V .. h .. rtj et : d en detn
WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID
DE VOLKSPARTIJ EN DEMOCRATIE
NUMMER 944 VRIJDAG 12 JANUARI 1968
na r de I
Op 20 januari a.s. komt liberaal Nederland in het RAl-congres- centrum in Amsterdam bijeen.
Met gerechtvaardigde trots omdat er sinds 1948 het een en ander is bereikt.
Met gerechtvaardigde teleurstelling om dat wat had moeten
worden bereikt. .
Maar ~et de_ zekerheid dat er in die twintig jaar alleen sprake is geweest van een sinds lange jaren daarvoor ongekende ·toe- nemende liberale invloed doordat de VVD een politiek kon voeren die het resultaat was van open gedachtenwisselingen tussen alle leden, waar ook hun plaats was in het organisatorische veld.
Met grote volharding is vaak op eenzame posten de liberale kar getrokken en alleen daardoor is een gestage groei van onze aan- hang, van ons ledental mogelijk geworden.
De discussies over onze partijstructuur mogen hoog oplaaien.
Terecht. Er mag veel kritiek zijn op de functionering van ons staatsbestel. Dat dient onderzocht. ·
Maar welke wijziging daarin ook nodig zou zijn, het betreft alleen het kader waarin het politieke leven zich afspeelt.
Dat politieke leven zelf kan een partij, die voor een samenleving staat; die gefundeerd is op vrijheid, verantwoordelijkheid, ver- draagzaamheid en sociale gerechtigheid, niet ontberen. Die doel- bewuste keuze zal ook in de komende jaren een uitgangspunt voor een belangrijke politieke groep moeten zijn, omdat deze fundamen- tele begrippen geen vanzelfsprekendheid zijn, die geen verdediging
behoeven. '
Daarom is de 20e januari 1968 met het oog op de toekomst van de Nederlandse politiek èen belangrijke dag.
Politielr is een- zaak van vooruitzien.
Politiek is een zaak van meedenken en meedoen.
Politiek is een zaak van betr..okkenheid.
Dat alles geldt zeer sterk voor de eerstkomende periode, en het is daarom dat wij u oproepen naar Amsterdam te. komen.
Als teken voor geheel Nederland dat het liberalisme krachtig en enthousiast klaarstaat om ook in de komende jaren weer mee vorm te geven aan onze samenleving.
Maak onze vergadering van de 20e januari een duidelijke, niet mis te verstane demonstratie.
Zorg dat u volgende week in de RAI niet ontbreekt ! ! !
Seth' Gaaikema is één van de- genen die zaterdag 20 januari de feestavond van de VVD in de RAl te Amsterdam luister zullen bij- zetten. Meer over deze tekstschrij- ver, vertaler, liedjesdichter en·
cabaratier vindt men op pag. 5.
In Den Haag hebben de liberale leiders van Groot-Brittannië, Zwe- den, Italië, België en Nederland het afgelopen weekeinde vergaderd over de Europese crisis die is ont- staan door het Franse veto over het Brits verzoek toe te mogen treden tot de EEG. Op de foto v.I.n.r; Thorpe (Engeland), Wedey (Zweden), Toxopeus (Nederland), Malagodi (Italië) en Moore (Enge- land). Men zie ook pag. 7.
PRU<KELS-
Prof. mr. F. J. F. l\-1. Duynstee in De Telegraaf over minister Wit- teveen: "Het grote succe-s, dat.
minister Witteveen heeft geoogst met zijn realistische begroting, heeft een basis gelegd voor een betere financiële ontwiklwling voor de staatshuishouding. Voor de toekomst kan men met ver- trouwen afwachten, welke resul- taten de meerjarige financiële plannen zullen hebben en welke verlichtingen met name ter zake van de belastingen op inkomens bereikbaar zouden zijn als na in- voering van de nieuwe omze.tbe- lasting, de voorstellen op fiscaal gebied ter tafel zullen komen in de periode 1968/69".
P. A.' Bouwmeester, medewer- ker van het Christelijk-Historisch weekblad De Nederlander, over het jongste buitengewone congres van de CHU: "Het congres -heeft gedanst. Niet naar de pijpen van de radicalen, nog minder naar die van de behoudzuchtigen, maar keurig netjes volgens de notenbal- ken die het hoofdbestuur had op- geschreven. Wel werd er in het vat van de resolutie nog een scheutje progressiviteit bijgego- ten, maar daardoor is de nieuwe wijn stellig beter gaan sma;ken".
Een medewerker van het Alge- meen Handelsblad: "De kerstda- . gen hebben aangetoond, dat de
Israëlische beloften, dat de heili·
ge plaatsen voor Islamieten en christenen veiliger en . toeganke- lijker zouden zijn dan ooit voor- dien, geen holle frasen zijn · ge·
weest. Voor het eerst sedert-1948 waren J erluzalem en Betbiehem toegankelijk voor christenen uit de gehele wereld: niet alleen uit Israël en de landen buiten het Nabije Oosten, maar tevens voor die uit de Arabische landen".
Inzender in de Nieuwe Rotter- damse Courant: "Wat k'an de ver- kla!1i:ng zijn, dat ·de. VPRO, die een aantal jaren geleden op een uitgesproken beter Il'iveau kon bo- gen dan de anilere omroepvereni- gingen, sindsdien in nog sneller tempo is afgezakt dan deze en nu samen met de overige op een dieptepunt· staat? Het komt miJ voor, dat wij hier te maken heb- hen met een weerspiegeling van de tendens in de huidige Neder- landse sarrnenlevi'llg om tot dke prijs de begrippen in,1erlijke en uiterlijke beschaving uit te ban- nen. ( ... ). Het verheffen van grof- ihE'ld tot norm, leidt onherro"pe- lijik tot geestelijke verarming".
2 - vrijdag 12 januari 1968
Kopij voor deze rubriek zen·
den aan
Joh H Springer Alexanderstraat 16, Haarlem
Apeldoorn
Nog voor het jaar geheel afgelopen was ontvingen "Yij ·reeds het jaarverslag 1967 van de vrouwengroep Apeldoorn.
Vlugger kan het niet!
Wij nemen er wat in het kort uit over waaruit de veelzijdige belangstelling van de Apeldoornse vrouwen blijkt. Na alle inleidingen volgde steeds· een geani- meerde discussie.
Op een openbare bijeenkomst sprak de heer P. L. van Steenveldt die, na een algemene inleiding over de ontwikkeling van de recreatie, nader inging op de Recreatiegemeenschap Veluwe, waar- van de· Apeldoornse burgemeester voor- zitter is. Er zijn reeds verschillende projecten, waaraan druk wordt ge- werkt. Deze betreffen vakanthl-centra en dagrecreatie en ook het scheppen van z.g. parldándschappen· in. de . stede-
lijke sfeer. · "
In samenwerking met ,;Vrodwenbe- langen" en de Vrouwenbm1d .. van de PvdA werd een bijeenkomst ·belegd waar de zenuwarts dr. Simons.· sprak over de nevenwe kingen bij het gebruik van geneesmiddelen in verbartd met de geestelijke en .lichamelijke gezondheid
en het verkeer. · ·
Op de derde samenkomst werd over het provo-verschijnsel gesproken door mevr. Lourens, die zei een zwakje voor de provo's te hebben en meende dat het hele provo-gebeuren straks vanzelf zal
oplossen. .
· Op een bijeenkomst ter inleidi~g van het Winterseizoen kwam van. allerlei aan de orde. Zo hield mevr. Mallinkrodt een pleidooi voor het maandblad van het Polemologisch instituut te Gronin-
gen, met samenvatting van de Il!i.euwe literatuur over oorlog en vrede.
Op dezelfde vergadering werd ook gesproken over bet voorgeno1nen bezoek aan de maquettezaal, dat later plaaits- vond en veel voldoening gaf.
Harli.ngen
In de maand november 1967 kwam de vrouwengroep Harlingen bijeen om te luisteren naar de heer G. E. A. Daane Bolier, die als enig VVL•raadsltid de 5e partij vormt in de gemeenteraad van Harlingen.
Hij vertelde ons over de werkwijze van dit bestuurslichaam. Eén-persoons- fracties hebben het niet makkelijk. Spre- ker is echter direct 'door twee partijen uitgenodigd om met hen de raadsagenda vóór te bespreken, zodat er gedachten- wisseling voor hem is .. Bovendien, ons VVD-raadslid zit in deze 15 leden ·tellen- de gemeenteraad, zoals dat heet, ·"op de wip", wat zijn positie interessant maakt.
Nog moet vermeld, dat mev:touw S.
Zijlstra-Hoogland, Hearewei 14 :te Pie- tersbierum, lid van onze vrouwengroep, door een tussentijdse aftreding; raadslid is geworden in de gemeente Barradeel, waar ook zij de gehele fractie uitmaakt, niet "op de wip" gezeten echter.
Dit verslagje werd ons toegezonden door mevr. A. Blanksma-Westra, secre- taresse van de Vrouwengroep Harlin- gen.
Vrijheid en VVV.
Democratie~
Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.
Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als 'voor advertenties): Witte' de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).
Tel. 010-1110 00, abonnemen- ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.
Hoofdredacteur:
Ph. C. la Chapelle jr.
Adres van de redactie:
Nieuwe Herengracht 8 9 B te Amsterdam-C.
..0 ... L.•vafi!ANCIC .. &
., ... "· ... oa ••N•Ne• ..
E€n OUÖ€ naam VOOR 40€Ö€ WIJO
<P
F. 0 N N E S & Z 0 0 NWUNHANOEL. ANNO 1876 • GRONINGEN
SMIT KINDERDIJK
Scheepsbouw sinds 1687
SPREEKBEURTEN
12 jan.
12 jan:.
15 jan.
15 jan.
16 jan.
18 jan.
19 jan.
19 jan.
22 jan.
22 jan.
22 jan.
24 jan.
25 jan.
26 jan.
26 jan.
26 jan.
29 jan.
29 jan.
29 jan.
1 feb.
Periode 12 januari tot en met 7 februari
Zuidhorn (19.30 uur, Hotel .in 't Holt;
Ondercentr. Westerkwartier)
Dirksland (20.00 uur, "De . Schakel";
Prop.avond VVD en JOVD, Goeree-Over- flakkee)
Oostwoud (20.00 uur, Rest. De Vergulde Vos; afd. Berkhout, Midwoud, Oostwoud en Twisk)
Amsterdam (Vrouwenbelangen)
Heerlen (20.00 uur, HKB-gebouw; Ond.:
Ord. en de problemen van stad en platte- land)
Meppel, Steenwijk e.o. (Liberale Kring) · . Haren (20.00 uur, Hotel de Horst; O:ild.:
Partijvernieuwing)
Drachten ( Statencentrale Heerenveen) Ede ( Statencentrale)
Goes
Maastricht ( Ond.: Stadsreconstructie) Winschoten (20.00 uur, Hotel de Vrijheid) Rotterdam (20.00 uur, Hist. Mus.; Pol.
Café) Wassenaar
Wassenaar (JOVD)
Hardenberg (19.00 uur, spreekuur; 20.00 uur vergadering)
Musselkanaal (20.00 uur, Hotel "De IJze- ren Klop"; Ondercentrale Westerwolde en Veenkoloniën)
Zwijndrecht
Groningen (20.00 uur, Rest. Riche; Libe- rale Sociëteit)
Oesterbeek (20.00 uur, Rest. "Harten- stein'')
1 feb. Doetinchem (Statencentrale) (20.00 uur, Café-Rest. "Vinkenborg")
2 feb. Groningen (JOVD Noord-Groningen) 2 feb. Dokkum (forum Chr. Partijvorming, ge-
organiseerd door A.R. jongeren) 2 féb. Loenen a.d. Vecht
5 feb. Roosendaal (20.00 uur, Hotel Goderie;
West-Noord Brabant)
5 feb. Oosterhout (19.30 uur, Rest. Flora; Ond.:
VVD en de partijvernieuwing) 7 feb. Rotterdam (forum)
H. J. L. Vonhoff
Mr. H. van Riel en H. Bosma (voorz. JOVD)
Mr. H. van Riel
Mevr. G. V. v. Someren-Downer
Ir. D .. S. Tuijnman
Mevr. G. V. v. Someren-Downer Mevr. Mr. E. Veder-Smit Mr. J. G. Rietkerk
H. Wiegel
Mr. J. F. G. Schlingemann Drs. L. van Leeuwen Dr. K. van Dijk Drs. L. vàn Leeuwen
.Mr~ H. van Riel Mr. F. Portheïne R. Zegering Hadders
Mr. A. Geurtsen en Mr. J. F. G.
Schlingemann Mr. J. G. Rietkerk Ir. J. Baas H. Wiegel H. J. L. Vonhoff H. Wiegel
R. Zegering Hadders L. M. de Beer Mr. W. J. Geertsema H. Wiegel
Mevr. G. V. v. Someren-Downer Deze lijst, waarin in p.rlncipé alleen spreekbeurten van Kamerleden - die zij vevullen binnen het verband van de partij - worden vermeld, wordt opgesteld door het Algemeen Secretariaat ,.·an de VVD, Koninginnegracht 61 te Den Haag (telefoon 070- 604803). De gegevens, waaronder bij voorkeur oo:; het aanvangsuur en de plaats waar de ver- gaderingen gehouden worden, dient men derhalve ~iet naar de reda.~tie van het weekblad, maar naar het Algemeen Secreta.riaat van de part•J te zenden. De hJst wordt elke maan-
•l!:too nrn l?._M un-r a.f~Af'lloten.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
UIT DE PARTIJ
• FRANEKER
De Statencentrale Franeker orga-·
niseert op maandag 15 januari in De Koornbeurs te Franeker de tweede so- ciëteitsavond van het seizoen 1967-'68.
De heer G. Koudijs, lid van de Tweede Kamer. zal spreken over het onderwerp .,De vrede en de veiligheid van West-Europa." Na de inleiding zal er gelegenheid tot discussie en gezellig sa- menzijn zijn.
e ZIJPE
De heer P. de Vries te Schagerbrug, sedert de oprichting in de jaren veertig voorzitter van de VVD-afdeling Zijpe, heeft wegens :gevorderde leeftijd het voorzitterschap neergelegd. In zijn plaats is J:iénoernd·de ·heer C. J. Oskam, eveneens te Schàgerbrug. Vice-voorzit- ter werd de heèr D. M. 't Hart te Bur- gerbrug. De 'functie van secretaris-pen- ningmeester, vervuld door de heer A. A.
W. Smit, werd gesplitst. Secretaris werd de heer ·P. Eriks ·te Burgerbrug; pen- ningmeester blijft·de heer Smit.
• RIDDERKERK
In een streekvergadering ·van JOVD en VVD zullen de heren ir. Tuynman en mr. Geurtsen op 16 februari in Ridder- kerk spreken. De. mededeling in. het blad van vorige week dat de heer Wiegel op 27 januari in Ridderkerk het woord zal voeren was. onjuist.
VVD voor radio
Radio-uitzending van de VVD: woens1dag 24: januari a.s., van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum l l
(298 m).
·.open boek over open, haarden
Denkt. u pvel-' een open haard?
Vraag BELLFIRES dan om de gratis pocket ·over open haarden.
Daarin staat alles over stoken, inbouw, rookkanalen, accessoires, en nog veel meer. WU sturen U hem direct.·
. .. ; ... ~\···~·:
Coupon :
Ik wil graag opening van • zaken over open haarden. • Stuur mU s.v.p. uw gratis pocket.
Naam: ... : Adres: ... •
VRIJHEID EN OEMOCRA TIE
Praten I
* * Zoals elk jaar te doen gebruike·
Jf . lijk, hebben de voorzitters van de dhrerse Kamers van Koophandel in hun uieuwjaai·sredevoeringen allerlei wensen op tafel gelegd. Dit heeft in zekere zin het ongenoegen gewekt bij de heer R. Horeman, economisch redac·
teur van de Volkskrant, die in zijn blad van vorige week zaterdag onder de kop
"Roophandel kan mooi praten" onder meer beweert dat deze voorzitters, put·
tend uit dezelfde bronnen, dezelfde din·
gen zeggen, zij het in verschillende wijdlopende bewoordingen. Hij erkent gelukkig graag dat deze Ramers nuttige instellingen zijn voor bedrijfsleven en overheid, doch hij is van oordeel dat bij het uitspreken van nieuwjaarsredevoe·
ringen meer coördinatie dient te wor·
den betracht. In dit verband wijst hij op het feit . dat de voorzitters van de Bra·
bantse Kamers onder het motto "Bra- bant wil blijven werken" ditmaal de·
zelfde eensluidende be-schouwingen heb·
ben uitgesproken •. :Pas· in ·het tweede deel van hun rede gingen .. de voorzitters in op specifieke vraagstukken ·van ' .het eigen district. Op. deze rnauier won :het betoog van de vijf .. Kamers aan kracht en bovendien behoefden '61'-: vier redevoe·
ringen ·minder geschreven: .·te · worden.
Nu rest. nog, aldus luidt zijn betoog, dat de Brabantse rede namens de vijf ka·
mers wordt uitgesproken door één voor·
zitter in een gezamenlijke bijeenkomst.
P•·aten ·11 ,,
* * Wij kunnen: ~~~r de, idee van de Jf heer Ho re man wel iets· voelen en met zijn redenering instemmen als :hij voorts betoogt dat anders.· Ramers van l(ooplJ.andel van het . Brabantse initiatief wel iets kunnen leren. ·.Groepjes Kamers in Limburg, Overijssel• Noord· en Mid·
den-Nederland, Zeeland.· en andere ge·
westen zouden volgens. hem bij elkaar ' te rade moeten gaan .over een uniforme belichting van gemeenschappelijke pro·
blemen. In het verleden, zo zegt hij, zijn al verschillende kwesties als· postta·
rieven en vervoerszaken door een aan·
tal of alle Kamers samen aan de orde gesteld. Het onderling contact is er dus, het dient alleen te worden verdiept en uitgebouwd. Misschien komt het zover, zo luidt zijn slotconclusie, dat de 38 l(amers die ons land. )!;ent, ·hun be!;chou·
wingen bundelen tot vijf of zes. regio·
nale betogen.
Het voorstel van de heer. Horeman achte11 wij zeker het overwegen waard, doch niet alleen op de door hem aange- voerde gronden. Wat ons bij al deze, op zichzelf veelal voortreffelijke en ook nuttige redevoeringen opvalt is dat men zaken, die ons gehele land betreffen, zoals onder 1neer de werkgelegenheid, te veel in een regionaal keurslijf perst.
Wij zullen tot de erkenning moeten ko·
men dat ons land in de moderne econo·
mische verhoudingen te klein is gewor·
den om-diverse problemen die een natio·
naai karakter dragen te veel binnen een bepaald districtsverband te behan·
delen. Samenwerking tussen de Kamers zou alleen al uit dien hoofde aanbeve- ling ·verdienen. Een en ander zou er voorts toe kunnen Ietden dat het voor de landelijke overheid gemakkelijker wordt aan de veelheid van vaak versnipperde wensen het oor te lenen. Wellicht kan het nieuwe jaar in dit opzicht tot een frissere aanpak leiden.
PI· aten· 111
* * Wàt ons bij de · redevoeringen
* van de voorzitters van de Ka·
mers van Koophandel onder meer heeft getroffen, is hetgeen de heer W. Reh·
bock, voorzitter van de Ramer van noophandel voor Amsterdam, heeft ge·
zegd met beti·ekking tot de tarievenpoli·
tiek van het energieverbruik voor de industrie. Uit een vergelijkende studie van de grootverbruikersprijs in Neder·
land, België, Duitsland en Frankrijk blijkt dat deze in ons land ·gemiddeld het hoog·st ligt. Meer verontrustend ·is evenwel dat de grootverbruikersta·
rieven in Amsterdam, Zaandam en Haal'lem tot de hoogste van het land behoren en bijvoorbeeld veruit gaan bo·
ven hetgeen aan dezeHde categorie wordt berekend in het Waterweggebied.
Terecht noemde de heer Rehbock de bestaande regionale differentiatie in elektriciteitstarieven volkomen uit de tijd. Alleen al in Noord Holland ziet men dat het voor de afnemer een vrij be·
langrijk verschil kan uitmaken of hij zijn elektriciteit betrekt van het PEN, het GEB van Amsterdam of van de zelfstmulige gemeentelijke distributie- diensten van Zaandam of Haarlein.
Daarbij komt het ook voor dat bedrij·
ven die in hetzelfde gebied op enkele honderden meters van elkaar gevestigd zi_jn, -al naar gelang hun aansluiting, tnteenlopende prijzen voor hun elektrici·
teitsafname betalen.
Wij vinden dit een hoogst merkwaar·
dige zaak, waaruit duidelijk blijkt, dat wij bijzonder voorzichtig dienen te zijn
onze economische problemen te veel uit d_e regionale gezichtshoek te blijven zten.
vrijdag 12 januari 1968 - 3
Wijzigingen in
ENIGE (VOORLOPIGE) VOORSTElLEN VAN DE COMMISSIE-MARIJNEN
In afwachting van het op te stellen advies naar aanleiding van de door de minister van binnenlan:lse zaken ook aan het bestuur van het (r,·k.) Centrum voor Staatkundige Vorming voorgelegde vraagpunten met betrekking tot een eventuele algehele herziening van de grondwet, heeft een door genoemd Cen·
trum ingestelde commissie een inte·
rim-rapport uitgebracht over een her·
ziening van het kiesstelsel binnen het kader van de bestaande grondwet.
De overwegh'ig voor de betrachte spoed was, dat "over de vraag . of de verkiezingen van 1971 zouden moeten plaatsvinden . volgens_ een . gewijzigd kiesrechtregime, mèt spöed een 'beslis- sing dient te worden genomen," zoals het bestuur van het Centrum in zijn
"Ten Geleide" opmerkt.
Gelijk bekend, heeft .de regeril!g aan de officiëie Staatscommissie . voor ad·
vies inzake de grondwet en de kieswet eveneens de wens te Jrennen gegêvèn, dat voorrang zal worden gegeven aan het uitbrengen van een advies over de herziening van de kieswet binnen h~t
kader van de grondwet.
Voorzitter van eerstbedoelde, uit zestien leden bestaande commissie was mr. V. G. M. Marijnen, vice-voorzitters waren prof. mr. L. G. A. Bchlichting en mr. W. E .. Siegmann en verder.hadden
!1ierin o:a. zitting prof. mr. F. R. ·x.
Cerutti, dr.' S. W. Couwenberg, prof. mr.
F. J. F. M. Duynstee, mr. K. van Rij·
ckevorsel en prof. mr. S. F. L baron van Wijnbergen.
In de. eerste parag,raaf van haar rap- port wijst de commissie op de· gebreken.
en tekortkomingen, die er ten aaiiZien van het functioneren van ons democra·
tisch bestel bestaan. Wij zullen daar op dit ogenblik niet op ingaal!, ten delè omdat een aantal van die gebreken ook door ons en anderen reeds is vast·
gesteld, ten dele omdat die later vanzelf
aan. de orde komen wanneer de voorstellen van onze eigen commissie omtrent de verhouding kiezer-gekozene voor publikatie gereed Z'_ijn . .- '·
De commissie-Marijhen · li!(elt ·. zich trouwens óók voor, op deze \kwesties t.z.t. ip haar eindrapport nader in te gaan.
CONCLUSIES
Bij de beoordeling van de wenselijk·
heid om over te gaan tot wijziging van het kiesstelsel binnen het kader van de grondwet, gaat zij uit van de bezwaren, die voor de kabinetsformatie en de re·
geringsstabiliteit voortvloeien uit het feit, dat onder het vigerende stelsel van evenredige vertegenwoordiging de par·
tijen, die bij de lmbinetsformatie tot samenwerking komen, in de verkiezin·
gen gescheiden optrekken.
De commissie-Marijnen is, na een toe·
lichting op elk van deze punten, ten slotte gekomen tot de volgende con- clusies:
1. De bestaande mogelijkheid van lijstenverbinding van kring tot kring worde opgeheven. Met behoud van het geldende systeem van E.V. moet de stemming plaatsvinden in gesloten districten, d.w.z. op zodanige wijze, dat de in een district uitgebrachte stemmen alleen aan in dat district ingediende kandidaten ten goede komen.
2. Invoering van een stelsel van geslo·
ten districten zal niet zonder meer kun·
nen geschieden door omzetting van de bestaande rijkskieskringen in gesloten districten, maar zal gepaard moeten gaan. met een vermindering van het aantal districten. De commissie zou hierbij een onafhankelijke instantie als bijvoorbeeld de Kiesraad over' die districten-indeling willen laten advise·
ren.
3. De mogelijkhdd worde geopend van verbinding ve.n lijsten die in een- zelfde district zijn ingediend, met dien verstande, dat zulk een verbinding slechts wordt toegestaan indien zij te- vens in alle andere districten wordt ge·
maakt.
4. De opkomstplicht van de kiezer worde afgeschaft.
Mr. V. G. :a-I. :a-Iarijnen
5. Voor invoering . van een kiesdrem·
pel bestaat niet voldoende grond.
OPKOMSTPLICHT
Gaarne kan ik het eens. zijn met de p\lllten 4 en 5 van de voorstellen.
Over de opkomstplicht wordt in onze partij, naar veilig kan worden aangeno·
men, verschillend. gedacht.~ Dat is in liberale kring in het verleden altijd zo geweest en dat is nog zo. Naar wij vorige week uitvoerig vermeldden, heeft onze algemeen secretaris, mr. F. Kort·
hals Altes, als minderheid in de (offi·
ciële) commissie-Berger, gepleit voor h a n d h a v i n g van de opkomst- plicht.
, In onze editie yan 22 december jl. heb ik als mijn strikt persoonlijke mening reeds gegeven, dat thans het ogenblik gekomen is, de opkomstplicht af te schaffen. Ik geef toe, dat wij dan bij de verkiezingen hard zullen moeten werken om te maken, dat wij 11ls partij geen nadeel van die afschaffing zullen onder·
vinden .. Die extra prikkel tot activiteit is op zichzelf echter zeker niet te be·
treuren. En in ieder geval schijnt het wel vast te staan, dat - of we het .prettig vinden of niet -'- een grote meer·
derbeid van de Kamer vóór de afschaf·
fing van de opkomstplicht zal stemmen.
Over de verwerping van een ,kiesdrempel" zal in onze partij daaren- tegen wel weinig verschil van mening bestaan. Wij achten dit miödel ondemo- cratisch en in strijd met . het beginsel der evenredige vertegenwoordiging.
De enige aanvaardbare "natuurlijke"
drempel is, dat tenminste de kiesdeler moet worden· behaald om de eerste ·zetel toegewezen te krijgen. Zodra men ver- der gaat in zijn eisen en enige malen de kiesdeler gaat verlangen, wordt het hel- lende vlak betreden. Niets kan de Ka- mer dan meer beletten, steeds hogere
eisen te stellen om de kleinere of zelfs middelgrote partijen te weren. Van eni·
ge objectieve rechtsgrond is dan geen
·sprake meer.
Bepaald verwerpelijk echter acht ik de voorstelle». van de commissie-Marlj·
nen in de pv,>.nn één tot en met drie. Ik kan het met mr. Van Rijckevorsel, die hierover een minderheidsnota heeft in·
gediend, volkomen eens zijn, dat de in·
voering van het verbod van de bestaan·
de "horizontale" verbinding van lijsten, vervat in de punten 1 en 2, in de prak·
tijk _:_ zij het langs indirecte weg - toch de. invoering van ~cm kiesdrempel zou .betekenen.
De invoering van bijvoQrbeeld vier
"ge$lotèn'l. districten (waar de commis·
sie ·aap. schijnt te denken) zou in feite de ' ~invoering betekenen van een kiesÇ!vempeJ·van 4X% pct. of wel 2%
pct. van het totaal aantal uitgebrachte stemmen, dus vier zetels. Terecht merkt de heer Van Rijckevorsel op, dat dit dan echter in ·strijd is met de door de commissie zelf aanvaarde laatste conçlusie.
Mr., .. V:an Rijckevorsel acht de invoe·
ring.:van gesloten districten trouwens ook in sti:ijçl,., met de maatschappelijke ont·
wikJtel,ing, De invoering van de regiona·
listil;cl}e., ·gesloten districten is z.i. een anachrqnisme. Er zou naar zijn oordeel veeleer aanleiding zijn om de kieswet geheel te zuiveren van de "nog bestaan·
de -~regionalistische trekken" door
afschaff~ng van de 18 kieskringen en het gehele. Jánd administratief-reentelijk te behai;J.delen als één kieskring, waarin
ied~jre partij . of politieke groep slechts één,kandidatenlijst voor het gehele land kan en mag indienen. Dit bevordert de keuzemogelijkheid van de kiezer en dus de deli1ocratie, doordat de kiezer d-e mogelijkheid krijgt om op een kandi·
daat te stemmen, die bij het bestaande stelsel op een lijst in een andere kies- kring kandidaat zou hebben gestaan.
We zouden het in deze wel met de heer-Van' Rijckevorsel eens kunnen zijn, maar ik' geloof, dat wat hij zou willen een· p:i'aktische onmogelijkheid is. Alle lijsten: zouden: dan namelijk groter moe·
ten worden. Aangezien er een behoor- lijke reserve moet zijn, zouden die. van de grote partijen dan zelfs wel 75 tot 100 namen moeten bevatten en die van de middelgrote partijen zeker 5() tot 75.
Dat zou in allerlei opzichten (men den·
ke o.a. aan de omvang van de stembil- jetten) vrijwel onoplosba1·e J=roblemen oproepen. Zelfs, naar :k meen voor eventuele stemmachines. ' .
Dat is dan ook de enige overweging gaweest, dat ondanks de invoering van de E.V. het land administratief toch in (achttien) kieskringen werd verdeeld.
Ten slotte dan het voorstel in punt 3, inhoudend de mogelijkheid van een ver·
ticale" lijstenverbinding; dus de v~~bin·
~i.ng ~an lijsten van verschillende par- tlJen m eenzelfde kieskring, mits dat dan ook in de andere kieskringen ge- beurt.
Dit middeltje om door onderlinge ver- binding van lijsten mog;olijk een paar extra restzetels te verwsrven, acht ik eveneens verwerpelijk. Als men het dan zó met elkaar eens is, dan diene men een gezamenlijke lijst in. Dat is een
"koninklijker" weg dan die van de ver- binding van onderling verschillende lijsten, met als enig doei daar mogelijk enige winstzetels uit te slepen.
A. W. ABSPOEL
HOUT- EN PLAATMATERIALEN
ABRAHAM VAN STOlK & ZOONEN
modern sedert 1727
KONINKLIJKE HOUTHANDEL N.V.
Postbus 1100 Rotterdam Telefoon 010-235400
BODEGOM
SPIJKENISSE
Gebouwen van gewapend betonnen prefabs voor versChillende doeleinden.
Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens opgegeven maten.
Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.
4 - vrijdag ·12 januari 1968
Sombere nieuwjaarswoorden
DE. VELE woorden die bij of kort na de jaarwisseling weer over het land en Amsterdam zijn uitgegoten, waren dit jaar over de hele lijn nogal somber.
De nieuwjaarsrede van de burge- meester van Amsterdam, dr. I. Samkal- den, was eigenlijk één lange jammer- . klacht over de moeilijkheden van de stad en de hoekigheid van de regering die daarin een oplossing moet brengen.·
Het viel eigenlijk wat tegen. De larmoy- ante toon van zijn rede week in niets af van de sfeer, waarin de Amsterdamse klachten over de financiële verhouding worden geuit sinds de PvdA niet in de regering zitting heeft.
Het was~ allemaal wel min of ·meer waar wat hij zei, de financiële verhou- dingawet 1960 hééft zeer erm;tige tekort- lwmingen, en Amsterdam in he~. pijzon- der hééft · het zeer moeilijk, m~ar de verhoudingen zijn toch wat zoek.altJ bij- na driekwart van zijn lange rede daar- aan is gewijd. Er zijn toch wàarlijk nog wel andere vraagstukken die de aan- dacht waard zijn, en er- is in zo'n nieuw- jaarsrede toch waarlijk wel ru!mte om via de gemeenteraad te wijzen op de noodzaak van bereidheid tot het. aan- vaarden van inconveniënten die een stad met grote financiële en a.ndere pro- blemen nu eenmaal zal moeten. aan- vaarden, ook al zal men, terecht; met
alle kracht blijven streven naar verbe- tering daarvan. De stad en de burgerij heb'oen recht op een redelijke ontevré- denheid, maar de redelijkheid daarvan moet dan toch wel zichtbaar zijn. Het moge dan niet altijd mogelijk zijn de tering naar de nering te zetten, maar dat mag dan toch ook niet betekenen dat elké wens en elk verlangen dan maar discussieloos als een eis mag wor- den ingediend. Zoals de regering zorg- vuldig prioriteiten zal moeten afwegen van redelijke verlangens in het hele land, zo zal Amsterd·am binnen het voor·
Amsterdam mogelijke budget zijn eigen prioriteiten moeten bepalen. Wie weet dat hij niet genoeg hout heeft voor twee stoelen, make niet twee halve stoelen.
De sombere toon van de· nieuw- jaarsrede van de voorzitter van· de Ka- mer van Koophandel, de heer W. Reh- bock, had toch een andere inslag. Hij sprak van de snelle évolutie van de techniek en de daarmee samenhangen- de behoefte aan schaalvergroting; aan deze factoren: is .toe te schrijven dat in vele gebieden van het economisch leven ingrijpende structurele veranderingen gaande zijn. Wil Amsterdam daarin meegaan zal - alle onzekerheid over de toekomst van de Europese ge- meenschap ten spijt - de aanpassing van het Noordzeekanaalgebied aan die
schaalvergroting do_9rgang moeten vin- den. Deze noodzaak wordt nog te weinig beseft.
De heer Rehbock had de indruk dat vooral op het niveau van het vesti.
gingsklimaat de situatie in en om Amsterdam te kort schiet. Hij sprak over de nu eenmaal wat ondoorzichtige samenhang van economische activitei- ten en merkte op· dat - juist omdat die samenhang zo moeilijk te overzien is - men in deze stad maar straffeloos meent' te kunnen ageren ·tegen de min- der. aantrekkelijke aspecten die aan de aanwezig·heid van bedrijvigheid in en bij een groot wooncentrum nu eenmaal verbonden zijn. Alleen in Amsterdam kunnen de gemoederen zo verhit raken als we de laátste jaren hebben meege- · maakt rond de vestiging- van een petro- chemische. industrie, . rond de moder- nisering van , het in c. de binnenstad ge- vestigde bankwezen of rond de uitbrei- ding van Schiphol.
Dat zijn opmerkingen die wij, eventu- eel_ in een iets andere vorm,. van een burgemeester wel hadden willen horen.
Juist ihij, in een stad met enorme finan- ciële problemen, weet zeer wel dat de basis van de sanering van de stad is te vinden in een krachtige en gezonde eco- nomie, Een stad die de allure van een rijke stad wil hebben, zal moeten zor-
Openbaar vervoer
OP de laatste dag van het plenaire . debat over de Rotterdamse gemeen- tebegroting zijn wij getuige geweest van een bijzonder interessante discussie over de kwaliteit van het openbaar ver- voer. Bij de behandeling van de be- leidsnota over de nutsbedrijven had de liberaal Van Leeuwen al aangekondigd dat hij het college hierover terdege aan de tand wilde voelen in het kader van het plenaire debat. Hij heeft aan dat voornemen uitvoering gegeven na zich voortreffelijk te hebben voorbereid.
Hieraan moet onmiddellijk worden toe- gevoegd dat ook de woordvoerder van het college, wethouder/ J ettinghoff, zich uitstekend had geprepareerd.
Het lijdt geen twijfel dat de heer Van Leeuwen .zJich tot tolk van onnoemelijk veel Rotterdammers maakte toen hij zich beklaagde over de slechté kwaliteit van de dienstverlening door het Rotter- damse openbaar-vervoerbedTijf, de RET. Terecht kon hij constateren dat . de verminderde frequenties en de lange wachttijden het_ 'pUbliek met . Onbehagen vervullen. De directie van het bedrijf houdt, zo was zijn mening, het oog te veel op de bedrijfseconomische aspec- ten gericht. De dienstverlening komt daardoor in het gedrang.
Kritisch gestemd was de heel( Van Leeuwen voorts ten aanzien vari de ta- riefpolitiek en de samenstelling van .het rijdend materieel. Mede door de invoe- ring van de nieuwe weekkaarten is: het gemiddelde van de tarieven op een veel te laag peil komen te liggen."·'Gezien
Goed naeuws •
VOOR Den Háag gold in de laatste dagen van het afgelopen jaar zon- der ~ijfel: eind goed, al goed. Als vol- komen verrassing kwam immers a.e beslissing van de minister van Verkeer en Waterstaat, dat in 1968 met de. ver- betering van de Scheveningse buitenha- ven zal kunnen worden begonnen. Dat Scheveningen hiervoor de vlag heeft uit- gestoken, was te begrijpen; Er is een
langdurige en harde strijd voor gestre- den. IDigenlijk al van de opening van de
(eerste) binnenhaven af, in 1904. Want al aanstonds bleek de constructie van de buitenhaven van dien aard, dat er In de binnenhaven een ongewenste deining optrad, terwijl het in- en uitvaren onder bepaalde weersomstandigheden grote gevaren opleverde.
Nu dan eindelijk de beslissing ·Is ge- vallen, zal de gemeente stellig alles in het werk stellen haar eigen havenplannen ook to~ uitvoering te brengen. Die bestaan, zoals men waarschijnlijk weet, in het graven van een derde binnenha- ven, inclusief een jachthaven. Dit met het oog op een toenemende behoefte vàn de (vracht-)scheepvaart, waarbij zich de laatste jaren gevoegd heeft een be·
hoefte aan passagiersvervoer. Deze be- hoeften ondervonden echter een belem- mering in de onvoldoende accommoda- tie van de Scheveningse haven. Nu ui-
.Wethouder Jettinghoff gaf bij de ver- dediging van zijn beleid te kennen dat naar zijn mening het betoog van de heer Van Leeuwen op te weinig gege- evenwel de -huidige kwaliteit van het
openbaar vervoer meende de liberale spreker toch geen tariefverhoging te durven aanbevelen. Hoe droevig het met die kwaliteit is gesteld, wordt dui- delijk geïllustreerd .door de sterk dalende cijfers voor reizigers en opbrengsten.
-vens gebaseerd was geweest. Het be- drijfseconomische beleid en de dienst- verlening zijn eenvoudig niet te schei- den. Voor dat beleid dient een juiste ta·
J3egrijpelijkerwijs kon de heer Van Leeuwen met voldoening vaststellen dat de komst van de metro aanleiding geéft ~
tot hoopvolle verwachtingen. Daarmee zijn we er echter niet. Ter vermijding van een toekomstige verkeerschaos zal het noodzakelijk zijn tegelijkertijd · te werken ·aan een verbetering van het andere openbare vervoer. Dat zal in het belang zijn van een goed functionerende binnenstad. De herbergzaamheid van de stad en het welzijn van de burgerij zulc
!en er eveneens mee gebaat zijn.
De heer Van Leeuwen liet zijn boeien- de beschouwingen uitmonden in een mo- tie die door vertegenwoordigers van alle andere fracties was mede-ondertekend.
· Dat laatste kon gelden als een bewijs te over dat het onbehagen over de .kwali- teit van het openbaar vervoer werkelijk wijd verbreid is. Overigens kan worden opgemerkt dat de motie zich kenmerkte door een milde inhoud. Zij verzocht het college te willen onderzoeken of voorstellen voor een kwaliteitsvêrbete- ring, bijvoorbeeld langs de weg van een frequentere dienstregeling, kunnen wor- den gedaan. Het resultaat van ·dit on- derzoek, aldus de motie, ware aan de raad voor te leggen, vergezeld van een overzicht van de financiële gevolgen.
terlijk in 1971 de buitenhaven zal zijn verbeterd, worden de mogelijkheden, die het bedrijfsleven wenst, geopend.
Hierop vooruitlopende heeft de Nor- folk-lijn al opdracht gegeven voor de bouw van twee ferry-schepen. Het is allemaal bijzonder verheugend voor Scheveningen, ook met het oog op het toerisme. Een nieuwe ontwikkeling staat voor de deur •.
Mr. Kolfschoten heeft bij het begin van het nieuwe jaar zijn laatste nieuw- jaarsrede gehouden. Een zeer beschou- wende 'rede mogen we wel zeggen,waar- bij hij z'n oude hobby-paard weer eens heeft beklommen: de agglomeratiepro- blematiek. Wat deze kwestie betreft, speciaal voor mr. Kolfschoten moet het .einde van het afgelopen jaar min of meer verheugend zijn geweest. Immers er is nu het perspectief geopend, dat rijk, provincie en gemeente gezamen- lijk de vraagstukken van de gemeel)te- lijke samenwerking en ruimtelijke orde-
riefstelling .één van de uitgangspunten te zijn. Welnu, de laatste tariefstelling Is met zorg geschied. Als er niettemin geen volledige t_evrëdenheid over kan bestaan, . is dat het gevolg van onvoor- ziene tegenvallers. Met name wordt van de weekkaarten · een veel drukker ge- bruik gemaakt dan was verwacht.
Het openbaar vervoer moet volgens de wethouder worden verlost van de storingen die het particuli.er vervoer veroorzaakt. Dit betekent dat conse·
quent moet worden gestreefd naar uit- breiding van de metro en naar eigen banen voor de tram. Een verhoging van de frequenties moet onvermijdelijk veel geld !kosten. Zou 'bijvoorbeeld de fre- quentie in de avondspits worden ver·
hoogd van vijftien tot tien minuten dan zou dat f 2 miljoen extra kosten.
Toch zou de wachttijd van het publiek gemiddeld met niet meer dan 2% mi- nuut worden verminderd.
Bij een verdergaande verbetering van de dienst;yerlening zullen de kosten na- tuurlijk relatief nóg meer stijgen. En dan te bedenken, zo liet de wethouder daarop- volgen, dat het tekort van het bedrijf in het. komende jaar volgens een
ning gaan bestuderen. Hiermee komt een einde aan de zeer ongewenste toestand, dat de gemeente, zqals in het verleden bij herhaling is gebeurd, voor voldongen feiten wordt gE;plaatst. Van inspraak van de kant van de gemeente is jarenlang geen t;>f nauwelijks sprake geweest. Dat is mr. Kolfschoten altijd een doorn in het oog geweest. Zonder dit met zoveel woorden te zeggen, weet hij deze ongewenste toestand aan de vorige bewlinds1ieden op het ministerie van volkshuisvesting en ruimtelijke or- dening. Zijn waarderende woorden aan het adres van de huidige bewindsman, :ir. Schut spraken in dezen duidelijke taal.
De kritiek, die mr. Kolfschoten oefen- de op de tweede nota ruimtelijke orde·
ning betrof ook nog de ambtsvoorgan- ger van ir. Schut. Het is inderdaad een
kwalijke zaak, dat daarin te lezen staat, dat het gebied van Den Haag nog moet.
worden heroverwogen. Dat kan dan nu eindelijk in het aangekondigde overleg
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
gen dat zij geld verdient. En daarvoor zal men zich bepaalde offers moeten getroosten. Wie dat niet wil, kan· verhui- zen naar _èen van de mooie historische · kleine gemeenten die Nederland nog wel telt. Wie echter ertoe wil bijdragen dat Amsterdam ook na dit jaar nog blijft meetellen, zal de- betekenis van de economische functie van de hoofdstad moeten beseffen en aanvaarden. Dat wil zeggen dat er op niet-essentiële punten, wel eens concessies zullen moeten wor- den gedaan.
Wie de gang va:n . zaken de laatste jaren objectief heeft gevolgd,. zal tot de overtuiging zijn gekomen, dat in het algemeen bij de ·Amsterdamse stadsont- wikkelaars op redelijke wijze is ge- werkt, dat wil zeggen: dat men er gewe- tensvol naar heeft gestreefd die conces- sie slechts daar te doen waar de histo- rische schoonheid van de stad niet we- zenlijk wordt verstoord. Men kan dan nog twisten over de raakvlakken, maar dan toch pas nadat· men de oorzaak van de economische schaalvergroting heeft erkend. En dat is nu een boodschap die beter dàn wie ook de burgemeester in, zijn nieuwjaarsrede voor . de gemeenteraad had kunnen uit- dragen. Daarnaast had hij dan best nog mogen klagen. over de slechte financiële
"erhouding. Nu ging zijn rede mank.
nadere raming op f 55 miljoen moet worden gesteld, de kapitaallasten van de metro inbegrepen. Aanvankelijk was een nadelig saldo van f 44 miljoen ge- raamd. De raad moet dus goed weten waar hij aan begint, als hij op frequen- tieverhoging wil 'blijven aandringen.
Niettemin verklaarde de wethouder dat de motie hem niet onwelkom was.
Zij zal hem namelijk de gelegenheid verschaffen ten behoeve van de raad een nota op te stellen, waarin de gehele problematiek van het openbaar vervoer, mede op grond van cijfers, zal worden blootgelegd. Na kennisneming. van deze nota zal de raad in volle vrijheid kun- nen beslissen wat er moet gebeuren.
Dàt er wat moet gebeuren, staat voor ons als een paal . boven water. Ook al gaat dadelijk de metrolijn functioneren dan nog blijft het openbaar vervoer in zijn totaliteit beslist ondermaats. Dat kan het gemeentebestuur de. burgers niet aandoen. Er wordt bovendien geen oplossing van het stedelijke vet·
keersprobleem · mee verkregen. Van Rotterdams bestuurderen mag een moe- dige visie worden verwacht. Op verbete- ring van de dienstverlening kan niet · snel genoeg worden aangestuurd, ook al zal dat eventueel verdergaande gelde- lijke offers kosten.
Het woord "eventueel" gebruiken wij met opzet. Want wie zal zeggen of de kostenstijgingen door toepassing van ef- ficiënte maatregelen niet in de hand kunnen worden gehouden?
gebeuren. Van grote betekenis achten we het in dit verband, wat de (liberale) burgemeester van Voorburg, jhr. mr. A.
Feith in zijn nieuwjaarsrede heeft ge- zegd, n.l. : "Wat wij in ons oude Haagse agglomeraat nodig hebben is een nieuw leidinggevend orgaan, een orgaan opge- bouwd door alle gemeenten, die het
aangaat en waar nieuwe en krachtige impulsen van uit zouden moeten gaan ..
Maar_ als dat geen haalbare kaart zal blijken te zijn, dan moeten nabuurge- meenten onderling de problemen gaan regelen. Dan- zullen wij noodgedwongen moeten terugvallen op een wel sterk ver- brokkelde eenheid."
Aldus Voorburgs' burgemeester, die daarmee precies in het straatje van zijn Haagse collega. kwam. Het lijkt o.i. van belang, dat, als inderdaad de agglome- ratiegemeenten het nu eindelijk eens met elkaar kunnen worden, zij tegeno- ver rijk en prov!ncie heel wat sterker staan. Dan zal het voor de rijks· en provinciale planologen heel wrut moeli- lijker worden de .gemeentelijke inzich- ten, bijv. op het gebied ·van het wegen- net in ·de agglomeratie· te negeren of daar zelfs dwars tegenin te gaan, zoals in het jongste verleden helaas verschêi-
dene malen lis gebeurd en waardoor dringend nodige oplossingen in ernstige mate zijn vertraagd.
