldenzaal Gelderold, Haerbroekweg, Over ‘t spoor
Regio Twente
Rijssen De Brekeld Regio IJssel- Vecht
Kampen Staphorst Zwartewaterland
Zwolle
Haatland
Industrie I, II, III Centrum
Dieze Oost Regio Stedendriehoek Deventer Bergweide
In aanvulling op de resultaten uit het onderzoek “Overzicht te herstructureren bedrijventerreinen in Overijssel” blijkt uit het samenwerkingsprogramma 2005 Milieucommissie Kamers van Koophandel en Provincie Overijssel de nu volgende stand van zaken in de hierna genoemde gemeenten
gemeente terrein stand van zaken
Hellendoorn ‘t Lochter opstartfase
Losser De Zoeke en de Pol opstartfase
Oldenzaal De Eekte opstartfase
Rijssen/Holten De Mors opstartfase
Zwolle Voorst
Marslanden
uitvoeren Masterplan uitvoeren Masterplan
Raalte De Zegge uitvoeren Masterplan
Hardenberg De Rollepaal (Dedemsvaart)
Gramsbergen
Bruchterweg/Nieuw Haven
uitvoeren Masterplan uitvoeren Masterplan Masterplan in ontwikkeling Steenwijkerland Groot Verlaat (Steenwijk) opstartfase
Zwartewaterland Zwarte Water (Hasselt) uitvoeren deelprojecten
Ommen De Strangen opstellen Masterplan
PROVINCIALE INZET TOT 2007
We kiezen voor een actieve, initiërende houding richting de andere partijen. Enerzijds vanwege het belang dat we hechten aan herstructurering, en anderzijds vanwege het feit dat vanuit de markt onvoldoende krachtige initiatieven worden ontplooid.
Naast het initiëren en het creëren van een goede samenwerking , werken we aan het ontwikkelen van goede, op maat gesneden plannen en leveren wij subsidiebijdragen voor zowel de plan-ontwikkeling als –uitvoering.
We verwachten van gemeenten dat zij, gezien het belang van herstructurering, in partnerschap met belanghebbenden de herstructurering van bedrijventerreinen ter hand nemen.
Samen met gemeenten en andere betrokkenen sporen we knelpunten en belemmeringen in de aanpak van herstructurering op. Wij bieden expertise bij het oplossen van geconstateerde knelpunten en pakken vooral
een aanjaagrol op. Onze inzet richt zich op het zoeken naar wegen om knelpunten die een spoedige aanpak en realisatie van herstructureringsprojecten in de weg staan, op te lossen.
We maken vooral gebruik van bestaande structuren en kanalen om de gezamenlijke aanpak van knelpunten en uitdagingen te agenderen en te bespreken. De Milieucommissie en de Regionale Platfora
Bedrijventerreinen (RPB’s) zijn daartoe de belangrijkste kanalen.
Binnen de eigen provinciale organisatie wordt met multidisciplinaire aanjaagteams gewerkt waarin de invalshoeken milieu, mobiliteit, ruimtelijke ordening, economie zijn vertegenwoordigd en ook financiële en juridische expertise zijn opgenomen. De gemeenten zullen een nadrukkelijk verzoek krijgen ook deel te nemen in zo’n aanjaagteam.
Herstructureringsprojecten doorlopen diverse stadia. Onze inzet verschilt per fase.
1. Herstructureringschecklist(voorbereidingsfase)
Er wordt een digitale checklist ontwikkeld die via onze website beschikbaar is. Bestaande wet-en regelgeving, inzicht in benodigde procedures, planningen en randvoorwaarden, contactpersonen zijn trefwoorden die moeten bijdragen aan een optimale ontsluiting van bestaande kennis en informatie.
2. Masterplannen(initiatieffase)
Het opstellen van het Masterplan is de start tot herstructurering van een bedrijventerrein.
We hebben de mogelijkheid om op basis van de provinciale verordening “In actie voor werk Overijssel 2004” subsidie ter verlenen voor het opstellen van een Masterplan voor herstructurering
3. Uitvoeringsplannen(realisatiefase)
In een uitvoeringsplan geven partijen aan op welke wijze zij tot realisatie van de benodigde maatregelen en ingrepen willen overgaan.
We hebben de mogelijkheid om op basis van de provinciale verordening “In actie voor werk Overijssel 2004” subsidie ter verlenen vooruitvoering van uitvoeringsplannen
4. Parkmanagement (beheerfase)
In de beheerfase worden de resultaten van de herstructurering geïmplementeerd. Nu komen behoud van kwaliteit en beheer van de terreinen aan de orde. Hiervoor is het parkmanagement een goed instrument. De betrokken partijen dienen gezamenlijke standpunten te bepalen hoe zij
parkmanagement ingevoerd willen zien.
We hebben de mogelijkheid om op basis van de provinciale verordening “In actie voor werk Overijssel 2004” subsidie ter verlenen voor het uitvoeren van parkmanagementscans
Enkele parkmanagementscans worden dit jaar gratis aangeboden aan vijf ondernemersverenigingen in Overijssel. Met deze scan kunnen ondernemersverenigingen een vlotte start maken op het gebied van bedrijventerreinenbeheer. Andere ondernemers en bedrijventerreinen kunnen hier weer van leren en mogelijk zelf ook parkmanagement opzetten. In het najaar zullen een aantal parkmanagementscans uitgevoerd worden.
Daarnaast willen we samen in 2005 met de Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV onderzoeken of de opstart van een herstructureringsmaatschappij in Overijssel een zinvolle bijdrage kan leveren aan het oplossen van de financiële knelpunten. Een investeringsimpuls kan een multipliereffect sorteren.
