Consumentenmonitor najaar 2012 - Hypotheken

(1)

(2)

Leeswijzer

 Voor u ziet u de rapportage van de Consumentenmonitor, uitgevoerd in het najaar van 2012. Het betreft hier het deelonderwerp “hypotheken”.

 In het rapport wordt aandacht besteed aan recente sluiters van een hypotheek. Er wordt ingegaan op het profiel, het oriëntatie- en afsluitproces, beloning en nazorgdiensten.

 Indien mogelijk zijn resultaten vergeleken met voorgaande metingen.

 Alle verschillen tussen AFM segmentatie (kijk voor meer informatie in de bijlage), leeftijdsgroepen,

opleidings-, inkomens- en vermogensniveau die zijn beschreven, zijn significant.

(3)

1. Management Summary

2. Onderzoeksresultaten in detail

 Hypotheeksluiters

 Oriëntatie- en afsluitproces

 Beloning 3. Bijlagen

 Achtergrond

 Onderzoeksverantwoording

 Contact

Inhoudsopgave

(4)

Management Summary

(5)

Hypotheeksluiters

 Ruim één derde van de afgesloten hypotheken is een nieuw gesloten hypotheek door een starter.

 Verhoudingsgewijs zijn er steeds minder oversluiters bij de nieuwe hypotheekproductie.

 Steeds minder hypotheeksluiters kiezen voor een aflossingsvrije hypotheek, maar voor een

hypotheekvorm met vermogensopbouw die meer zekerheid biedt, zoals een spaar-, bankspaar- of een vorm waarbij wordt afgelost zoals de annuïteitenhypotheek.

 In twee op de vijf recent gesloten hypotheken zit een bankspaarcomponent. Deze hypotheekvorm is met name in trek bij starters en herintreders.

 Het aantal recent gesloten annuïteitenhypotheken is door de aangekondigde fiscale wetswijziging (verplicht aflossen om hypotheekrenteaftrek te behouden) sterk toegenomen.

 De aflossingsvrije hypotheekbezitter heeft meer kennis van de kenmerken van een volledig

aflossingsvrije hypotheekvorm dan de niet-bezitter. Het kennisniveau over deze hypotheekvorm is over het algemeen verslechterd.

 Ruim vier op de vijf hypotheken is met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afgesloten. Het aandeel hypotheken dat met NHG is afgesloten, is sterk toegenomen.

Management Summary -1-

(6)

Oriëntatie- en afsluitproces

 Vrijwel alle hypotheeksluiters laten zich informeren middels een persoonlijk adviesgesprek.

 Iets meer dan twee op de vijf hypotheeksluiters wint informatie in bij een adviseur of medewerker van de bank.

 Bijna de helft van de hypotheeksluiters heeft meerdere oriëntatie- of adviesgesprekken gevoerd.

 Circa één op de vijf hypotheeksluiters die een adviesgesprek heeft gehad, heeft het dienstverleningsdocument nooit ontvangen.

 Hypotheeksluiters die het dienstverleningsdocument ontvangen hebben, lezen het document door.

Slechts één op de vijf sluiters, die het document heeft doorgelezen, heeft het document daadwerkelijk gebruikt. De belangrijkste aspecten van het document voor hypotheeksluiters zijn het verkrijgen van inzicht in de dienstverlening en de vergoeding van de adviseur.

 Hypotheeksluiters besteden gemiddeld twaalf uur aan de keuze voor het soort hypotheek en de

geschikte aanbieder: Hiervan wordt gemiddeld zeven uur besteed aan gesprekken met adviseurs en vijf uur om zelf informatie te zoeken.

 Een persoonlijk gesprek is de meest gangbare wijze voor het afsluiten van een nieuwe hypotheek.

 Sluiters die de hypotheek onderbrengen bij een hypotheekwinkel ontvangen de meeste ondersteunende documentatie.

Management Summary -2-

(7)

Beloning en nazorgdiensten

 Adviseurs die werken voor een hypotheekwinkel en adviseurs die werken bij of als een intermediair maken de vergoeding die zij ontvangen voor de diensten die ze leveren het meest transparant.

 Eén op de drie hypotheekadviseurs wordt beloond op basis van een van tevoren afgesproken bedrag (fixed fee). Bij tussenpersonen en hypotheekwinkels wordt meer dan de helft beloond op basis van fixed fee.

 Bij het afsluiten van de hypotheek onderhandelt circa één op de vier sluiters over de kosten van het hypotheekadvies die aan de adviseur moet worden betaald.

 Meer dan de helft van de recente hypotheeksluiters maakt een exacte begroting van de toekomstige inkomsten en uitgaven om te zien of de hypotheeklasten opgebracht kunnen worden.

Management Summary -3-

(8)

Onderzoeksresultaten in detail

(9)

Hypotheeksluiters

(10)

Eén op de drie recente hypotheeksluiters is een starter

 Ruim één derde (34%) van de nieuw afgesloten hypotheken is afgesloten door een starter op de koopwoningmarkt.

 Drie kwart van de starters (73%) is jonger dan 34 jaar.

 Binnen de leeftijdscategorie 55 jaar is bijna de helft van de recente sluiters (45%) een oversluiter. Zij hebben de hypotheek vervangen (overgesloten) en zijn in dezelfde koopwoning blijven wonen.

34

25

23

7

5

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Starter

Oversluiter

Doorstromer

Verbouwer

Herintreder

Overig

Type hypotheeksluiter

Alle recente sluiters hypotheek n = 344

(11)

Aandeel vervangingshypotheken loopt verder terug

 De daling van het aantal oversluiters (van 39% in voorjaar 2011 naar 25% in najaar 2012) is doorgezet.

 Ruim één derde van de recent gesloten hypotheken (34%) is een hypotheek voor starters op de koopwoningmarkt. De explosieve groei van het aandeel startershypotheken in de voorjaarsmeting is gestagneerd.

26

30

32

25 26 26

36

34

24

22 20

17 18

20 19 23

5 3

4

7 21

25

29

34

39

34

27

25

20

14 13

10

7

10

7

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Starter Doorstromer Herintreder Oversluiter Verbouwer

Type hypotheeksluiter

Alle recente sluiters hypotheek

N = 480 N = 358 N = 410 N = 351 N = 419 N = 374 N = 397 N = 344

(12)

Steeds minder sluiters kiezen voor aflossingsvrije hypotheekvorm

 Steeds minder sluiters kiezen voor een aflossingsvrije hypotheek (47%). Daar staat tegenover dat hypotheken waar sprake is van zekere vermogensopbouw of alossen (spaarhypotheken,

bankspaarhypotheken en annuïteitenhypotheken) steeds vaker gesloten worden.

 De aflossingsvrije hypotheek is de meest gesloten hypotheekvariant in Nederland, maar neemt af.

 In de huidige najaarsmeting kiezen starters (48%) en hoogopgeleiden (46%) vaker voor een

bankspaarhypotheek. De aflossingsvrije hypotheek is met name in trek bij sluiters ouder dan 45 jaar (61%) en huishoudens met een laag inkomen (69%). Starters op de koopwoningmarkt (31%) sluiten minder vaak een aflossingsvrije hypotheek af.

62 64

61 60

65

56

54

47

30

33 35

27

23 24 22

26

9

15 17

22

31

39 38

7

4

5

3 10

7

10 10 11

16

19

5 4 5

3

5

6

4

0 10 20 30 40 50 60 70

Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Bankspaarhypotheek

Beleggingshypotheek Een andere hypotheekvorm Weet ik niet

Kunt u aangeven wat voor hypotheekvorm u recent heeft afgesloten?

N = 480 N = 358 N = 410 N = 351 N = 419 N = 374 N = 397 N = 344

(13)

Bankspaarhypotheek maakt grootste deel uit van hypotheekbedrag bij starters en herintreders

 Bij starters (38%) en herintreders (39%) is de bankspaarhypotheek in trek. Ongeveer bij twee op de vijf hypotheeksluiters maakt deze vorm het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.

 De aflossingsvrije hypotheek maakt bij bijna een derde van de verbouwers (29%) het grootste deel van het hypotheekbedrag uit.

21

7

25

8

29

33

29

38

27

39

23

18

20

25

21

16

10

17

20

10

8

18

29

8

7

9

19

7

0

6

3

8

5

7

10

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Totaal

Starter

Doorstromer

Herintreder

Oversluiter

Verbouwer

Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek Spaarhypotheek Andere hypotheekvorm De onderdelen zijn even groot Weet ik niet

Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het

hypotheekbedrag van uw huidige hypotheek?

Alle Recente sluiters hypotheek n = 344

N = 344

N = 97

N = 78

N = 25

N = 95

N = 27

(14)

Opkomst annuïteitenhypotheek ten koste van aflossingsvrije hypotheek

 Er is een opvallende stijging in de categorie andere hypotheekvorm. Hierbij is de groei (van 10% naar 17%) grotendeels veroorzaakt door een toename van het aantal gesloten annuïteitenhypotheken. Vanaf 2013 moeten huiseigenaren nieuwe leningen in maximaal 30 jaar volledig en ten minste annuïtair aflossen om recht op hypotheekrenteaftrek te behouden. De huidige recente sluiters lijken hierdoor nu al vaker te kiezen voor deze hypotheekvorm.

 De aflossingsvrije hypotheek (21%) maakte enkele jaren het grootste deel uit van het hypotheekbedrag.

Vanaf augustus 2011 geldt in Nederland een nieuwe versie van de Gedragscode Hypothecaire

Financieringen volgens welke het aflossingsvrije gedeelte van de hypotheek wordt beperkt tot maximaal 50%

van de marktwaarde van de woning. De sterke daling kan hier grotendeels door verklaard worden.

Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het

hypotheekbedrag van uw huidige hypotheek?

Alle recente sluiters hypotheek Annuïteiten

hypotheek Voorjaar 2012  4%

Najaar 2012  11%

51

45

40

44

47

36

29

21

7

11 11

17

16

25

31

29

20

27 26

21

17 17 18 20

9

6 8 8 8 9 10

17

4 6

5

5 5

8

6 4

7

4 6 6 6 6

0 10 20 30 40 50 60

Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek Spaarhypotheek

Andere hypotheekvorm De onderdelen zijn even groot Weet ik niet

N = 480 N = 358 N = 410 N = 351 N = 419 N = 374 N = 397 N = 344

(15)

Aflossingsvrije hyp. bezitters hebben meer kennis van de aflossingsvrije vorm dan niet-bezitters

 De aflossingsvrije hypotheekbezitter heeft meer kennis van de kenmerken van een volledig aflossingsvrije hypotheekvorm dan de niet-bezitter. Zij beseffen vaker dat er niet hoeft worden afgelost tijdens de looptijd (63%), er geen directe vermogensopbouw is (54%), dat er rente over de volledige lening betaald wordt tijdens de looptijd (53%) en dat er aan het einde van de looptijd mogelijk een restschuld overblijft (51%).

 Laagopgeleiden bezitten relatief vaak een aflossingsvrije hypotheek (69%) en hebben de minste kennis van de kenmerken van de aflossingsvrije hypotheek. Slechts één op de vijf beseft dat er geen sprake is van vermogensopbouw (22%) en dat er mogelijk een restschuld ontstaat aan het einde van de looptijd (22%).

63

54

53

51

10

2

10

49

38

41

8

4

17

0 10 20 30 40 50 60 70

Hypotheek hoeft niet te worden afgelost tijdens looptijd

Geen vermogensopbouw

Rente over volledige lening betaald tijdens looptijd

Aan het einde van looptijd mogelijke restschuld

Fiscaal voordeel is niet maximaal

Geen van bovenstaande kenmerken van toepassing

Weet ik niet

Wel aflossingsvrije hypotheek (component) Geen aflossingsvrije hypotheek (component)

Welke kenmerken zijn volgens u van toepassing op een volledig aflossingsvrije hypotheek? Meer antwoorden mogelijk

(16)

Kennisniveau over de kenmerken van een volledig aflossingsvrije hypotheek opnieuw verslechterd

 Het kennisniveau over de kenmerken van een volledig aflossingsvrije hypotheek is verslechterd. Recente sluiters zijn minder goed gaan beseffen dat er restschuld overblijft aan het einde van de looptijd (van 53%

naar 46%). Ook de groep sluiters die aangeeft niet te weten wat de kenmerken zijn van een volledig aflossingsvrije hypotheek is gegroeid (van 10% tot 14%).

* Het kenmerk “De hypotheek hoeft niet te worden afgelost” is uitgebreid met de tekst “tijdens de looptijd” en mag hierdoor niet vergeleken worden met voorgaande metingen.

46

45

56

9

3

14

53

44

45

41

6

4

10

57

54

48

10

1

10

56

52

47

45

8

3

10

53

46

52

7

3

12

55

47

5

3

18

0 10 20 30 40 50 60 70

Aan het einde van looptijd mogelijke restschuld

Geen vermogensopbouw

Rente over volledige lening betaald tijdens looptijd

Hypotheek hoeft niet te worden afgelost (gedurende looptijd)*

Fiscaal voordeel is niet maximaal

Geen van bovenstaande kenmerken van toepassing

Weet ik niet

Najaar 2012 Voorjaar 2012 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Najaar 2010 Voorjaar 2010

Welke kenmerken zijn volgens u van toepassing op een volledig aflossingsvrije hypotheek? Meer antwoorden mogelijk

N = 410 N = 351

N = 419 N = 374

N = 397 N = 344

(17)

Aandeel nieuwe hypotheken met Nationale Hypotheek Garantie is gestegen

 Ruim vier op de vijf hypotheken is met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afgesloten. Het aandeel hypotheken dat met NHG is afgesloten, is toegenomen (van 74% tot 82%).

 Hypotheken van starters (94%) worden vaker met NHG gesloten dan hypotheken van doorstromers (66%).

 Bij 55+ers (47%) en sluiters met veel vermogen (65%) is het aandeel dat een hypotheek met NHG heeft gesloten lager dan in andere segmenten.

82 74 74 70

94 81

88 79 66 61 57

57

16 22 21 25

6 15

10 17 30 34 34

37

1 3 5 4

3 2 4 4 5 9

5

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Najaar 2012 Totaal Voorjaar 2012 Totaal Najaar 2011 Totaal Voorjaar 2011 Totaal Najaar 2012 Starter Voorjaar 2012 Starter Najaar 2011 Starter Voorjaar 2011 Starter Najaar 2012 Doorstromer Voorjaar 2012 Doorstromer Najaar 2011 Doorstromer Voorjaar 2011 Doorstromer

De hypotheek voor de woning is met NHG afgesloten De hypotheek voor de woning is zonder NHG afgesloten Weet ik niet

Heeft u de hypotheek voor de woning met of zonder Nationale Hypotheek Garantie afgesloten?

Recente sluiters hypotheek die een woning hebben gekocht

N = 212

N = 188

N = 181

N = 117

N = 99

N = 106

N = 80

N = 76

N = 75 N = 200

N = 97

N = 78

(18)

Starters maken nauwelijks gebruik van de starterslening

 De starterslening wordt verstrekt door +/- 200 gemeenten in Nederland. Deelnemende gemeenten

reserveren budget voor verstrekking van de starterslening. Slechts enkele starters op de koopwoningmarkt (3%) hebben gebruik gemaakt van de starterslening (extra (tijdelijke) renteloze lening bovenop de

hypotheek).

3

96 2

Ja Nee Weet ik niet

Heeft u bij de aankoop van uw woning gebruik gemaakt van een starterslening?

Recente sluiters hypotheek die voor het eerst een koopwoning hebben gekocht

n = 97

(19)

Oriëntatie- en afsluitproces

(20)

Vrijwel alle sluiters hebben een persoonlijk gesprek gevoerd om zich te laten informeren

 Vrijwel alle hypotheeksluiters (93%) laten zich informeren middels een persoonlijk adviesgesprek.

 Beheersten hebben naast het adviesgesprek beduidend vaker internet (41%) en folders, brochures of tijdschriften (9%) gebruikt. Adviesgevoeligen (16%) maken het minst gebruik van online oriëntatie via internet.

 Naast beheersten zijn het met name de hoogopgeleide sluiters (36%) en sluiters met een hoog inkomen (36%) die het internet opgaan om informatie over de hypotheek te verkrijgen.

 Een vijfde van de huishoudens (20%) met een laag inkomen laat zich niet persoonlijk informeren.

93

28

6

5

1

2

1

92

41

8

9

1

4

1

93

28

5

0

4

94

16

3

2

1

2

1

85

30

10

0

5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Persoonlijk gesprek

Internet

Telefonisch

Schriftelijk

Tv of radio

Op andere wijze

Niet geïnformeerd

Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden

Op welke manier heeft u zich laten informeren voordat u deze hypotheek heeft afgesloten? Meer antwoorden mogelijk

(21)

Sluiters gaan het vaakst naar de bank voor een adviesgesprek

 Iets meer dan twee op de vijf hypotheeksluiters (42%) wint informatie in bij een adviseur/medewerker van de bank. Met name doorstromers (56%) gebruiken het bancaire kanaal voor hypotheekadvies.

 Oversluiters (52%) maken het meest gebruik van een assurantietussenpersoon als adviespartner voor het sluiten van de hypotheek. Een relatief kleine groep van de oversluiters (24%) maakt gebruik van

hypotheekwinkels.

 Sluiters in de leeftijdscategorie 55+ (55%) en huishoudens met een hoog inkomen (52%) maken relatief vaak gebruik van het advies van een medewerker van de bank.

42

37

35

4

1

35

34

43

3

0

56

26

37

4

2

35

40

45

11

0

38

52

24

1

2

45

36

21

5

0

0 10 20 30 40 50 60

Een adviseur/medewerker van de bank

Een (assurantie)tussenpersoon

Een adviseur/medewerker van een hypotheekwinkel

Een adviseur/medewerker van een verzekeringsmaatschappij

Geen van bovenstaande

Totaal Starter Doorstromer Herintreder Oversluiter Verbouwer

Met welk type adviseur heeft u een adviesgesprek gehad? Meer antwoorden mogelijk

(22)

De hypotheekwinkel wordt weer vaker ingeschakeld bij het adviesgesprek

 Sluiters van een hypotheek hebben deze najaarsmeting vaker een adviesgesprek gevoerd bij een hypotheekwinkel, na een dip tijdens de voorjaarsmeting 2012 en najaarsmeting van 2011.

 Er worden steeds minder gesprekken gevoerd met medewerkers van een verzekeringsmaatschappij (4%).

 Er wordt met steeds minder verschillende adviseurs een adviesgesprek gevoerd. In 2012 voerde sluiters gemiddeld 1,2 gesprekken met verschillende type adviseurs. In het najaar van 2010 (1,6) en het voorjaar van 2011 (1,5) lag het aantal gesprekken met verschillende type adviseurs beduidend hoger.

42

37

35

4

45

40

29

6

39

29

6

40

52

43

13

47

63

38

11

0 10 20 30 40 50 60 70

Een (assurantie)tussenpersoon

Een adviseur/medewerker van de bank

Een adviseur/medewerker van een hypotheekwinkel

Een adviseur/medewerker van een verzekeringsmaatschappij

Najaar 2012 Voorjaar 2012 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Najaar 2010

Met welk type adviseur heeft u een adviesgesprek gehad? Meer antwoorden mogelijk

N = 351 N = 419

N = 374 N = 397

N = 344

(23)

Bijna de helft van de hypotheeksluiters heeft

meerdere oriëntatie- of adviesgesprekken gevoerd

 Bijna de helft van de hypotheeksluiters (45%) heeft meerdere oriëntatie- en/of adviesgesprekken gevoerd.

 Bij herintreders (66%) ligt het percentage, dat meerdere adviesgesprekken heeft gevoerd, hoger dan gemiddeld.

 Hypotheeksluiters van 55 jaar en ouder (69%) en laagopgeleide sluiters (70%) voeren vaker één adviesgesprek.

 Beheersten (58%) en hoogopgeleide sluiters (54%) voeren net als herintreders vaker meerdere adviesgesprekken.

55

54

48

34

61

84

27

31

37

24

8 18

20

30

15

8

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Totaal

Starter

Doorstromer

Herintreder

Oversluiter

Verbouwer

1 adviseur 2 adviseurs 3 of meer adviseurs

Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u een oriëntatie- en/of adviesgesprek gehad?

Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad n = 338

N = 338

N = 97

N = 75

N = 25

N = 92

N = 27

(24)

Eén op de vijf hypotheeksluiters heeft geen dienstverleningsdocument ontvangen

 Adviseurs van hypotheken zijn verplicht om een dienstverleningsdocument aan klanten te overhandigen waarop informatie over de dienstverlening van de adviseur en de vergoeding van de adviseur staat. Circa één op de vijf hypotheeksluiters die een adviesgesprek heeft gehad (17%), heeft dit document nooit ontvangen.

60

11

17

12

57

12

18

14

0 10 20 30 40 50 60 70

Ja

Ja, maar niet van alle adviseurs

Nee

Weet ik niet

Najaar 2012 Voorjaar 2012

Heeft u van uw adviseur(s) een dienstverleningsdocument ontvangen?

Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad

N = 338 N = 383

(25)

Het dienstverleningsdocument wordt doorgelezen, maar driekwart gebruikt het niet

 Hypotheeksluiters die het dienstverleningsdocument ontvangen hebben, lezen het document door (87%).

Slechts één op de vijf sluiters (18%) die het document hebben doorgelezen gebruiken het document daadwerkelijk.

 Het documentgebruik om adviseurs met elkaar te vergelijken is ten opzichte van de voorjaarsmeting afgenomen (15% naar 9%).

 Het segment Beheersten gebruikt het document vaker dan andere segmenten om adviseurs met elkaar te vergelijken (16%).

37

34

9

4

9

36

33

15

7

3

7

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Ik heb het dienstverleningsdocument vluchtig doorgelezen

Ik heb de informatie tot mij genomen, maar niets gedaan

Ik heb obv het document adviseurs met elkaar vergeleken

Het dienstverleningsdocument is doorslaggevend geweest

Ik heb het dienstverleningsdocument niet doorgelezen

Geen van bovenstaande

Gebruik

dienstverleningsdocument: Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing?

Recente sluiters hypotheek die dienstverleningsdocument hebben ontvangen

N = 236 N = 262

(26)

Inzicht in de dienstverlening en de vergoeding van de adviseur zijn van belang in document

 Diegenen die het dienstverleningsdocument hebben gelezen, vinden het inzicht in de dienstverlening (38%) en de vergoeding (37%) de belangrijkste aspecten van het document.

38

37

13

8

5

40

38

11

6

4

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Het inzicht in de dienstverlening van de adviseur

Het inzicht in de vergoeding die de adviseur ontvangt

De mogelijkheid om adviseurs met elkaar te vergelijken

De maatschappijen waarmee de adviseur zaken doet

Anders

Wat vindt u het belangrijkste aspect van het

dienstverleningsdocument?

Recente sluiters hypotheek die dienstverleningsdocument hebben gelezen

N = 227 N = 254

(27)

Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 6,7 uur aan gesprekken met adviseurs

 Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 6,7 uur aan gesprekken met adviseurs om een juiste keuze te maken voor soort hypotheek en aanbieder.

 55+ers (4,6 uur) en gemaksgeoriënteerden (5,0 uur) besteden gemiddeld de minste tijd aan adviesgesprekken.

 Ambitieuzen (7,8 uur), sluiters met veel vermogen (8,6 uur), starters (7,8 uur) en herintreders (8,4 uur) spenderen gemiddeld de meeste tijd aan adviesgesprekken.

Hoeveel uur hebben alle

gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd?

17

28

27

15

13

0 5 10 15 20 25 30

1 à 2 uur

3 à 4 uur

5 tot 8 uur

8 tot 12 uur

12 uur of meer

(28)

De gesprekstijd met de hypotheekadviseur loopt verder op

 Sluiters van een hypotheek trekken meer tijd uit voor adviesgesprekken in vergelijking met 2010 en 2011. Hoeveel uur hebben alle

gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd?

Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad

N = 307 N = 320 N = 389 6,5 uur

6,2 uur

5,7 uur Gemiddeld

aantal uur

N = 340 6,7 uur

17

15

19

28

31

33

26

27

24

23

20

15

18

16

18

13

11

9

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Najaar 2012

Voorjaar 2012

Najaar 2011

Najaar 2010

1 à 2 uur 3 à 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer

(29)

Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 5 uur om zelf informatie te zoeken

 Naast adviesgesprekken besteden hypotheeksluiters gemiddeld 5 uur aan het zelf zoeken van informatie om een juiste keuze te kunnen maken voor de soort hypotheek en de aanbieder.

 Beheersten (7,5 uur) en starters (7,3 uur) bouwen voor het zelf zoeken van informatie de meeste tijd in.

 Verbouwers (3,0 uur) en ambitieuzen (3,3 uur) besteden de minste tijd in het zelf zoeken van informatie om een goede keuze te maken voor de soort hypotheek en de aanbieder.

Hoeveel uur heeft u, buiten de adviesgesprekken, zelf besteed om een goede keuze te kunnen maken?

N = 340

N = 120

N = 52

N = 153

N = 15

5,0 uur

7,5 uur

3,3 uur

3,7 uur

3,8 uur Gemiddeld

aantal uur

51

31

64

63

47

17

20

16

15

22

17

22

15

13

25 8

15

3

4 8

13

4

5

6

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Totaal

Beheersten

Ambitieuzen

Adviesgevoeligen

Gemaksgeorienteerden

1 à 2 uur 3 à 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer

(30)

Vrijwel alle hypotheken worden door middel van een persoonlijk gesprek afgesloten

 Een persoonlijk gesprek bij een tussenpersoon, adviseur of medewerker van een bank/verzekeraar is de meest gangbare wijze voor het afsluiten van een nieuwe hypotheek (92%).

 Oversluiters (7%) sluiten vaker via de post (dus zonder tussenkomst van een adviseur of medewerker)

 Gemaksgeoriënteerden (71%), 55+ers (85%) en oversluiters (85%) sluiten minder vaak door middel van een persoonlijk gesprek.

92 3 2 2 1

Door middel van een persoonlijk gesprek Via de post Via internet Telefonisch Op een andere wijze

Op welke wijze (medium) heeft u uw hypotheek afgesloten?

(31)

Bij de assurantietussenpersoon en het bancaire kanaal worden de meeste hypotheken gesloten

 Twee derde van de recente hypotheeksluiters heeft deze via een tussenpersoon of bij een bank afgesloten.

 De groei van het sluiten via de onafhankelijke adviseur is gedaald (van 41% naar 35%). Daarentegen is het sluiten via een hypotheekketen populairder geworden (19% naar 23%).

 Het zijn met name 25-34 jarigen (33%) en starters op de koopwoningmarkt (33%) die gebruik hebben gemaakt van een hypotheekwinkel.

 Waar 55+ers (48%) vaak kiezen voor het bancaire kanaal, sluiten oversluiters (50%) relatief vaak via een assurantietussenpersoon.

38

44

38

37

31 37 35

31 31

35

41

18 18

22

19 19

23

3 4 5 5

3 3

2 3 3

2 1 2 2

2 1

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Bank Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Verzekeringsmaatschappij Ander kanaal Weet ik niet

Bij wie of welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten

N = 410 N = 351 N = 419 N = 374 N = 397 N = 344

(32)

Hypotheekketens verstrekken de meeste informatiedocumenten

 Sluiters die de hypotheek onderbrengen bij een hypotheekwinkel ontvangen de meeste documentatie van adviseurs of medewerkers.

 Hypotheekwinkels (71%) verstrekken vaker het dienstverleningsdocument.

 De mate waarin informatie ontvangen wordt lijkt mede afhankelijk van de sluiter zelf. Hogeropgeleiden (66%) geven aan vaker 3 of meer verschillende informatiedocumenten te hebben ontvangen dan lageropgeleiden (49%) en 55+ers (39%).

86

61

54

86

58

55

42

89

66

71

63

87

64

49

61

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Hypotheekofferte en voorwaarden

Financiële bijsluiter

Dienstverleningsdocument

Brochure(s) en productinformatie

Totaal Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Bank

Welke documenten heeft u ontvangen partij waarbij u uw hypotheek heeft afgesloten? Meer antwoorden mogelijk.

Alle recente sluiters hypotheek die weten via wie of welk kanaal de hypotheek gesloten is

n = 340

(33)

Beloning

(34)

Assurantietussenpersonen en hypotheekwinkels maken over het algemeen de beloning transparant

 Adviseurs die werken voor een hypotheekwinkel maken de vergoeding die zij ontvangen voor de diensten die ze leveren het meest transparant (91%). Ook assurantietussenpersonen laten weten op welke wijze zij worden betaald (88%).

 Ruim de helft van de adviseurs bij banken en verzekeraars (55%) geeft inzicht in de beloning voor geleverde diensten.

27

14

34

12

3

10

31

17

40

6

22

16

53

3

6

25

11

19

23

7

15

0 10 20 30 40 50 60

De adviseur heeft dit mondeling aangegeven

De adviseur heeft een schriftelijk document meegegeven

De adviseur heeft dit mondeling en schriftelijk aangegeven

De adviseur heeft dit niet aangegeven

Ik heb geen gebruik gemaakt van de adviseur

Weet ik niet

Totaal (Assurantie)tussenpersoon Hypotheekketen Direct (Bank+verzekeraar)

Op welke wijze heeft de adviseur aangegeven hoe hij voor zijn diensten wordt beloond?

(35)

Fixed fee en provisie zijn de meest voorkomende beloningsvormen

 Eén op de drie hypotheekadviseurs (32%) wordt beloond op basis van een van tevoren afgesproken bedrag (fixed fee). Bij tussenpersonen (52%) en hypotheekwinkels (50%) wordt meer dan de helft beloond op basis van fixed fee.

 Circa één vijfde van de personen die direct bij de bank of verzekeraar gesloten heeft (19%), denkt dat het advies gratis is.

33

20

12

11

2

1

6

14

52

26

5

2

5

9

50

25

6

4

11 6

12

19

31

1

2

10

20

0 10 20 30 40 50 60

Fixed fee

Provisie

Het advies is gratis

Prijs verwerkt totale kosten hypotheek

Op uurbasus

Provisie, maar de adviseur betaalt terug

Op andere manier

Ik weet niet hoe de adviseur beloond wordt

Totaal (Assurantie)tussenpersoon Hypotheekketen Direct (Bank+verzekeraar)

Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond?

Alle recente sluiters hypotheek die gebruikt hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluiten n = 333

(36)

Beloning op basis van fixed fee blijft groeien

 Meer dan helft van de sluiters bij een assurantietussenpersoon of hypotheekwinkel beloond de adviseur op basis van een afgesproken bedrag.

59

47

39

42

31

26 26

15

25

34 39

39

50 52

5

9

5 5

8

11 10

8

12

9 10

0 10 20 30 40 50 60 70

Najaar 2009 Voorjaar 2010 Najaar 2010 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Voorjaar 2012 Najaar 2012 Op basis van provisie Fixed fee Gratis Weet niet

Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond?

Alle recente sluiters hypotheek die via een

(assurantie)tussenpersoon of hypotheekketen gesloten hebben via een persoonlijk gesprek

N = 157 N = 216 N = 160 N = 205 N = 186 N = 215 N = 186

(37)

Een kwart van de sluiters onderhandelt over de kosten van hypotheekadvies

 Bij het afsluiten van de hypotheek onderhandelt circa één op de vier (24%), met wisselend succes, over de kosten van het hypotheekadvies die aan de adviseur moet worden betaald.

 Het loont om te onderhandelen met de adviseur want ongeveer drie op de vier sluiters die onderhandelt boekt resultaat.

 Het aantal sluiters dat onderhandelt over de kosten voor hypotheekadvies is licht gestegen. (Van 19% naar 24%)

Heeft u bij het afsluiten van de hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het

hypotheekadvies aan de adviseur moet betalen?

Alle recente adviessluiters n = 333

6

10

4

18

22

11

18

72

70

78

75

3

2

4

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Totaal

(Assurantie)tussenpersoon

Hypotheekketen

Direct (Bank+verzekeraar)

Ik heb over de kosten onderhandeld, maar zonder resultaat Ik heb met resultaat over de kosten onderhandeld

Nee Weet ik niet

(38)

Hypotheeksluiters zijn mondiger geworden en

onderhandelen vaker met resultaat over de kosten

 In de najaarsmeting blijkt dat bij het afsluiten van de hypotheek circa één op de vier (24%) onderhandelt over de kosten van het hypotheekadvies. Het percentage dat onderhandelt is gestegen ten opzichte van

voorgaande metingen. (van 18% naar 24%)

 Het loont om te onderhandelen met de adviseur want ongeveer drie op de vier sluiters die onderhandelt boekt resultaat. Het percentage dat met succes onderhandelt is gestegen. (van 66% naar 75%).

6

5

6

18

14

12

72

77

75

78

3

4

5

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Najaar 2012

Voorjaar 2012

Najaar 2011

Voorjaar 2011

Ja, ik heb over kosten onderhandeld, maar zonder resultaat Ja, ik heb met resultaat over de kosten onderhandeld

Nee Weet ik niet

Heeft u bij het afsluiten van de hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het

hypotheekadvies moet betalen?

Alle recente adviessluiters

N = 397

N = 374

N = 355 N = 333

(39)

Bijlagen

(40)

Achtergrond

 De AFM, de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financiële markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal.

 Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financiële producten.

 Door middel van de ConsumentenMonitor worden ontwikkelingen in het gedrag van consumenten gemeten in de tijd.

 De ConsumentenMonitor is in 2004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd.

 De primaire doelstellingen van de ConsumentenMonitor kunnen als volgt worden weergegeven:

 Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financiële consumenten;

 Beschrijven van markt- en productaspecten in de financiële markt.

(41)

 Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument.

 Veldwerkperiode: 11 oktober t/m 28 oktober 2012.

 Doelgroep: representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking (18+), waarbij een oversampling is gehanteerd van mensen die in de periode april 2012 tot en met september 2012 een hypotheek hebben afgesloten, personen die beleggen en personen die een beleggingsverzekering in bezit hebben.

 Weging: de representatieve steekproef is herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking (18+). Deze groepen zijn gewogen naar leeftijd, geslacht, opleiding en district. De overige groepen zijn gewogen naar leeftijd, waarbij bij de beleggers de verhouding tussen wel/geen hefboombelegger.

 Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen.

 Steekproefomvang: de netto steekproef bestaat uit 313 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking (18+), 344 recente sluiters van een hypotheek, 303 bezitters van een

beleggingsverzekering en 411 beleggers.

 Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op recente hypotheeksluiters. Indien er significante verschillen bestaan tussen specifieke doelgroepen en de totale groep recente hypotheeksluiters wordt dit aangegeven.

 Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.

Onderzoeksverantwoording

(42)

Consumentensegmentatie

 In de rapportage worden termen voor verschillende typen financieel beslissers genoemd. De AFM

onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.

 Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de

beslissing, zonder financieel adviseur.

 Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico’s hierbij niet. Zij hebben luxe en

rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.

 Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.

 Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico’s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.

 Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op

www.afm.nl/besliswijzer

(43)

Steekproefoverzicht naar achtergrondkenmerken

11 15

19 19

35

34

40 26

20 23

28 29

51 49 7

35 27

18 13

14

42 44

6

22

48 25

70 30

0 10 20 30 40 50 60 70 80

18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55 jaar en ouder

Opleidingsniveau: laag Opleidingsniveau: midden Opleidingsniveau: hoog

Inkomensniveau: laag Inkomensniveau: midden Inkomensniveau: hoog Inkomensniveau: onbekend

Vrouw Man

Gemiddeld Nederland 18+ (n = 313) Hypotheeksluiters (n = 344)

(44)

Steekproefoverzicht naar type financieel beslisser

36

23

28

14

36

16

44

4