NONNULLIS LOCIS IN QUIBÜS DIFFERAT METHOD OS PRO- CEDENDI IN FORO CIVILI EX CODICE INDO-
NEERLÂNDICO A CODICE NOSTRO.
T Y P I S A, W. S Y T H O F F .
DE
NONNULLIS LOOS IN QTJIBUS DIFFERAT METHODUS PROCEDENDI IN FORO GIVILI EX CODICE INDO-
NEERLANDICO A C0DIGK NOSTRO,
QUO n
A N N U E N T E SUMMO N U M I N E ,
EX AUCTORITATE RECTOItIS MAGNIFICI
S I M O N I S ? ï S S E E I H &
sTHEOR. STAG. LITT. HUM. ET JUB. ROM. ET HOD. DOCT. ET IN FAC. JUR. PR AMPLissiMi S E N A T U S A C A D E M I C I C O N S E N S U
NOBII.ISSIMAE F A C U L T A T I S J U R I D I C A E D E C K E T O ,
|5rn êîùn Sortirai»,
SUMMISQOE IS JURE ROMANO ET HODIERNO MORIBIIS AG PRIVILEGES,
I N A C A D E M I A L U G D U N O - B A ï A V A RITE ET LEGITIME CONSECJUENDIS, PUBLICO AC SOLEMNI EXAMINI SUBMITTET
J O A X X E S P E T R U S M E T M A X ,
H A G A N U S.
AD DIEM XXIX M. NOVEMBEIS MDCCCLV, HORA I I — I I I . IN ATJBITORIO M A J O R I .
- * 8 * -
ROTTERODAMI, / v t - . s l ^ ^ APUD VAN GOGH & O L D E N Z B W 0 0 ^ . . - , # " u j
d
(Dptinujs € aim wis lamun.
Pag.
Introductio 1.
I . De officio eoi'um, qui Ministerium publicum curant in causis
civilibiis 8.
I I . De provocatione sive appellatione ad Curiam Supremam Neer-
landiae 20.
I I I . De adjudicatione dominii in res immobiles 36.
I V . De officialibus in jure persequendis propter delicta, in quae
nulla alia poena quam muleta est constituta 4 7 . V. De relevatione danda. (Ouer het verleenen van relief) 57.
Comparatio articulorum Codicis Indici de methodo procedendi in causis civilibus in usuin justitiae tribunalium in insula Java et curiae supremae Indo-Neerlandicae cum legislatione in patria vigeute 69 •
Quam, curriculo academico decurso, argumentum dis- sertationis quaererem ad summos lionores in jure Ro- mano atque hodierno capessendos, non diu haesitavi ex qua parte juris scientiae materiam idoneam eligerem.
Jam longum ante tempus mihi erat propositum, ut, studiis peractis, in colonias nostras in Oriente proficis- cerer, ibique rem nostram pro viribus promoveren. In- cidit autem mihi in mentem, quod verosimiliter haud inepte agerem, si in specimine hanc vel illam partem legislationis Neerlandicae tractarem, quae in iis regio- nibus viget, in quibus, ut spero, maximam vitae par- tem sim acturus. Primum mihi valde placebat compa- ratio inter codicem nostrum civilem et codicem Indo- Neerlandic-um, sed mox ad alia necesse erat me oculos eon vertere, cum Cons. j . G. EOCHÜSSEN de hac ipsa materia egregrie disseruit in specimine: de causis cur in nonnullis capüibus praecipuis différai codex civilis
i
2
Indo-Neerlandiciis a codice civili nostro (Traj. ad Bhe- num 1853).
Sed quia ille, ut res ipsa loquitur, in opusculo suo nullam fecerit mentionem de methodo procedendi in foro civili, haec legislationis pars liaud infima mihi valde idonea ad commentationem visa est. Praesertim animad- vetere cupio, quantum methodus procedendi in causis civilibus in coloniis nostris, a legibus, quae hie vigent, différât. Sed antequam hoc opus incipio, pauca de his- teria loqui legislationis Indo-Neerlandicae mihi haud supervacaneum videtur.
Initio saeculi XVII Pensionarius Curiae Justititiae
JOANNES MAETSUYKEB,, vir egregie de patria meritus nee non inclytus Ictus, mandatum suscepit, quod in unum codicem colligeret, quae pedetentim in capiteipso nostri imperii Bataviae vim legis accepissent. Hoc opus féliciter perfecit, et paulo post, a11 1642, hae constitu- tiones publice promulgatae sunt, nomine: Ordonnantien en Statuten van Batavia. Posteriorem historian! legis- lationis Indo-Neerlandicae accuratius cognoscere si velis lectu dignissima sunt: Viri ampl. r. MYEB, Bijdrage tot de geschiedenis der codificatie in Neerlandsch-Indie.
(Tijdschrift voor Neerlandsch-Indie. Batavia, 1839, Ie Jaargang; overgedruht in de Nederlandse/ie Jaar- boeken voor Regtsgeleerdheid en Wetgeving, door Mr.
c. A. DEN Ï E X en Mr. 3. v. HALL. I I I , 36—81 en 428—453); introductio ad Overzigt over de • nieuwe
wetgeving voor NeerlandscA-Indie door Mr. A. DE PINTO en Mr. v. D. LINDEN (Themis, I X , 170 sqq.) et su- pra laudata dissertatie- Cons. J. G. ROCHUSSEN, Caput / , Monitum, de juris conditions in coloniis Indo-N.
ante introduetos novos codices, paff. S—11. Etiam in Oratione, habita a Yiro nob. ampl. H. L. WICHERS, Praeside Curiae Supremae Indo-Neerlandicae die 1° m.
Maii 1 8 4 8 , cum auetoritate publica novam a se intro- duetam legislationem promulgaret, multa inveniuntur quae hanc historiam valde illustrant ' ) . Sed ne nimis aberrem a meo proposito, haec pauca, quae sequuntur, mihi sufficere videntur.
Modus procedendi secundum leges vocatas: Ordon- nantien eu Statuten vau Batavia, quae fere sine ulla intermissione ab a0 1642 ad annum 1819 in India va- luerunt, pro maxima parte conveniebant cum institu- tis, quae vigebant in Curiis Hollandiae et Zeelandiae.
Aü autem 1767 Consilium Justitiae Bataviae ex aueto- ritate sua, attamen salva comprobatione praefecti socie- tatis Indiae, no vain methodum procedendi introduxit.
Sed viginti annis post haec ipsa curia coacta est no- vas res abrogare, et denuo secundum statuta Bataviae jus dicere. Quum coloniae nostrae sub Anglorum do-
minium redactae essent, constitutum est, ut modus
') Oratio Nob. WIOHEKS édita est in : Hei regl van Neerlandsch- Indie, Ie jaargang. I , 1—33.
1.
procedendi in Curia Supreraa etiam introduceretur in has Curias, quae in regionibus Samarang et Soerabaja jurisdiction erant praepositae. Anglorum magistrates
porro in lucem prodire curaverunt novas quasdam leges vocatas: Wetten tot eene meer prompte, zuivere en on- partijdige administratie der Justitie op /iet eiland Java, quod effecit, ut hae leges facilius a quocunque cognosci possent.
Patria nostra a Galloruni dominatione liberata, Viri nob. ELOTJT, Baron VAN DER CAPEI.LE et-BUYSKEs, qui- bus a rege imperium in coloniis commissum erat >), d. 16 m. Aug. 1816 in oratione qua publice déclara- ient, se nomine Eegis adininistrationem harum regio- nmu recepturos, inter multa alia significaverunt : leges et constitutiones quae jam extarent, vim habituras no- mine et auctoritate Imperii Neerlandici, donee ipsi Com- missarii Generales hac in re aliquid emendassent. Uno eodemque tempore jusseruut in omnibus causis civili- bus et criminalibus nomine et auctoritate Regis jus dictum iri.
Primum aliquid novum introductum est decreto d. 10 m. Jan. 1819 2), quo inter alia proinulgata est constitutio de modo procedendi in foro civili in Curia Suprema et Consiliis Justitiae, quam praeclarus Ictus Amsteloda-
i) Vide: Staatsblad voor N. I. 1816, n». 5.
a) Vide: Staatsblad voor N. I. 1816, n». 20.
mensis J. HEEJISKEKK vocavit i): „een zonderling staal-
„ tje van toenmalige Indische wetgeving, doorspeht met
„Latijnsche woorden en verouderde termen, zoodat het
„geheel hel voorkomen heeft in de 17de eeuw te zijn
„ opgesteld?
Tam juris principium et fundamentum, quod hi sum- mi magistratus secuti sunt, quam ipsum opus multi Icti vituperaverunt, 2) et valde urgebat nécessitas, ut cito remedium afferretur, atque u t , antiquis legibus abrogatis, novae introducerentur, quae quam maxime cum ipso jure jSTeerlandico convenient.
Post varios casus demum a0 1846 decretum regis d.
16 m. Maii n°. 1 3) his rebus subvenit, et promulgari curavit leges a Collegio quodain compositas, quod no- vam Indicam legislationem elaboraverat. Sunt hae leges:
1°. lex quae continet generaliora praecepta j u r i s , quae-
') Vir Cons. .i. HEEMSKERK, AZ. Over de nieuwe wetboeken voor N . I . in de Ncderlandsche Jaarboeken voor Regtsgeleerdheid en Wet- geving, x i , 97.
') Vide: Viri cons, MYEB Codificatie in N. I., in de Neder- landsche Jaarboeken voor MegtsgeleerdAeid en Wetgeving I I I , 439 et Viros cons, DE PINTO et v. D. L I N D E N , Themis X I I , pag. 2. Prae- ses jam defunctus Curiae Supremae in I n d i a , Vir nob. amp. Wichers, in oratione supra laudata, opinionem minus acutain enunciat, sed tarnen conrltetur summi usus futurum fuisse, si jam a» 1819 Commissarii generales emendandae legislations strenue operam dédissent. Vide: het regt van N. I. Ie Jaargang, I, bl. 1 1 .
>) Vide: Staatsblad voor N . I . 1 8 4 7 , n». 2 3 .
(i
que inscribitur : Algemeene bepalingen van tvetgeving voor Nederlandsch-Indie ; 2°. lex de re judiciaria et administranda justitia; 3°. codex civilis; 4°. codex mer- catorius et 5Ü. lex quae continet dispositiones poeiiales ad coercenda maleficia commissa a decoctoribus et ab iis qui moratorium solvendi creditores adepti sunt (be- palingen betrek/celijk misdrijven begaan ter gelegenheid van faillissement en bij kennelijk onvermogen, mitsga- ders bij surséance van betaling). Primum constitutum erat, ut hoc novum corpus juris introduceretur initio a1.1848, sed decreto Eegis d. 10 m. Febr. 1847, Guberna- tori tributa est pptestas difl'erendi ad 1 d. m. Mai 1848.
Decreto primo constitutum erat, ut, sim ui cum le- gibus jam confectis, ctiam inter alia promulgaretur or- dinatio de modo procedendi in causis civilibus in Curia Suprema et Consiliis Justitiae, sed ante audita et con- sulta Curia Suprema. Vis huius ordinationis demum d.
1 m. Maj. 1848 in foro vigere coepit, quamvis jam d.
9 m. Nov. 1847 >) esset constituta et promulgata.
Hanc ipsam Ordinationen] 2) in hoc specimine elabo- rare constitui, et pracsertim hic et illic indagare cupio locos, qui differunt a codice de modo procedendi in causis civilibus vigente in patria nostra. Sed ne putes
') Vide: Staatsblad voor N. I. 1847, n». 52.
3) Cur haec ordiiiatio tantum in insula Java vim legis acceperit, et quomodo sit composite, accurate exposuit Vir rob. Wichers in oratione supra laudata. (Het regt van N. I. pag. 17 sqq.)
me accurate enumeraturum quantum et quoties haec lex ab ilia différât, nam si egregie hanc materiam tractare vellem, sat foret transcribere quae Viri cloct. HEEMSKERK, DE PINTO et VAN DEK, LINDEN in scriptis supra lau- datis, investigaverunt atque explicuerunt. Constitui igi- tur aliquot locos praecipuos valde inter se discrepantes exponere, de quibus Icti laudati aut nullain fecerint mentionem, aut quorum even tus et vim in foro non sint perscrutati. I n fine huius speciminis seriem inve- nies articulorum huius ordinationis, addita observatione utrum plane vel pro parte sint congrui cum modo pro-
cedendi in patria vigente, an novas contineant formulas vel instituta. Etsi haec tantum discendi gratia college- rim, opinor hanc collationem fortasse aliis non omni utilitate in vita practica esse destitutam. Ceteroquin, ut major vel minor differentia sit conspicua, eodem modo quo Viri conss. L I P M A N et TYDEMAN in editione cocli- cum Neerlandicorum signis quibusdam usus sum.
Articulos duorum codicum plane similes indicabo signo = ; si pauca différant utar signo + ; cum magna est diversitas, signo — .
I.
DK OFFICIO EORUM QUI MINISTERIUM PUBLICUM CU- RANT IN CAUSIS CIVILIBUS.
Saepius in patria nostra agitata quaestio est anne utile foret ut in tractandis causis civilibus alia quae- dam officia Ministerio Publico darentur, quam quibus ad hunc usque diem secundum leges nostras fungitur.
Praeceptum eiiim ex quo in multis causis, quae judicis arbitrio deferuntur, Ministerium Piblicum auditur (ut vulgo dicitur), seu, aliis verbis, ante latam seiitentiain suam de causa opinionem déclarât, a plurimis jam mul- tis nominibus est reprobatum. Contra putabant magna inde exstitura commoda, si Ministerium Publicum in- tercederet, quoties coram judice agerentur causae, in quibus de civilibus reipublicae commodis sermo esset, quo fieret ut omnes illae causae de quibus ordinarius judex cognoscit, quaeque pertinent ad vectigalia, vel ad
possessionem agri publici (domein), vel in quibus res- publica ex ordinariis civilibus obligationibus agit, Mi- nisterii Publici curae committerentur.
Mihi nullo modo liabeo proprositum commoda aut
minus de ipsa re judicium ferre; sufficiat indicasse an- tequam discrimen exponerem quod in eodem illo argu- mento inter legislationem in patria nostra atque in co- loniis nostris in Indiis Orientalibus intercedit.
In art0. 58 codicis de ordinandis judiciis et admi- nistranda justitia in India Neerlandica statutum est:
„de ambtenaren van het O. M. zijn gehouden, om in
„alle burgerlijke zaken, waarin de belangen van den
„lande betrokken zijn, die belangen op eene regtmatige
„wijze voor te staan en te bevorderen, met dien ver- stande nogtans, dat niemand van zijnen dagelijkschen
„regter kan worden afgetrokken."
Merum praeceptum esse videtur, quo fortasse sine ullo detrimente careremus, quodque absque dubio melius lucidiusque exponi potuisset, neque tarnen ita obscu- rum, ut intelligi nequeat, quemadmodum judicarunt Viri conss. DE PINTO et v. D. LINDEN *).
Legislatori eniin certae eaeque firmae erant rationes, cur eiusmodi articulum in codicem de ordinandis jus- diciis et administranda justitia in India reciperet. Ad instar enim eius quod in patria exstabat, in descri- benda justitiae administrandae ratione, régulas normasque voluit adumbrare, quibus Ministerii Publici offiicium regeretur: unde articuli 54 usque ad 62 codicis saepius
i) Conf. Themis, I X , 340 et X I I , 45.
10
jam citati. Eae autem normae quum a législature prae- scriberentur, ob oculos habuisse videtur, in Indus Orien- talibus civilia civitatis commoda, quoties de iis in ju- dicio ageretur, non, ut in patria, tuenda deferri posse advocate a Republica institute (lands-advokaat), neque advocate, qui agri publici rationes curat (advokaat voor de domeinen), quapropter non prorsus supervacaneus videri poterit arti cuius ille 58.
Unde si quid viderim, articulus ille nihil aliud sig- nincat, nisi curam earum causarum civilium, in quibus de civitatis commodo agitur, Ministerio Publico esse delatam; regulam istam generalem alio loco magis esse extendendam atque elucidandam, neminem vero a quo- tidiano seu potius legitimo judice detrahi removerique posse.
Majoris etiam momenti net ille articulus, si conside- rabimus inter alia codicem ilium de ordinandis judiciis deque justitia administranda in Indus confirmatum esse liegio decreto 16 m. Maji 1846 !), quo simul Praefecto Regio in India seu Gubernatori (qui dicitur) Generali mandatum fuit ut coiinceret simulque promulgaret codi- cem de methodo procedendi in causis civilibus cum codice de judiciis ordinandis congruentem, cumane prae- ceptorum, generalium eins codicis observantia. Generale autem illud art. 58 praeceptum amplificandum atque
') Conf. StaatUad van N. I. 3847, O». 23).
explicandum erat alii legislatori, cui quasi per delega- tionem hacc provincia erat mandata, observato tamen jure, quod etiam in India fixum stabileque esse volue-
runt, ut liti gantes suum propriumque forum haberent, Quum die 1° m. Maji 1848 novae istae leges in India Neerlandica promulgarentur et oratio supra lan- dai» a Praeside Curiae Supremae esset habita, Vir am- plissimus C. HULTMAN in eadem curia Procurator Ge- neralis habuit orationem i), in qua officia adumbravit quae Publici Ministerii praefectis ex novis istis legibus exsisterent, et inter sese invicem, et ratione habita tam tribunalium in quibus essent occupati, quam Eegis atque Reipublicae.
De officiis tamen quibus ex art». 58 codi ci s laudati Ministerie Publico esset fungendum ea in oratione nul- lus est sermo. Utrum fines angusti, inter quos ilia oratio erat describenda, an alia exstiterit causa, cur Vir amplissimus HUT/THA» quaestionem illam omise- rit, dijurlicare nequeo; hoc unum liceat animadvertere:
mul ta sine dubia potuisse in lucem protrahi, quae nunc latent in tenebris. Eoque magis illud dolendum videtur quoniam, indagatis historiae fontibus, tunc temporis atque eo loco haud dubie abunde fiuentibus, clarior lux huic argumente affulsisset.
Utut est, legis interpreti illud deest subsidium ad
' ) Conf. Let Regt in N. I. I , 1 , pag. 169. sqq.
12
voluntatem legislatoris indagandam, quo factum est ut ex ipsis legis verbis interpretatio repetenda esse vi- deatur.
Generale autem praeceptum, quod scriptum est in art». 58 cod. de ord. jud. et adm. justitia, amplifica- tum est in art». 317 cod. do ratione proced. in cau- sis civilibus. Alinea prima continet: „dat de ambtena-
„ren van het Openbaar Ministerie in alle burgerlijke
„zaken, waarin de regering van Neerlandsch Indie
„als vertegenwoordigende den lande hetzij eischender,
„hetzij verwerender wijze, als hoofdpartij of wel als
„gevoegde of tusschenkomende partij optreedt, op daar-
„toe van of namens den Gouverneur Generaal bekomen
„last, de dagvaardingen en alle andere exploiten moet
„uitbrengen; de dingtalen en pleidooijen moet houden,
„en wijders zoowel in eersten aanleg als in hooger
„beroep, revisie en cassatie liet geheele geding moet
„voeren;" dum secunda alinea continet: „Het blijft
„den Gouverneur Generaal voorbehouden om bij eene
„nadere regeling van dit onderwerp, de ambtenaren
„van het O. M. van de hierboven omschreven verplig-
„ting te ontheffen."
Jam statim mihi agitanda videtur quaestio: nonne secunda haecce alinea aliquo modo cum lege pug- nare videatur? Decreto Regio enim d. 16 m. Maji 1846, ut supra observatum est, Gubernatori Generali potestas est tributa, inter alia, conficiendi codicis de ordine
procedendi in causis civilibus, addito tarnen praecepto, ut codex ille cum codicibus a rege constitutis congrue- ret, ad quos codex etiam de ordinandis judiciis perti- nebat. Jam si verum est, ut mihi videor demonstrasse,
generale praeceptum in art». 58 cod. de ordin. jud.
esse recepturn, ut causae civiles in quibus Eeipublicae commoda agerentur, curae Ministerii Publici mandaren- tur, non licuit Gubematori Generali statuere in codice de ord. proc. in causis civilibus, ut a praecepto isto ge- nerali recederetur, quum, materia ilia postea ordinata, Ministerio Publico fungentes ab illo officio in art». 58 descripto, vellet liberale.
Officium ejus, qui Ministerii Publici partibus fungi- tur, mandatumque ex art». 317 recepit, in eo consistit, ut, quoties Eeipublicae administrantes civitatis loco in judicium vcniant, ea omnia perficiat, quae in causa bene gesta requirantur. Ratio enim officii eadem est quae procuratoris et advocati. Itaque non nisi explicationis gratia, me judice, in art". 319 cod. proc. in causis ci- vilibus scriptum est generalia praecepta methodi pro- cedendi in istiusmodi causis esse observanda, si exce- peris, quae ad constituendum procuratorem pertineant.
Si vero Ministerium Publicum in ejusmodi causis eodem officio fungitur, quo causarum patronus, mde sponte sequitur in iis causis illis regulis nullo modo esse obsequendum, quae in ordinariis causis Publico Ministerio scriptae sunt, quaeque non sunt consenta-
14
neae cum munere causamm patroni. Sic art. 320 cod.
proc. in causis civilibus statuit, ut Publicum Ministe- rium sententiam declaret in causis, inter alias, quae Rempublicam spectent. Nee tarnen hujus praecepti ratio haberi poterit, quoties Publici Ministerii praefectus in judicium verriet tamquam civitatis causarum patronus, quia suis propriis partibus faveat necesse est, dum Pu- blicum Ministerium, neutri parti favens, significata opinione, causae judici lucide exponendae inservire oportet.
Legislator Indiae Orientalis ideo haud dubie praecep- tum art. 824 cod. de meth. proc. in c. c. continens:
Ministerium Publicum esse audiendum in casibus ibi memoratis non immutatum transtulit in codicem de meth. proc. in c. c. orientalibus. Initio enim illius ar- ticuli ex hoi codice invenimus Publico Ministerio sen- tentiam esse dicendam de causis supra jam memoratis, dummodo non pertineat ad ipsas partes litiganles (als hetzelve geene partij in het geding is). Haec verba in codice Neerlandico non leguntur, in quo prorsus essent supervacanea, quoniam ex lege Neerlandica Ministerium Publicum neque in causis rempublicam spectantibus ne- que in aliis litibus ad ipsas partes litigantes pertinet.
Quod discrimen inter utramque legem intercedens Vi- ros conss. DE PINTO et v. D. T.INDETJ fugisse vide- tur in animadversionibus ad cod. de meth. proc in c. c. orien., quo factum est ut sibi viderentur difficul-
tates et locos sibi invicem répugnantes invenisse, rê- vera haud exstantes. „Eandemne sententiam (inquiunt)
„Ministerium Publicum emittet, quam-protulit causam
„tamquam causarum patronus agens? Jam ista senten-
„tia facile carebimus. Num aliarn sententiam tamquam
„Ministerii Publici administer proferet ac tamquam ad-
„vocatus? Quae fides habenda videbitur varus senten-
„tiis ab eodem liomine prolatis? Nonne summa cum
„virium intentione hoc egisse videtur legislator, ut viro
„quem ex ipsius instituti natura neutri parti favere
„oportet, maximas pariât difricultates, duabus sibi in-
„vicem repugnantibus orationibus in eadem causa co-
„ram judice habitis »)." Ad haecce omnia sufliciat res- pondisse: Publico Ministerio sententiam non esse di- cendam, quoniam pro civitate in judicium veniens, ad litigantes partes pertinet.
At nonne prorsus abundat illud art. 320 praeceptum, quod Ministerium publicum in causis rempublicam spec- tantibus sententiam dicat? Minime credo: si enim Gu- bernator Generalis jure utetur ex art. 317 ipsi com- petente, Ministerii Publici administri non amplius in causis remp. spectantibus inter partes litigantes nume- rari poterunt, quo factum erit ut neutri parti fa ventes propria sua sententia judicis judicio subvenire possint.
') Conf. Themis X I I , 45.
16
Paragraphe) secunda art. 819 statutum est, ut, si Ministerium Publicum condemnetur in litis impensa at- que damnum cum usuris sustinenda, omnia haecce a republica solvantur. Et hoc mihi videtur praeceptum, quod etiamsi omissum esset, ex ipsa reran natura se- queretur, quodque propterea in codicem est receptum ut omne dubium, nullo etiam argumento motum, tollatur.
Una mihi nunc quaestio restât traetanda nempe: Utrum Publici Ministerii administri in causis, quae eos qui rebus Indicis praesunt loco reipublicae litigantes spec- tant, existimandi sint ex officio advocatorum munere funo-i, an in singulis causis speciale mandatum iis detur necesse sit, ut probent sibi mandatum esse, quo- ties requiratur.
Salva meliori sententia equidem defenderim manda- tum requin'. Publici enim Ministerii administri, in art, 317 cod. de meth. proc. in c. c. in causis ibi nominatis omnes citationis libellos edent, ceteraque cu- rabunt „op daartoe van of namens den Gouverneur Generaal bekomen last." Quo mandato déficiente obliga- tio iis non est imposita, quin imo jure destituti sunt agendi causas pro republica tamquam causarum patroni.
Jam si ab adversario in litc negatur mandatum exstare vel etiam hac de re si dubium movetur, nisi probatio sufficiens adsit rêvera mandatum exstare, judici non licebit jus dicere, tamquam probata mandati datione.
Quod sequitur ex régula firma atque immutabili qua
is, qui unam alteramve qualitatem habere, se contendit, eoque ni sus jus quoddam vult exercere, necesse habet probare haue rêvera habere qualitatem (art. 1865 cod.
civ. Ind. Neerl.j. Hue accedit, quod ex art, 106 cod.
de meth. proc. in c. c. libellus citationis nomine acto- ris sit edendus jubente procuratore, cui scriptis specia- liter sic mandatum sit, ita ut cum totius hujus art, tenore congruat, ut Publici Ministerii administri, qui ex peculiari legislatoris voluntate, pro procuratore agunt, raandati probatione exhibeant. Scio banc opinionem di- versam esse a sententia Curiae Supremae in Ind. Orient, in sententia d. 13 m. Sept. 1849 (vide: het regt van
Neerl. Indie I, 2, pag. 252—254), sed, liceat ea animi modestia, qua in jure novitium decet, arguments a Curia Suprcma allatis accurate perpensis, sententiam haud mutavi. Ecce argumentum:
„dat bij art. 58 van liet Regl. op de R. O. en het
„beleid der justitie het voorstaan en beschermen van
„'slands belangen in burgerlijke zaken, waarin de re-
„gering van Nederlandsen Indie betrokken is, als eene
„verpligting aan de ambtenaren van het O. M. is op-
„geleg-d, en dat bij art. 317 B. R. deze hunne ver-
" D O 7 v
„pligting wel is waar nader is omschreven, in dier
„voege, dat zij gehouden zijn de bevelen van den Gou- verneur Generaal daaromtrent in te wachten en op te
„volgen, maar geenszins in dien zin, dat zij zonder
„bijzondere schriftelijke lastgeving ongekwalificeerd zou-
18
„den zijn om in regten voor do regering op te treden."
Haec contra nonnulla in medium videntur aflerend«.
Mandatum ex articulo 1793 cod. civ. Ind. tam verbis quam scriptis potest dari et sine dubio recte judicavit Curia Supreina, ratione tantum habita vinculi juris mandantem inter et mandatarium. Publici Ministerii administras, déficiente mandate scripte, non existiman- (los esse eo ipso impediri, quomiuus reipublicae jura coram judice tueantur. Inde tarnen nullo modo poterit conflci, istos administras in causa civili reipubl. partes tuen tes non necesse habere mandati dationem probare, quoties ab adversario ista probatio requiritur. Nullam enim sibi quaestionem judex proponere poterit nisi: num ea qualitas, quam alterutra pars sibi assumit, in jure satis sit probata, quamdiu ab altera parte nou agnos- citur; quae qualitas nisi probatur, existimanda est non exstare, secundum regulam: „non, esse et non apparere
„in jure suni synonimaT Quodsi Publici Ministerii ad- ministra lege officium esset impositum, ut in qua vis causa nulla addita couditione reipublicae jura tueatur, recte diceretur eum ex sola vi legis prodire in judi- cium eamque legem objici posse unicuique, qui con- tendere vellet nulla eum qualitate esse munitum. x\t cjusmodi Obligationen) conditione nulla addita lex ipsi minime imposuit. Portasse etiam valeret argumentum a Curia Suprema allatum, si praeceptum, quod necesse sit Publicum Ministerium a Gubernatore Generali man-
dato muniii, quo in jus pro republica prodire possit, inveniretur in decreto, quod unice spectaret exponere officia, quae Publico Ministerio in munere exercendo incumbant, Tale praeceptum fortasse existimari posset spectarc rationem inter administrum et eos a quibus creatus esset vel quibus esset subjectus, quaeque ratio nullo modo pertinet ad civcm, qui agit in causa ci- vili. Sed praeceptum, ut Publici Ministerii administer raandato munitus esse debeat ab iis qui summam in Tndiis rerum tenent, ut tamquam advocatus in causis civilibus in judicium possit prodire, in codice de me- thodo procedendi in causis civilibus collocatum est, hoc est, in eo codice, quo procedendi ratio regitur, uude sequi videtur, secundum vulgares juris »gulasquaestio- nem esse dijudicandam, quid juris sit si mandai um, de quo diximus, deficiat.
TI.
DE PROVOCATIONS SIVE APPELLATIONS AD CURIAM SUPREMAM NEERLAN DIA1.
Decretum anni 1836 de summis rebus in India Neerlandica administrandis continebat in art. 37 ' ) :
„ dat de gevallen, waarin, voor zoo ver het burgerlijke
„ zaken betrof, een hooger beroep aan de hoogste regts-
„raagt in Nederland kon plaats hebben van vonnissen,
„in de Kolonie gewezen, bij de regterlijke bepalingen
„in het Moederland zouden worden aangewezen." Qnod dum valebat decretum lex de ordinanclis judiciis in patria est promulgata, quae hoc de argumente uni ce praecipiebat : „ dat de hooge raad, bij wege van hooger
„beroep oordeelt in burgerlijke zaken over de vonnis-
„ sen gewezen bij de hoven van Justitie in de Kolonien
„ of bezittingen van het rijk in andere werelddeelen,
„overeenkomstig de bepalingen deswege door den Ko-
„ning te maken 2)."
') Vide: Staatsblad van Ned. Indie 1836 (n° 48).
-) Art. 91 n° 2 leg. de ord. jud. (regt, org.)
Legislator noster ideo, quasi per delegationem, dé- crète- Eegis argumentum reliquit ordinandum, quod for- tasse per excellentiam ad ipsum legislatoris munus per- tinebat. Haec delegatio tarnen non cito eventual habuit, licet Curiae Supremae esset mandatum inter alia nego- tie, quae a 1» die m. Junii 1838 aggrederetur, decretum adumbrare ad appellationem sententiarum a Curns Ju- stitiae in coloniis editorum pertinens »)•
Anno 1848 quum novae leges in Indiam Neer- landicam intro ducerentur hoc decretum nondum erat propositum, ideoque quod desiderabatur supplen de- bebat ex iis, quae constituta erant in lege tran- sitoria deque nova legislatione introducenda. Quod factum est art, 90 ejus legis, jubente adhibendam esse revisionem (het middel van revisie) memoratam in parag0. secunda art. 160 et in art. 161 ejusdem legis donee promulgaretur Eegium decretum de appellatione ad Curiam Supremam Neerlandiae.
Opinor ex decreto anni 1836 de summis rebus in Indus administrandis supra laudato satis apparere: to- tam hanc materiem potius ad legislatorem in ipsa patria quam ad legislatorem transmarinum pertinuisse, neque laudatum decretum anni 1836 et art. 160 cod.de jud. ord. in Indus in fine inter se consentire arbitrer. Quo
.) Vide decretum Regium d. 18 m. April, 1838 (Staatsbladn». 12).
U
in art. 160 dicitur, si in causis apu d Tribunal Supremum Indioum (Hoog Geregtshof) agitur de pecuniae summa 10,000 üorenos excedente a sententia ibi lata provoca- tionem fore ad Curiam Supremam Neerlandiae. Contra codex de metb. proc. in c. c. in India, quam vis in eo invenitur titulus peculiaris (tit. IX libri I) de ad- pellatione ad Curiam Supremam, unum tantum conti- net articulum lcctorem ad décréta regia proposita vel ad hue proponenda dimittentem ').
Haec praecepta demum sunt data decreto Regio d. 28 m. kSept. 1850 (Staatsbl. n°. 63), quae inscripta sunt: Re- glement betreffende het hooger beroep aan den IJoogen Raad der Nederlanden van de arresten in burgerlijke zaken in eersten aanleg gewezen door het hoog Ge- regtshof van Nederlandseh Indie.
Decretum illud Eegium ideo partem constituit praeceptorum de methodo procedendi in India Neerlan- dica. Confectum est ad instar tituli septimi libri primi
' ) Art. 377, ejus cod. sie audit;
„Ten aanzien der termijnen en vormen in acht te nemen bij het ,, instellen en voortzetten van het hooger beroep van arresten doorliet ,, Hoog Geregtshof gewezen in de zaken, bedoeld bij het laatste lid
„van art. 160 van het Reglement o» de regterlijke organisatie en het
„beleid der justitie, en de wijze van procederen in die zaken bij den
„Hoogen Raad der Nederlanden, zullen de bepalingen worden opge- ,,gevolgd, dien aangaande door den Koning vastgesteld of vast te
„ stellen."
codicis de meth. proc. in c. c, (art. 382—858) mu- tatis tarnen quibusdam (luorum praecipua jam enume- raturus sum.
In decreto pauca immutata sunt, quae plerumque ad Grammatieam pertinent, ita tarnen, ut, me judice, istae mutationes emendation.es habendae sint. Sic ait art. 2:
„elke partij, welke zal berust hebben in een arrest, zal
„niet meer ontvankelijk zijn om daarvan te komen in
„hooger beroep" dum art. 334 cod. de meth. proc. in c. c. in contentu habet vocabulum kan, quod a re prorsus alienum videtur. Art, 8 decreti utitur vo- cabulo „voorbehoud" pro verbo „voorbehouding" in art.
339 cod. de meth. proc. in c. c, quod linguae ad- versatur: insuper perspicuum atque clarum est, quod ibi legitur: „dat de gedaagde in beroep het incidenteel
„ beroep moet doen bij zijn sc/iriftuur van antwoord of
„te voren bij eene eenvoudige alle aan den procureur
„zijner loeder-partij beteelcend? dum art. 339 obscure atque confuse ait appellationem istam incidentem esse in-
stituendam „bij zijne schriftuur van antwoord te voren
„of bij eene eenvoudige akte aan den procureur zijner
"„wederpartij beteekendT In art. 341 cod. sermo est de die (termijn) appellationis in numero plurali quam- quavn singularis numerus in superioribus articulis oc- cutril : in decreto (quod semper in legibus optandum) s
24
similia similibus vocabulis sunt significata ideoque art.
10 ceteroquin cum art. 341 conveniens loquitur de die appellationis in numero singular]'. In inscriptione quo- que partis tertiae vocabulo „hetzelve", cui civitas in vo- cabulario nostro abnegatur, aliud aptiusque vocabulum subiit.
Articulus primus decreti alio fundamento nititur, quam quod in patria quoad appellationem in causis civilibus receptu m est. In patria nostra régula valet) quod sententiae prima instantia (ut dicitur) ferantur, quod- que provocatio ab istis sententiis admittatur. Nisi plus quam 50 floreni petitur judex cantonalis in ultima in- stantia cognoscit secundum artt. 38 et 39 legis de jucl. ord.; et artt. 53 et 54 ejusdem legis statuunt, ut tribunalia cognoscant in ultima instantia de omnibus actionibus in personam, quarum cognitio a législature alii judici non est mandata, et quibus non plus quam 400 fioreui petitur. Jam vero qui contendit sententiam latam esse a judi ce cantonali vel a tribunali in prima simulque ultima instantia, secundum legem Neerlandi- cam probare debet rêvera exceptionem lege definitam adesse, aliis verbis: aut minus quam 50 aut quam 400 florenos peti. Si ejusmodi probatio non adest plus peti- tum esse erit existimandum , ideoque a latis sententiis licebit provocare.
Hac régula in lege Neerlandica clare scripta recte observata, provocatio semper poterit locum habere, quo-
ties incertain ab initio petitur: et sic judicatuin est varus Curiae Supremae sententiis 1).
Ex decreto de appellatione ad Curiam Supremam contrarium valet. Art. 1 constitutum est, ut ista ap- pellatio admittatur quoties major summa quam 10.000 üorenorum in nonnullis actionibus petitur. Quae si deest probatio, conditio quoque deficit, unde jus appel- landi ex legislatoris voluntate per.det, ideoque non licebit appellare.
Hujus thesis veritatem eo confirmatam puto, quod in memorato decreto art. 333 cod. de meth. proc. in c. c. non sit translatum , ubi statutum est: ut in causis de incompe- tentia appellatio admittatur, quamquam judex, de cujus
competentia lis est, cognoscere potest ultima instantia de causa principali. Jam vero casui non facile tribui poterit hujus articuli omissio, imprimis quoniam translatas est in titulum sextum libri primi cod. de meth. proc. in c. c. in India, agentem de ratione procedendi, si provocatur ad ma- jorem judicem a sententiis latis a Justitiae Consiliis sive Tribunalibus, (Raden van Justitie) art, 328. Seri quae- nam causa praesumi potest, cur iste articulus sit omis- sus, ubi agitur de provocatione ad Curiam Supremam?
Nulla nisi haec, quod voluerunt regulam confirmare, ap-
' ) Vide sententias d. 13 m. Dec. 1842 et d. 24 m. Oct. 1845apud VAN DEN HONERT, Verz. van arresten in burg. zaken. IV, 1 4 8 , sqq; V I I , 1 4 3 , sqq.
28
pellationem a sententiis a Curia Suprema Indiae Neer- landiae latis non nisi per- exceptionem admitti.
Hue accedit quod art. 36 decreti anni 1836, quo summae in India res ordinabantur, (Regeringsreglement), valebat, introdueto decreto de appellatione ad Curiam Supremam, et hoe articulo mandatum fuit Curiae Su- premae Indiae Neerlandicae curare, ut jus in iis regio- nibus bene atque aeque diceretur, ideoque quod non nisi per exceptionem provocatio ac! Curiam Supremam Neerlandiae, utpote in universum adversans rationi, qua res in India geruntur, admittitur.
Inde, nisi omnia me fallunt, haud dubie sequitur, Curiae Supremae quoad appellationem a sententiis in India prima instantia latis, jurisdictionem esse angus- tissimis finibus circumscriptam, atque per exceptionem tantum admissam, quae invocari poterit ab eo, qui luce clarius probet exceptionem in casu rêvera adesse.
Hoc loco a re haud alienum erit mentionem facerc duarum causarum, quae coram Curia Suprema actae sunt, atque in quibus sermo fuit de significatione art.
1 decreti hie laudati.
Actio instituta erat apud Curiam Supremam Indiae adversus eos, qui summis rebus Indicis praeerant. Pro- curator Generalis, contendens causam dirimendam per- tinere ad potestatem, quae dicitur, administrativam, ex- ceptionem proposuit, quae tamen sententiâ ejus Curiae d. 22 m. Aprilis 1852 est rejecta, qua sententia partes
litigaiites sunt jussae causam principalem agere '). Pro- curator generalis provocavit ad Curiam Supremam,jam- que adversarius (geintimeerde) ante omnia contendit appellationi locum non esse, et qui dem eo argumente, quod jus appellandi ad Curiam Supremam angustis rini- bus esset circumscriptum, quoties de appellatione age- retur a sententiis a Curia Tndiae Suprema latis. Hac de re prorsus eandem sententiam secutus est vir am- plisbimus, qui Ministerio Publico in Curia Suprema praeest2), earn que confirmavit Curia Suprema judi cio d. 23 in. Jan. 1854 lato s), in quo haecce argumenta, quae summi momenti videntur, occurrunt:
„Overwegende ten aanzien van het regt, dat, blijkens
„art. 1 van het Eegl. betreffende liet hooger beroep aan
„den Hoogen Eaad der Nederlanden van de arresten
„in burgerlijke zaken gewezen door liet Hoog Geregts-
„ hof in Neerlandsch Indie, vastgesteld bij Kon. be-
„sluit van 28 September, 1850 (Staatsbl. n». 63), in
„verband met art. 93 E. O., het hooger beroep aan de-
•) Ilaec sententia invemtnr i n : het Weekblad van liet Regt (diario juris) d. 18 m. Maji, 1 8 5 4 , n«. 1539.
2) Conelusio V iri ara.pl. VAN MAANEN Proc. Gen., liac opportunitate emissa, inveniri potest in : Bijblad tol de nieuwe Bijdragen tot Regfs- geleerdkeid en Wetgeving, Deel IV (1854) p , 418 sqq.
') Vide: Bijblad pag. 421 et 422 et Weekblad van hel liegt. d. 3 m. J u l . 1854 n». 1552.
28
„zen raad is toegelaten van arresten door het Hoog
„ Geregtshof van N. I. in eersten aanleg in burgerlijke
„zaken gewezen, indien de Gouverneur Generaal of de
„regering van N. I. als gedaagde wegens eene niet za- kelijke en geen e belasting of pachten betreflende vor-
„ dering, waarvan het onderwerp de waarde van 10,000
„gulden te boven gaat, worden aangesproken."
„Overwegende, dat de Hooge Baad de regtsmagt, om
„in hooger beroep van die zaken kennis te nemen, van
„deze opdragt ontleenende, in geen geval tot die ken-
„irisneming bevoegd is, ten zij het gevorderde de waarde
„van ƒ 10,000 te boven gaat, en dit alzoo ook geldt
„ten aanzien van arresten, omtrent de al of niet be-
„voegdheid des regters gewezen, terwijl ook art. 333
„W. v. B. E. waarop men zich beroept, in dit Regl.
„niet is opgenomen, en alleen geldt ten aanzien van
„vonnissen in het hoogste ressort gewezen, waartegen
„dan de gewone voorziening in hooger beroep wordt
„opengesteld, en welk artikel alzoo hier is buiten toe-
„ passing."
„Overwegende, dat uit de hiervoren aangehaalde fei-
„ten niet blijkt, dat de ingestelde vordering 10,000 gnl-
„den te boven gaat."
In altera causa agebatur de damni reparatione ad- versus eos, qui summis Indicis rebus paeerant. Quum a sententia a Curia Indiae Suprema lata appellatum es- set, a partibus litigantibus nulla mentio facta est com-
petentiae appellandi, sed Procurator Generalis Vir ampl.
v. MAANEN, ratus hic incertum peti, iisdem argumentis, quibus in superiori causa, arbitrates est appellationi lo- cum non esse ]) . Aliam tarnen quam Ministerium Pu- blicum opinionem amplexa est Curia Suprema, quod per- tinet ad pretiuin de quo agebatur. In sententia d. 13 m. April, 1855 inter alia haec leguntur argumenta 2)
„Overwegende ambtshalve ten aanzien der appellabi-
„ liteit vau het arrest a quo, dat de vorderingen, die par-
„ tijen respectievelijk in conventie en reconventie tegen
„elkander ter eerster instantie hebben ingesteld, strek -
„ken tot ontbinding van bet bij dagvaarding vermelde
„suikercontract van 9 April 1838, reeds in de maand
„Junij daaraan volgende aangekocht voor de som van
„ƒ337.000 met vergoeding van kosten, schaden en in-
„teressen, terwijl nog bovendien van de zijde des gein-
„ timeerden is geeischt de ontbinding van de supple-
„toire overeenkomst van 26 Januari] 1852, eene schuld -
„vordering ten voordeele van het Gouvernement van
„N. I. inhoudende ten bedrage van f 144.000, van
') Vide : conclusionem habitant in sessione Curiae Supremae Neer- landicae d. 8 m. Dec. 1854 in causa p. HOEVENAAR, administerfabricae Sadari Panghensis, adversus eos qui relus Indicis praeërant, éditant Hagae Com. apud w. P. VAN STOCKUM, 1855.
2) Hacc sententia inserta est i n : Weekblad van het liegt d. 27 ra. Aug. 1855. et in; Bijblad tot de niemve Bijdragen tot llegtsgeleerd- lieid en Wetgeving, Deel V . (1855) p. 319 sqq.
30
„welke schuldvordering, naar het beweren des gein-
„ timeerden de zekerheid en waarborg door de hande- l i n g e n van den appellant zouden zijn verloren ge-
„ gaan."
„dat deze omstandigheden geen den minsten twijfel
„overlaten, dat de wraarde der vordering inderdaad de
„waarde van f 10.000 te boven gaat, en derhalve de
„ Hooge Raad bevoegd is om van het ingestelde hoo-
„ ger beroep kennis te nemen."
Qua ex sententia rursus apparet, Curiam Supremam si modo dubium judicasset pretium petitum, appel- landi facultatem fuisse denegaturam, et denuo a summo isto judicum collegio sententiam supra emissam confir- matam video.
Minoris momenti discrirnen inter utramepae legislati- onem situm est in die sive termino (termijn) appella- tionis. Tn codice meth. proc. in c. c. (art. 339). trium mensium terminus receptus est, nulla ratione habita domicilii ejus, qui velit appellare: in decreto contra (art, 7) terminus est longior, prout longius istud do- mi cilium abest ').
') Art. 7. sic audit:
,, He termijn van hoogcr beroep is, te rekenen van (ten dag der ,,beteekening van hct arrest hetzij aan den persoon, betzij aan des- ,,zelfs woonplaats:
„van, drie mamuien voor den beteckende die woonachtig is op Java
„ en Madura ;"
De hoc discrimine, quod in praxi ansain non vide- tur praebere quaestionibus juris alicujus moment], duas animadversiones judicio magis peritenon subjectas velim.
Priori loco non satis intelligo, cur hac in re neces- sarium fuerit ab institutes discedere in patria vigentibus.
Qui provocare velit a sententia lata a Curia Indiae Su- prema, coinmodis suis ab initio providere potuit, et, etiamsi domicilium longius remotum sit, mandatum dare potuisset appellaudi, si causa cecidisset. Si vero conten- deretur, necessarium esse posse ei, qui causa ceciderit, ut ipse inquirat in argumenta, quibus judex usus fuerit atque potestatem ei esse faciendam patronos suos consulendi de instituenda provocatione : rogo annc eadem ista régula non aeque valerct in patria, ubi nulla ratio habetur domi- cilii remotioris ejus, qui prima instantia causa cecide- rit. Ne quis objiciat locos minus in patria esse remotos : nam hoc tantum valet, si pars ntraque litigans in pa- tria domicilium habet.
Difricultas, si rêvera existit, quam tollere voluerunt vel diminuere art0. 7 decreti, aeque, adest, si judex Neerlandicus sententiam tulit in detrimentum ejus, qui extra regnuin ant forte extra Europam habitat. Itaque his argumentis arbitrer in decreto de provocatione ad Curiam Supremam, quod ad banc materiam regulam esse
„van zes maanden voor den beteekende die woonachtig is op ceil
„ eiland van N . I . behooreudc tot de bezittingen buiten Java en Madura ;"
„ van acht maanden voor den beteekende die buiten N. I. woont."
32
admissam, a patriae legislatione alienam, cujus ratio reddi nequit ex peculiari Indiae Neerl. conditione, quaeque nihil in melius convertisse facile dici potest.
Contendo novam istam regulam non esse habendam emendationem in hanc materiem introductam, quia pro commodo, quod is qui remotior loco est quam facil- lime opportunitate fruitur consul en di de instituenda ap- pellatione, nova difficultas oritur. Quam maxime enim optandum est, ut causae quam celerrime dijudicentur atque dirimantur, cui rei providere boni est legislato- ris. Jam autem non solum nova ista régula qua ter- minus prorogafur appellandi, prout ille, qui causa ceci- dit, remotior est a sede Curiae Supremae Indiae, nihil efficit ut causae quanto citius dirimantur, sed potius an- sam praebet ut lites diutissime extrahantur.
Sed de art. 7 decreti alia quoque subiit animadver- sio. Fac (licet minime concedam) optandam foret ut terminus appellationis penderet a partium litigantium domicilio, legislatoris erit hanc regulam semper ubiqùe eodem modo observare. Quocl tarnen praetermisit legis- lator Indicus, ut videre est in art. 334 cod. de meth.
proc. in c. c, ') ubi quoque in termino appellandi de-
*) Hie art. sic audit:
,, De termijn van hoogev beroep zal zijn van drie maanden, te rc- ,,kenen van den dag der beteekening van het vonnis, hetzij aan den
„persoon, hetzij aan deszelfs woonplaats behoudens liet bepaalde bij ,,het 2e en 3e lid van art. 339."
finiendo a sententiis latis a Justitiae Tribunalibus ratio habita est domicilii remoti, sed secundum normam plane diversam a norma recepta in art, 7 decreti, de appel- latione ad Curiam Supremam.
Quod observavi, uniformitatem déesse in similibus casibus, idem observandum videtur de omisso nrticulo 342 cod. de meth. proc. in c. c. •). Hie arti cuius, qui ad litteram reeeptus in decretum de meth. proc. (art.
338) applicari potest ad provocationem a sententiis a Tribunalibus Justitiae latis, valere desinit, si agitur de provocatione ad Curiam Neerlandiae Supremam. Cm causae illud discrimen tribuendum sit, non facile intel - ligo.
Sed aeque parurn intelligo, cur universe optandum visum sit, ut hoc praeceptum omitteretur. Facile est in- tellectu, cur vetitum sit statim appellare postquam causa
„ Die termijn wordt op zes maanden gesteld voor den beteekendc ,
„ d i e woonachtig is op een eiland van N . ï. niet behoorende tot eene
„residentie, welker hoofdplaats op Java is gevestigd."
•) Hie art. sic audit:
,, H e t hooger beroep van een vonnis, hetwelk niet bij voorraad
„ k a n worden ten uitvoer gelegd, kan niet worden ingesteld binnen
„ d e eerste acht dagen na den dag van deszelfs uitspraak; indien het
„ h o o g e r beroep binnen dat tijdvak plaats heeft, wordt de appellant
„ n i e t ontvankelijk verklaard, behoudens zijn vermogen om zijn he-
„ r o e p te herhalen, indien de termijn niet verstreken i s . "
,,De uitvoering der vonnissen, welke niet bij voorraad kunnen wor-
„ d e n ten uitvoer gelegd, wordt gedurende acht dagen gesehorst."
34
quis cecidit. Fere unusquisque, qui causa cadit, inju- riam sibi illatam putat. Nullum quidem dubium de aequitate et probitate judicis; peritia quidem et juris scientia agnoscitur, sed — aliquando bonus dormitat HU-
MERUS — in causa de qua agitur haec régula videtur con- flrmari : vix intelligitur, qui talis sententia ferri potuerit.
An judex dormitavit? Nonne aures praebuit argumen- tis? An fatum quoddam eft'ecit, ut omnia male atque confuse videret? Ecce primus animi motus iufortunati clientis, qui causa cecidit, et unicum solatium, quod infelici superesse videtur, in eo consistât, ut judex ad quem provocabitnr, melius in causam inquirat et erro- rem prions judicis tollat '). Jtaque, quidquid tiet, ap- pellabit. Jam autem legislator intercedit. Appellationem existimat tanti momenti esse, ut nolit consilium pro- vocandi capi vel saltern perfici intra primos post latam sententiam dies (uonnullis casibus urgeutibus exceptis).
Octo demum elapsis diebus fieri potest : ira sedata esse potest atque sana ratio revertere: itaque déclarât intra hunc terminum provocationem non admitti 2). Credere
') Francici autem hunc animi motum adeo naturae humanae insi- tum existimant, ut dicere solcant : „ O n a vingtquatre heures pour
„maudire ses juges."
') CAKKÉ, les lois de la procédure civile, annotât ad art. 449 code de proc. civ., convenientem cum art. 342 cod. de meth. proc. in c. c. :
„ L a loi du 24 Août 1790, tit. 5, art. 14 avait sagement établi
„ les deux dispositions dont se compose l'article ci dessus. Idée heureuse ,
volo hoc praeceptum non casu, sed expresse legislato- ris voluntate et quidem bonis arguments esse omissum : sed re accurate perpensa mihi non licuit argumenta in- venire, ita ut causam nullam videam cur a lege Neer- landica recessum sit.
Plura etiam discrimina ad hanc materiem pertinen- tia inter utramque legislationem existunt: sed aut mi- nons sunt momeuti aut singulari Tndiae Orientalis con- ditione sat superque illustrantur. His de rebus ergo tacere mihi posse videor.
dit 51. BIGOT DE 1'RÉAMENEU , dont le résultat doit être de donner aux
„ m o u v e m e n t s , qui d'abord agitent un plaideur condamne', le temps de
„ s e calmer, de se rapprocher de sa partie adverse, d'accepter la me- d i a t i o n de parents, d'amis, de conseils, de se rendre enfin à la té-
„flexion, dont il a besoin pour décider avec sagesse, s'il exécutera le
„jugement ou s'il l'attaquera."
III.
mS ADJUDICATIONS JURIS DOMINII IN RES IMMOBILES.
Concilium (de commissie), quod a». 1839 institutum fuerat ad legislationem civilem in usum Indiae Neer- landicae proponendam, eos, qui summis rebus praeerant, adiit, ut accuratam notitiam acquirerent hypothecarum earumque conservations in patria nostra. Quo factum est ut Vir nob. PH. J. BACHIENE, actorum publicorum, quae registratie vocantur, inspector, invitaretur ut Praesidem hujus concilii omnia quae hac dc re neces- saria viderentur, edoceret atque hujus officialis peri- tissimi curae multa schemata legislations hypotheca- riae debentur. Opusculum, a Viro nob. BACHIENE a».
1847, Daventriae editum atque inscriptum: Ontwerp van hypothecaire wetgeving, ten dienste van de com- missie ingesteld bij hon. besluit van den 15 Äug.
1839, n". 102, probat instituta recepta in legislationem Indicam, de acquirendo clominio deque rebus immobili- bus oppignerandis, fere ad litteram ex eo libello esse expressa. Keri tarnen non potuit, ut ea legislations pars simul cum ceteris partibus, quae d. 1. m. Maji
1848, introducerentur, promulgaretur, cujus rei egregie ratio redditur a Viro cons, KOCHUSSEN in dissertatione supra laudata, pag. 52 sqq.
„Facile intelligitur" inquit „quam difficile fuerit le-
„gislatori Indico de bac re justa et utilia placita, quae
„in rerum usum induci potuerint, promulgare. Primo
„ autem conspectu non ita fortasse difficile omnibus vi-
„deatur, universam legislationem nostram immutatam in
„colonias Indicas introducere : verumtamen in iis juris
„capitibus mutationes subire debet legislatio, in quibus
„localia impedimenta prohibent, quominus immutata
„promulgetur, et in bis etiam gravius legislatoris mu-
„nus vocari potest. Neerlandica autem rei hypotbecariae
„ratio, sive systema (hypothecair stelsel), si jure spe-
„rare possimus, ut aliquando in India Orientali vigeat,
„uno tarnen eodemque tempore quo codices Indici sunt
„promulgati, in colonias Indicas introduci non po tuit.
„Quae enim hodie in patria viget rei hypothecariae
„ratio, in India hactenus omnino fuit ignota: et quum
„illam introducere jam difficile fuerit in patria nostra,
„ubi sine multo labore res immobiles possunt monstrari,
„et secundum situm, mensuram, indolem et qualitatem
„-satis facile in kadadro quod dicitur, potuerunt de-
„scribi, quisque facile intelliget, quanto difficilior esse
„debuerit haec introductio, in regione, ubi tam diversa
„est natura dominii, ubi difficile saepe est rerum im-
„mobilium fines ostendere."
S 8
Huic rei igitur alio modo erat provideudum, quod factum est in iis, quae statuta sunt de introducenda nova legislatione deque lege transitoria (bepalingen omtrent de invoering en den oorsprong van de nieuwe wet- geving) in art. 24 sqq. Non est hujus loei copiosius disserere de his praeceptis, quae adhuc vigent; hoc tantum observare volo: Virum nob. BACHIENE hoc sibi habuisse propositum, ut bonum systema hypothecarium efficeretur sine Jcadastro, quod dicitur, et, quantum fieri posset, ad instar legislationis Neerlandicae formatum.
De peculiari Indiae Neerlandicae conditione judicium ferre noluit neque de iis quae propter regionis natu- ram singularia requirerentur, quod magis hujus rei pe- ritis reliquit ').
Inter articulos, qui a Viro nob. BACHIENE propositi, ad litteram in codicein civilem Indiae Neerlandicae recepti sunt, et qui statim introduci posse sunt habiti, nuinerandus est art. 6 2 1 , qui sic audit:
„Ieder zal zijn eigendomsregt op onroerende zaken,
„waarvan hij bezitter is, mogen doen uitwijzen door den
„Raad van Justitie, binnen welks regtsgebied die zaken
„gelegen zijn. De wettelijke bepalingen omtrent de
„burgerlijke regtsvordering regelen de wijze, waarop
„ deze regtsvordering zal worden ingesteld."
Hoc praeceptum, in codice Neerlandico incognitum,
») Vide: opusculura supra cit. Viri nub. BACHIENE, p. 4.
dominia certa facere debet ita ut eorum pretium au- geatur, quo facto maximi domino est momenti >). Ratio, qua adhibetur, invenitur in artt. S00—808 decveti de meth. proc. in c. c. et in universum hue redit.
Libellus supplex offertur Justitiae Tribunali (Raad van Justitie) ut jus dominii adjudicetur. Praecipua hu- jas libelli capita, cum unius mensis intervallo, ter pa- lam promulgantur, ut unusquisque, cujus interest, in oppositionem (verzet) possit venire. Sententia qua sup- plici petitum conceditur, bis cum trium mensium in- tervallo, describenda est in diario officiali et in diario Civitatis Neerlandicae (Staats-courant) atque is, cujus interest, quique non prius sese opposuit adhuc in op- positionem venire potest per unum annum, post ulti- mam in diario Civitatis Neerlandicae promulgationem.
Cum mecum reputarem, quid de hisce legis prae- ceptis fieret, si ejusmodi casus existeret, quaestioues nonuullae mihi subortae sunt et dubia mihi mo vi, quae peritorum Ictorum judicio libenter subjicio.
Artt. 802 et 808 unicuique, cujus interest, tribuunt jus veniendi in oppositionem: at quis per „belanghebbende"
intelligendus est? Ex artt. 804 et 805 apparet, legisla- torem casum ob oculos habuisse quo quis sese petition!
opponat, seu quia negat petitorem possessionem habere (verosimiliter dicere voluerunt: „op grond dat deoppo-
i ) Vide: BACHIENE, 1. 1. pag. 2 7 .
40
„ sant beweert zelf het bezit te hebben"), sen quia is qui sese opponit contenait sese esse dominum. At an alii casus existere possunt, quo quis sese possit opponere?
Haud video. Jam vero si video Oppositionen! his uni- cis casibus posse fieri, nenne melius fuisset si legisla- tor expressis verbis id dixisset, sin minus in cod. de ineth. proc. at certe in codice civili ?
Arti 804 et 805 non valde perspicui esse videntur.
Quid significat, quod in priori articulo est statutum, ut causa agatur in voege, als ten aanzien van vorderingen in zalen van bezitregt is voorgeschreven, si de posses- sion petitoris lis est ')?
Quod pertinet ad rationem procedendi in actionibus possessore, nihil, quantum scio, praeceptum est nisi quod eo modo peragi possint, qui apud nos summiere be- handeling vocatur. (Art. 115 n«. 4 cod. de meth. proc.
Ind.) Quod tarnen si legislator indicare voluisset, sim- pliciter dixisset litigantibus ratiouem esse sequendain procedendi, quae in ejusmodi causis (nempe in causis,
') Art, 804 sic audit:
„ Wanneer het bezit van den verzoeker door den opposant wordt
„betwist, zal het regtsgeding worden gevoerd in voege als ten aan-
„zieu van vorderingen in zaken van bezitregt is voorgeschreven, en
„het verzoek om eigendomsuitwijzing zal worden afgewezen, indien
„ de verzoeker blijkt niet in het bezit te zijn van de in geschil zijnde
„goedereu: onverminderd het regt van den laatstgenoemden om op
„de gewone wijze ten petitoire te ageren."
quae summier appellante) lege praescripta est. Verosi- ïniliter igitur aliud quid voluit: sed quidnam sibi vo- luerit frustra quaesivi. In art. 550 et sqq. cod. civ.
Ind. quidem a g i t e de actionibus ad retinendam atque recuperandam possessionem; sed quod ibi legitur perti- net ad naturam et essentiam earum actionum, non vero ad rationein qua in ejusmodi causis proceditur. Pac tarnen, legislatorem in art. 804- cod. de meth. proc.
Ind. ob oculos habuisse praecepta juris civilis de actionibus possessoriis, fieri tarnen non potent, ut adhi- beantur in peculiari ratione procedendi, de qua hic sermo est. Neutra enim pars cupit possessoriam petitionem sibi adjudicari: altera pars cupit judicis sententiam de do- minio: itaque de eo quod a lite de possessione pror- sus est alienum. (Art. 103 cod. de meth. proc. Ind.) Al- tera pars huic petitioni sese opponit, nec quidquam aliud postulat, nisi ut causa cadat, qui petivit, ut jus domina adjudicetur. Quapropter quantum qualeque jus opponent] sit a judice declarari non poterit, nec quid- quam aliud net nisi quod petitori juris domina ad- judicatio denegetur. Quodsi opponens, sese possidere
contendens, in possessione veut retineri aut restitui, non simul cum oppositione petere poterit, sed aliam actio- nem instituere necesse ei erit.
Aeque minus validam causam reperi, cur in art. 805 statutum sit „dat er geprocedeerd wordt als in zaken
„van gewone hehandeling, indien de opposant beweert
u
„eigenaar te zijn van de in geschil zijnde goederen ')."
Modus procedendi in causis ordinariis (van gewone be- handeling) opponitur modo procedendi in causis hrevi- oris processus (summiere behandeling; art. 116 cod. de meth. proc. Ind.). Art. 805 ergo significant, si quis sese opponit petitioni ut jus dominii adjudicetur, ipse jure dominii uti sese contendens, methoduin procedendi non fore quemadmodum in causis brevioris processus locum habet. Sed unicum discrimen inter causas brevioris pro- cessus et ordinarias consistit in breviore procedendi ra- tione, in iis causis, quas ipsa lex tamquam breviori pro- cedendi ratione obnoxias distinguit. (Vide: art. 115 cod.
de meth. proc. Ind.) De iis actionibus, de quibus nihil dictum est, régula valet, quod ordinario modo agendae sunt. Supervacanemn igitur videtur, quod hac de re pe- culiare quid est constitutum, quin imo minus recte fac- tum potest di ci, quoniam ansa praeberi potest conjec- turis a legislatoris voluntate alienis, variisque in praxi difficultates atque erroribus.
Quaestio, ni fallor, majoris momenti sese offert, si petitioni alicujus ut dominium dijudicetur non uuus,
') Art. 805 sic audit.
,, Indien de opposant beweert eigenaar te ziju van de in geschil ,,zijnde goederen, wordt geprocedeerd als ia zaken van gewone be-
„handeling, en de opposant wordt ongegrond verklaard in zijn ver-
„zet, wanneer hij in gebreke blijft om zijn regt van eigendom te
„bewijzen."
cujus interest, sese opponit, sed si plures, a se invi- cem prorsus alieni. Secundum expressum art. 803 prae- ceptum singuli oppositionis declarationein inscribendain curare debent in actis (ter griffie), et intra mensem pe- titorem ordinario modo in judicium citare (dagvaarden) debent. Hoc casu quot sunt opponentes, tot et htes erunt, quae tarnen omnes eodem tendunt, nempe ut dijudicetur utrum jure petitum sit nee ne. Nonne singu- lis istis opponentibus facultas dari potuit in lite m- terveuiendi (het middel van voeging of tusschenkomst), ut in art. 279 et sqq. cod. de meth. proc. Ind. prae- ceptum est, quo facto lites multo fièrent simpliciores?
Puto non difficile fore quaestionem solvere, sed simul credo, quoniam in praeeepto de juris dominii adjudica- t i o n non remittitur ad praecepta de interventione, haec praecepta adhiberi non posse in litibus de adju- dication dominii.
De eo quod in art. 808 statutum est, duae mihi restant observationes. Statutum est, ut unusquisque, cujus interest, etiam per annum post ultimam pro- mulgationem seutentiae in oppositionem venire pos- sit modo, qui statutus est de sententiis per contuma- ciam latis '). Oui bono, rogo, ut petitionis eventus diu-
' ) Art. 808 sic audit:
„ Gedurende den tijd van e'én jaar nadat de laatste aaukondiging in
„de Nederlandsche Staatscourant heeft plaats gehad, kan ieder be-
44
tius in incerto sit? Estne, ut summa prudentia ad- hibeatur in re tanti momenta', quia qui ex justo titulo dominus est, dominio privari posset? Quae quum ita sint, eodem perventum esset, si, loco sententiae, ipsa pe- titio promulgaretur, in diario Civitatis insereretur, eaque promulgatio saepius iteraretur. Idque eo magis profice- ret, quoniam opera et sumtus non impenderentur nisi eo temporis momento, quo sententia sine ullo erroris periculo fem posset.
Altera observatio spectat rationem procedendi si quis sese latae sententiae velit opponere. Oppositio fieri de- bebit eodem modo qui statutus est de sententiis per con- tumaciam latis, ideoque hoc casu adhibendi videutur
,, langhebbende, die niet reeds vroeger is opgekomen ingevolge liet
„ tweede lid van art. 802, zicli tegen het vonnis verzetten, op de
„wijze als ten aanzien vau# vonnissen bij verstek is voorgeschreven."
,, Indien voor den afloop van even gcmelden termijn geen verzet
„heeft plaats gehad, gelijk mede wannneer liet binnen dien termijn
„ gedaan verzet is ongegrond verklaard, zal de griffier van den
„Raad van Justitie, na ommekomst van den termijn van hoogei be- ,,1'oep, of van dien van cassatie, indien de raad in hethoogerressort
„heeft rcgtgesproken, eene schriftelijke veiklaring afgeven, ten be- lwijze dat het vonnis van eigendomsuitwijzing voor geen verzet meer
„vatbaar is, en wordt dit vonnis door of namens den belanghebbende
„ten kantore van de bewaring van hypotheken binnen welks kring de
„goederen gelegen zijn, ouder overlegging der gemelde verklaring,
„ openbaar gemaakt, in voege als bij het Burgerlijk Wetboek is voor-
„ geschreven."
artt. 85 et 86 cod. de meth. pioc. Ind. Jam vero non inquiram, an juris praeceptis conveniens sit de senten- tia loqui per contumaciam lata et de oppositione contra facienda, ubi numquam in jus vocatio vel citatio facta est: hoc tantum rogo, quomodo methodus procedendi, quae observatur in sententiis per contumaciam latis, in hoc peculiari processu in usum venire possit; aliis ver-
bis, utrum praeceptum art. 803 sequendum sit, nee ne ? Nonne declaratio oppositions fieri debebit apud ac- tuarium (ter griffie) atque inscriptio in acta? Eespon- deo: si observatur quod in art. 808, alinea prima, prae- ceptum est; at, quomodo hoc casu declaratio, quam actuarius secundum alineam seeundam proferre debet, probatiom' poterit inservire, oppositionem locum non habuisse ?
Ut ut est, hoc satis ex hisce mihi prodire videtur op- tandum esse, ut ne a legislature praecepta ad aliud ar- gumentum transferantur, nisi ambo argumenta prorsus similia atque inter se cougruentia sint, Minimum quod intercedit discrimen ansain praebere potest magnis diffi- cultatibus, quae non orirentur, si legislator non remit- teret lectorem uno verbo ad praecepta praecedentia, sed potius eadem haecce praecepta transcriberet et praecep- tis adjiceret de argumente, quod ordinäre vellet. Quod si faceret, difficultates per se statim ab initio apparo- rent, quae nunc demum in praxi discuntur in detri- mentum ejus, qui litigat.
46
Haec sufficiant tamquam specimen obervationum de praeceptis ex cod. de meth. proc. Ind. in c. c, quae ar- gumentum spectant in legislatione Neerlandica igno- tum, quaeque praecepta, nisi omnia me fallunt, num- quam hue usque usu venerunt in praxi.
