HET THEATERPLAN
EN DE SERIE
'NIEUWE THEATERMAKERS'
VERSLAG SEIZOEN 1997/1998 EN SEIZOEN 1998/1999
_^00-688 1r
!.manstichting - Bib!iolhcc!<
^noracht 415 BF -'"-terdam
Verslag Theaterplan en de Serie 'Nieuwe Theatermakers' Seizoen 1997/1998 en 1998/1999
Inhoud
Boekmanstichting - Biblioth.. Pag Hr-nigracht 415
1' : ■ !' - • -i
1. Inleiding , 5 2. Deelnemers
2.1. Podia 6 2.2. Aanbod 6 3. Uitwerking in de Praktijk
3.1. Selectie en programmering 8 3.2. De 'nieuwe theatermakers' 9 4. Promotie
4.1. Promotionele middelen 11 4.2. Begeleiding 13 4.3. Bezoekcijfers 13 5. Vooruitblik seizoen 1999/2000
5.1. Deelnemers 15 5.2. Aanbod 15 5.3. Promotie 15 5.4. Financiën 16
Bijlagen
- Afspraken m.b.t seizoen 97/98 en 98/99
- Overzicht MTN-ondersteuning i.h.k.v. de Serie 'Nieuwe Theatermakers' seizoen 97/98 en 98/99
- Overzicht gemiddelde bezoekcijfers / zaalbezetting - Voorbeelden van MTN-flyers
MTN april 2000-vs2
1. Inleiding
Het Theaterplan richt zich op de in eigentijds theater gespecialiseerde vlakke vloer theaters die op korte termijn kunnen programmeren. Door middel van het Theaterplan wil Muziek en Theater Netwerk (MTN) meer speelplekken creëren voor nieuwe theatermakers en de
publiekswerving hiervoor ondersteunen. Daarnaast wil MTN de toonaangevende rol van deze podia bij het ontdekken en signaleren van nieuw theateraanbod versterken. In dit verslag gaan wij in op de Serie 'Nieuwe Theatermakers' (SNT) en de deelnemende podia in de seizoenen
1997/1998 en 1998/1999.
Muziek en Theater Netwerk heeft inmiddels vijf seizoenen ervaring opgedaan met het Theaterplan en de Serie 'Nieuwe Theatermakers'.
Dit leverde als belangrijkste resultaten op dat:
- de Serie 'Nieuwe Theatermakers' de eerste drie seizoenen een stijgende lijn in de
bezoekersaantallen vertoonde. In de seizoenen 1997/1998 en 1998/1999 zette de stijging niet overal door. Met name seizoen 1997/1998 gaf een opvallende daling in de
bezoekcijfers te zien. Bij de helft van de podia nam in het vijfde seizoen het aantal bezoekers weer toe tot het gemiddelde van het succesvolle seizoen 1996/1997, bij de overige theaters was sprake van stagnatie of een kleine terugval in de bezoekcijfers.
Waar de serie als geheel meer publiek trok, kunnen we niet expliciet stellen dat dit alleen samenhangt met een grotere naamsbekendheid van de serie op zich. Uit de wisselende bezoekersaantallen per voorstelling blijkt dat het publiek ook puur op de inhoud van een specifieke voorstelling in de SNT afkomt.
- steeds meer podia een abonnement aanbieden van de Serie 'Nieuwe Theatermakers'. Deze serie-abonnementen lopen verreweg het beste bij de theaters die deel uitmaken van een schouwburgorganisatie waar het publiek gewend is aan het afnemen van abonnementen.
- de theatermakers/groepen heel positief blijven reageren op de serie. Veel theatermakers die in de serie hebben gezeten blijken aardig terecht te komen. Zij kregen subsidie van het Fonds voor de Podiumkunsten en/of stonden met hun volgende productie(s) op veel Theaterplan-podia. Enkele groepen zijn doorgestroomd naar de MTN Reprise Tournees en een aantal is met een volgende productie opgenomen in het Actueel Aanbod.
- de deelnemende theaters de groepen die aan de serie hebben deelgenomen serieus nemen.
Ze komen naar hun nieuwe voorstellingen kijken en een aantal groepen wordt inmiddels door de theaters structureel opgepikt.
- het soms moeilijk blijkt om de serie actueel in te vullen met kwalitatief goede producties van nieuwe makers. Ook veel nieuwe makers kunnen vaak niet, nadat een voorstelling gezien is, op korte termijn een maand vrijmaken voor een tournee. Desalniettemin blijven we proberen binnen het Theaterplan de prioriteit zowel bij de makers als bij de actualiteit te leggen.
Namens Muziek en Theater Netwerk, Amsterdam, april 2000
Daniella Groenberg
2. Deelnemers
2.1. Podia
Het Theaterplan kende in haar vierde en de tweede helft van het vijfde seizoen 18 en in de eerste helft van het vijfde seizoen 17 deelnemers. Er waren twee afvallers en er zijn 2 podia bijgekomen. Theater Kikker sloot met ingang van seizoen 1998-1999 haar deuren in verband met een verbouwing, waardoor het Theaterplan daar tot nader orde is uitgesteld. Bis heeft ervoor gekozen te stoppen met de serie, omdat na drie seizoenen de bezoekcijfers niet op een acceptabel niveau waren gekomen. Podium 't Beest in Goes heeft met ingang van seizoen
1997/1998 aan het Theaterplan deelgenomen zonder samenwerking met het Vestzaktheater in Vlissingen, omdat de laatste in afwachting van een nieuwe locatie de activiteiten vanaf 1998 heeft moeten stilleggen.
Aan het Theaterplan namen de volgende podia deel:
Provadja/Alkmaar; Witte Theater/IJmuiden; LAKtheater/Leiden; Theater Kikker/Utrecht; Bis Theater/Den Bosch; Plaza Futura/Eindhoven; O 42/Nijmegen; Theater Bouwkunde/ Deven- ter; Concordia Kunst en Cultuur/Enschede; Theater Romein/Leeuwarden; De Verbeel- ding/Purmerend; Theater de Lieve Vrouw/Amersfoort; Podium 't Beest/Goes; Chassé Theater/Breda; Schouwburg Odeon/Zwolle; Het Kruithuis/Groningen en De Vorst/Tilburg.
en verwelkomden we de volgende nieuwe deelnemers:
de kleine zaal van Schouwburg Arnhem met ingang van seizoen 1997/1998 en Huis van Bourgondië/ Maastricht met ingang van januari 1999.
2.2. Aanbod
De volgende producties waren opgenomen in de Serie 'Nieuwe Theatermakers' (SNT):
Seizoen 1997/1998
oktober: 'Face the music' - Bisprodukties/Productiehuis Brabant (toneel)
november: 'House of Bamboo' - Huis a/d Werf produkties/Harm van Geel (bewegings- theater; tournee wegens ziekte afgelast)
december: 'La Musica 11' - Het Tij, De Bakens (toneel) / 'De tragische memoires uit de rijpingsjaren' - Maten (toneel)
januari: 'Soms mis ik je' - Ubbergen (mime) februari: 'Rosso' - Emio Greco (dans)
februari: 'Cocue'- Productiehuis Brabant (toneel) maart: 'De Schijnheiligen' - Theater Adhoc (toneel)
april: 'Sometimes he seems an enemy' - Ted Stoffer / DWA (dans) mei: 'Kamer en de Man' - Toneelgroep Ceremonia (toneel)
In totaal zijn voor de Serie 'Nieuwe Theatermakers' in seizoen 1997/1998 103 voorstellingen gerealiseerd. In enkele gevallen stond er in een theater, om diverse redenen, i.p.v. de serie- keuze van die maand een voorstelling uit het Actueel Aanbod.
Seizoen 1998/1999 oktober;
november:
december:
januari:
februari:
maart:
april:
mei:
'Mama Courage' - 01a Mafaalani (toneel) 'Woeff Woeff Wagner' - 30NS (muziektheater)
'Alice#2' - Gasthuisproducties/Alexandra Koch (toneel) alternatief: 'Grab it. Grip it' - Nadine Laverne (toneel) 'Brood, of bet nut der dingen' - Stichting Buk (mime)
tweeluik CaDance 'Tribeca' - Nanine Linning/'Line 300' Ruby Edelman (dans)
'Heden Stad' - Hotel Modern (beeldend theater)
alternatief: 'Casanova Unplugged' Veem Theaterproducties / Job Redelaar (toneel)
'Eeuwige Lente' - Herfst & Peters (mime) 'Jezus Loves You' - Bruno Listopad( dans)
alternatief: 'De Trapeziste' Balieprodukties/Maartje van den Brink (toneel) In totaal werden in seizoen 1998/1999 110 voorstellingen gerealiseerd in het kader van de serie. Enkele maanden gingen er meerdere voorstellingen op tournee om redenen van technische aard (bijv. dansvoorstellingen) of beschikbaarheid.
3. Uitwerking in de praktijk
3.1. Selectie en programmering a. Serie 'Nieuwe Theatermakers'
Inmiddels zit het Theaterplan/Serie 'Nieuwe Theatermakers' met 18 deelnemers, binnen de huidige opzet, aan het maximale aantal. Meer dan achttien speeldata binnen een maand, verspreid over het hele land, is niet haalbaar. De serie wordt zoveel mogelijk actueel ingevuld maar kent wel een lange termijnplanning (start januari voorafgaande aan het volgende
seizoen) voor wat betreft het vastleggen van de data bij de podia. Mede omdat de theaters voor een horizontale programmering van de serie kozen (elke 3e dinsdag van de maand etc.) lukte het om de programmering rond te krijgen. Door deze horizontale programmering kreeg de serie een herkenbare plek in de programma's.
Na vijf seizoenen geldt nog steeds dat het soms moeilijk blijft om actueel de serie in te vullen met kwalitatief goede voorstellingen van echte nieuwe = beginnende makers. Ook veel nieuwe makers kunnen vaak niet, nadat een voorstelling gezien is, op korte termijn een maand vrijmaken voor een tournee. Ook het feit dat de voorstelling eerst gezien moet zijn levert nogal eens praktische problemen op om hem ook te kunnen laten toeren. Om deze reden worden er soms makers gemist die we erg graag in de serie zouden willen hebben.
De deelnemende podia gaven in een evaluatie aan dat ze het liefst zoveel mogelijk bij de oorspronkelijke doelstelling willen blijven te weten: Introductie van nieuwe makers in het vlakke vloer circuit middels een maandelijkse serie om zodoende te werken aan ruimte voor ontwikkeling in het theater. Dit betekent dat de prioriteit vooral bij de makers zou moeten liggen en minder bij de actualiteit. Er mag vooral niet ingeboet worden op de kwaliteit.
Het is dus in een enkel geval mogelijk dat een geschikte voorstelling die niet op korte termijn beschikbaar is, wel wordt vastgelegd voor een volgend seizoen. Hier moet wel een balans in gevonden worden. Voor aanvang van het seizoen zou nooit meer dan de helft ingevuld mogen zijn. Het streven blijft om binnen de serie de verschillende theaterdisciplines aan bod te laten komen. Tot nu toe slagen we daar aardig in (zie overzicht pag 6 en 7). Enkele
deelnemende theaters zijn te klein om dans te kunnen plaatsen en krijgen een vervangende voorstelling (meestal toneel) aangeboden in de maanden dat de keuze op een dansvoorstelling gevallen is.
De keuze voor de producties komt tot stand op voordracht van de Adviescommissie Theater- plan. Deze commissie vergadert tweemaal per seizoen over de invulling van de serie en blijft wanneer nodig tussentijds adviseren. De deelnemende podia kunnen ook voorstellingen tippen, hetgeen regelmatig gebeurt. In de Programmaredactie van MTN wordt vervolgens de definitieve keuze voor een SNT-voorstelling gemaakt.
Om de podia optimaal bij de serie te betrekken wordt geprobeerd de keuze voor de
voorstellingen zo dicht mogelijk bij ze neer te leggen. En wordt bijvoorbeeld in de jaarlijkse evaluatie gesproken over mogelijke keuzes voor een aantal voorstellingen.
b. Eigen Keus
Het Theaterplan bestaat naast de Serie 'Nieuwe Theatermakers' uit de mogelijkheid tot eigen keus. De theaters krijgen op voorhand een budget toegezegd dat zij -los van het reguliere MTN aanbod- naar eigen inzicht in kunnen zetten voor programma-innovatie. Dit mogen dus ook 'ongeziene' voorstellingen zijn. (M.u.v. de theaters in Zeeland en de twee Noord-
oostelijke provincies waar MTN geen provinciale gelden ter beschikking heeft).
Het zgn. 'Eigen Keus' budget wordt vooral aangewend voor de profilering van de podia en daarbinnen voor de meest risicovolle voorstellingen met het oog op publieksbereik.
Dit betekent dat er o.a. dat er verhoudingsgewijs veel dans- en Vlaamse voorstellingen ondersteund worden in het kader van de 'Eigen Keus'. Er wordt weinig ondersteuning gevraagd voor jeugdvoorstellingen. Een belangrijke reden hiervoor is dat niet alle deelnemende podia een jeugdprogrammering hebben.
De theaters hebben ook een verschillende taakstelling, mede afhankelijk van de functie die ze vervullen in de stad (of ze bijv. de enige kleine zaal zijn). Zo bestaat bij een aantal van de deelnemers weinig verschil in de profilering van de serie t.o.v. de reguliere programmering.
De beschikbare budgetten voor de 'Eigen Keus' komen door de verschillende provinciale budgetten, steeds verder uit elkaar te liggen (van ƒ O,- in de provincies waar MTN geen budget heeft en ƒ 3.050,- waar we een bescheiden budget hebben tot ƒ 25.250,- waar we ruimer in de middelen zitten).
Een positieve ontwikkeling is dat we steeds meer groepen die aan de Serie 'Nieuwe
Theatermakers' hebben deelgenomen (zoals Emio Greco P.C., ELS Inc., Ubbergen, Theater Adhoc, Anouk van Dijk, Dood Paard en het Oranjehotel) zien terugkomen in de program- mering van de SNT-theaters, waarvoor ook het 'Eigen Keus' budget aangewend wordt.
3.2. De 'nieuwe theatermakers'
Om de betrokkenheid naar beide kanten te verhogen voert MTN met alle deelnemende 'nieuwe makers' een voorgesprek. Verder gaat onze SNT-coördinator elke maand in een ander theater naar de serie kijken, om te zien hoe het in de verschillende theaters loopt.
Tegelijkertijd biedt dit de mogelijkheid om met de programmeur te praten en kan met de 'nieuwe makers' doorgesproken worden hoe de tournee verloopt.
De makers blijven heel positief reageren op de serie. Voor de meeste makers betekent de tournee een eerste kennismaking met een aantal podia. Het is binnen onze huidige werkwijze niet mogelijk om structureel een follow-up te regelen voor de makers die aan de serie hebben deelgenomen. Daarom moeten groepen in eerste instantie zelf de afzet voor een volgende productie proberen te organiseren. Maar we blijven de makers uiteraard wel volgen en hebben van een aantal groepen een volgende productie opgenomen in het Actueel Aanbod van MTN: Maten, Oranjehotel, Dood Paard, ELS Inc., het Hans Hof Ensemble (voorheen Van Dullemen, Jürgens, Boll en Denk). Bovendien organiseert MTN naast de Serie 'Nieuwe Theatermakers' ook de zogenaamde MTN Reprise Tournees voor een breed scala van podia.
De voorstellingen 'In antwoord op uw schrijven' van het Hans Hof Ensemble en 'Brand!' van ELS Inc. waren in seizoen 1998/1999 MTN Reprise Tournee. Ook in de Reprise Tournees van 1999/2000 reizen enkele groepen die eerder aan de Serie 'Nieuwe
Theatermakers' deelnamen; Emio Greco P.C. met 'Extra Dry' en Growing up in Public met 'Muf,Theater Adhoc met 'De Paradox van Pergamon' en ELS Inc. met 'Strindberg! Verkeer van een gek'. Dit past ook in onze doorstroomgedachte van een gespecialiseerd naar een breder afzetcircuit.
Veel theatermakers die aan de serie hebben deelgenomen blijken aardig terecht te komen:
- Emio Greco P.C. won in 1999 de Philip Morris Finest Selection voor het drieluik 'Era Cervello e Movimento' ('Bianco', 'Rosso' en 'Extra Dry');
- Hotel Modern kreeg voor 'Heden Stad' de Aanmoedigingsprijs Poppenspel 1999 van het Amsterdams Fonds voor de Kunst;
- Ola Mafaalani regisseerde voorstellingen bij o.a. FACT en Bellevue en maakte bij de laatste in december 1999 de alom bejubelde lunchvoorstelling 'Ten Liefde', tevens
opgenomen in de Reprise Tournee 2000/2001. Onlangs werd bekend dat 01a Maafalani op 5 juni 2000 de Erik Vos Prijs, de tweejaarlijkse aanmoedigingsprijs voor beginnende theatermakers van de VSCD, in ontvangst mag nemen;
- Nanine Linning werd gevraagd een choreografie te maken voor Springdance editie 1999 en is genomineerd voor de NFS Cultuurprijs 2000, zo ook het mimegezelschap Bambie (SNT 1999/2000);
- Bruno Listopad stond met 'Jezus Loves You' op de Nederlandse Dansdagen 1999.
De programmeurs lijken de groepen die aan de serie hebben deelgenomen serieus te nemen.
Ze komen naar hun nieuwe voorstellingen kijken en elk seizoen worden er weer een aantal groepen door de theaters vrij breed opgepikt. Groepen die kort voor de nieuwe boekingspe- riode in de serie zitten, worden regelmatig meegenomen in de overwegingen voor het volgende seizoen. Zo werd de nieuwe productie van Ubbergen (januari 1998) in seizoen
1998/1999 op vrijwel alle podia van de Serie 'Nieuwe Theatermakers' geprogrammeerd. Ook Herfst & Peters (april 1999) zijn met de 'Shakespeareclub' in april en mei 2000 op veel SNT- podia te zien. De keuzes die gemaakt worden voor de serie blijken achteraf dus aardig aan te sluiten bij de verdere programmering van de podia.
Voor de meeste nieuwe makers blijft de financiering van hun producties een groot probleem.
Ze zijn bijna allemaal afhankelijk van ad-hoc subsidies en kunnen daarom moeilijk continuïteit in hun werk brengen.
4. Promotie
4.1. Promotionele middelen a. 1994 - 1997
Vanaf 1994 zijn er diverse promotionele middelen aangewend om met ondersteuning van de theaters lokaal en landelijk de Serie 'Nieuwe Theatermakers' (SNT) te introduceren en te promoten;
- ontwikkeling serie-logo (het zgn. SNT-wiel);
- introductiefolder t.b.v. start serie c.q. het seizoen;
- informatieve A4-flyer die door het theater kan worden verspreid als direct-mail flyer;
- logo-sticker voor de affiches van de groep (voor zover aanwezig);
- adverteren in de Volkskrant;
- adverteren in de VPRO gids;
- de Nieuwe Theatermakers-infolijn;
- een internetsite;
- vermelding telefoonnummer / internetadres in advertenties en op flyers;
- VPRO Verrassing. Via een bon kregen VPRO-gids lezers korting op de serie.
Niet al deze middelen bleken even succesvol of op langere termijn financieel haalbaar. Voor landelijk adverteren was te weinig structureel budget. Hiervoor in de plaats kwam de (gratis) VPRO Verrassing. De infolijn en onze eerste, experimentele internetsite bleken te
arbeidsintensief afgezet tegen het daadwerkelijke effect.
Logo
Bijna alle theaters gebruiken het SNT-logo in hun publicaties.
Flyers
MTN laat vanaf het seizoen 1996/1997 geen flyers meer drukken. De podia kregen
daarentegen op maat bediend voorgedrukt kopieerpapier met herkenbare oranje balk waarop de door ons geproduceerde, gepersonaliseerde sheets kunnen worden ingekopieerd. Deze flyers worden regelmatig aangewend voor direct-mail acties.
Affiches
Eveneens vanaf 1996/1997 laat MTN A2-kopieerpapier voorbedrukken met eenzelfde oranje balk, deze worden gebruikt voor gepersonaliseerde affiches wanneer de groep zelf geen poster heeft. Stickers van het SNT-wiel voor op de eigen posters van de groepen werden door een aantal podia trouw gebmikt.
Serie-verkoop
Enkele theaters behaalden goede resultaten door de serie in het begin van het seizoen als abonnement te verkopen.
Nagesprekken
Een aantal theaters organiseerden rondom de voorstelling elke maand een inleiding of nagesprek.
b. 1997-1999 Logo
Vrijwel alle theaters gebruiken het SNT-logo in hun publicaties.
Flyers en affiches
MTN produceert vanaf het seizoen 1997/1998 voorbedrukt kopieerpapier, t.b.v. de affiches en de flyers, in diverse kleuren voor haar verschillende tournees. De Serie 'Nieuwe
Theatermakers' krijgt een zee-groene balk.
De affiches worden door MTN ingekopieerd, daarnaast ontvangen alle podia de door ons geproduceerde, gepersonaliseerde sheets om zelf in te kopieren. Deze informatieve flyers worden regelmatig aangewend voor direct-mail acties. Stickers van het SNT-wiel voor op eigen posters van de groepen wordt door een aantal podia trouw gebruikt.
Serie-verkoop
Een aantal theaters behalen goede resultaten door de serie in het begin van het seizoen als abonnement te verkopen. Het Kruithuis (Groningen) heeft op basis hiervan de serie (100 stoelen) uitverkocht!
Nagesprekken
Deze vinden alleen nog structureel plaats bij Theater Romein in Leeuwarden. Na een aantal seizoenen nagesprekken voor een vaste groep bezoekers wordt het principe een beetje sleets, reden voor de meeste theaters er (tijdelijk) mee te stoppen.
Vpro Verrassing
Deze gidslezer-actie van de VPRO vond plaats tot en met seizoen 1997/1998 hierna besloot de VPRO deze niet langer te prolongeren.
Pers
Persbenadering heeft landelijk zelden (geen première!), lokaal soms iets opgeleverd. Over het algemeen is er sprake van de reguliere publiciteit, af en toe van speciale acties in de lokale pers.
Internet
Begin seizoen 1998/1999 lanceert MTN haar nieuwe website met o.a. actuele informatie over al haar tournees. Op de website is over de serie 'Nieuwe Theatermakers'
achtergrondinformatie, een speellijst van de desbetreffende voorstelling(en) en links naar de diverse podia, te vinden.
Extra
Maart 1999 deed Eelke Bokelman (studente Culturele en Maatschappelijke Vorming) als afstudeeropdracht onderzoek naar de werking van een 'trailer' als marketinginstrument.
Bij de voorstelling 'Heden Stad' van Hotel Modern maakte zij een publiciteitsfilmpje, dat - waar mogelijk - in de theaters gedurende een week voorafgaand aan de voorstelling werd vertoond.
Uit de enquête die vervolgens werd afgenomen bleek dat 10% van de ondervraagden die de trailer hadden gezien (mede) op basis van de video naar de voorstelling was gekomen. Deze methode is erg arbeidsintensief en op veel plekken werd de film vertoond op slecht zichtbare plaatsen of alleen voorafgaand aan de voorstelling.
4.2. Begeleiding
Sinds het begin van het Theaterplan worden ieder seizoen één a twee bijeenkomsten per seizoen georganiseerd met de deelnemende theaters. Hierin wordt het Theaterplan/Serie
'Nieuwe Theatermakers' geëvalueerd en de voortgang ervan besproken, zowel inhoudelijk als op publicitair gebied.
4.3. Bezoekgegevens
Uit de bezoekcijfers (zie bijlagen achterin ) kunnen we afleiden dat de serie na vijf seizoenen een golvende lijn in bezoekersaantallen vertoont. De verwachte permanente toename van het aantal bezoekers, op basis van de stijgende lijn sinds het eerste seizoen, heeft niet doorgezet.
Wel is er in tegenstelling tot eerder seizoenen op de meeste podia sprake van een constanter aantal bezoekers per voorstelling door het hele seizoen heen (op enkele uitschieters na).
Het seizoen 1997/1998 vertoont gemiddeld een terugval in de bezoekcijfers. Op elf van de zeventien podia is sprake van een afname die varieerde van 1 tot 69 bezoekers per podium (gemiddelde afname met 18 bezoekers). Op vijf podia is sprake van een stijging van het gemiddelde bezoekersaantal. De stijging varieert van 5 tot 78 bezoekers (gemiddeld 23).
In het seizoen 1998/1999 nemen de gemiddelde bezoekersaantallen weer toe tot boven het niveau van 'top'seizoen 1996/1997. Op acht van de zeventien podia is sprake van een stijging, één bleef stabiel en op zeven podia is sprake van een terugloop. De stijging van het aantal bezoekers is gemiddeld 31 (variërend van één tot 105 per podium), de afname
gemiddeld 18 (variërend van acht tot 34 per podium). In totaal trekt de serie dit seizoen 14%
meer bezoekers dan het voorafgaande.
Wanneer we kijken naar de gemiddelde bezoekersaantallen per voorstelling over de afgelopen drie seizoenen wordt de schommeling duidelijk zichtbaar. In het seizoen
1996/1997 is er sprake van gemiddeld 52 bezoekers per voorstelling, in 1997/1998 is dit aantal teruggelopen tot 49, in 1998/1999 groeide het gemiddelde bezoekersaantal aan tot 56.
Gekoppeld aan de zaalcapaciteit betekent dit in seizoen 1997/1998 een gemiddelde
bezettingsgraad van 39%. In 1998/1999 is sprake van een gemiddelde bezettingsgraad van 42%. Beide seizoenen hebben zes theaters een gemiddelde bezettingsgraad boven de 50%.
Waar de daling in de bezoekcijfers precies door wordt veroorzaakt is niet duidelijk. Hoewel de Serie 'Nieuwe Theatermakers' als geheel uiteindelijk meer publiek trekt, kunnen we niet expliciet stellen dat dit alleen samenhangt met een grotere naamsbekendheid van de serie op zich. Uit de wisselende bezoekersaantallen per voorstelling blijkt dat het publiek ook puur op de inhoud van een specifieke voorstelling in de serie afkomt.
a. Seizoen 1997/1998
Behalve op de podia waar met een abonnement voor de serie wordt gewerkt was er geen eenduidigheid waar het de bezoekcijfers per voorstelling betreft. Per podium varieren de bezoekersaantallen voor de serie over het hele seizoen. Daarnaast is het niet zo dat dezelfde voorstellingen goed of slecht liepen in de reeks. Dit heeft met name te maken met de incidentele promotionele acties per voorstelling die vanuit de theaters worden ondernomen.
Absolute uitschieters in vrijwel alle theaters was de mime-voorstelling 'Soms mis ik je' in januari, die bijna overal het hoogste bezoekerscijfer van dat seizoen te zien geeft.
In de maanden december en februari was er door omstandigheden sprake van een 'dubbele serie'.
Het Kruithuis, het Witte Theater, Concordia, De Verbeelding, 042, Plaza Futura en Odeon hebben de serie in abonnement verkocht. Deze theaters hebben hierdoor een vrij constante reeks bezoekers. Duidelijk is wel dat daarnaast weinig kaarten verkocht worden in de losse verkoop bij deze podia. Schouwburg Odeon en De Vorst hebben gemiddeld de hoogste bezoekersaantallen.
Schouwburg Odeon is echter wel het podium met de opvallendste verschuiving in het aantal bezoekers, omdat beduidend minder abonnementen werden afgenomen. Verantwoordelijk voor de grootste toename in bezoekersaantallen is De Vorst, die de serie onderdeel maakt van L'Aventura (een samenwerkingsproject met muziekpodium Paradox, waarbij het publiek op één avond de keus heeft uit meerdere muziek- en theatervoorstellingen).
b. Seizoen 1998/1999
Opvallend is dat de gemiddelde bezoekersaantallen bij de voorstellingen weer flink zijn gestegen. Kwamen er in seizoen 1997/1998 gemiddeld 49 bezoekers per voorstelling in
1998/1999 is dit opgelopen naar 56 bezoekers. Op de meeste podia is de variatie in bezoekersaantallen per voorstelling geringer dan in eerdere seizoenen.
Dit seizoen kent de serie twee opvallende uitschieters. Het 'Danstweeluik' van Korzo (februari) en de mime-voorstelling 'Eeuwige Lente' (april). Bij de laatste zal het opvallende publiciteitsmateriaal van de groep zeker een rol gespeeld hebben.
Was de dans een aantal seizoenen geleden verantwoordelijk voor de laagste bezoekcijfers, dit seizoen is de dans dus een absolute publiekstrekker. Ook 'Jezus Loves You' in mei scoort goed. Lr is dit seizoen door omstandigheden sprake van een 'dubbele serie' in maart en toert
'Grab it. Grip it' tussen oktober en januari langs zeven podia als 'alternatieve' voorstelling.
Opnieuw hebben het Kruithuis, het Witte Theater, Odeon, Concordia, 042 en De Verbeel- ding de serie in abonnement aangeboden, wat bij het Kruithuis resulteert in een
bezettingsgraad van 100%! Daarnaast beginnen ook het Chassé Theater en Schouwburg Arnhem met een scherp geprijsd abonnement wat resulteert in een gemiddelde stijging met respectievelijk 88 en 105 bezoekers. Bij Odeon loopt de abonnementenverkoop wederom terug. Wellicht dat de formule daar na drie seizoenen wat sleets wordt.
Het is nog steeds zo dat de hoge scores samenhangen met het feit dat deze theaters deel uitmaken van een schouwburg-organisatie waar het publiek gewend is aan het afnemen van een serie-abonnement.
Uitgaande van bovenstaande gegevens hopen we dat de stijgende lijn zich zal doorzetten.
Vrijwel alle theaters lijken overtuigd van het belang van de serie en gaan hier komend seizoen mee verder.
5. Vooruitblik seizoen 1999/2000
Na vijf seizoenen vraagt de formule van de Serie 'Nieuwe Theatermakers' hier en daar om een opfrisser. Na twee evaluaties in februari en mei 1999 is een aantal plannen ontwikkeld om de serie weer extra onder de aandacht te brengen van het (potentiële) publiek.
5.1. De Deelnemers
Aangezien de Serie 'Nieuwe Theatermakers' organisatorisch gezien niet meer ruimte heeft dan 18 speelbeurten per maand is uitbreiding van het aantal podia in het verleden niet mogelijk gebleken. Door de uitgelopen verbouwing van Theater Kikker en het afvallen van Podium 't Beest (door tegenvallende bezoekersresultaten en forse inkrimping van het
programmeringsbudget) is er voor seizoen 1999/2000 ruimte voor nieuwe podia vrijgekomen.
Huis van Bourgondië gaat door op de ingeslagen weg en neemt komend seizoen de volledige serie af. Ook Theater Bellevue in Amsterdam gaat deelnemen aan de Serie 'Nieuwe
Theatermakers'. De komst van Theater Bellevue als nieuwe deelnemer is belangrijk voor de landelijke uitstraling van de Serie 'Nieuwe Theatermakers' en ook voor de groepen die hun voorstelling buiten Amsterdam uitbrachten.Voor beide podia wordt een beroep gedaan op het landelijk budget.
5.2. Het Aanbod
De selectie van de voorstellingen zal in seizoen 1999/2000 plaatsvinden op dezelfde wijze als in de afgelopen seizoenen. Het gaat om 'gezien' aanbod, waarbij wordt geselecteerd op kwaliteit, maar ook op diversiteit.
Er is opnieuw over gesproken om in enkele gevallen voorstellingen 'ongezien' op te nemen in de serie. Dit vanwege de eerder aangehaalde problemen die zich kunnen voordoen bij het zo actueel mogelijk samenstellen van de serie en de korte termijn die daarvoor beschikbaar is.
Het kan namelijk voorkomen dat er zo goed als geen voorstellingen kwalitatief geschikt worden bevonden door de Adviescommissie, of dat een voorgedragen voorstelling in de beoogde periode niet beschikbaar is voor een tournee. Tot nog toe heeft dit niet tot
onoverkomelijke problemen geleid, waardoor we ons niet genoodzaakt zien af te wijken van het criterium dat een SNT-voorstelling 'gezien' moet zijn.
Het streven blijft om een goede balans te vinden in actuele invulling van de serie versus een langere termijnplanning. In de praktijk zal bij aanvang van het seizoen ongeveer de helft van de serie al ingevuld zijn, met name het najaar, en worden gedurende het seizoen de overige maanden ingevuld.
5.3. Promotie
Wat duidelijk naar voren kwam tijdens de tussentijdse evaluatie is dat men vond dat met name de affiches van de serie een ander uiterlijk zouden moeten krijgen. Ook bleek de onderlinge samenhang zoek, doordat deels met affiches van de groep, deels met de bekende 'groene-balk-affiches' werd gewerkt. Voor het nieuwe seizoen is extra budget vrijgemaakt en worden acht opvallende affiches ontworpen, die voor een coherente onderscheiding van de serie moeten zorgen.Er is sprake van meer actieve persbenadering, mede door de deelname van Theater Bellevue aan de Serie 'Nieuwe Theatermakers'. Daarnaast is er meer ruimte voor acties door de theaters, met inhoudelijke ondersteuning van MTN.
De website van MTN zal wederom up-to-date informatie bevatten. Geïnteresseerden kunnen op de website alle actuele inhoudelijke informatie en speellijsten van de SNT-voorstellingen vinden.
Tijdens de evaluatie gingen stemmen op de VPRO Verrassing weer in te voeren. Dit betrof een idee meer op basis van de status die deze actie indertijd uitstraalde, dan op basis van het resultaat. De VPRO gaat echter niet door met de VPRO-verrassing. Reden is dat de formule niet nieuw meer is, 'De Verrassing' met name in de studentensteden bleek te werken en niet maandelijks kon worden opgenomen in de VPRO-gids.
Nagesprekken bij de serie vinden alleen nog structureel plaats in Theater Romein.
Veel theaters plaatsen een serie-aankondiging in de seizoensbrochures. Voor de herken- baarheid van de serie is dit een gunstige ontwikkeling, lastig is echter dat de theaters al zoveel mogelijk namen willen weten om te kunnen vermelden. In enkele gevallen zal dat mogelijk zijn (bijv. voor de eerste serie van het seizoen), maar voor up-to-date informatie zullen de theaters toch hun maandbrochures als promotie-middel moeten aanwenden.
5.4. Financiën
De uitkoopsommen voor de serie gaan nog steeds omhoog. Seizoen 1997/1998 was de gemiddelde uitkoopsom nog ƒ 1.900,- in seizoen 1998/1999 was die opgelopen tot ƒ 2.239,-.
Omdat de serie meestal pas na de geplande speelperiode plaatsvindt moet deze zich geheel zelf kunnen bedruipen hetgeen voor de groepen extra kosten met zich meebrengt. We vinden het belangrijk dat ook deze nieuwe makers een reële uitkoopsom krijgen en maken daar binnen de begroting ruimte voor.
Het is gelukt de uitkoopsom voor de podia gelijk te houden aan de voorafgaande twee seizoenen. Daarbij worden twee tarieven gehanteerd, afhankelijk van het feit of MTN voor het theater een provinciaal budget ter beschikking heeft. Indien dit het geval is betaalt het podium ƒ 900,-, anders ƒ 1.200,- per voorstelling. Dit laatste geldt voor de podia in
Groningen en Friesland en voor de Schouwburg Arnhem en Theater Bellevue. De serie kan op die podia geplaatst worden dankzij een landelijk 'buffer'bedrag van ƒ 40.000,-. Mede dankzij die buffer is het ook mogelijk groepen een reële uitkoopsom te bieden.
Bijlagen
Afspraken m.b.t. seizoen 1997/1998 en 1998/1999 Het Theaterplan/Serie 'Nieuwe Theatermakers' komt kortweg neer op:
- open data voor een gezamenlijke maandelijkse serie (in één keer ± 18 speelbeurten voor nieuwe makers)
- promotionele ondersteuning van het 'merk' Serie 'Nieuwe Theatermakers'
- Eigen Keus budget voor de scoutfunctie met betrekking tot nieuw talent voor de theaters In een zgn. podiumcontract zijn tussen het podium en MTN de volgende afspraken vastgelegd:
Programmering
Het programma-inhoudelijke deel van het Theaterplan bestaat uit 2 onderdelen:
de serie " Nieuwe Theatermakers" en de Eigen Keus.
/. De serie "Nieuwe Theatermakers'
Maandelijks (van oktober t/m mei) maakt een productie van een nieuwe theatermaker/groep een tournee langs deelnemende podia. Het betreft hier uitsluitend 'geziene' voorstellingen die op voordracht van een speciale Adviescommissie worden geselecteerd. Gezien de aard van de regeling komen hiervoor alleen voorstellingen vooreen volwassen publiek in aanmerking.
2. Eigen Keus
De theaters krijgen een budget om, los van het reguliere MTN-aanbod, naar eigen inzicht, in te zetten voor programma-innovatie. Dit mogen ook 'ongeziene' voorstellingen zijn.
Financiële ondersteuning
De afnameondersteuning wordt op 2 manieren ingezet:
1. Serie 'Nieuwe Theatermakers'
- de theaters betalen MTN een vast bedrag van ƒ 900,- per voorstelling. Dit bedrag is gebaseerd op een uitkoopsom van ƒ2000,-. De overige ƒ1100,- van de uitkoopsom wordt, voor zover
beschikbaar, betaald uit de provinciale budgetten.
- Muziek en Theater Netwerk maakt afspraken met de groepen over speeldata en de hoogte van de uitkoopsommen en verzorgt het contract en de afrekening met de betreffende groepen
- deze regeling geldt voor maximaal 8 voorstellingen 2. Eigen Keus
- de theaters krijgen op voorhand een budget toegezegd (m.u.v. de theaters in Zeeland, Arnhem en Maastricht en de twee Noordoostelijke provincies waar MTN geen provinciale middelen heeft voor een Eigen Keus budget).
- het theater verzorgt zelf het contract en de afrekening met de groep
- Muziek en Theater Netwerk draagt bij in het financiële risico met een garantieregeling - afhankelijk van de provinciale budgetten kunnen de theaters minimaal ƒ 3.050,- en maximaal
ƒ 25.250,- besteden aan de 'Eigen Keus'.
Promotionele ondersteuning
- Door Muziek en Theater Netwerk worden concrete promotiemiddelen aangeboden ter ondersteuning van de serie 'Nieuwe Theatermakers':
- logo (het zgn. SNT-wiel)
- Direct-mail nyermateriaal; te weten gepersonaliseerde sheets en voorbedrukt inkopieerpapier - Indien nodig MTN-affiches met groene balk (of stickers met het Wiel voor de posters van de
groep)
- Algemeen landelijk persbericht
- Gezamenlijke serieprofilering d.m.v. consequent logo-gebruik in de maandfolders, affiches en flyers.
Overzicht MTN-ondersteuning voorstellingen i.h.k.v.de Serie 'Nieuwe Theatermakers' seizoen 1997/1998 en 1998/1999
Deelnemende podia
totaal aantal voorstellingen
totale uitkoopsom
totale subsidie
subsidiedekkings- percentage
gemiddelde uitkoopsom per voorstelling
gemiddelde subsidie per voorstelling
Arnhem 12 23905 9505 40% 1992 792
Beest 10 21718 13918 64% 2172 1392
Bouwkunde 9 16590 8490 51% 1843 943
Chassé Theater 13 30095 18395 61% 2315 1415
Concordia 15 30795 17295 56% 2053 1153
Huis V. Bourgondië 3 5840 2940 50% 1947 980
Kikker 6 10500 5100 49% 1750 850
Kruithuis 13 27935 12335 44% 2149 949
LAKtheater 11 22943 13043 57% 2086 1186
De Lieve Vrouw 13 27885 16185 58% 2145 1245
0 42 15 32345 18845 58% 2156 1256
Odeon 14 30343 16843 56% 2167 1203
Plaza Futura 13 24700 12850 52% 1900 988
Provadja 12 24128 13328 55% 2011 1111
Romein 14 29743 14143 48% 2125 1010
Verbeelding 12 22234 11434 51% 1853 953
De Vorst 14 30270 17670 58% 2162 1262
Witte Theater 14 29935 17335 58% 2138 1238
TOTAAL/
GEMIDDELD
213 441904 239654 54% 2084 1125
Overzicht gemiddelde Bezoekcijfers / Zaalbezetting
Theater Stoelen 1997-1998 1998-1999
Bezetting Gem. Bez vrst Bezetting Gem. Bez Vrst
Arnhem SB 200 16% 32 CDLO
67% 137 6
Beest 1 60 11% 1 7 11% 1 7 4
Bouwkunde 60 71% 43 5 42% 25 4
Chassé Theater 1 94 13% 26 5 59% 114 8
Concordia 80 33% 27 7 37% 30 8
Huis V. Bourgondië 60 91% 53 3
Kikker 71 67% 48 5
Kruithuis 1 00 71% 70 6 100% 97 7
LAKtheater 1 70 22% 38 4 26% 44 7
Lieve Vrouw 150 19% 29 6 23% 34 7
042 1 08 56% 60 7 38% 36 8
Odeon 203 63% 130 7 53% 109 7
Plaza Futura 1 1 8 33% 39 7 33% 40 6
Provadja 80 33% 26 7 23% 1 8 8
Romein 1 96 21% 41 7 14% 28 7
Verbeelding 80 42% 34 6 59% 47 7
Vorst 200 56% 1 1 1 6 38% 77 7
Witte Theater 1 50 38% 58 7 30% 50 7
TOTAAL 2380 829 103 956 1 1 1
GEMIDDELD 39% 49 42% 56
Colofon
Het Theaterplan en de serie 'Nieuwe Theatermakers' Verslag seizoen 1997/1998 en 1998/1999
april 1999
Muziek en Theater Netwerk Keizersgracht 462
1016 GE Amsterdam telefoon: 020 - 624 10 63 fax; 020 - 627 60 09
email: info@muziekentheaternetwerk.nl website: www.muziekentheatemetwerk.nl
Muziek en Theater Netwerk (MTN) ondersteunt podia door bemiddeling, advies en dienstverlening bij de programmering en promotie van het eigentijdse repertoire in de disciplines jazz en geïmproviseerde muziek, toneel, dans, mime, poppen/object-, jeugd- en muziektheater. Hiermee bevordert Muziek en Theater Netwerk tegelijkertijd de
speelmogelijkheden van hedendaagse podiumkunsten.
Muziek en Theater Netwerk werkt in heel Nederland en wordt financieel ondersteund door het Ministerie van OCenW, het Fonds voor de Podiumkunsten en de provincies Noord- Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland, Gelderland, Overijssel, Noord-Brabant, Limburg en Zeeland.
Grillige stuk over het bakkersvak en de tragiek van het bestaan De januari-keuze: 'Brood of 't nut der dingen' door Stichting Buk
HET PAROOL Brood of 't nut der dingen - doet een beetje aan als een absurde variant op een aflevering van In den Soeten Suykerbol.*^
'Uit de amusante gesprekjes met verrassende wendingen blijkt beetje bij beetje de eenzaamheid van de bakkers.'
In de Soete Suikerbol is een, nog altijd populaire, jeugdboekenserie over een dik vrolijk bakkertje en zijn magere zure vrouw, eind jaren veertig geschreven doorW.G. van de Hulst.
FOTO: BERT NIENHUIS
Nieuwe Makers op tournee
In de serie *de Nieuwe Theater- makers' presenteren theaters in samenwerking met Muziek en Theater Netwerk elke maand een opvallende, actuele voorstelling van nieuwe theatermakers.
Is een kaasvlinder wel een kaasvlinder als er geen kaas op de vlinder zit? In het grillige stnk 'Brood of 't nut der dingen' wis- selen bakkerskwesties en levensvragen elkaar in hoog tempo af.
Twee bakkers, gespeeld en bedacht door Magne van den Berg en Maartje Vos de Wael, weten alles van zoete en zoute broodjes bakken, maar vragen zich steeds vaker af wat nu het nut der dingen is. 'Brood...' is uiterst vermakelijk, de kracht van de voorstelling zit in de onderhuidse tragiek die gaandeweg de boventoon voert.
Het begint allemaal met de twijfel van de ene bakker die wordt aan- gewakkerd door het visioen van een sprekende hond en door de komst van de hedonist, een levensgenieter die de belichaming vormt van een heel ander bestaan dan het leven dat de bakker tot nu toe heeft geleid. Op zijn verjaar- dag, die hij zoals gewoonlijk viert met zijn enige vriend én collega, is het zonneklaar dat onze bakker beslist ongelukkig is.
Ovens
Wat moeten ze doen? De ovens voorgoed uitzetten en iets anders gaan ondernemen, of maar hele-
maal uit het bestaan stappen? De bevriende bakker wil geen geweld en ieder geval de garantie dat hij terug kan komen om alles anders te doen...
Over Stichting Buk
Magne van den Berg en Maartje Vos de Wael maken sinds 1995 samen eigenzinnige voorstellingen onder de naam St. Buk of Maart
& Magne. In 1996 ontvingen zij de aanmoedigingsprijs voor de Mime van het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Brood... is al weer hun vijfde productie op rij, voor de komende twee seizoenen mogen ze zich, als één van de wei-
BROOD
De bakker staat op het is heel vroeg
Hij weet waarom hij opstaat hij heeft een taak
hij moet de mensen voeden mensen hebben honger elke dag, dat gaat vanzelf daar hoeft de bakker niets voor te doen, dat is 't mooie van bakker zijn OF HET NUT DER DINGEN de bakker creëert
met drie ingrediënten water meel en zout
steeds weer een ander broodje de bakker is een tovenaar ja, dat mogen we gerust wel zeggen de bakker is een tovenaar
nige groepen, gelukkig prijzen met een tweejarig projectsubsidie van het Fonds voor de Podium- kimsten. Plannen voor een nieuwe voorstelling zijn dan ook al in de maak, in 1999 komt Berlijn - bericht van elders uit.
muzieKiü
tekst, regie en spel: Magne van den Berg, Maartje Vos de Wael regie-adviezen: Annet Kouwenhoven tekst-adviezen: Marian Beyer licht: Gé Wegman techniek: Hans de Boer Inlichtingen: St. Buk, Marten Oosthoek, zakelijke leiding, 020 - 4214990
NIEUWE MAKERS OP TOURNEE: BINNENKORT IN DIT THEATER P&or speellijst, zie ommezijde
'BROOD'
'BROOD'
SPEELLIJST JANUARI '99 zaterdag 2
De Vorst -Tilburg
aanvang: 20.00 tel: 013 - 543 31 27 vrijdag lï
Kruithuis - Groningen
aanïJang; 20.30 tel: 050 • 312 56 45 zaterdag 9
Theater Bouwkunde - Deventer aanvang: 20.30 tel: 0570 • 61 40 75
VERVOLG JANUARI '99 dinsdag 12
Odêon-Tuinzaal - Zwolle aanvang: 20.30 tel: 038 - 421 85 00 tvoensdag 13
ChasséTheater - Breda
aanvang: 20.45 tel: 076 - 530 31 32 vrijdag 15
De Lieve Vrouw - Amersfoort aanvang: 20.30 tel: 033 -461 88 65 zondag 17
De Verbeelding - Purmerend aanvang: 20.30 lel: 0299 - 42 53 65 CAiVifBj dinsdag 19
WitteTheater - IJmuiden aanvang: 20.30 tel: 0255 - 52 19 72 donderdag 21
042 - Nijmegen
aanvang: 20.30 tel: 024 - 322 34 II dinsdag 26
Theater Romein - Leeuwarden aanvang: 20. 30 tel:058 - 215 82 15 woensdag 27
LAKthcQicr Leiden
aanvang: 20.30 tel: 071 - 512 48 90 vrijdag 29
Podium 't Beest - Goes
aanvarTgl20.30 re/.-01I3 - 23 32 85 zaterdag 30
Provadja - Alkmaar
aanvang: 20.30 tel: 072 -511 01 36
SPEELLIJST FEBRUARI '99 za 6 om 21.00, zo 7 om 15.00 en ma 8 om 21.00
Gasthuis - Amsterdam*
tel: 020-616 89 42 dond^tilüg 25
Plaza Futura - Eindhoven aanvang: 20.30 tel: 040 - 294 68 48 vrijdag 26
GruitpoortTheater - Doetinchem*
aanvang: 20.30 tel: 0314 - 34 09 43 Wijzigingen voorbehouden
Ik vertel u dit omdat de eenzaam- heid in mij ronddoolt zonder zin.
Ik heb mensen nodig. Niet om te communiceren maar om een levensteken te geven.
WITOLD eOHBROWICZ
ROTTERDAMS DAGBLAD 'Gramser heeft die licht tintelende, ergens zo tragische atmosfeer uitstekend begrepen en soleert met minieme, puntgave gebaren die groeien op je netvlies*
Nieuwe Makers op tournee In de serie 'de Nieuwe Theater- makers' presenteren theaters in samenwerking met Muziek en Theater Netwerk elke maand een opvallende actuele voorstelling van nieuwe theatermakers.
muzieK
'De tragische memoires uit de rijpingsjaren' naar Witold Gombrowicz Waas Gramser kruipt op puntgave wijze in de huid van een Poolse schrijver
'Het theaterlandschap is overgeorganiseerd. Er wordt meer en meer ver vooruit gepland waardoor theatermakers rust, ruimte en vrijheid ontberen. De productiedwang viert hoogtij', aldus Waas Gramser van het Vlaamse ensemble Maten. Uit protest besloot ze haar nieuwe productie in alle rust en op haar eigen moment uit te brengen. 'Memoires...' was hierdoor slechts op twee plekken te zien: in Gent en in Rotterdam. Haar solo bleek een schot in de roos en werd direct geselecteerd voor het festival de 'Keuze van de Rotterdamse Schouwburg'. Juist voor dit soort eigenzinnige makers houden de deelnemende theaters aan deze serie elke maand een datum vrij. Daarom kunt u in december genieten van deze schitterende monoloog.
Het leven en werk van de Poolse schrijverWitold Gombrowicz als uitgangspunt voor een voorstel- ling nemen, deedWaas Gramser al eerder. In 1994 speelde zij De memoires van Stefan Czarniecki, een korte monoloog die gestoeld is op één van zijn korte verhalen.
Voor De tragische memoires...
bouwde Waas Gramser, i.s.m.
Victoria - Gent, de voorstelling verder uit en liet zich hierbij inspireren door fragmenten uit dagboeken van Gombrowicz.
De titel verwijst naar zijn eerste verhalenbundel.
'Bij Witold Gombrowicz vind ik de juiste woorden en zinnen om het over "mijzelf en de wereld te hebben". Gombrowicz schreef persoonlijke en uiterst scherpe bespiegelingen over kunst, moraal, aristocratie, over de relatie van de kosmos en zich- zelf', vertelt Waas Gramser.
Oog in oog met het publiek Gezeten in een grote fauteuil, oog in oog met het publiek, kruipt de Vlaamse actrice in de huid van de Poolse schrijver. 'Hij' vertelt anekdotes uit zijn ongewone ver-
FOTO: RAYMOND MALLENTJER leden in een poging zichzelf en zijn werk toegankelijk te maken.
De 'schrijver' leest voor uit zijn jeugdwerk, kruipt op zijn beurt in de huid van zijn personage Stefan Czarniecki, en introduceert absurdistisch werk van Daniil Charms, een tijdgenoot van Gombrowicz.
Elk contact met de buitenwereld is voor de schrijver een wonderlijk avontuur, soms amusant, soms leerzaam, altijd biedt het stof tot schrijven.
Over Maten
Waas Gramser richtte met Kris vanTrier, Adrienne Altenhaus en Guy Cassiers (de kersverse artis- tiek leider van het RO-theater) in 1994 het ensemble Maten op.
Hun eerste gezamenlijke produc- tie, de sprankelende voorstelling Car/oi was in 1995 te zien in deze serie. Onlangs regisseerden Waas Gramser en Kris vanTrier bij de Utrechtse groep 't Barre Land een heldere, humoristische versie van Shakespeares Henry IV.
tekstbewerking en Waas Gramser dramaturgisch advies: Sigrid Bousset (Victoria)
met dank aan; Victoria - Gent en Kris vanTrier techniek: Kris vanTrier productie: Maten vzw, inl.00 32 2 8664158
'MEMOIRES...' SPEELLIJST DECEMBER donderdag 4
Concordia - Enschede
aanvang: 20.30 te/.'053 - 431 10 89 woensdag 10
SLliuuwbuig (kz) - Auiliciii aanvang: 20.30 rs/; 026 - 443 73 43 donderdag 11
042 - Nijmegen
aanvang: 20.30 re/: 024 - 322 34 11 vrijdag IJ
Theater Bouwkunde - Deventer aanvang:2l.00 re/;0570 - 61 40 75 dinsdag 16
Witte Theater - IJmuiden aanvang: 20.30 re/;0255 - 52 19 72 vrijdag 19
Plaza Futura - Eindhoven aanvang:20.30 re/:040 - 211 66 66 zaterdag 29
Provadja - Alkmaar
aanvang:20.30 re/;072 - 51 1 01 36 Wijzigingen voorbehouden
DE PERS OVER ADHOC
BRABANTS DAGBLAD 'Feilen worden op eigenzinnige wijze aan elkaar gekoppeld, de presentatie is onderhoudend, de toon relativerend en de uitspraken somtijds overweldigend.' NIEUWSBLAD V/H NOORDEN 'Tussen alle humor door leggen Van den Berg en Stegman ook een verbluffende feitenkennis (...) aan de dag.' THEATERMAKER 'Een complottheorie die Umberto Eco had kunnen bedenken (...) een prachtig documentair bouwwerk.'
Beleef een bijzondere theaterervaring met Jan vd Berg en Rien Stegman Spraakmakende voorstelling'De Schijn- heiligen'zet alle zintuigen op scherp
Nieuwe Makers op tournee In de serie 'de Nieuwe Theater- makers' presenteren theaters in samenwerking met Muziek en Theater Netwerk elke maand een opvallende actuele voorstelling van nieuwe theatermakers. ^ '
muzteKiü
FOTO; JOEP LENNARTS Jan van den Berg en Rien Stegman van Theater Adhoc brachten twee jaar lang spraakmakende theatersalons op allerlei plekken In het land, waaronder een serie salons InTheater De Vorst te Tilburg. Onder de noemer 'theatersalon' werd het publiek uit- genodigd mee te gaan In hun associaties, ook wel omschreven als link-theater, rondbreedgekozen onderwerpen en telkens wisselende gasten.
De aldus opgedane ervaringen zijn verwerkt In 'De Schijn- heiligen', dat januari jl. In 042 te Nijmegen uitkwam en daar twee wekenlang een grote hit bleek. Daarom staat de voorstel- ling In het voorjaar In de serie 'de Nieuwe Theatermakers.
WanneerTheater Adhoc, aan het stroom van ontdekkingen, weet- associëren slaat, kunt u moeite-
loos meezappen en hoeft u niet van 'link naar link' te klikken op het tijdrovende internet om een
jes en theorieën te vergaren. De beide heren nodigen u uit om, onder het genot van een glaasje wijn, te weten te komen wat het
getal 'zes', Hildegard von Bingen, Ajax, Boraan, de Ararat, het ske- let van Hardinxveld-Giessendam, Dionysos, én de fysieke vader van Jezus met elkaar te maken heb- ben.
Complottheorie
In De Schijnheiligen maken we kennis met twee 'geheugenbe- waarders'. Vijf jaar lang stuurden ze elkaar om de vijf dagen een brief over de vijf zintuigen. In het zesde jaar besluiten ze elkaar één keer fysiek te ontmoeten.Tot hun verbijstering komen ze er dan achter dat ze eigenlijk één en dezelfde persoon zijn. Wat te doen? Zie hoe een lichtvoetige voorstelling omslaat in een thril- ler. Welke complottheorie ligt hieraan te grondslag?
Over de makers
Theater Adhoc wordt gevormd door Jan van den Berg en Rien Stegman die, gedreven door hun eigen nieuwsgierigheid, bijvoor- keur zelf ontworpen voorstellin- gen maken en spelen. Van 1985 tot 1990 was Adhoc het huisge- zelschap van 042. Na negen suc- cesvolle producties ging Adhoc een aantal jaar 'ondergronds'.
Sinds twee jaar is Adhoc terug van weggeweest en maakt pro- ducties die zich het best laten omschrijven als populair-weten- schappelijke toneeldocumen- taires. De gasten die Adhoc in hun salons ontving, varieerden van een burgemeester, toptafel- tennister, meteoroloog, profes- sor,tot een bergbeklimmer.
Deze theatersalons vormden de opmaat voor de uiterst onderhou- dende voorstelling De Schijn- heiligen.
tekst en spel: Jan van den Berg, Rien Stegman vormgeving: Hannie van den Bergh lichtontwerp: Marnix Carpentier Alting iti/ic/uingen.-Theater Adhoc telefoon 024 323 82 17 met dank aan: 042, Gemeente Nijmegen, Provincie Gelderland, Fonds voor de Podiumkunsten, lira fonds
NIEUWE MAKERS OP TOURNEE; VOLG HET THEATER VAN NU Voor speellijst, zie achterzijde
'DE SCHIJNHEILIGEN'
SPEELLIJST MAART dinsdag 3
Üdeon- luinzaal - Zwolle aanvang: 20.30 tel: 038 - 421 85 00 woensdag 4
Laktheater - Leiden
aanvane: 2Q.'30 fe/;07I - 512 48 90 zaïerdag 7
DeVorot Tilbura
nmwnng- 7,0 00 tel' 013 - 543 31 27 woensdag 11
Schouwburg (kz) - Arnhem aunvung. 2U.3Ü tel: Uüb 413 73 '13 donderdag 12
Concordia - Enschede
aanvang: 20.'hQ tel:053 - 431 10 89 woensdag 18 en dundeidug 19 Theater Kikker - Utrecht aanvang: 2ö.30 tel: 030 - 234 11 08 vrijdag 20
Plaza Futura - Eindhoven aanvang: 20.30 tel: 040 - 211 66 66 zaterdag 21
Theater Bouwkunde - Deventer aanvang: 20.30 tel: 0570 - 61 40 75 zondag 22
De Verbeelding - Purmerend nnrivang- 90 30 r(»/'0799-42 53 65 fVYVl dinsdag 24
Theater Romein - Leeuwarden aanvang: 20. 30 tel: 058 - 215 82 15 donderdag 26
Kruithuis - Groningen
aanvang: 20.30 tel: 050 - 312 56 45 zaterdag 28
Provadja - Alkmaar
aanvang: 20.30 tel: 072 • 511 01 36 SPEELLIJST APRIL vrijdag 10
De Lieve Vrouw - Amersfoort aanvang: 20.30 tel: 033 - 461 88 65 SPEELLIJST MEI
??*
Theater't licmclijo XK^agoningen aanvang: 21.00 tel: 0317 - 48 26 00 vrijdag 29*
Theater Bis - Den Bosch D jy.iü WIV.'J öij iJ bj Wijzigingen voorbehouden
BRABANTS DAGBLAD 'Prachtig regie-debuut HeinVerhees*
'Face The Music: een bijtende, humoristische tekst vol sterke one-liners'
Nieuwe Makers op tournee In de serie *de Nieuwe Theater- makers' presenteren theaters in samenwerking met Muziek en Theater Netwerk elke maand een opvallende actuele voorstelling van nieuwe theatermakers.
Regisseur Hein Verhees: 'Over vriendschap wordt weinig theater gemaakt' Bisproducties / Productiehuis Brabant brengt'Face the Music'
FOTO: JOEP LENNARTS Wat drijft mannen? Wat betekent vriendschap voor mannen onder elkaar? Ben je op je dertigste gedwongen keuzes te maken? Allemaal vragen die regisseur Hein Verhees en de beide acteurs Rogier Schippers en Johan de Boose elkaar, hun vrien- den en talloze mannen in alle leeftijden op straat stelden. De antwoorden die ze kregen verwerkten ze in 'Face the Music'.
Een knappe montage van dertien indringende theaterfragmen- ten vol rauwe humor en rake 'one-liners'. Het drietal verenigde zich in de theatergroep Helse Boerinnen en bracht 'Face the Music' vorig jaar september bij Bisproducties / Productiehuis Brabant uit. Het regie-debuut van Hein Verhees kreeg een warme ontvangst in Brabant maar was daarbuiten nog niet eer- der te zien. 'Face the Music' bijt dan ook terecht de spits afin het vierde seizoen van de serie 'de Nieuwe Theatermakers'.
In Face the Music betrekken twee mannen een hotelkamer in Brussel. Van kindsbeen af zijn ze vrienden.Toch is hun weerzien allerminst vertrouwd. Er worden geen anekdotes opgedist of vakantiekiekjes bekeken.
Voor het ochtend wordt wachten er uren waarin ze op zoek gaan naar het verloren vertrouwen in zichzelf, in elkaar, in vrouwen en de wereld waarin ze leven.
De twee vrienden komen tot de ontdekking dat het geruststel- lende bordje 'exit' in hun kamer voor altijd verdwenen is.
Filmisch
Naast de eerdere genoemde gesprekken en interviews met mannen liet de groep zich inspi- reren door de films van David Lynch (Wild at Heart en Blue Velvet), Mike Leigh {Naked) en het werk van de schrijver Pessoa.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de opbouw - dertien korte scènes - en de sfeer van Face the Music filmisch aandoen.
Hein Verhees over Face the Music in Uit! Den Bosch:
'Het zijn twee heel verschillende
karakters, de mannen in Face the Music. Lucas is er heilig van over- tuigd dat door lang nadenken en keuzes maken het leven beheers- baar is. De ander, Leon, is weifelend impulsief en intuïtief.
Hij zet vaak de juiste stappen, eerder ondanks dan dankzij zich- zelf. Hun liefde is platonisch, als die tussen jongens van zeven jaar oud. Puur en zonder lust.
Over homosexualiteit wil ik het niet hebben in Face the Music. Dat is voor mij een ander gebied.
Zeker mannen beseffen - net zoals vrouwen - vaak maar voor 20% bewust wat hen drijft, maar ik heb niet de behoefte om te onderzoeken wat er tussen die twee vrienden onbewust aan sexualiteit broeit. Face the Music wil geen Freudiaanse diepte- analyses nastreven.
Een theaterstuk over een man en een vrouw is altijd geënt op klas- sieke onuitputtelijke conflicten.
Over vriendschap worden weinig theaterstukken gemaakt, terwijl heel veel mensen het toch een pri- maire levensbehoefte noemen en vriendschap alles behalve con- flictloos is'.
Over het Productiehuis Face the Music werd vorig jaar gemaakt bij Bisproducties de theaterwerkplaats vanTheater Bis in Den Bosch. Met ingang dit seizoen hebben alle werkplaatsen in Noord-Brabant hun krachten gebundeld in het Productiehuis Brabant. Deze samenwerking biedt nieuwe theatermakers een unieke uitvalsbasis voor hun pro- ducties.
muzieKü}
regie: Hein Verhees tekst: Hein Verhees, Rogier Schippers spel: Johan de Boose, Rogier Schippers
regie-advies: Mechtild Prins dramaturgie: Jane van de Lest muziek: Kees van Wijck toneelbeeld: Wevóitping 3; Sanne Reichert, Jef Klaassens, Flip Reid productie: Jos Dolk informatie: Bisproducties, Jan van der Putten, 073-6132242 Met dank aan: Heiner Muller,Thomas Bernard, Tom Waits, Emanuelle Maridjan-Koop, Jos Pelders, René van Wijck
NIEUWE MAKERS OP TOURNEE; VOLG HET THEATER VAN NU Voor speellijst, zie achterzijde
4,
'FACE THE MUSIC SPEELLIJST OKTOBER vrijdag J
Plaza Futura - Eindhoven 4
rhp?t9r Bouwhunde Dcvcntci dinsdag 7
Odeon-Tuinzaal - Zwolle woensdag 8
Theater Kikker - Utrecht donderdag 9
Concordia - Enschede vrijdag 10
Dp Lieve Vrouw - Amersfoort zaterdag 11
De Verbeelding - Purmerend donderdag 16
O 4? - Niimeaen zaterdag 18 De Vorst -Tilburg dinsdag 21
Witte Theater - IJmuiden woensdag 22
1 heater Romein - Leeuwarden zaterdag 25
Piuvadja - Alkmaar dinsdag 28 lyjp Laktheater - Leiden
woensdag 29
Schouwburg (kz) - Arnhem
^ ji.
vrijdag 31
Podium 't Beest - Goes Wijzigingen voorbehouden
