Ontdek RADAR Connect 1 OKTOBER 2020

Ontdek RADAR Connect

1 OKTOBER 2020

VDIP

Radar Connect

Wat is een psychose

 Een verzameling van ervaringen, symptomen en klachten,

 waardoor er een verlies van contact met de werkelijkheid ontstaat

 of de wereld anders wordt waargenomen

Symptomen

 Negatieve symptomen (iets ontbreekt)

weinig initiatief

verminderde concentratie vervlakking van gevoelens geen zin in sociale contacten interesseverlies

energieverlies

 Positieve symptomen (iets komt er bij)

Hallucinaties Wanen

Verwardheid (desoriëntatie) in denken, doen en gevoelens

Wat is een psychose

 Een verzameling van ervaringen, symptomen en klachten,

 waardoor er een verlies van contact met de werkelijkheid ontstaat

 of de wereld anders wordt waargenomen

Belang van Vroege Detectie

 In Vlaanderen duurt het gemiddelde 2,5 tot 3 jaar vooraleer de eerste psychose begeleid wordt.

 Bij niet-tijdige onderkenning en behandeling ontwikkelt de toestand zich verder tot een acute fase (paranoia, waanideeën, hallucinaties,…)

=> vaak ziekenhuisopname (40% gedwongen opname)

Doelstellingen van Vroege Detectie

 De DOP van de psychose terugbrengen van 2,5 – 3 jaar tot < 3m

 De ontwikkeling tot acute psychose voorkomen waar mogelijk

 De intensiteit en impact van de psychose verminderen

 Het herval verminderen

 Het risico op en effectieve suïcide binnen de doelgroep reduceren

 De inclusie in de samenleving maximaal ondersteunen

Zo snel mogelijk signalen herkennen i.f.v. een snelle doorverwijzing naar een juiste

behandeling en passend zorgtraject

 Nood aan deskundigheidsbevordering op de 1^e lijn

 Nood aan vorming: vormingsmodule

 Nood aan meetinstrumenten

checklist VDIP

Nieuwe tools: Alarmsteekkaart Verdiepingsinterview

Voorbeeld: psychose-gevoeligheid in cijfers

100 15

7

… ontwikkelen 1 tot 3 mensen een psychose die multidisciplinaire behandeling

vraagt

screening /taxatie

exploratie/

assessment

Risico op vals

positieven/

vals

negatieven

Hoe geraken we voor de crisis?

VDIP biedt:

• 1^e contact binnen de week

• assessment

• opstart zorg

• gepaste toeleiding

Begripsverheldering: screening - assessment

screening

/taxatie

• vroeg-detectie

• signalering

• pluis / niet-pluis

• laagdrempelig

• tijdseconomisch

• diagnosestelling

• volledige indicatiestelling als fundament van (be)handelingsplan

• tijdsintensiever

1e lijn Connect/ CGG

/ …

EPA: early mental distress & staging

 Iedereen kan zich al eens minder voelen, maar psychisch gezonde mensen

hebben weinig functionele hinder van dat soort korte, mindere momenten. Ze keren telkens terug naar de baseline van functioneren.

Bij de (vroege) ontwikkeling van EPA gaat het herstel richting normaal functioneren steeds trager verlopen, er gaan meer en meer

klachten opduiken die ook vaker gezamenlijk voorkomen.

Bovendien zal de mentale weerbaarheid/veerkracht sterk afnemen.

EPA: alarmsignalen

 Om alarmsignalen van een zich aandienende ernstige psychische aandoening vroegtijdig te detecteren moet je kijken naar ADEQUA:

 het Aantal klachten, signalen, …

 de Duur van de klachten, signalen, …

 de Evolutie van de klachten, signalen, …

 de freQUentie van samen voorkomen van klachten, signalen …

 in welke mate klachten, signalen al of niet Aanwezig blijven

KLACHTEN SOCIAAL FUNCTIONEREN DAGSTRUCTUUR MIDDELENGEBRUIK VOORGESCHIEDENIS

! SUÏCIDALE GEDACHTEN

EPA: alarmsignalen

 Zie je een patroon bij een stresserende gebeurtenis ?

 Blijft het aantal signalen dan beperkt (in aantal, duur, …) of raken de cirkels (klachten, signalen, …) elkaar?

 Versterken de verschillende cirkels (klachten, signalen, …) elkaar bij een stresserende gebeurtenis?

 Wat is de samenhang van de verschillende klachten, signalen, … ?

ADEQUA

SIGNALEN

KLACHTEN SOCIAAL FUNCTIONEREN DAGSTRUCTUUR MIDDELENGEBRUIK VOORGESCHIEDENIS SUÏCIDALE GEDACHTEN

 Je bekijkt het geheel van de klachten/krachten en zoekt naar samenhang.

 Metafoor: symptomen als uitdeinende kringen in het water -> raken de kringen elkaar? (bij een stresserende gebeurtenis) -> versterken de verschillende kringen elkaar ?

-> Hoelang blijven de kringen zichtbaar ? (uren, dagen, weken)

❑ opvallende recente knik in het functioneren en/of langere periodes van verminderd functioneren

❑ aanhoudend piekeren

❑ lusteloosheid, minder/geen energie meer hebben (tot niets meer komen)

❑ concentratieproblemen

❑ aanhoudende lichamelijke klachten

❑ opvallende stemmingswisselingen, veranderde stemming / gevoelsuiting (depressie, euforie, ontremming, angst, woede,…)

❑ dingen zien, horen, voelen,… die er niet echt zijn

❑ bizarre ideeën hebben (complotten, afgeluisterd worden, bekend zijn,…)

❑ hyperactiviteit, rusteloosheid, gespannenheid

KLACHTEN

SUÏCIDALE GEDACHTEN / SUÏCIDEPLANNEN / EERDERE SUÏCIDEPOGINGEN

❑ indruk dat het gedrag van directe omgeving veranderd is

❑ meer ruzies en conflicten met familie, vrienden, baas,…

❑ problemen op gebied van relaties/seksualiteit

❑ zich terugtrekken uit sociale contacten

❑ verhoogd wantrouwen tegenover anderen

❑ directe omgeving maakt zich zorgen

SOCIAAL FUNCTIONEREN DAGS-TRUCTUUR

❑ ernstige psychische aandoening bij familielid in de 1ste graad

❑ traumatische / ingrijpende gebeurtenissen in de levensloop (slachtoffer van pestgedrag, uitsluiting, verlies,…)

❑ recente of meer langdurige toename van stressoren

❑ behoren tot een minderheidsgroep

❑ eerdere hulpverlening

VOORGE-SCHIEDENIS

❑ gebruik van medicatie

❑ overmatig gebruik van alcohol

❑ overmatig gebruik van cannabis en/of andere drugs

MIDDELEN-GEBRUIK

❑ intelligentie - creativiteit - sociale competentie - gevoel van eigenwaarde - …

❑ empathische vertrouwenspersoon-goede vriend(in) - attente partner - warm gezinsklimaat - …

❑ comfortabele socio-economische situatie BESCHERMENDE FACTOREN

ALARMSIGNALENKAART

❑ ontbreken van dagstructuur (studie, job, activiteiten)

❑ omkering/verstoring dag-/nachtritme

❑ verstoord slaappatroon (problemen met in- of doorslapen)

❑ verstoord eetpatroon (meer of minder eten, veranderde eetlust)

II) SOCIAAL FUNCTIONEREN

• familie, vrienden, klasgenoten of collega’s waar je een beroep aan kan doen ?

• is gedrag van directe omgeving veranderd in vergelijking met vroeger

?

• heb je een partner ?

• problemen op gebied van relaties/seksualiteit

• meer ruzies, conflicten met leeftijdsgenoten, familie, vrienden, klasgenoten, collega’s

• zich terugtrekken uit sociale contacten

• verhoogd wantrouwen tegenover anderen

ALARMSIGNALENKAART EPA

I) KLACHTEN

• opvallende recente knikken in het functioneren en/of langere periodes van verminderd functioneren

• aanhoudend piekeren

• lusteloos zijn, tot niets meer komen, concentratieproblemen, geen energie meer hebben

• aanhoudende lichamelijke klachten

• opvallende stemmingswisselingen de voorbije weken

• stemmen horen, dingen waarnemen die er niet echt zijn

• overtuigingen hebben die niet kloppen met de werkelijkheid

• hyperactief worden waardoor je minder jezelf bent en soms in de problemen komt volgens anderen

• bezorgde directe omgeving (ouders, vrienden, partner, klasgenoten, collega’s, …)

• …

Suïcidale gedachten Suïcideplannen

Eerdere suïcide poging

III) DAGSTRUCTUUR

• Studie / job ?

• Verstoord dag-/nachtritme

• Verstoord slaappatroon

(moeilijker inslapen, frequent wakker worden)

• Verstoord eetpatroon (meer of minder eten, veranderde

eetlust)

IV) VOORGESCHIEDENIS

• ernstige psychische

aandoening bij familielid in de 1ste graad

• traumatische gebeurtenissen in de levensloop (slachtoffer van pestgedrag, uitsluiting,

…)

• behoren tot een minderheidsgroep

• recente of meer langdurige toename van stressoren

• Is/was patiënt (eerder al) in zorg voor psychische

klachten

V) MIDDELENGEBRUIK

• gebruik van medicatie

• overmatig gebruik alcohol/

drugs (ook cannabis) VI) BESCHERMENDE / OMGEVINGSFACTOREN

• familie, vrienden, klasgenoten of collega’s waar je een beroep aan kan doen ?

Vertrouwde Tools

Indicatie voor doorverwijzing d.m.v. Checklist

Naar French P, ;Morrison A.P. (2004)

 Een verzameling van ervaringen, symptomen en klachten,

 waardoor er een verlies van contact met de werkelijkheid ontstaat

 of de wereld anders wordt waargenomen

De familie is bezorgd 1

Overmatig alcoholgebruik 1

Druggebruik (inclusief cannabis) 1

Meer ruzie met vrienden en familie 1

Vaker tijd alleen doorbrengen 1

- 1 punt elk - subtotaal

Slaapproblemen 2

Weinig eetlust 2

Depressieve stemming 2

Slechte concentratie 2

Rusteloos 2

Gespannen of nerveus 2

Minder plezier beleven aan dingen 2

- 2 punten elk - subtotaal

Het gevoel dat mensen je bekijken 3*

Dingen voelen of horen die anderen niet kunnen voelen of horen? 3*

- 3 punten elk - subtotaal

Bij minstens 20 punten of

minstens 1 *item (ook indien < dan 20 punten) ……

OVERWEEG DAN VERWIJZING NAAR EEN VDIP-TEAM VOOR VERDERE OPVOLGING EN DIAGNOSTIEK.

Betrekkingsideeën 5*

Bizarre overtuigingen 5*

Bizarre manier van denken of spreken 5

Ongepaste gevoelsuiting 5

Bizar gedrag of voorkomen 5

Psychose bij familielid (1^egraad) plusverhoogde stress of achteruitgang in het

functioneren 5*

- 5 punten elk - 5

Algemeen totaal

Wat biedt Connect?

 1^e contact binnen de week (op locatie indien nodig)

 individuele gesprekken met de jongere

 gesprekken met de jongere en zijn directe context

 overleg met doorverwijzer (JAC, CLB, school, huisarts, …)

 assessment en indicatiestelling

 opstarten/opvolgen van zorgtraject en gepaste toeleiding naar vervolgzorg

Behandeling

 Ambulante psycho-sociale behandeling/therapie

 Residentiële behandeling: bij acute crisis, toestand is niet meer houdbaar

 Medicatie: antipsychotica

Hoe concreet aan de slag?

 Connect: uitnodiging tot verdere vorming

 Website en flyer VDIP-CONNECT

 Psychosenet.be

 Filmpje 10 tips

Connect traject in de praktijk

 Band maken

 Bieden van perspectief (psycho-educatie over psychose, psychosegevoeligheid,..)

 Symptoomherstel

 Maatschappelijke herstel (plaats in de maatschappij: woonst, sociaal netwerk, daginvulling,…)

 Persoonlijk herstel (rouw, psychosegevoeligheid integreren in leven)

Band maken

 Nabijheid (aanwezigheid: aanklampend, constante en inhoudelijk)

 Flexibiliteit (qua afspraken, frequentie, locatie, thema’s, contactmethode,…)

 Creativiteit in opbouwen van vertrouwen

 Discussie over realiteit versus samen op onderzoek

 Ruimte voor risicovolle thema’s (suïcide, psychotische symptomen…)

 Verkennen van de lasten

 Regie ligt bij de cliënt

 Contextueel werken (gezin, partner, belangrijke derden)

 Don’t: ‘ je bent gek’, ‘ je moet in opname’, ‘ jij psychoot’…

 Do: vooral veel niet doen

 Eigen ingesteldheid en functioneren (intervisie)

 AANKLAMPEND, OUTREACHEND, VRAAGGESTUURD, GRATIS

Bieden van perspectief

 Psycho-educatie

 Wat is een psychose

 Leven met psychotische kwetsbaarheid en toekomstperspectieven

 Aandachtspunten en tools (signaleringsplan, dag en nachtritme, trechter, …)

 Normaliseren (stresskwetsbaarheidsmodel)

 Psychosenet.be / Psychosenet.nl

 Assessment en diagnosestelling

 Samen op weg: traject bepalen, welke belangrijke anderen

 (gevoel niet alleen te staan, besef niet N=1)

Maatschappelijk herstel

 Isolement doorbreken

 Verantwoordelijkheden opnieuw opnemen

 Arbeidsrehabilitatie

 Vrije tijd (vroegere hobby’s, engagementen, Bots,…)

 Geleidelijke heropbouw en aansluiting met het leven in de maatschappij

 Sociale vaardigheden trainen

 Gezin, familie, sociaal netwerk

 Hervalpreventie

 Context eveneens ondersteunen, coachen,…(ruimte voor eigen verhaal en beleving, hoe omgaan met cliënt, veranderingsproces binnen de context)

Persoonlijk herstel

 Vele vragen (Wat is me overkomen, toekomst, erfelijkheid)

 Psycho-educatie

 Psychotherapie: woorden geven aan wat niet kon uitgesproken worden betekenis van positieve symptomen

(geen enkele psychose is dezelfde) rouwervaring, trauma, …

 Hervalpreventie

 Leren omgaan met symptomen

 Leren omgaan met stress / constructieve coping

Connect-Uitgangspunt

 Spaarzame Zorg

“Less Can be More”

 Empowerment

“Life is what YOU make it”

 Inclusie gefocused

“BUITEN!!!!”

 Toegankelijk en flexibel

“Be firm on the principle, but flexible on methode”

 Vraaggestuurd

“à la carte!”

 Aanklampend

“Hang on to the things you believe in!”

 Destigmatiserend

“It’s not what it is, it’s what you do with it”