Aanpak terugdringen alcoholgebruik 2009-2010
Leeswijzer notitie
Voor een goed begrip van de problematiek gaan wij in paragraaf 1 eerst kort in op de cijfers en de betekenis ervan.
Vervolgens wordt in paragraaf 2 gerefereerd aan de geformuleerde doelstelling van het beleid rond Alcohol en Jeugd, zoals vastgesteld in het in oktober 2008 vastgestelde in Dordrecht"
2008-2010.
Juiste keuzes worden gemaakt op basis van een In paragraaf 3 wordt de visie op de aanpak beschreven.
Paragraaf 4 geeft vervolgens een beeld van de mogelijke interventies op dit terrein. In paragraaf 5 worden tot slot een 3» tal samenhangende uitvoeringspakketten beschreven.
Cijfers
Jongeren drinken steeds meer alcohol. Zoveel meer dat dit leidt tot aanzienlijke gezondheidsschade op korte en lange termijn, naast maatschappelijke problemen in de sfeer van overlast en
criminaliteit.
In mei 2007 is de notitie 'Aanpak tegengaan alcoholgebruik door jongeren' in de raadscommissie besproken. Mede op basis van cijfers van de jongerenmonitor van 2003 werd in deze notitie het volgende geconcludeerd;
De situatie dat jongeren op steeds jongere leeftijd beginnen te drinken en ook steeds grotere hoeveelheden alcohol gebruiken is zorgelijk.
• Jongvolwassenen vormen een substantieel deel van de groep zware drinkers.
• Het alcoholgebruik onder jongeren in Dordrecht is minder hoog dan landelijk.
• Alcoholgebruik onder jongeren komt meer voor in de wijken met een hoge sociaal- economische status. Het komt vooral voor onder jonge autochtone mannen.
De tolerantie van ouders ten opzichte van het alcoholgebruik door jongeren is hoog en wijkt niet sterk af van het landelijke beeld.
Onlangs zijn de resultaten van de laatst gehouden (2007) bekend geworden.
Opmerkelijke resultaten van de jeugdmonitor zijn :
De uitkomsten bevestigen het beeld dat alcoholgebruik beduidend lager is onder allochtone jongeren dan onder autochtone jongeren en 3 6 % versus 17% en 63%) en onder meisjes weer minder dan onder jongens
• Het alcoholgebruik onder 12- ligt net als in 2003 in Dordrecht lager dan het landelijke gemiddelde.
• Het alcoholgebruik onder 18-22 jarigen is ten opzichte van 2003 niet veranderd.
drinken 12-17 jarigen wat minder.
• De frequentie waarmee jongeren drinken is wel afgenomen, maar ze drinken wel meer glazen per keer.
• Eén op de tien jongeren (15% van de 18-22 jarigen en 5% van de 12-17 jarigen) behoort t o t de zogenaamde zware drinkers.
• Een opvallend positieve ontwikkeling is dat vergeleken met 2003 significant meer jongeren een kritische houding van hun ouders bij alcoholgebruik rapporteren.
Onderzoek van het Trimbos Instituut uit 2008 in de regio 2HZ laat zien dat ruim 5 0 % van de 12- jarige leerlingen uit het voortgezet onderwijs al eens alcohol heeft gedronken en onder
is dit ruim 9 0 % . Ruim 2 5 % van de 15-jarigen was in de maand voor het onderzoek wel eens dronken geweest.
Ondanks het feit dat het beeld van het gebruik van alcohol door jongeren in Dordrecht gunstig afsteekt tegen de landelijk cijfers, neemt dat niet weg dat er in Dordrecht probleem is. Het feit dat te veel jongeren al op zeer vroege leeftijd starten met drinken, dat er door jongeren steeds meer wordt gedronken en dat één op de tien jongeren tot de categorie drinkers" behoort, maakt de situatie in Dordrecht zorgelijk. Genoeg redenen om het alcoholgebruik onder Dordtse jongeren aan te pakken.
2.
oktober 2008 stemde de gemeenteraad in met het rneerjarenbeleidplan in Dordrecht" 2008-2010.
Onderdeel van dit plan is de aanpak van het terugdringen van het alcoholgebruik onder jongeren.
In het beleidplan is de volgende doelstelling geformuleerd:
In 2010 is de gemiddelde leeftijd van het eerste alcoholgebruik verhoogd en het aantal
en het gemiddelde aantal glazen alcohol per keer door jeugdigen verlaagd ten opzichte van de onderzoeksgegevens schooljaar
Het Dordtse alcoholbeleid beoogt primair de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik te voorkomen die niet alleen de gezondheid van een individu betreffen, maar ook de veiligheid en de openbare orde binnen een gemeente. Veiligheids- en trekken bij alcoholbeleid dan ook samen op.
3. Visie op aanpak
Er is veel onderzoek gedaan naar de beste manieren om onder jongeren terug te dringen en te ontmoedigen. Maatregelen kunnen op verschillende aspecten aangrijpen om hun effect te bewerkstelligen.
Naast kennis over de risico's van alcohol is ook de houding ten opzichte van verantwoord alcoholgebruik van invloed op het uiteindelijke gedrag. Evenals het geloof in de eigen
mogelijkheden om het eigen drinkgedrag te veranderen (persoonlijke invloed of effectiviteit).
Daarnaast is, vooral bij jongeren, de sociale omgeving van op het drinkgedrag.
Voorbeelden hiervan zijn het gedrag van leeftijdsgenoten en dat van hun ouders en andere mensen met een voorbeeldfunctie.
Naast de voorbeeldfunctie die ouders hebben, speelt het gebruik van alcohol ook een belangrijke rol bij de opvoeding als het gaat om het stellen van grenzen.
Onderschat ook niet de uitwerking van reclame, prijsstelling en verkrijgbaarheid van alcohol op de hoeveelheid alcohol jongeren drinken.
Het vraagt een gezamenlijke inspanning van alle betrokken partijen met de gemeente in de regierol. Daarbij is de gemeente ook regelmatig partij de uitvoering of handhaving van beleid het kader van alcohol.
Uit de handreiking Alcoholbeleid' van VWS blijkt dat alcoholpreventie het meest effectief is als interventies worden ingezet op meerdere fronten tegelijk.
In deze handreiking wordt een preventiemodel beschreven uitgaande van de volgende kernelementen:
• en versterking draagvlak
• sociale omgeving jongeren
• Verbetering naleving en handhaving van wet- en regelgeving
• Ontdekken van specifieke risicogroepen en daar interventies op
De basisgedachte achter het preventiemodel is dat alcoholpreventie pas effectief tot stand komt als de vier kernelementen worden benut en op elkaar zijn afgestemd.
Binnen deze vier kernelementen van beleid zijn de volgende twee pijlers te
• Preventie
• Handhaving en regelgeving.
Kernbegrippen zijn stimuleren en
Bij stimulerende maatregelen richten wij ons primair op het realiseren van een cultuuromslag waarbij maatschappelijke partners samen met ouders/verzorgers een verantwoorde houding ten aanzien van alcohol uitdragen richting de jongeren. Daarbij willen wij de dialoog met
maatschappelijke partners, ouders en jongeren nadrukkelijk aangaan.
Handhavlngmaatregelen zijn primair gericht de van alcohol en de wijze waarop zij uitvoering geven aan de afspraken van het verstrekken van alcohol. Daarbij willen wij nadrukkelijk de dialoog aangaan met de partijen zoals de horeca, de detailhandel en de sportverenigingen.
Daarbij zullen wij hen aanspreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid
In paragraaf 4 zijn deze pijlers verder uitgewerkt en concreet gemaakt.
Doelgroepen
De primaire doelgroep is de jeugd van 10 tot 23 jaar . Binnen deze doelgroep onderscheiden wij 2 subgroepen: 10-15 jaar en jaar.
De aanpak voor de doelgroep 10-15 jaar is primair gericht op het tegengaan van alcoholgebruik onder de 16 jaar. De aanpak bij de doelgroep 16-23 jaar richt zich op overmatig en excessief alcoholgebruik.
Om deze doelgroepen te bereiken hebben wij intermediairs nodig die toegang geven tot de jongeren en hun ouders en ons bij de aanpak. Deze intermediairs zijn te vinden in de volgende domeinen:
• Onderwijs (scholen Basisonderwijs en Voorgezet Onderwijs))
• Sport (sportverenigingen)
• Uitgaan (o.a. horeca, cafés, discotheken, buurthuizen) Publieke ruimte (o.a. de straat, de media, internet, politie).
4. Interventie
In deze paragraaf wordt inzichtelijk gemaakt welke er zijn voor de lokale overheid.
Uitgaande van de eerder aangegeven pijlers is de volgende Indeling gemaakt:
Preventie Handhaving/regelgeving
Regelgeving
Bewustwording specifieke groepen Naleving regels
Vroegsignalering Onderzoek en registratie Bij elke interventie is aangegeven wat de doelgroep is en het domein waar de Interventie plaatsvindt.
De gearceerde cellen geven de reeds bestaande en de op dit moment in ontwikkeling zijnde interventies aan.
In de volgende paragraaf zijn op basis van de omschreven interventies 3 samenhangende
uitvoeringspakketten samengesteld. Deze pakketten onderscheiden zich in omvang en daarmee in
kosten.
Preventie
Omschrijving interventie Sector/
Bedrijf Domein bewust-
1. Communicatiecampagne met nadrukkelijke betrokkenheid van jongeren, ouders en leerpark (o.a promotie activiteiten)
Ouders en jongeren
MO/ Publieke ruimte Uitgaan Sport
5. Opzetten en ondersteunen van acties gericht op het uitgaanspubliek (In samenwerking met de horeca)
Ouders en jongeren
MO PD/OOV
Uitgaan Publieke ruimte
6. Uitbreiding De
Gezonde School en Genotmiddelen naar het basisonderwijs. Doel: Voorkomen dat leerlingen uit groep 7 en 8 tabak en drugs gaan gebruiken. En uitstellen van het moment dat ze voor het eerst alcohol gaan gebruiken.
Leerlingen en ouders
MO/GGD/ Onderwijs
7. Initiëren Lagerhuis debatten met als thema alcohol samenwerking met het onderwijs en de wijken)
Leerlingen MO Onderwijs Publieke ruimte Campagne De Gezonde
Sportvereniging (stimuleren van sportverenigingen om aandacht te besteden aan kwaliteit en gezondheid )
Ouders en
jongeren Bedrijf
Sport
9. Bevorderen van sociale netwerken door onder meer het opzetten van voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders in de vorm van homeparty's
ouders MO/GGD Publieke ruimte
10. Bewustwording en kennisverhoging middels het inzetten van getrainde leeftijdsgenoten tijdens het
In samenwerking met het leerpark.
Jongeren MO Uitgaan
Gratis meegeven van het
bromfietscertificaat als men bereid is een film waarin de gevolgen van alcohol worden getoond te
jongeren PD/burger zaken
Publieke ruimte
lering
een
tot
besturen en
MO/GGD
13. Ontwikkelen van een protocol Signalenng en
inclusief
deskundigheidsbevordering intermediairs (in samenwerking met JGZ,
ziekenhuizen, politie en werk)
sionals, besturen en vrijwilligers
MO/GGD Publieke ruimte Onderwijs Sport Uitgaan
Grijs reeds bestaande en ontwikkeling zijnde maatregelen
Handhaving/regelgeving
Omschrijving interventie
17. Aanscherping van het gemeentelijke reclamebeleid inzake alcoholreclame
Doelgroep
Jongeren en ouders
19. Ontwikkelen en aanbieden van een handreiking gericht op het voeren van een alcoholbeleid
Besturen en vrijwilligers
Sector/
Bedrijf
beheer
Domein
Publieke ruimte
MO en PD/OOV
Sport Uitgaan Onderwijs 20. Aanbieden van een adequate training
voor van alcohol
horeca, detailhandel, paracommer
horeca
MO en PD/OOV
Publieke ruimte Uitgaan Sport 21. Onderzoeken van mogelijkheden voor
het opzetten en uitvoeren van
alcoholcontroles en in nauwe samenwerking met de Voedsel en
Warenautoriteit
Jongeren PD/OOV Uitgaan Sport
22. Opzetten en uitvoeren van
alcoholcontroles en in de publieke ruimte in overleg met politie en OM
Jongeren PD/OOV Publieke ruimte
23. De mogelijkheden onderzoeken om afspraken te maken over naleving van de leeftijdsgrenzen de detailhandel en de horeca.
Ouders en
jongeren PD/OOV Publieke ruimte
Onder- zoek en regi- stratie
24. De mogelijkheden onderzoeken om afspraken te maken met de politie over de registratie van feiten zoals
vernielingen, geweld en overlast en de relatie met alcohol
PD/OOV Publieke ruimte
25. Uitvoering onderzoek Mistery en dit vervolgens gebruiken de communicatie met verstrekkers
MO en PD/OOV
Publieke ruimte Uitgaan
Grijs gearceerd; reeds bestaande en ontwikkeling zijnde maatregelen
5. Samenhangende
In deze paragraaf zijn een 3- tal samenhangende uitvoeringspakketten uitgewerkt.
Deze pakketten zijn in eerste instantie een aanvulling op wat er landelijk wordt ontwikkeld op dit terrein.
Ons gemeentelijk beleid kent al een aantal maatregelen op het gebied van terugdringen van het alcoholgebruik. Onder meer het in 2007 genomen besluit in het kader van
om over te gaan tot invoering van de Methode De Gezonde School en
Genotmiddelen in het Voortgezet Het gaat hier om een evidence-based programma.
Een andere reeds ontwikkeling zijnde maatregel is de aanpassing van de APV inzake het alcoholverbod.
Deze en andere reeds bestaande maatregelen en initiatieven zijn de in de voorgaande schema's grijs gearceerd.
De verschillende genoemde onderdelen van de drie pakketten zijn terug te vinden in het schema van paragraaf 4. De drie uitvoeringspakketten onderscheiden zich van elkaar in intensiteit en daarmee in kosten.
De opbouw van de pakketten is als volgt:
Pakket A= 4 nieuwe maatregelen
Pakket B= Pakket A 5 nieuwe maatregelen
Pakket Pakket A + Pakket B 3 nieuwe maatregelen.
Pakket A
Dit pakket voorziet in een beperkte uitbreiding van de activiteiten op het gebied van het
terugdringen van het alcoholgebruik. Het richt zich op de de sportverenigingen en houdt een aantal maatregelen in op het gebied van handhaving.
Indicatiekosten: ca. € op jaarbasis.
Pakket B
Pakket B kent, naast de interventies van pakket A , maatregelen zich vooral richten op de verstrekkers van alcohol. Enerzijds door met hen de dialoog aan te gaan, anderzijds door het bieden van concrete In het kader van vroegsignalering is in dit pakket de ontwikkeling van een protocol opgenomen.
Indicatiekosten: ca. € 125.000,— op jaarbasis.
Pakket C
Bovenop de interventies van pakket B worden in pakket C nog een drietal interventies voorgesteld.
Eén van de genoemde interventies is een uitgebreide communicatiecampagne ten behoeve van en versterking draagvlak. Daarnaast er maatregelen opgenomen die zich richten op het bevorderen van sociale netwerken en inzet van getrainde leeftijdsgenoten ten behoeve bewustwording en kennisverhoging
Indicatiekosten: ca. € 200.000,— op jaarbasis.
Dit pakket bestaat uit de volgende nieuwe interventies:
Interventie Domein Sector
Bedrijf Bewustwording
specifieke groepen
1. Uitbreiding De Gezonde School en Genotmiddelen naar het basisonderwijs (groep 7 en 8); a 15 scholen per jaar (van de 43)
Onderwijs MO/GGD/
Verslaving organisa- ties Bewustwording
specifieke groepen
2. Campagne De Gezonde Sportvereniging Sport Sportbe- Naleving regels 3. Opzetten en uitvoeren van alcoholcontroles en
in de publieke ruimte in overleg met politie en OM
Publieke ruimte
PD/OOV Naleving regels 4. Onderzoeken van mogelijkheden voor het opzetten en
uitvoeren van alcoholcontroles en handhavingacties in nauwe samenwerking met de Voedsel en Warenautoriteit
Uitgaan
Sport PD/OOV
Dit pakket bestaat uit de volgende nieuwe interventies:
Interventie Domein Sector |
Bedriff Bewustwording
specifieke groepen
Preventieprogramma De Gezonde School en Genotmiddelen naar het basisonderwijs (groep 7 en 8); 10 15 scholen per jaar (van de 43)
Onderwijs MO/GGD/
organisa- ties Bewustwording
2. Campagne De Gezonde Sportvereniging Sport Sportbe- Naleving "regels 3. Opzetten en uitvoeren van alcoholcontroles en
handhavingacties in de publieke ruimte overleg met politie en OM
Publieke ruimte
PD/OOV Naleving
Regels
4. Onderzoeken van mogelijkheden voor het opzetten en uitvoeren van alcoholcontroles en handhavingacties nauwe samenwerking met de Voedsel en Warenautoriteit
Uitgaan
Sport PD/OOV
Bewustwording specifieke groepen
5. Opzetten en ondersteunen van acties gericht op het uitgaanspubliek (in samenwerking met de horeca)
Uitgaan Publieke ruimte
en PD/OOV Naleving 6. Ontwikkelen en aanbieden van een handreiking
gericht op het voeren van een alcoholbeleld
Sport Uitgaan Onderwijs
MO en PD/OOV Naleving regels 7. Afspraken maken over naleving van de
de detailhandel en de horeca.
Publieke ruimte PD/OOV Vroegsignalering 8. Ontwikkelen van een protocol Signalering en
Doorverwijzing en
deskundigheidsbevordering
Publieke ruimte
Onderwijs MO/GGD Naleving regels 9. Aanbieden van een adequate training voor
van alcohol
Publieke ruimte Uitgaan Sport
MOen PD/OOV
Dit pakket bestaat uit de volgende nieuwe interventies:
Interventie Domein Sector I
Bedrijf Bewustwording
specifieke groepen
1. Uitbreiding Preventieprogramma De Gezonde School en Genotmiddelen naar het basisonderwijs (groep 7 en 8) 10 S 15 scholen per jaar (van de 43)
Onderwijs MO/GGD/
Verslaving organlsa- i ties Bewustwording
specifieke groepen
2. Campagne De Gezonde Sportvereniging Sport
drijf Naleving regels 3. Opzetten en uitvoeren van alcoholcontroles en
handhavingacties in de publieke ruimte overleg met politie en OM
Publieke ruimte
PD/OOV Naleving regels 4. Onderzoeken van mogelijkheden voor het opzetten en
uitvoeren van alcoholcontroles en handhavingacties in nauwe samenwerking met de Voedsel en Warenautoriteit
Uitgaan
Sport PD/OOV
Bewustwording specifieke qroepen
5. Opzetten en ondersteunen van acties gericht op het uitgaanspubliek (in samenwerking met de horeca)
Uitgaan Publieke ruimte
MO en PD/OOV Naleving regels 6. Ontwikkelen en aanbieden van een handreiking
gericht op het voeren van een integraal alcoholbeleld
Sport Uitgaan Onderwijs
MO en PD/OOV Naleving regels 7. Afspraken maken over naleving van de
leeftijdsgrenzen bij de detailhandel en de horeca.
Publieke ruimte PD/OOV Vroegsignalering 8. Ontwikkelen van een protocol Signalering en
Doorverwijzing Alcoholproblematiek en deskundigheidsbevordering
Publieke ruimte
Onderwijs MO/GGD Naleving regeis 9. Aanbieden van een adequate training voor
van alcohol
Publieke ruimte Uitgaan Sport
MO en PD/OOV 10. Communicatiecampagne met nadrukkelijke
betrokkenheid van jongeren, ouders en leerpark (o.a.
promotie alcoholvrije activiteiten)
Publieke ruimte Uitgaan Sport Onderwijs
MO
Bewustwording specifieke groepen
Bevorderen van sociale netwerken door onder meer het opzetten van voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders in de vorm van
Publieke ruimte
MO/GGD Bewustwording
specifieke groepen
12. Bewustwording en kennisverhoging middels het inzetten van getrainde leeftijdsgenoten tijdens het
Uitgaan MO
