Vrijl1eid C1l.
WEEKBLAD VAN
VOOR VRIJHEID
NUMMER 984
DE EN
VOLKSPART U DEMOCRATIE
VRIJDAG 20 DECEMBER 1968
Politieke concentratie en politj_f!_~e~- vernteuwmg
CDU biedt
geen uitkomst
De KVP '· ARP en CHU ZlJn weer een stap nader gekomen tot een Chris- tendemocra;tische Unie: de drie par- tijen zullen er naar streven bij de staten- en raa;dsverkiezins-en in 1970 met gezamenlijke lijsten voor de kie- zers te treden.
Dat is duidelijk een voorbereiding voor de kamerverkiezingen 'in 1971. Wij kunnen niet anders doen dan hen die een dergelijke opstelling reeds jaren nastre- ven - en de heer Schmelzer is een van de exponenrten diergenen .:._ geluk te wensen met dit eerste resultaat.
Ik stel vast dat het gemeenschappe- lijk beleden christelijk geloof kennelijk vuor velen een zodanig bindmiddel is, dat het tot samenblijven beweegt, ook in de politiek. Dat mijn eigen overtuiging omtrent dat, wat tot politiek samengaan moet voeren geheel anders is, is be- lmnd. Wij, liberalen, zijn er diep van overtuigd dat· de mens bewogen wordt door geloofsovertuiging of levensbeschouwing. Wij menen echter dat de gemeenschappelijke geloofsover- tuiging niet leidt tot gemeenschappelijk politiek inzicht en dart: men vanu·it verschillende geloofsachtergronden tot een gezamenlijke politieke overtuiging l•an komen. De feiten geven ons daarin geUjk.
Politieke malaise
Er bestaat binnen de grote confessio- nele partijen,. een, soms diepgaand, verschil van politiek denken. Juist dat verschijnsel heeft in de achter ons lig- gende jaren naar mijn mening in ;;rote mate bijgedragen tot de politieke ma- laise in ons land. Het was steeds weer zo, dat de politieke signatuur van de kabinetten werd afgelezen aan de deel- neming van hetzij de PvdA, hetzij de VV!D. Dat de laatste twee partijen auto- matisch meedeelden in de malaise hoeft geen betoog.
Zal nu een CDU uitkomst bieden?
Neen. De gesignaleerde politieke on- zekerheid lijkt door een dergelijk sa- mengaan alleen maar grotere propor- ties te kunnen gaan aannnemen. Ik kan mij niet goed indenken dat bijv. de ra- dicalen in de confessionele partijen door het ontstaan van de CDU niet meer radicaal zouden willen zijn.
Mededeling
In verband met de kerstdagen en de jaarwisseling zal Vrijheid en Democratie niet verschijnen
OJ) 27 december en op 3 januari aanstaande
Het volg~nde nummer zal dus gedateerd zijn vrijdag 10 januari 1969.
Het algemeen secretariaat van de VVD te Den Haag zal op vrijdag 27 december gesloten zijn.
Juichen over de plannen van de KVP, ARP en CHU kan ik daarom niet.
Geen verschil
Voor de regeringscoalitie maakt de · ontwikkeling der confessionele partijen geen verschil. Zo lang de vier rege- ringspartijen bereid blijven loyaal dl?
bij de formatie gemaakte afspraken te honoreren en het kabinet in de af- gesproken lijn zijn arbeid voortzet, is er geen reden aan enige verandering te denken.
Mochten de kandidaat CDU-leden in de verleiding komen om te pogen door een wijziging van ons kiesstelsel een meerderheid te bereiken, dan zullen zij de VVD tegenover zich vinden. Daaro·
ver hebben wij nooit onzekerheid laten bestaan.
Is er door de verdergaande samen- bundeling der confessionelen iets veran- derd voor_ de VVD? Ik meen van :niet,
alth~ns met wezenlijk. Bij kabinetsfor- maties zullen. we misschien niet meer te maken hebben met drie confessionele partijen, die zelfstandig opereren, Jat is :vaar. Hoever dit de mogelijkheden zal mperken, laat zich maar ten dele voor- zien. In ieder geval is het niet zo, dat een onverwacht novum ons tot beleid- wijziging _aanl:idin?' geeft. Wij zagen deze ontw1kkelmg Immers llil lang aan- komen.
Een andere vraag is, of dit samen- gaan. de . ontwikkeling zal stoppen, de
o_~tw1kkelmg van de confessionele par- tlJen àf. Ik geloof dat niet. Het denken binnen die groeperingen, die de kiezers
l~_veren voor de confessionele partijen liJkt eerder te gaan in de richting van het ontbreken van de behoefte aan het geloof als bindend element in de politiek.
Zulk een ontwikkeling is met een bunde- ling van politieke krachten niet te stui- ten.
Liberaal Beraad
Voor ons, liberalen, blijft het parool:
doorgaan met de bezinning op het :Ibe- rale beginsel en de politieke toepassing daarvan, een bezinning die in het Libe- raal Beraad plaats vindt. Terecht heeft het Liberaal Beraad onlangs nesloten tot een versnelling van de werkzaam- heden. Ruim voordat de voorbereids~len
voor de verkiezingsstrijd aanvano·en moet het beraad zijn afgesloten. "
. In het socialistische kamp zijn de me- nmgsverschillen niet gering. Niemand kan voorspellen wat daar uit yoortlwmt.
D'66 zal tegen de verkiezingen t.och ook duidelijk een voorkeur moeten heb- ben voor enig-erlei samenwerkino· voor enigerlei politiek. ''"
Ziende naar wat gebeurt oJn ons heen roep ik alle liberaal denkenden op zich a3;r; te sluit~n bij de VVD en bijeen te bliJven. Memngsverschillen van niet we- zenlijk politieke aard mogen de ·-"eza- m.enlijke krachtsinspanning niet ~ de weg staan.
Eendracht maakt inderdaad macht en die macht hebben wij nodio- om nnze politieke idealen, onze vi~ie op de maatschappij, te verwezenlijken.
MR. E. H. TOXOPEUS
ONDER-VOORZITTER VVD:
Hoofdbestuur stelt mr. T als ma kandidaat
Het hoofdbestuur van de VVD heeft in zijn vergadering van 14 de- .cember de heer mr. H. P. Talsma
uit Enschede kandidaat gesteld voor het onder-voorzitterschap . van de partij. Dit is geschied 'in verband met het feit dat mevrouw G. v, van
Someren-Downer, de aanvankelijk door het hoofdbestuur gestelde kan- didate voor het ·onder-voorzit- terschap, inmiddels op .15 november door het hoofdbestuur is voorgedra- gen voor het voorzitterschap van de VVD. Mr .. Talsma is thans lid van het hoofdbestuur voor de Kamercen- trale Zwolle.
De ledenvergaderingen van de af- delingen kunnen hunnerzijds voor het onder-voorzitterschap van de partij
kandidaten stellen tot 1 februari '69.
Aangezien de heer Talsma aan de beurt van aftreden was als · lid van het hoofdbestuur, was hij reeds door de afdeling Enschede opnieuw l{andi- daat gesteld voor de piaats van de rijkskieskring Zwolle in het hoofd- bestuur. Voor deze plaats is even- eens kandidaat gesteld de heer Tj.
H. Stikker te Em.meloord, en wel door de afdeling Avereest: Met ·het oog op de kandidatuur van de heer Talsma vpor het onder-voorzit- terschap is de termijn waarbinnen de ledenvergaderingen van de afde- lingen binnen de rijksldeskring Zwol- le kandidaten voor de desbetreffende plaats in het hoofdbestuur kunnen stellen, verlengd tot 1 februari 1.969.
De laatste dagen
De .laatste dagen van het jaar naderen en in het tempo waarin wij leven zijn ook d1e laatste dagen zeer snel voorbij. De politiek lijkt wat op de achtergro~d ·te raken omda~ andere . zaken pregnanter zijn en voorrang krijgen. Het is als het w?-re een ~t1lsta~d d1e omstreeks Kerstmis en Oud- en Nieuwjaar intreedt. Een stilstand d1e, al 1s het maar een kort ogenblik, de gelegenheid biedt een terugblik te werpen op wat het jaar 1968 bracht.
Het bracht voor de VVD een groot verlies. Onze ere-voorzitter en jarenlang onze s_tuwende kracht, prof. mr. P. J. Oud, ging heen. Ook vele anderen die in de
~~~~r::'-le gelederen stonden, zijn uit ons midden weggenomen. Aan hen allen denken WIJ m deze dagen terug, ons herinnerend wat zij voor de liberale zaak hebben gedaan.
~a::'-r de jongeren hebben de gelederen aangevuld en versterkt. Hun onstuimig- held IS e~_n waarborg voor het verder voortdragen van de liberale gedachte. Dat
breng~ miJ op het zien naar de toe.komst, op hetgeen er na deze laatste dagen van 1968, m het voor ons liggende nieuwe jaar, moet worden gedaan. Dat is veel zeer veel. ~ant van een ieder van ons, of hij nu gewoon lid van de partij is of z
7
itting heeft 111 een der be_sturen .. of vertegenwoordigende lichamen, zal het optimale gevraagd w.~rden. W1llen WIJ allen meewerken om te .leven in een land en in· een
m~.atsc::~app1J waar het gelukkig is om te mogen leven, dan moeten wij van onze
VriJ~ tiJd offeren. Tot dat offer moet ieder van ons bereid zijn, al zal dat vaak rnoe1te kosten.
. De goed_e wensen die ik hierbij voor u uitspreek zijn: dat het u wel moge gaan
111 uw gezm, in_ uw familie, in uw werkzaamheden, dat het wel moge gaan met de VVD, me~. de liberale gedachte, dat het wel moge gaan mèt ons land en ons volk en dat WIJ allen met elkaar een gelukkig 1969 zullen beleven.
In dit laa1ste nummer van het jaar wensen wij op <le pag-. 10 en 11 vrienu en tPgenstan!ler een g-elukldg 1969.
D. W. DETTMEIJER
2 - vrijdag 20 december 1968
Kopij voor deze rubriek zen- den aan: mevr. mr. E. de Roock-Bedding, StadhÓuders- plantsoen 212, Den Haag.
Terugblik
Bij de naderende jaarwisseling komt onwillekeurig de vraag naar boven:
"Wat heeft het afgelopen jaar ons ge- bracht?" Dat is weer veel geweest. Om maar enkele punten te noemen: de kwestie Vietnam is nog steeds niet op- gelost; de moord op Martin Luther King en Rob<nt Kennedy; studentenopstand in Parijs; de Russische invasie in Tsje- choslowakije; Nixon verkozen tot presi- dent van Amerika. ·
. In ons eigen land heerst gelukkig poli- tieke rust; het kabinet De Jong zit ste- vig in het zadel. Wel onrust en gekra- keel in enkele politieke partijen. In onze VVD is men eensgezind en spreekt men zich op democratische wijze uit over het rapport Kiezer-gekozene. Als wij het we- reldgebeuren om ons heen bezien, hoe dankbaar. mogen wij dan zijn in een democratisch land· als Nederland te le- ven, met een constitutionele monarchie van het Huis van Oranje.
Voor de Organisatie "Vrouwen in de VVD" bracht 1968 in de eerste plaats het aftreden als voorzitster en secretaresse van mevr. Scheltema en mej. Springer.
Ruim twintig jaar hebben beiden hun werkkracht aan onze organisatie gege- ven. Als erkentelijkheid voor hetgeen zij .al die jaren hebben gedaan, werden zij bij hun aftreden benoemd tot lid van verdienste van het bestuur. Hoogtepun- ten waren dit jaar in mei de Landdag in Dronten, met een bijzonder groot aantal deelneemsters en de najaarsconferentie in oktober op de Pietersberg. Ook verschillende provinciale en regionale dagen, ik zal ze niet alle noemen wa' ren een groot succes. Hoe goed' zijn
·deze dagen voor het onderling contact!
. Verschillende nieuwe plaatselijke en
; regionale vrouwengroepen werden opge.
; richt. Het aantal vrouwelijke leden van
1 de 'VVD, neemt steeds toe. Wij kunnen
ALLE
. Vf;RZEKERINGEN
•
HYPOTHEKEN
•
FINANCIERINGEN
•
makelaarskantoor
arawegS wassenaar tei.'0175l-5675'
- Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.
Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties): Witte de Withstraat 73 te · Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).
Tel. 010-11 10 00, abonnemen- ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam, Hoofdredacteur:
Ph. C. la Chapelle jr.
Adres van de redactie 1 Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterdam-C.
dus wel zeggen, dat onze organisatie springlevend is. Dat mag echter geenszins een reden tot gezapigheid en stilzitten zijn_ ·De taak voor ons allen blijft steeds, ook in het komende jaar, de liberale beginselen uit te dragen, zodat het liberalisme steeds meer veld zal winnen. Het liberalisme is niet alleen een politieke overtuiging, maar ook een levenshouding_
Voor ieder van ons persoonlijk zal het afgelopen jaar zowel lief als leed, plus- en min-punten gebracht hebben. Ik wens u toe dat u de kra~ht en energie mag vinden om het nieuwe jaar moedig tege- moet te treden.
Moge het jaar 1969 voor ons allen een goed jaar worden.
E.d. R.-B.
Nederlands Congres Gebouw
De 'afd. voorlichting en congreszaken van de gemeente 's-Gravenhage orga- niseert 3 voorlichtingsochtenden en wel op 15-16 en 17 januari 1969. Na een bustocht door de nieuwbouwwijken zal een bezichtiging van het Congresge- bouw mogelijk zijn. De tocht begirit om 9 uur; einde van het programma 12.15 uur. De leden van de bij de Federatie VVH-Pen Haag aangesloten organisaties (dat is ook de Haagse Vrouwengreop) kunnen zich individueel voor één _van deze dagen opgeven en wel per brief- kaart met vermelding van naam en adres en organisatie, waarvan men lid is; te richten aan: Afd. Voorlichting en Congreszaken, Gemeentesecretarie, Burg_ De Monchyplein 12. Per dag kun- nen 400 personen deelnemen; bij over- tekening za] het lot beslissen. Geeft u zich dus tijdig op_
BTW
De BTW, belasting toegevoegde waar- de, die 1 januari 1969 in werking treedt, veroorzaakt heel wat opwinding. ,Het is voor veel mensen een onbegrijpelijke màterie. En maakt het woord belasting alleen al ons niet· schichtig? Via de -Ne- derlandse Huishoudraad kwam er een persbericht van het ministerie van Eco- nomische Zaken, maar dat is te. lang voor ons rubriekje. Men zou het kunnen samenvatten in: windt u niet op en kijk uit.
Volgens het Centraal Planbureau zal het prijspeil in zijn geheel met ca. 1,5 pct. stijgen. Daar is ovêrheen te komen.
Maar het is een gemiddelde, d.w.z.
sommige dingen, die wij willen kopen, kunnen meer in prijs stijgen dan ons lief is en andere goedkoper worden.
De omschakeling van het ene stelsel op het andere is een heel karwei, waar ieder die ermee te maken heeft, nacht- merries van krijgt. De eerste tijd zullen er stellig oneffenheden zijn_ Vandaar je raad: kijk uit. Betaai niet zonder 'meer wat gevraagd wordt, maar verge-
lijk de prijzen in verschillende winkels met elkaar .. Over een ppos komt. alles wel in evenwicht .. Maar komt u inmid- dels wat tegen, dat u al te vreemd lijkt, schrijf dan naar de Nederlandse Huishoud Raàd, Anna Paulownaplein 7,
Den Haag_ J. H. S.
Groningen-Haren
De afdeling Groningen-Haren van de Vrouwen in de VVD belegde ·in no-
UIT DE PARTIJ
• BOSKOOP
De afdeling Boskoop heeft de heer ir.
B. C. Soeteman tot voorzitter gekozen.
De aftredende voorzitter, de heer J. P.
v.d. Broek had zich als zodanig niet herkiesbaar gesteld, maar blijft wel deel uitmaken van het afdelingsbestuur.
• UITGEEST
Het VVD-raadslid drs. K. Claij ·heeft tijdens de begrotingsbehandeling in de gemeenteraad van Uitgeest b en w van die gemeente voorgesteld om, gezien de ligging van de gemeenten Akersloot, Castricum, Limmen en Uitgeest tussen de stedelijke agglomeraties van de Zaanstreek, IJmond en Alkmaar, met de besturen van. genoemde gemeenten besprekingen te houden over het te voe- ren beleid op het terrein van de ruimte- lijke ordening in de komende tien of twintig jaar.
BRANDB~VEILING Officieel goedgekeurd
Talrijke attesten SIMPLUS N.V. DORDRECHT Visstraat 6 - 8 - Tel. 43355 * (0 1850)
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Vereniging van staten- en
raadsleden
Het bestuur . van de VVD-vereniging van staten- en raadsleden kwam op 10- december in Amersfoort bijeen. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in 1970 werd uitvoerig van gedachten gewisseld over het Gemeenteprogram.
Besloten werd een commissie in te stel- len ter herziening van het huidige pro- gram.
Deze commissie zal verzocht worden vóór 15 april 1969 haar advies aan het bestuur der . vereniging aan te bieden.
De mogelijkheid . wordt overwogen om voor de zomer van 1969 een hearing te houden, teneinde uit de partij te verne- men welke wensen er leven t.a.v. het gemeenteprogram.
De jaarvergadering van de vereni- ging zal het program in het najaar van 1969 vaststellen. Dezt'! jaarvergadering.
welke één dag zal duren, zal in de plaats komen van . het tweedaags con- gres te Lunteren. Het ligt in de bedoe- ling in maart-1969 in landelijk of in regi- onaal verband een kaderdag te orga- niseren voor kandidaat-staten- en raads- leden.
De vereniging heeft een gironummer aangevraagd. Aangezien een en ander nogal veel tijd vergt zal dit jaar (Ie contributie op de gebruikelijke wijze geïnd worden (.f 25 voor gewone leden en i 10 voor buitengewone leden, over te maken naar Mees en Hope te Den Haag, t.g.v. vereniging van staten- en raadsleden; gironummer van de bank is 68~00). Het bestuur gaat de mogelijk- held na de contributie volgend jaar d.m.v. accept-girokaarten te innen.
Tenslotte werd nog een aantal huis- houdelijke punten behandeld.
Spreekbeurten
Periode van 20 december 1!168 tot en met 20 januari 1969
20 dec.
2 jan.
4 jan.
6 jan.
6jan.
6jan.
6 jan.
10 jan.
Utrecht (Kath. Theologische Hogeschool;
onderwerp: Standpunt van de VVD t.a.v.
de verhouding ovèrheid-indivi~u; studen~
tenwerkgroep)
Liberale kring Z.O.Drenthe
Hoogeveen (20.00 uur, hotel Homan;
Nieuwjaarsvisite) Heiloo
Assen (Nieuwjaarsvisite; Liberale Club) Enschede (18.00 uur; liberale boterham) Delft (21.00 uur, De Koophandel; onder- werp: Herziening 'ondernemingsrecht)
De Rijp (20.00 uur, Stadhuis van Am- sterdam; onderwerp Vóoruit willen, voor- uit kijken, vooruit gaan)
Mr. J. G. Rietkerk Mr. E. H. Toxopeus
H. J. L. Vonhoff H. J. L. Vonhoff Mr. H; van Riel R. Zegering Hadders
Drs. J. G. Th. Linssen
H. J. L. Vonhoff vember een dr1,1kbezochte bijeenlwmst 10 jan.
in het Sportcentrum Vorenkamp te Help-
Harlingen {Vrouwengroep) . Mevr. mr. E. Veder-Smit man. Op deze middag sprak me'vr. Van 10 jan.
der Laan-Koppius, raadslid voor de
VVD in Groningen, over haar reis naar 13 jan.
Amerika en Canada, waar zij het We-
reld Vrouwencongres in Michigan be- 13 jan.
zocht. Zij gaf een boeiend ·verslag van
de vele internationale contacten, die 13 jan.
daar gelegd zijn.
Winterswijk 16 jan.
17 jan.
17 jan.
17 jan.
18 jan.
20 jan.
20 jan.
Ridderkerk
Hengelo ( 18.00 uur; Liberale boterham) Baarn (debat VVD-D'66)
Hilversum (Onderwerp: Universiteit en beweging; kadercursus Statencentrl!ele) Nijmegen (Terrasschip ,.Waalorama" aan de Waalkade; Nieuwjaarsbijeenkomst) Oegstgeest (20.00 uur, Gem. centrum;
Onderwerp: Kabinet de Jong halfweg) Heerenveen (Statencentrale)
Studiekring Z. Kennemerland (Onder- werp: Woningbouw)
Meppel '(20.00 u., restaui·ant Slot; JOVD) Groningen (Liberale Societeit)
Rijswijk (Z.H.) (20.00 uur, gebouw Irene;
onderwerp: Gelijke kansen voor iedereen)
H. Wiegel
Mevr. mr. E. Veder-Smit H. Wiegel
Dr. K. _yan Dijk
Mr. J. a: Rietkerk
Mr. W. J. Geertsema H. J. L. Vonhoff
H. Wiegel
Mr. E. H. Toxopeus H. J. L. Vonhoff
H. Wiegel Op 20 november j.l. hield de Win-
terswijkse Vrouwengroep · in Café Restam-ant , .De Zwaan" een drukbe- zochte voorlichtings-middag, waar · ook belangstellenden uit omliggende plaatsen tegenwoordig waren. Me-vr. G.
Huese-Laming behandelde het · huidige politieke partijschema. In dit verband is het woord .,Vernieuwing" niet van de politieke lucht; vernieuwing, die tot nu toe de toestand in de politiek eerder ge- compliceerder .dan overzichtelijker heeft gemaakt. Er wordt de VVD wel· verwe- ten, dat men in deze partij niets va'n vernieuwing bemerkt, doch de VVD geeft er de voorkeur aan eerst inwendig met een vernieuwjng tot volkomen klaarheid te zijn gekomen, alvorens hiermee in de openbaarheid te treden, aldus spreekster. Nadruk werd nog gelegd op het belang van inspraak van de jongere generatie in de liberale politiek .. Verval"
gens werden de besluiten van de buiten- bewone algemene vergadering van de VVD op 15 november j.l. te Hilversum door de spreekster toegelicht aan de hand van-het rapport "Kiezer - Gekoze-
Radio-uitzending van de VVD: donderdag 2 januari van 18.20 tot 18.30 uur, over de zender Hilversum I (402 m).
ne''. LET OP DE ZENDERWISSELING!
VRIJHEID. EN. DEMOCRATIE
A
LLE mense]J] worde]J] vrij en gelijk in waardigheid el!] rechte]J] geboren, Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkBmder in een geest van broederschap te gedragen.Zo luidt het eerste artikel van de . Universele Verklaring van de rechten van de Mens, die de Derde Algemene V er gadering van de Verenigde Naties op 10 december 1948 aanvaardde, deze maand dus twintig jaar geleden.
Het zijn woorden, waarop een goed predikant zijn kerstpreek zou kunnen baseren. Dat zou een hoeiende preek kunnen worden, over Kerstmis en de
Rechten van de Mens. ·
Helaas zijn h~t woorden gebleven. Er zijn:dan ook nog slechts twintig jaar verstreken sinds die dag van idealisme -.én bijna twintig eeuwen sinds de geboorte van het Kind. De verwezenlijking van idealen kost tijd - voor velen te veel tijd, en zij wenden zich af.
Toch zullen wij niet de schouders mogen ophalen. Een wereld zonder mensen, die vervuld zijn van idealen, heeft· geen toekomst. Alle onn:echt en
· eUende op aarde kan voor de gelovige niet leiden tot de conclusie: God is dood. Zij kmimen ·en n1ogen voor de vooi-veéhters van de Rechten van de Mens geen excu.us. zijn om de hoop maar op .te geven. •' .. · .-
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens js onverbrekelijk vm:-honden aan het beginselprogramma van de VVD. V oor ons reden te meer om stil te staan bij de herdenking. Het is overigens vreemd met die V er- klaring gesteld. Vrijwel iedereen weet van het bestaan et-van. Slechts weini··
gen kennen de inhoud.
Die liegt er intussen niet om. In veel gevallen wordt er door gezagheb- bende instanties tereebt een beroep op gedaan bij de he- en verom·deling van maatregelen in andere la.nden. Wie bijvooi:beeld Zuid-Afrika's apart-.
heidspolitiek zou toetsen àan de V criklaring stuit al ineteen op artikel 2: Eeltll
· ' · ieder heeft aanspraak op aUe rechten eD. vrijheden, in deze V erk1aring op ge·
somd, zonder e n i g onderscheid van welke aard ook, zoals r a s, k l e u r, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maat- schappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.
. ~ :
KERSTFEEST EN DE
RECHTEN VAN DE MENS
In hoeveel landen, niet alleen a~hter het IJzeren Gordijn, wordt artikel 5 met voeten getreden: Niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of_ onterende behandeling óf bestraffing.
Of artikel 9: Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige arrestatie.
detentie of vërhanning. Of artikel 12 :· Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige inmenging in zijn persoonlijke aangelegenheden, in zijm gezin, zijn tehuis of zijn briefwisseling . . • ·
· Een ieder heeft het recht, zo staat in artikel 13, welk land ook, met inbe- grip van hèt zijne, te verlaten en daarnaar terug te keren. En in artikel 19 leest men: Een ieder heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting.
Dit recht omvat de vrijheid· om zonder inmenging een mening te koe~teren en om door alle middelen en ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeel- · den op te sporen, te ontvangen en door te geven. Jazeker, de verklaring werd ook door Rusland ondertekend!
Zij bevat ook tal van minder algemeen bekende artikelen. Zo kan men erin lezen- en in hoeveel landen is dat ideaal verwezenlijkt? - dat ieder recht heeft op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder hegrepen voeding, kle- ding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening ingeval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan tengevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.
Er staat in dat ieder mens recht heeft op periodieke vakanties met behoud van loon en dat ieder recht heeft op gelijk loon voor gelijke arbeid. Artikel 26 bepaalt dat voor alle mensen het lager en beginonderwijs kosteloos zal zijn en dat het hoger onderwijs gelijkelijk zal openstaan voor ieder 4;lie daartoe de begaafdheid bezit.
De uit dertig artikelen hestaande V er klaring wordt voorafgegaan door enkele "overwegingen". Laten wij met één e1-van besluiten: Terzijdestelling van en minachting voor de rechten van de mens hebhen geleid tot harbaarse handelingen, die het geweten van de mensheid geweld hebben aangedaan; de komst van een wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en van geloof zullen genieten en vrij zullen zijn van vrees en gebrek is verkondigd als het hoogste ideaal van ieder mens.
De kerstpreek zal wat dit laatste betreft misschien tot een andere conclusie komen. Maar als we in 1969 een. stapje naderen tot dit ideaal, mogen predi- kant en politicus al niet ontevreden zijn.
Ph. C. la CHAPELLE Jr.
vrijdag 20 d~c:.ember 1968 - 3
Hoevelen in de wereld sterven van honger t~~ijl
wij onze Kerstkalk~n ver-..
. orberen? Die k;tlkoen1 ga.llil, ,, kip of wat liet ook zijn mag, is U van harte ge- gnnd. Wa.ar het om gaat is in een geza~~nJijlf~ , . kraob:tsinspànnmg te stre- ven naar een wereld, die niet beheerst wordt door vrees en gebrek. Dat ideaal, waarop de Universele Ver- klaring val!l de Rechten van
· de Mens ' is · · geinspiresrd, mogen wij niet uit het oog verliezen.
4 - vrijdag 20 december 1968
Industrie en gevaar
TWEE gebeurtenissen hebben eind vo- , rige week de aandacht getroklc~n.
Twee gebeurtenissen die nauwer met elkaar verweven zijn dan men op het eerste gezicht zou menen. De ene \Vas de brand op een tanker bij de Mobiloil raffinadel ij, de andere was {Ie toespraak van de commissaris der Koningin voor Noord-Holland, mr. F. J.
Kranenbmg bij de Havengilde-bijeen- komst
Mr. 'Kranenburg schetste de ontwiloke- lingsmogelijkheden en groeikansen van het Noordzeelmnaalgebied, mogelli1>he- den die hij, zoals onlangs ook bUJ·ge- meester Samltalden gedaan heeft, me- d·e-afhankelijl; stelde van de mate van samenwerldng waartoe de betroJ;ken gemeenten bereiel zijn. Doordat de pijp- leiding tussen· Europoort en Amster- dam tot stand is gekomen, is er• e<•n wijziging gekomen in de verhouding van de drie grote havens in de Benelux. Er is' een eind gekomen aan de periode van 150 jaar gelijl;e bedeling, van nu ::.f ·is aanvaard dat de grote tanlters naar Rotterelam lwm.en en dat daarmee de belangengemeenschap van de ha·vens van Antwerpen, Rotterdam en Am;>1:er- dam in een nieuwe fase is gekomen.
Maar daarbij mag dan niet uit het
·oog ·worden verloren dat Amsterdam
·e•e)l unieke· geografische en economische positie inneemt, met zijn grootste finan-
·ciële centrum van de Euromarkt en
·met zijn veruit grootste Nederlandse
·centrum van· activiteiten in de tertiaire
sector. En dat b1·engt ons weer .bij _de enorme kansen die er liggen in de vier- duizend hectare braakliggend indus~rie
ten·ein aan de óevers van het Noordzee- kanaal. De onhvil,keling daarvan mag volgens mr. Kranenburg best plaats\·~n
den onder de. "prestigenaam Amster- dam" als daarbij dan maar wordt beseft dat hiermee een aanzienlijk rui- mer a1'eaal wordt bedoeld.
Al herhaaldelijk is hier betoogd dat een van de fundamenten voor die ontwil,lwling . is het nuchter-economisch denken in brede laag. Niet alleen de infrastructu:u]: is bepalend voor de lmnsen, ook de psychologische ïactorcn wegen zwaar. De aanvaarding van re- gels en noodzakelijkheden is de enige basis waarop het verlwcr veilig lcJ.n zijn. In aanleg is het moderne verl,eer buitengewoon gevaarlijk. Maar het is jüist de wetenschap daarvan, en daa.r- mede · het aanvaarden van ver- keersvoorschriften, die het mogelijk maakt met betrekkelijke veiligheid cioor dit verkeer te lave'l'en. Het !{evaar ontstaat zodra wij de regels neg•?i'en.
Daarnaast is er het - aanzienlijk ~erin
gere - gevaar van technische storins·en zoals bijv. het klappen van een a'Jto- band. Maar de bedwinging van l;et hoofdgevaar ligt in de aanvaarding ''an de veiligheidsmaatregelen.
Datzelfde geldt in de zware industl'ie.
Het zou dwaasheid zijn te ontkennen dat die grote gevaren-meebrengt. Maar wat in het verkeer als· een g·eheel i10l'lnale
Kanaal: ja of nee
·}' ~ het kader van de interpellatie.Ny- pels, vorige week . donderdag in de Tweede Kamer, heeft de minister van verkeer en waterstaat, de heer Bal,l{er, nadrukl,elijk verldaard dat er door de Hoekse Waard geen kanaal zal worden :gegraven voor grote zeeschepen. De in-
terpellatie had betrekking op de voorge- nomen vestiging van. Shell Chemie in het industriegebied aan de MoerdijlL De
·minister stelde zich op het standplint dat
;ûch daar geen zeehaveng'ebied · mag . ontwikl,elen. Dooi· "opreldöng" ·van de ,l)ordtse Kil zal het gebied bereikbaar worden voor schepen _ van ongeveer 20.ÓÓO ton en' dat achtte de bewindsman v.oldoende.: · ·
.. D~ 9ag; ,daarop kwam het. geme8J1te- bestmu· van Rotterdam in de openbaar- .. heid l1{et · éen raPl.:iort dat het -Eng0Jse
bureati Fr·ederic R. · Harris (Holia11d) NV in nauwe samenwerking met Asso- ciatd luclustrial Consultants Netherland NV heeft opgesteld na een ·diepgaand
· • onderziek naar de ontwildtelingsmoge-
·lijkheden van het havenverlteer, de in-
·dustrievestiging en het havenbeheer in de Delta. In dit rapport nu wordt l1et graven van een kanaal door de Hoel;se Waard, liefst voor schepen van 60.000 à 80.000 ton, nu juist onontbeerlijk ge-
·noemd voor een voorspoedig·e verdere
groei van de havenindustriële bedrijvig- heid in het zuidwestelijlte deel van ons land.
Aan dat kanaal hechtte de heer S. E.
Bergh van het bureau Harris zoveel waarde dat hij e'r in een persconferentie nog eens speciaal de aandacht voor vroeg. Na gesprekken m.et grote in- dustriëlen in de Rotterdamse agglome- ratie was hij naar zijn zeggen tot de overtuiging gekomen dat het kanaal in de infrastructuur van het gebied niet kan worden gemist. Het is niet eens zo zeer nodig voor de ontwiklwling van 'Jet industriegebied aan de Moerdijk als wel voor nieuwe industrievestigingen op het eiland de Hoel\se Waard.
Tussen minister Baldter en de sa- menstellers van het zogeheten .,blauwe boekje" blijkt dus een zeer opmerl\elij]{
verschil van ·inzicht te bestaan. Wij zijn benieuwd in . welke richting de .toe- komstige werl\'elijkheid op dit verschil zal reageren.
Het rapport oiJent niet zo verschrildte- lijk veel nieuwe gezichtspunten. Maar het bevat wel een reelts hoogst belang- wekkende prognoses voor de ontwikke- ling in de Delta. Er worden voorts tal- rijke nuttige wenken in gegeven voor een bevordering van die ontwikkeling<'n en voor een efficiënte· exploitatie- en behee_r·su1ethodiek.
.. :Verkeersbeleid met obstakels
.. WETHOUDER mr. Dankel1uan·. heeft
· · ·het. goede voorbeeld van zijn .colle-
·ga, Hijlkema - dat hij overigl;ns wel
·niet. nodig zal hebben gehad --,- gevolgd
··en de gemeenteraad een boeiende uit- eenzetting gegeven over de obstakels, die hij bij het voeren van zijn beleid, op zijn weg vindt. Wanneer hij spreekt over een programma van J 450 miljoen voor allerhande verkeersverbeteringen, dan is het merkwaardige, dat dit enor- _me bedrag eigenlijk niet eem; het
grootste obstaltel .vormt om. de vele plannen tot uitvoering te brengen. Die 450 miljoen betekenen wel, dat in het urgentieschema aan prioriteiten niet te ontkomen valt. Trouwens aan een fase-
·1'ing zou men ook om andere reelenen .niet kunnen ontkomen. Het is nu een-
maal onmogelijk om de stad op talrijke . plaatsen tegelijk gedurende lange tijd geheel over hoop te halen. Bovenclie'l speelt het aanbod van werkkracr'.en een rol van niet ondergeschikte b<eke- nis.
Om ons nog even tot de financ:iering te bepalen: het stemt tot voldoening, dat het rijk al enige malen met belang- rijke bedragen is bijgesprongen en voornemens is, dat ook in de toekomst te zullen doen, met name wat betreft die verkeersvoorzieningen, die nodig zijn voor de bereikbaarheid van onze stad met haar zo belangl"ijke centrum-
ftmctie.
Het heeft de <1anclacht getrokl,en·, .dat het zo ambitieus opgezette ringwe- g·enstelsel niet zo snel voltooid wordt, als wel wenselijk wordt geoordeeld. Mr.
.Dankelman heeft ten deze meegedeeld, dat het daarbij o.m. ook om doorbraken gaat, dus om het verwerven van onroe- rend goed en dat is - we schreven er een vorige keer over --- soms een proces yan lnnge adem .. Dat gelçlt. ;oelfs voor de
\vestelijke randweg,- \V_aar de gemeente nog enkele objecten moet verwerven al- vorens met de aanleg daarvan kan worden begonnen, voorzover althans tiaartoe al is besloten. Vooral het rea- liseren van de doorbraak van de Boek- horststraat e.o. blijkt veel hoofclbreltens te kosten en toch is de aanleg daarvan om. meer clan één reden urgent. In de eerste plaats vormt de doorbraak een verlèngstul' van de "dwarsweg", clie van het nieuwe Centraal Station via de Nieuwe Haven en beide Veerkaden naar het westen leidt. In de tweede plaats is.
het Boekhorstslraat-pl'Ojeçl van bcteke-
zaak wordt aanvaard, wordt door 'Telen in het technische en chemische ·;erkeer nog niet alleen niet begrepen maar ver- worpen. De onmisbaarheid van de ba- sisindustrie wordt door velen verstande- lij]\ misschien nog wel ingezien, maar in de eigen levenskring niet aanvaard.
In feite is dat een nare, egoïstische levenshouding. De mogelijkheid om de beangstigend toenemende wereldbcvol- ldng te voeden en te helpen lwmt, of we dat prettig vinden of niet, steeds meer te liggen in de sector van de synthe- tische produktie. Het is naïef te denken dat iets anders dan een ·zeer tijdel ijl' soelaas kan worden geboden door cnlie·
Je offertjes van mensen in welvaartfJlan- den .. Het hele. probleem moet integraal en principieel worden aangevat.
Er fs. nu een bedrijfsongeval gewee§t bij het . lossen van l'UWe olie uit eep tanker. Het is een afschuwelijk ongduk geworden. Dat had het niet behoeven te zijn.- Er is brand ontstaan door een m~
chanisch ongeluk, al weet men op ·het ogenblik nog niet met· zekel'heid wat de oorzaak is geweest. Dank zij het voor- treffelijke ·optreden van goe(] geïnstru- eerde deskundige brandweerlieden is de omvang van dit bedrijfsongeval beperkt gebleven. De ramp is pas gruwelijk ge- worden door haar gevolgen op het menselijke· vlak. Mensen in doodsangst zijn overboord g·esprongen en een &an- tal vond daarbij de .dood. Deze Spaanse mensen zullen geen ogenblik hebben ge- weten, ve1·moecl zelfs, dat het water in
·Mits van over;heidswege voor een goed vestigingsklimaat wordt gezorgd is naar het oordeel van de rapporteurs voor het Deltagebied een grote toe- komst weggelegd. Potentieel lijltt het gebied voorbestemd in de eerstvolgende decennia één van de belangrijkste in- .dw-;triegebieden van Europa. te worden.
Willen echter de mogelijkhèden opti- maal worden yenvezenlijkt dan zal de . overheid niet mogen terugschrikken
\'oor · het doen van zeer omvangdjke investeringen. In de persconferentie schatte de heer Bergh die investerin- gen op twee à drie miljard gulden. Daar- tegenover komen dan volgens hem in- veRteringen door de industrieën te staan tot een bedrag van / 25 miljal'd.
Wat in hel rapport sterlt de aanchcht trekt is het bij. herhaling signaleren van
"kritieke situaties". In verierlei opzich- ten i~> er behoefte aan een snelle be~luit
vorming, met name op landelijk niveau.
Uitdrukkelijk heeft de heer Bergh ook in de persconferentie gezegd dat h<:Etst geboden is. Volgens hem is de industrie gereed om te investeren. Er zullen Rtel- lig ondernemingen uit het Deltagebied, misschien zelfs wel uit ons land vel··
dwijnen als zij niet op km-te termijn aan de slag kunnen.
Voor het havenbeheer in de Delta
· ni;:;. voor d.e onth1stiüg van het,'ve~·kepr
door de G1:ote :JVIq,rktstra~{L u~;· ·beste oplossing daR,t'-'9()1; ,·.zoil'zijn hèt rijdende verkeer l}ieru,it _te:\vèrpn, ma:~r .. het zit er nauwelijks in: -Eenrichtingsverkeer blijkt niet aantrekkelijk zomin .trouweYts . als een vinduet voor het openbaar ver-
voel'. Niet alleen zou dit esthetisch niet vernntwoorçl zijn, maar er bestaan ook grote praktische·: bezwaren teg·en, De beste oplossing' zou ·ongetwijfeld een on- dergrondse trambaän zijn. Of dit finan- cieel mogelijk· ·zal. zijn, moet worden afgewachL 'De studie' over het serrii-me- troplan zal daarover waarschijnlijk wel enig licht verspreiden. Mr. Dankeiman heeft de gemeenteràad een foto getoond van de Obere Königstrasze in Kassei, een winl,elstraat te vergelijken met de Grote l'viarktstraat. Daar rijdt alleen nog - op een vrije baan - de tram.
Uit een oogpunt van vodteersveiligheid schijnt dat overigens geen al te bevrecli- gende oplossing. Dit bezwaar zou kun- nen worden voorkomen door langs de
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
een Nederlandse winter niet hetzelfde is als dat in hun eigen land. Schrij- nend-ironisch is de wetenschap dat hun zeer waarschijnlijli niets zou zijn over- lwmen als zij aan boord gebleven wa- ren, zoals .anderen hebben gedaan.
Reeels zijn er stemmen opgegaan die uit deze ramp munt willen slaan om hun opvattingen over de bestemming van de industrieterreinen aan het Noordzeeiranaal te onderstrepen. Zij maken geen behoorlijk gebruik van de omstandigheden. Het enige dat zij zou- den kunnen gebruiken is dat een g·rotere ramp. ,slechts kon worden voorkomen dank zij de deskundigheid van mensen.
Dat is. met hoeveel dankbaarheid men dat ool,t mag zeggen, een zwal;ke plek.
Veiligheid mo.et systeem zijn, niet i.ets dat .. afhangt va11 deskundigheid, zóals veiligheid op de \Veg in het systeem .van verkeersregels is verwerlü.
Voor het overige moet ool' deze :ramp ons .Jeren waar nog leltken in het sys- teem zitten.. Men ltan pas voorkomen als n'len., weet wat er voorkomen. moet worden. De wereld kent woestijnen .en dorre .strel~en, als .gevolg van het l;ap- pen van bomen op de bergkruinen. Pas na heel lang heeft de mens ontdekt cl:ü de humusvorming door die bomen de waterregeling in de dalen bepaalt. Zo- dra men dat weet wordt het ongelimi- teerde .kappen van bomen misdadi:;. En zo zou het nalaten. van veiligheidsnwàt- regelen. misdadig worden zodra m<'n ètc
nooclz.aak el·v:;m !;ent.
hebben de· l:'aj)1)0rteürs een systeem van eenheden (havenbedrijven) voorgciiV'ld.
Binneri het raam van dat systeem 1wn een ruime plaats worden toegel,end aan het gemeentelijk havenbedrijf van Hot- terdam dat immers als geen ander ha- venbedrijf is uitgerust met kennis Yan de materie. Voor· een nog betei'e·"func- tionering' van het Rotterdamse hav'~~Ibè
clrijf worden wel een aantal wense.:ijk·
heden opgesomd, vooral van orgnnis:t\o- risèhe aard .
Wij hèi"innèren ons in dit vei·bnn:l dat de leider van de. liberale fractie in de raad, mr: I<.' Stàab, meer dan ee01.c; op zulk een' 'reconstructie van het gcrüeen·
telijlt liàvei1beclrijf heeft aangecll·ongen.
Het zou overdreven zijn te zeggen· dat hij in het rappm;t het volle pond krijgt.
Maar het zal toch ee!1 voldoening voo1·
hem zijn te weten dat de rapportem's zijn opvattingëh in belangrijlte mat2 de- len.
Als èèl1 .. bijzonde1·heid van het rapport mag ten slotfe worden aangeduid clai de adviseurs niet slechts voor de ontwüdte- Jing van het Deltagebied de invloed van de regering willen ven;terken, maar ook voor het beheer van de havens. In het bijzonder aan het departement \'all eco- nomische zaken wordt een ltraci1ligc stem in het J;apittel toegekend.
trambaan hel>jes te plaatsen, maar hier- over heeft de Haagse brandweer al zijn veto uitgesproken. Wil men de Gro- te Marktstraat niettemin ontlasten, clan zàJ het· verkeer via. beide Veerkaden geleid moeten vvorelen en dat is dan ook de bedoeling. lVIaar hier vindt de wel- houder clan weer een obstal,el op zijn weg; er moet eerst een omvangrijk rio- leringssysteem worden aangelegd. Als
•dat gebeurd is, zal met spoed aan de herprofilering van Amsterdamse en Stil- le Veerkade worden begonnen. Wellicht zal dan ook een aanvang gemaakt kun- nen worden met de bouw van een pni·- keergarage voor 1050 auto's, plan van Bijenkorf en V. en D. Eehter ook hier een obstakel. Die parkeergarage be- hoort tot het bestemmingsplan Geel.
Gracht-Nieuwe Kerk en daartegen zijn al bezwaarschriften ingediend. En clat betekent vertraging in cle uitvoel'ing.
Er was uit de raad gevraagd of nu maar niet moest worden overgegaan tot demping, resp. overkluizing van de nog resterende grachten. l\Tr. Danlwlman wees er op, dat dit open water, dat deel uitmaakt van het koelwatercircuit van het GEB, niet gemist kan worden, tenzij men koeltorens zou gaan bouwen; een zeer lwstbare zaak en bovendien niet fraai voor het stadssill~tïuet. Toch zal
·er hier en daar aan oyerlduizing niet
(YPI'\'O]g' OJI Jln.~. 9)
