Van over de grenzen

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Zaterdag 9 Oct. 1954 • Na. !22

Van over de grenzen

(Zie pag. 4).

W E EK B L A D V A N D E V 0 L K S P A R TIJ V 0 0 R 'IR IJ HE I D E N D E M 0 C R A TIE

LIBERALE PLAATSBEPALING

H eewel terwijl wij dit schrijven , het politiek debat in de Tweede Kamer pas begonnen Je. mogen wij één ding reeds vaststellen: het heeft het Nederlandse volk een helder beeld gegeven van de positie welke het liberalisme krachtens zijn beginselen in de huidige politieke situatie inneemt.

In deze situatie moge het befaamde Mande~

ment zijn betekenis hebben, zij wordt er niet door beheerst en zij mag er niet door beheerst worden.

Om het met de woorden van Mr Oud te zeggen:

,.wij hebben geen behoefte aan het nodeloos op~

werpen van barrières". Dit geldt voor ons volk in de huidige fase van zijn bestaan temidden van de in economisch en politiek opzicht nog steeds

Z<> gespannen wereldtoestand concreet evenzeer als het zuiver ideëel gezien voor de liberaal geldt, die immers wel weet dat ook politiek een zaak van beginselen is, maar principieel synthese boven antithese, van welke aard en op welk terrein ook .stelt.

Hoe belangrijk ook de vraag van de politieke partijvorming . moge wezen, de vraag dus ook of deze- op aonfessionele ttondslag behoort te he~

rustea ef niet, en hoe belangrijk al verder de Vl'aag moge zijn of samènwerking van alle -con~

structieve partijeR oak in een Kabinet heden ten dage voorkeur verdient boven een Kabinet op minder brede basis, de economische en sociale problemen die oplossing eisen gaan deze vragen in betekenis verre te boven.

.. Regering. regeer," is primaire eis van het ogenblik. Want daar is een woningprobleem en daar is een probleem van de oude~dagvoorziening

en daar is een economisch conjunctuurprobleem en daar is een onderwijsprobleem en het probleem van wat Mr Oud terecht noemt de verwaarloosde groepen en wat niet al problemen meer. Deze, en

Oud gevaar in een nieuw kleed

Naar het Algemeen Handelsblad weet te melden, heeft een ex-vlieger . van de Luftwaffe, Langhammer, die in de vorige wereldoorlog het ridderkruis met eikenloof kreeg voor het neerhalen van zes en negentig

"vijandelijke vliegtuigen", te Hamburg aan verslaggevers het programma van een nieu- we politieke partij met de naam Nationale Volkspartij van Duitsland bekend gemaakt.

In dit programma van 32 punten wordt verklaard, dat de partij de goede kanten van het nationaal-socialisme voor haar rekening wil nemen.

Het is nog niet duidelijk, welke kanten van

·het nationaal-socialisme de heer Langhammer als goed denkt te beschouwen, aldus het Handelsblad.

Dit is een niet onbedenkelijke ontwikkeling.

De aankondiging van de oprichting van deze nieuwe politieke partij valt ongeveer samen met de verlening van de souvereiniteit aan.

West-Duitsland.

Wellicht wordt Adenauer hierdoor een sterk wapen in de hand gegeven om excessen als het oprichten van nieuwe nationaal-socialis- tische partijen met succes de kop in te druk- ken. Of zal de verlening van de souvereiniteit juist het nationale gevoel weer in oude en verkeerde banen leiden? Ziedaar een vraag, die ons wel eens in ernstige mate verontrust.

niet het Mandement, beheersen de situatie en te~

recht werd ook aan deze reële vraagstukken door onze partijleider in zijn bijdrage tot de algemene beschouwingen aandacht gewijd.

Dat deze bijdrage nochtans haar hoogtepunt bereikte, waar Mr Oud over het Mandement kwam te spreken, danken wij en dankt ons volk misschien minder nog aan de uiteraard niet te ontkennen actuele betekenis van het Mandement dan aan de meesterlijke wijze waarop hij dit do~

cument behandelde.

Wie het voorrecht had, de zéér druk bezochte vergadering van onze Partijraad op .2 October bij

• te wonen, kon uit de woorden daar door hem ge~

sproken al wel zo ènigszins concluderen hoe onze partijleider de eensgezinde overtuiging onzer geestverwanten bij het Kamerdebat zou vertolken.

Wij zijn er zeker van ons niet te vergissen, wan~

n~er wij thans constateren dat Mr Ouds rede in de Kamer - ook op de overvolle publieke tribune!

- beschouwd werd als één die van historische waarde zal blijken.

Zij . was posi·

tief.

zij 't met meeite, hele citaten uit deze rede - Mr Ouds grote rede! - aan te halen. De eerste hier.- van is, dat elk citeren de harmonische, logische opbouw van het geheel voor de lezer teloor zou doen gaan - en hoe vloeide hier inderdaad in . beginselvastheid het een logisch uit het ander voort! De tweede reden is, dat deze rede beter lot verdient dan in krant of weekblad .. verslagen ..

te worden.

Wij zouden een dringend verzoek tot ons hoofdbestuur willen richten: doe Mr Ouds rede van Dinsdag 5 October 1954 in druk verschij·

nen. En schakel al onze actieve leden in om haar op ruime schaal te verspreiden. Deze rede toch is in haar klare positiviteit een propagandamiddel in dienst van het Liberalisme dat niet buigt naar rechts of naar links, maar dat zich sterk weet in zelfbewustheid en dit màg, omdat het zijn recht- vaardiging slechts zoekt in wat het tot het geeste- lijk en economisch welzijn van gemeenschap en e-nkeling kan bijdragen.

deR.

Mr Oud pole~

miseerde niet te~

gen het Mande- ment, hij greep veeleer de ver·

DE STAAT WIL PERCENTAGE VAN

schijning daar•

van aan om een beschouwing over het door hem zo vurig he~

leden liberalisme te geven, die niet nalaten kon die~

pe indruk te ma·

ken op wie haar hoorde. Onder zijn belichting rees eens weer 't beeld van dit li~ · beralisme klaar voor ons volk op, in zijn onvergan~

kelijke waarde zowel naar . de geestelijke als naar de economi- sche zijde van ons volksbestaan.

Zo werd deze rede tot een ma- gistrale plaatsbe- paling van 't li- ' beralisme in de huidige geestelij·

ke en sociale structuur.

Wij weerhou•

den ons om tweeërlei reden,

KOMENDE HUURVERHOGING •

•

MINISTER WITTE ZIET ER EEN MELKKOETJE IN

I OCTOBER 1954 PAG. I

Critische nabeschouwing over de parlementaire behandeling der Middenstandsnota (11 • slot)

Een maar schrale fiscale oogst en scheutig met

een staatssecretaris die

maar ^{• •} toezeggingen was

Toch werd een eerste stap gezet op de weg naar een meer harmonisch en' toch dynamisch . middenstandsbeleid

Uiterst merkwaardig was de verklaring van de staatssecretaris over de inter- 41epartementale samenwerking, welke verscheidene algevaardigden onbevredigend achten.

vandaan haalden om vrijwel onafgebro- ken de tribunes te bevolken, terwijl daar beneden buiten de middenstandsspecia- listen der fracties bijna niemand enige belangstelling toonde.

Zij konden zich daarbij beroepen op ee~ mededeling van mr Veldkamp zelf, die wij in onze voorbeschouwing (V. en D. no. 317, 4o September, blz. 5) woordelijk

aanhaalden. Hoe gering die was kwam aan het

licht, toen over een communistisch voor- stel tot het toestaan van een interpellatie over de kosten van levensonderhoud moest worden gestemd en het ·quorum niet aanwezig bleek. Het duurde ruim vijf kwartier voordat staatssecretaris Veldkamp zijn onderbroken rede kon voortzetten.

Wat antwoordde de bewindsman nu?

"Men beeft gemeend uit de omstandigheid, dat in de Memorie van Antwoord ten aanzien van de interdepartementale middenstandscommissie minder bevre- digend«; geluiden klinken, te moeten afleiden, dat de interdepartementale samen- werking· niet goed zou zijn.

Ik moet dat misverstand met de meeste nadruk "uit de wereld helpen. Ge·

dul"f,lnde de twee jaar van vervulling van mijn ambt heb ik met andere departe- menten een bijzonder goede samenwerking gehad en ik meen te mogen zeggen - ik heb dit ook neergelegd in een aantal voorbeelden in de Memorie van Ant- woord - dat ·bij tal van wetsontwerpen en regelingen van andere departementen zeer goed met het aspect van bet midden- en kleinbedrijf is rekening gehouden".

Wij moeten met verbazing vaststellen, dàt de heer Veldkamp ill de M.VI.A.

wel degelijk heeft verklaard, dat het commissoriaal overleg blijkens de prac- tische resultaten niet het verwachte nut heeft afgeworpen en dat met de commis- sie "teleurstellende ervaringen" zijn op- gedaan.

Hoe valt dit met zijn jongste verkla- . ri~g te rijmen? Deze tegenstrijdigheid

werd helaas niet opgehelderd. In elk ge- val zal nauwlettend moeten worden toe- gezien op het kabinetsbeleid, opdat dit voortaan homogeen zij.

Wij hebben slechts enkele belangrijke punten kunnen lichten uit de lawine van onderwerpen, welke na de toch uitge- breide schriftelijke voorbereiding tijdens het driedaagse debat werden aangesne- den.

Talrijke details van het vestigings- en ci'edietbeleid passeerden de revue.

In deze kaleictoscoop namen het so- ciale beleid (in afwachting van wetsont- werpen inzake ouderdomsvoorziening en kinderbijslag voor zelfstandigen) en het winkelsluitingsbeleid (De staatkundig- gereformeerde dr Van Dis toornde tegen de vrijheid van de gemeentebesturen om Zondagverkoop toe te staan, welke de staatssecretaris in een land met gemeng- de bevolking onvermijdelijk acht) maar een heel bescheiden plaats in, evenals belangrijke problemen als het randbe- driJf en het handels- en vakonderwijs,.

omdat deze nog commissoriaal zijn.

Knelpunten op het terrein der belastingen.

Z owel in áls buiten de Kamer waren .-elen van mening, dat er vooral op fiscaal terrein voor het midden- en klein- bedrijf heel wat knelpunten liggen.

De uit dien hoofde in het Voorlopig·

Verslag voorkomende critiek werd in de M. v. A•. door de staatssecretaris van Fi- nanciën beantwoord en zo zat de heer Van den Berge tijdens de beraadslagingen achter de regeringstafel om de sprekers over dit onderdeel van antwoord te die- nen.

Hij trof het in zoverre, dat de fracties merkwaardigerwijze . verzuimd hadden haar belastingspecialisten in het vuur te zenden, zodat hij -met uitzondering van prof. Lemaire (K.N.P.) - geen deskun- digen op fiscaal gebied tegenover zich kreeg.

Wat niet wegnam, dat de staatssecreta- ris toch heel wat critiek had te verdu- ren.

Hij trachtte die te bezweren met een beroep op het algemene karakter, dat de belastingheffing behoort te hebben, me-

d~ als uitvloeisel van artikel 182 der Groodwet (geen privileges op het stuk der belastingen), ooch - met uitzonde- ring van de cömmunisten - werd niet gepleit voor een uitzonderingsbehande- ling voor middenstandsbedrijven, doch slechts voor meer rekening houden met

'~ (1/.fM&O~

STALEN MEUBELEN

"GI~O"-LAMPEN

de sociaal-economische verhoudingen, hetgeen ook de heer v. d. Berge in be- ginsel toelaatbaar achtte.

Over de feitelijke uitwerking bleken de meningen echter zeer uiteen te lopen en men kon moeilijk tot . elkaar komen, omàat over de practische uitwerking van de belastingheffing op de middenstands- bedrijven nog zo weinig bekend is.

Het was daarom te waarderen, dat de staatssecretaris een onderzoek toezegde en wij hopen nu maar, dat dit niet volko- men ambtelijk zal worden ingesteld, maar door een commissie van brede sa- menstelling, waarin ook particuliere ex- perts en economen zitting zullen krijgen.

Met het oog op dé komende algehele herziening van het belastingstelsel, waar- naar de heer v. d. Bèrge verscheidene wensen verwees, kan 'dit onderzoek zeer nuttig zijn. Eigenlijk had het resultaat al in de Middenstandsnota behoren te staan.

Overigens was de staatssecretaris niet scheutig met toezeggingen. Hij wilde de vrijstelling wegens bij overlijden of li- quidatie aan het licht tredende stille re- serves wel van f 5000.- tot f 7500.- op- voeren en een aanwijzing aan de belas- tingdienst geven om het minimum van { 3000.- voor het in aanmerking komen voor investeringsaftrek bij een vennoot- schap onder firma niet langer per be- lastingplichtige firmant te beoor;delen, doch hun bijdragen als één geheel te be- schouwen.

De heffing van omzetbelasting bij in- koopverenigingen, voor wat betreft het verrichten van nevendiensten voor de le- den, zal nog eens worden bezien.

Dat was het mager resultaat van het fiscale debat. Men wist toen nog niet, dat de algemene belastingverlaging eerst voor 1956 zou worden voorgesteld, on- danks de kostenverhogende werking van een nieuwe loonronde en een huurverho- ging. Anders ware de teleurstelling onge- twijfeld nog groter geweest.

Indrukken van het debat.

0 p de buitenstaanders moet dit debat wel een rommelige indruk hebben gemaakt en zij zullen zich zeker hebben afgevraagd, waar de vrij grote schare van ingewijden (organisatiefunctionaris- sen en deskundigen) de moed en de lust

Nu was het tijdstip voor de behande- ling der nota o.i. weinig gelukkig geko- zen: aan het einde van het zittingsjaar, terwijl verscheidene leden in Straatsburg of nog met vacantie waren. Dat de voor- nemens van de regering, o.a. met betrek- king tot de belastingverlaging en huur- verhoging, nog niet bekend waren, was ook een handicap.

Dat aan de regeringstafel noch een der bewindslieden van Sociale Zaken, noch minister De Bruyn zitting had genomen, terwijl de Kamers onderwerpen; beho- rende tot hun competentie, besprak, lijkt ons - hoe bekwaam de heer Veldkamp ook deze on<ferwerpen behandelde - niet juist of is het symptomatisch voor de waardering van het Kaqinet, dat de beraadslaging over dit toch niet onbelang- rijk onderdeel van het regeringsbeleid met een verdediging door twee staats- secretarissen voldoende gehonoreerd achtte?

Balans opgemaakt.

De voor de hand liggende vraag, of de parlementaire behandeling der nota aan de verwachtingen heeft vol- daan, kan verschillend worden beant- woord.

Degenen, die de nota als een toverboek en de samenstellers als tovenaars hebben beschouwd (de kwalificatie is van dr Veldkamp) en wonderen hebben ver- wacht, zullen ongetwijfeld teleurgesteld zijn.

Wanneer men echter beseft, hoe om- vangrijk en ingewikkeld het complex van middenstandsvraagstukken wel is en hoe beperkt de mogelijkheden van de overheid bij het bijdragen tot de oplos- sing zijn, dan kan men de conclusie trek- ken, dat met de behandeling dezer nota - ondanks haar vele gebreken - een eerste stap is gezet naar een harmonisch en toch dynamisch middenstandsbeleid.

De algemene grondslagen en de con- crete uitwerking, voor zover thans gepro- jecteerd, hebben de instemming van een grote meerderheid der Kamer verwor- ven, ook zonder dat hierover een bepaal- de uitspraak werd gedaan, zoals de heer Cornelissen had gewenst.

Opmerkelijk is de stunt van de com- munisten, die bij motie o.a. een speciale fiscale en sociale behandeling van de middenstand verlangden, daarmede het groepsbelang boven het algemeen belang stellend.

Wanneer men nu bedenkt, dat de mid- denstand (in de ruimste zin) in de volks-

DEZE BURGER

beleeft nu weer zijn hoogtij van het jaar, want wanneer de laatste manne- quins de wuiten onder ons in vervoering brengen en wanneer de laatste bladeren de zeer geveeligen onder ons tot tranen of! en vaerzen dringen, staan mijn vrouwen en mannen op het hoogste katheder des Rijks en zeggen waar- toe hun het herte dringt.

Heisa, makkers, de tornooien op den Binnenhof zijn in volle gang, de lansen glinsteren in de zon der openbare aandacht; de maliënkolders glanzen in het licht der volksgenegenheid.

De trommen rommen van romme, romme, romme; de schouten en .hun makkers trekken uit hun (bruins)slot; echo, Wie is er weer stout? . ... Oud.

En rondom de arena het ongeduldige volk. Het hitst de strijders op. Het vuurt de vechters aan. Het trappelt van spanning. Het schreeuwt zich de kelen hees en het zingt zijn liedeke: ,.Mandema.pt, mandement .... wat doet ge er mee . . . . wat doet ge ermee. . . . ze sluiten .ermee.. . . ze sluiten ermee .... de poort."

Temidden der uilzinnige schare: ik, Uw dienaar, de burger.

De burger die zijn ogen uitkijkt naar l1el prachtig, stormachlig tafereel; die zich de nek rekt om goed toe te zien of Rode Ridder Willem en Roomse Rakker Beel wel vast genoeg in 't dubbelzael zitten om niet over de episco- pale hindernis te struikelen.

Hopsa, heisa, makkers- dit is een goed feest voor oog en oor en hart.

De sterksten des lands, de hoogsten des rijks, stralend en blakend in de rosse gloed der heiligste zekerheden.

Eeri groot leest voor de ziel van

DEZE BURGER.

democratische republieken met wortel en tak :s en nog wordt uitgeroeid - de heer Peschar deed daarvan aan de hand van authentieke publicaties nog eens een boekje open - dan komt deze apenliefde van Haken c.s. in een eigenaardig licht te staan. Geen wonder, dat deze motie alleen de stemmen van vier der voorstel- lers kreeg.

Basis van samenwerking.

0 p basis van de verkregen overeen- stemming tussen regering en volks- vertegenwoordiging kan nu worden voortgewerkt. Wij hebben het vertrou- wen, dat dr Veldkamp dit op voortva- rende, doeltreffende wijze zal doen, zo- lang zijn politieke werkzaamheid hem dit zal toelaten..

Nochtans zijn wij na dit debat nog sterker er van overtuigd dan toen het denkbeeld van een Middenstandsnota was geboren, dat het doelmatiger en meer vruchtbaar zou zijn geweest, indien de samenstelling niet aan het departe- mentale apparaat, maar aan een staats- commissie zou zijn opgedragen, waarin overheid, bedrijfslever, en deskundigen zouden kunnen samenwerken.

De vraagstukken zijn zo talrijk, om- vangrijk en veelzijdig en bestrijken bo- vendien een terrein, dat telkens ook bui- ten de overheidssfeer treedt, dat deze methode te verkiezen ware geweest.

Vele detaildiscussies zouden door com- missoriale voorbereiding kunnen zijn vermeden, wetenschappelijke en practi- sche verdieping zouden door tijdige in- schakeling van niet-ambtelijke deskundi- gen en organisaties zijn verkregen, kort- om er zou een meer gedegen en veelzij- diger eindresultaat zijn bereikt.

Dit geldt in nog sterkere mate voor de

... _ . . ...., •• '.L ••• -v-1-!,....-

CORNELISSEN permanent werkorgaan

Onze woordvoerder, de heer Cornelis- sen, maakte zich tolk van deze opvatting, welke ook in een adres van de Konink- lijke Nederlandse Middenstandsbond is te vinden, waarin wordt aangedrongen op instelling van een permanent werkor- gaan.

De staatssecretaris wees deze suggestie echter van de hand, omdat hij vermen- ging van verantwoordelijkheid en een doublure van de (nog niet bestaande) Raad voor het Midden- en Kleinbedrijf ducht.

Deze argumentatle achten wij zwak en oniuist.

Tal van staatscommissies hebben onder- delen van het werk van regering en Sta- ten-Generaal voorbereid en men heeft daarbij kunnen profiteren van kennis en ervaring van wetenschap en praktijk.

Een orgaan, dat qua samenstelling en kwaliteit een staatscommissie overbodig zou kunnen maken, is er (nog) niet. Wij betreuren dan ook de botte afwijzing van dit goede denkbeeld.

Dat men ook buiten onze kring meer overleg en samenwerking met de rege- ring verlangt, bleek o.a. uit het aandrin- gen van de heer Peschar op meer Mid- denstandsnota's en van de heren llooij .en v. d. Heuvel op regelmatig overleg bij de verdere uitwerking met de Commissie voor de Middenstand uit de Kamer.

Waakzaam zullen wij afwachten met welke middelen en in welk tempo de re- gering haar goede voornemens ten uit- voer zal leggen.

F. L. VAN DER LEEUW.

. VB1111EJD llN DDIOOBA.TII!l

* ^{~ WEEK tol WEEK} *

Politiek winterseizoen begonnen

Het is ook in de politiek merkbaar, dat de vacantietijd voorbij is. Zowel internatio- naal als nationaal vragen belangrijke en in- grijpende gebeurtenissen weer onze aandacht.

Internationaal: de conferentie te Londen en nationaal: het grote politieke debat in de Kamer.

Hoe belangrijk dit laatste ook is en met welke spanning, of liever nieuwsgierigheid, naar dit debat is uitgezien, het staat slechts in de schaduw bij hetgeen zich de vorige week te Londen heeft afgespeeld.

Immers, te Londen is beslist over vraag- stukken, waarmee het lot van millioenen mensen is verbonden. Het gold hier voor de Westelijke democratieën te zijn of niet te zijn.

In het nationale vlak ligt de zaak anders.

Op het moment, dat wij deze regels schrijven weten wij niet of aan het nationaal politieke debat enigerlei ernstige consequentie is ver- bonden voor het politieke leven in Nederland.

De voortekenen wezen in elk geval niet direct in deze richting.

Toch zal dit debat waarschijnlijk een zeer positieve kant vertonen, n.l. een opnieuw uit- stippelen van de principiële scheidingslijnen waarlangs het nationale politieke leven zich beweegt.

Kortom, het nieuwe politieke winterseizoen vertoont weer de nodige variatie. Het toont ons gebeurtenissen en feiten, waarvan het nauwkeurig volgen niet alleen de moeite waard, maar in zekere zin plicht is.

Inzonderheid de problemen van de binnen- landse politiek zijn de vorige week ~aterdag

te Utrecht door onze Partijraad, onder 'n zeer grote belangstelling van vele V.V.D.-leden uit alle delen van ons land, onder de loupe ge- nomen. De prettige en opbouwende sfeer, die er op deze bijeenkomst heerste,. deed weldadig

.aan.. .

De debatten stonden op een hoog niveau en de deskundigheid waarmee door vele sprekers diverse problemen werden benaderd was wel een bewijs van de ernst, waarmee binnen de Partij de politieke vraagstukken (ook de bui- tenlandse) worden gevolgd en bestudeerd.

Aldus kreeg het begin van het.nieuwe poli- tieke winterseizoen binnen het Partijverband een officieel tintje. De geesten werden ge- scherpt en de strijdvaardigheid kreeg er een niet té onderschatten stimulans door.

Moge ·dit verschijnsel zich weerspiegelen in het werk van onze afdelingen en in de belang- stelling en activiteit van elk Partijlid indivi-

dueel. · ·

Het politieke winterseizoen is begonnen. Wij zijn paraat!

Londen een belangrijke mijlpaal ( 1)

Hoe men ook tegenover de conferentie te Londen moge staan, die de vorige week werd beëindigd, één ding is zeker, dat zij een belangrijke mijlpaal vormt in de na-oorlogse internationale politieke ontwikkeling.

Wat de resultaten van deze conferentie voor de toekomst zullen inhouden, is op dit ogenblik, nu men nog zo dicht op de feiten staat, nog niet precies te zeggen. Veel zal er van af. hangen hoe zich in de komende jaren de politieke toestanden in de diverse landen zullen ontwikkelen, die het verdrag hebben ondertekend. Met name geldt dit wel zeer in het bijzonder voor Duitsland en Frankrijk.

• Er heeft zich met betrekking tot de diplo- matieke ontwikkeling in het Westen de laatste maanden wel een zeer merkwaardig feit voor- gedaan, n.l. dat het initiatief bij de vaak moeizame onderhandelingen volkomen in de handen van Frankrijk is komen te liggen.

Een merkwaardige ontwikkeling des te meer, omdat dit zelfde Frankrijk de laatste jaren op het terrein der internationale poli- · tiek een weinig actieve en vaak remmende rol speelde~

Dit herwonnen initiatief is vooral in psy- chologische zin voor het Franse volk van een

niet te onderschatten betekenis, temeer, om- dat de Franse democratie de laatste jaren.

een bedenkelijke zwakte vertoonde, die vooral de Amerikanen tot wanhoop en daardoor soms tot nogal onbesuisde uitlatingen aan het adres van Frankrijk verleidde.

De man, die Frankrijk opnieuw op een hoog internationaal niveau heeft gebracht is onge- twijfeld Mendès-France.

Afgewacht dient inmiddels te worden of de door Mendès-France voor zijn land bereikte resultaten tenslotte door het Franse volk zullen worden gesanctionneerd. Hoe dit ook zij, de democratie in Frankrijk heeft waarlijk een zeer behoorlijke steun in de rug nodig. Het zou daarom wenselijk zijn - en het is niet bepaald uitgesloten, dat dit ook gebeurt - dat de door Mendès-France op internationaal terrein behaalde successen de Fransen een gevoel van eigenwaarde zullen teruggeven, waardoor de mogelijkheid bestaat, dat in de binnenlandse politièk van Frankrijk meer sta- biliteit zal komen dan tot dusverre het geval was.

Dit kan een zeer belangrijke ontwikkeling zijn, waarbij achteraf wel eens zou kunnen blijken, dat de mislukking van de E.D.G. een noodzakelijke voorwaarde was om Frankrijk's zelfvertrouwen te herwinnen, hoe spijtig· deze mislukking van de E.D.G. ook moet worden genoemd.

Londen een belangrijke mijlpaal (II)

Londen heeft na de mislukking van de E.D.G. wel enige lichtpunten gebracht.

Vergeten dient niet te worden, dat na het falen van de E.D.G.- een zeer gevaarlijk va- cuum was ontstaan, dat op een zo snel moge- lijke wijze diende te worden opgeheven.

De Londense Negenmogendhedenconferentie heeft dit vacuum doen verdwijnen.

Spaak heeft inderdaad gelijk als hij zegt, dat tot op zekere hoogte de mislukking van de E.D.G. wordt goedgemaakt door de deel- neming van Groot Brittannië aan het West- Europese defensiestelseL

Groot Brittannië zegde toe vier divisies en een tactische luchtmacht - ruim 100.000 man - op het vaste land te houden tot aan het einde van de twintigste eeuw. Een toe- zegging, die ongetwijfeld veel heeft weg weten te nemen van de Franse vrees voor een her- nieuwde Duitse overheersing in Europa.

Van welk een belang het toetreden van Engeland is, blijkt o.m. ook zeer duidelijk uit de verklaring van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Dulles, die de be- reikte resultaten te Londen beter vond dan de E.D.G., juist omdat Engeland zich thans niet afzijdig heeft gehouden.

Terecht schreef de N.R.C. in dit verband, dat een dergelijke uitspraak van Dulles wel veelbetekenend is uit de mond van een staats- man, die tot voor kort van weinig anders dan de E.D.G. wilde weten.

Het verlenen van de Duitse souvereiniteit is overigens wel een van de meest opvallende resultaten. Tenslotte moest dit er toch een keer van komen en een belangrijk winstpunt is ongetwijfeld, dat de grote zorgen van Frankrijk in deze konden worden wegge- nomen.

Aldus is er iets anders voor de E.D.G. in de plaats gekomen, waarover de democrati- sche wereld zich in het algemeen niet ten on- rechte verheugt.

Een schaduwzijde blijft evenwel het feit, dat na de mislukking van de E.D.G. de ver- wezenlijking van de gedachte der Europese politieke integratie een gevoelige klap heeft gekregen. Maar politiek, of deze nu nationaal of internationaal is georiënteerd, is nu een- maal een zaak van het compromis en dit wetende en erkennende, kunnen de te Londen bereikte resultaten zeker gunstig worden ge- noemd.

9 OCTOBER 1854,- PAO. I

Labour hakt de knoop door

Het Labourcongres te Scarborough is ten einde. Het voornaamste punt, waarover door het congres een uitspraak moest worden gedaan was ongetwijfeld de herbewapening van Duitsland.

De grote strijd ging hier, zoals de laatste ja_ren te doen gebruikelijk, tussen de partij- leider Attlee en de oppositieleider Bevan.

Attlee heeft gewonnen, zij het met een zeer kleine meerderheid.

Dit is voor Labour niet prettig, net zo min als voor Engeland en de overige vrije wereld, vooral niet als Labour ooit weer geroepen zou.

worden achter de regeringstafel plaats te nemen.

Deze bezorgdheid heeft zich ook meester

gem~akt van de Nederlandse socialist, de heer Evert Vermeer, althans zo weet de Lon~

dense correspondent van de N.R.C. te melden, die na afloop van de stemming over de Duitse herbewapening een kort gesprek met de heer Vermeer voerde.

Al zag het . er enige dage1;1 geleden dan ook nog ernstiger uit, de meerderheid voor het bestuur was de heer Vermeer toch tegen- gevallen en hij vond het een zorgelijke kwestie, dat de Labour-oppositie in het Engelse parle- ment - en misschien straks een Labour- regering - een politiek zal moeten voeren, die op een zo kleine meerderheid in de partij berust.

Zeker, deze bezorgdheid is niet ongegrond.

Maar hiertegenover staat, dat Bevan op een wel zeer belangrijk punt een nederlaag heeft moeten incasseren, die veel van de kracht van de linkervleugel doet inboeten.

Buitendien kan worden opgemerkt, dat ten aanzien van andere problemen, de heer Bevan veel grotere nederlagen - in stemmenver- houdingen uitgedrukt - kreeg te incasseren, dan bij de stemming over de Duitse herbe-o

wapening. ·

Dit zijn weer lichtpunten. Immers, de Wes- terse wereld is allerminst gebaat met de revo- lutionnaire politiek, die de heer Bevan voor ..

staat. Tenslotte heeft Attlee met succes de knoop kunnen doorhakken en het valt nau.:.

welijks aan te nemen, dat door de geleden nederlagen Bevan in zijn prestige in zijn partij zou zijn gesterkt.

Veeleer kan het tegendeel worden aan ge-:

nomen. En dit betekent een geruststelling.

Mogen deze feiten tenslotte ook de heer Ver•

meer wat minder bezorgd maken.

Bestemmingsbelasting verkeerde banen

tn .

Uit een onlangs gepubliceerd rapport van

"Centraal Overleg", een orgaan in stand gehouden door de gezamenlijke verkeers- en vervoersbonden, is gebleken, dat in de periode 194 7 tot en met 1953 het motorwegverkeer de weg niet alleen ten volle heeft betaald, maar bovendien honderden millioenen in 's lands schatkist heeft doen vloeien. · Via de wegenbelasting zorgt het motorweg- verkeer voor de financiering van de wegen•

aanleg en de wegen verbetering. Uit· bovenge•

noemd rapport blijkt evenwel, dat het verkeer aan belastingen en invoerrechten in de ge- noemde jaren f 446.822.000 meer heeft opge- bracht, dan er te zijnen behoeve is uitgegeven.

Terecht vraagt het rapport voor dit extra be- taalde geld betere wegen, bruggen en tunnels.

M.a.w. de lasten op het motorwegverkeer zijn dus onredelijk hoog in verhouding tot hetgeen er voor wordt terug gekregen en alli$

zodanig zouden die lasten dan ook kunnen worden verlaagd.

De klacht in het rapport van "Centraal Overleg" geuit is geenszins nieuw. Wij moch·

ten er ter plaatse reeds eerder de aandacht op vestigen en ook in de Tweede Kamer heeft onze V.V.D.-woordvoerder, de heer Zegering Hadders, hierop reeds bij herhaling gewezen.

Het is uiteraard een ongezond verschijnsel, dat de schatkist van een bestemmingsbelas- ting, mee profiteert, door het feit, dat deze belasting niet in zijn geheel wordt bestemd voor de doeleinden waarvoor zij wordt ge-

heven. ·

Misschien dat bij de komende begrotings- debatten deze zaak opnieuw zou kunnen wor- ,

onder het m r n t e n - aanhouder wint. ~ , . .

t . . ;;

j_., §ti..

J7an over de grenzen

De hereniging van Duitsland en de van Stevensou ·en MeCarthy

in de literatuur

positie

Enige belangrijke boeken met een verhelderende werking

Toen wij onlangs de gelegenheid hadden de Duiise Oostzone ie bezoeken, sielde wijl ons voor de beschouwingen over de politieke wereldliteratuur, die wU in dit blad geregeld mogen publiceren, nu eens te kunnelil aanvullen met mededelingen over publicatie van gene zijde van de Oder-Neisselinle. Maar het resultaat Is helaas nihil.

Er i&, ~nminste in Oostdultsland, geen politieke literatuur, die men serieus kan nemen en men zal, gezien de politieke gelijkschakeling in de overige staten van het Oostelijk blok vermoedelijk geen andere ervaringen opdoen.

Dit wordt bovendien bevestigd wanneer men geregeld de publicaties volgt, die de Russische ambassades in Londen en ·Parijs, in het Engels en Frans.

uitgeven.

Wij zouden gaarne willen constateren, dat er belangrijke politieke argumenta- ties en feiten omtrent Rusland en het Oostelijk blok te vinden zouden zijn.

Er is echter nauwelijks iets andevs dan lof van de eigen prestaties en een eindeloze herhaling van de overbekende oude LeniniJStiscb- en Stalinistische axioma's; b.v. de theorie van periodieke kapitalistische crises, die uiteindelijk tot zelfvernietiging van het kapitalisme zouden leiden.

Men begrijpt, welke rol in deze publi- caties de lichte Amerikaanse economi- sche conjunctuurdaling bij begin van dit jaar heeft gespeeld en evenzo, hoe men thans aangezien de volgens Wes- terse begrippen volkomen normale in- zinking weer achter de rug is, 't pijn- lijke thema poogt te omzeilen.

Ook in de Oost-Duitse boekwinkels is er niet ééi:l boek te vinden, dat serieuze beschouwingen over de actuele politieke vraagstukken geeft. Er heerst veeleer een werkelijk tragische geestelijke leegte, hetgeen. overigens uiteraard niet slechts voor het politieke gebied geldt.

Wanneer wij ook uit West-Duitsland geen belangrijke nieuwe publicaties op ons gebied vermelden, . dan vindt dit tenminste zijn oorzaak niet in e-en auto- ritaire censuur.

Men schrijft wat men wil, en in de hevigheid toenemende strijd om twee Duitse hoofdproblemen: hereniging en bewapening, komt in de kranten en de radio zonder enige beperking tot uiting.

Zelfs het pijnlijlrste van de hierbij ter discussie staande détails wordt niet verdoezeld. Wij bedoelen dan de vraag, of West-Duitsland werkelijk hereniging wil.

Het is n.l. een van de grootste grie- ven, die de Oost-Duitsers - en wij heb- ben hier de bevolking zelf op het oog en niet het heersende regiem, dat ech- ter handig gebruik van deZe. situatie maakt - tegen hun broeders in . het

Westen uiten; dat deze zelf niet aa11 de hereniging geloven, die zij naar buiten preken en dat zij zelfs bang daarvoor zijn.

Geen wonder, dat dit probleem een gröte rol speelt in een zojuist te Stutt- gart 1 ) verschenen boek o~er de ltwes- tie van de Duitse hereniging.

De auteur, een goed schrijvende jonge historicus, heeft zich blijkbaar voorge- steld juist de weinig enthousiaste West- Duitsers wakker te schudden.

Terwijl hij logisch en met kennis van zaken het vraagstt!k van de hereniging in 21 "Thesen" onderzoekt, toont zijn boek de typisch Duitse ·eigenschap van . het vooropstellen van nationale gevoe-

lens, die wat vaag en mystiek blijven.

Een geneesmiddel voor de splitsing van zijn vaderland weet hij ook niet aan de hand te doen.

Hij eist van zijn landgenoten, dat zij nooit aan een uiteindelijke hereniging zullen wanhopen en nooit de deling zul- len aanvaarden. Zij mogen de korte tijd, waarin misschien het herenigde Duits- land kan herrijzen, niet ongebruikt voorbij laten gaan, maar men moet er altijd aan denken en altijd van spreken.

De niet-Duitse waarnemer vraagt zich af, of in afzienbare tijd de politieke rea- liteit het zal toelaten, dat de hereni·

ging meer wordt dan een nationale droom ... .

"Egghead"

Een egghead, een eierenhoofd dus, is een intellectueel.

Misschien herinnert U zich d·eze min- achtende scheldnaam-uitvinding uit de Amerikaanse verkiezingsstrijd van twee jaren geleden, minde·r fraai zoals de meeste slogans, vooral uit het Republi- keinse kamp.

De zinspeling op de vaak kale hoof- den van intellectuelen, Adlai Steven- sou vooraan, was overduidelijk.

Op de Partijraad-~· .. : ·.· ·· 2

. '·.~-i -~ :;

Oct. 1954

Maar men kan gevoeglijk betwijfelen of met dit appèl aan de meest primi- tieve kiezers veel succes werd behaald.

De intellectuelen, die in de V.S. meest- al in de "liberale" gelederen te Vinden zijn, hebben vaak egghead als erenaam geaccepteerd en het is niet moeilijk te voorspellen, dat de verkiezingen in No- vember a.s. hen een revanche zal bren- gen met meer parlementszetels of zelfs een meerderheid in het Huis van Afge- vaardigden. En daarmee zal de figuur van Stevensou zelf wederom meer op de politieke voorgrond komen, goed be- keken de enige politieke ontdekking zeker in de V. S. en zelfs daarbuiten.

van werkelijke betekenis, sinds Roosevelt, gezien de beangstigende middelmaat van de jongere generatie van politici.

De "egghead"-campagne van de Re- publikeinen ging toen gepaard met cri- tiek vooral op het voor Amerika::.nse begrippen zeer hoge geestelijke niveau van de verkiezingsredevoeringen van Stevenson.

Mogelijk, dat zij som~ wat "highbrow"

waren - zij waren een verkwikking om te lezen, iets wat niet altijd van verkie- zingsredevoeringen kan worden ge:.:;egd.

Thans heeft Stevenson, na twee jaren volkomen op de achtergrond te zijn ge- treden (vrijwillig!) opnieuw bewezen, dat hij de aangewezen candidaat voor de presidentverkiezingen van 195&/56 zal zijn.

In een klein boekje') heeft hij drie lezingen tot een harmonisch geheel sa- mengesmolten, die hij in het voorjaar aan de Harvarct-Universiteit heeft ge- houden. Het zijn algemene beschouwin- gen over de rol van Amerika in de he- dendaagse wereJx\' -en tevens een soort politiek-philosophisch credo.

Uiteraard is het onmogelijk van een zo geconcentreerd werk, waarin elk woord zijn plaats en zijn betekenis heeft, een uittreksel te geven. Steven- sou gaat van .een paar onomstotelijke feiten uit, b.v. dat de V.S. al zou men dit willen, zich niet aan de leidersrol in de moderne wereld zou kunnen onttrek- ken en dat de twee ideeën: vrijheid en tirannie nooit met elkaar kunnen wor-

den verzoend.

Maar, zo vraagt hij zich af, is het nodig een beslissing te forceren? ...

, 1 Sommige van onze problemen kunnen waarschijnlijk toch nooit worden opge- lost... het probleem schijnt mij niet te zijn in harmonie met de tegenstander

IJ OOTOBER 19M - PA&. &

te leven, doch wegen te vinden naast hem te leven, in de bittere tweestrijd van nooit verslappende macht en ideo•

logisch gevecht."

Men zou letterlijk tientallen van Ste- venson's uitspraken willen citeren, b.v.:

"Het is een teken van kracht, niet van zwakte, wanneer men zich in staat toont de _ootlog te beperken." En: "voor het voetlicht staat de dodelijke strijd met het commuriisme.

Maar op de achtergrond bewegen zich ondoorzichtig de vage vormen en scha- duwen van een wereldrevolutie waarin het communisme meer de rol speelt van aasgier dan van inspirator!"

"Soms denk ik, dat hetgeen Amerika het meest nodig heeft, een toestel is voor slechthorenden."

Over de Aziatische kwesties en de centrale rol daarin van China als zeer, snel groeiende macht, zegt hij: "Mis- schien gaat China zich tot een rol ont- wikkelen, die een journalist van de toe- komst een artikel laat schrijven: Zal Malenkov een Tito worden?" .

Een hele reeks van belangrijke woor- den zal de eigenschappen van 't boek en daarmee de auteur kunnen kenschet- sen: nobel, nederig, wijs, klaar, realis·

tisch, eerlijk.

Dit is de stem van een Amerika, dat, zo hoopt men, het werkelijke Amerika is, anders dan dat van McCarthy, of, wanneer men dan niet van het ergste uitevste wil spreken, dat van onzekere politiek.

Onthullingen over McCarthy

Wat McCarthy betreft, wiens ster zonder twijfel aan het dalen is - maar men onderschatte de diabolische krach- ten niet die in deze naam belichaamd worden - zo verdient uit de groeiende literatuur over deze man een studie te worden genoemd 3), die daarom zo tref- fend - en zo dodelijk - is, omdat zij de weerzinwekkende methodes vermijdt, die in slechts schijnbaar objectieve boe- ken van aanhangers toegepast worden, die McCarthy tot nationale held en enig gepatenteerde communistenvijand willen maken, die wel eens een klein tactisch foutje begaat.

Dit, boek van Rorty en Decter geeft werkelijk objectieve, journalistiek van het beste soort, goed gedocumenteerd en vrij van hartstocht.

De schrijvers behoren tot het Ameri- can Committee for Cultural Freedom, een organisatie, welker oprechte en militante anti-communistische houding boven iedere twijfel is verheven.

Zij wijZien de weg tot verantwoorde bestrijding van het communisme en de verfoe-ilijke methoden van de sen::~tor

worden op de meest. perfecte wijze van hun franje ontdaan.

Dr K. LANDSBERG.

• 1) ,.Die Stunde D<>utschlands" door -<V. W.

Schütz. Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart, 140 blz., D.M. 4.80.

2) ,.Call to Greatness" by A. E. Ste;·enson, Harper 1954, 110 blz., $ 2. 25.

3) ,.McCarthy and the Communist" by J.

Rorty and M. Decter, Boston 1954, Beacon

Press, 163 blz, 1 $

VBIIDID llN DEMOCRATIE

Mevrouw Van Riel-Smeenge hoopt weldra haar 7 5ste verjaardag

te vieren •

Herinneringen van

uit een werkzaam leven in de grote liberale zaak

dienst E en van onze belangrijkste liberale

vrouwen, mevrouw H. A. van Riel- Smeenge, viert op 11 October haar 75ste verjaardag en wij willen haar, die vroe- ger een vooraanstaande plaats innam, bij deze gelegenheid graag nog eens naar voren brengen.

Als dochter van de bekende liberaal mr Harm Smeenge leefde zij van kind-af in een politieke en liberale sfeer en zij kreeg al heel jong belangstelling voÓr

het politieke en parlementaire leven.

Met mevrouw F. S. van Balen-Klaar en mej. dr Baale behoorde zij tot de eerste vrouwelijke partijleden, in casu van de toenmalige Liberale Unie. Dit was om- streeks 1910 en in diezelfde tijd viel ook haar eerste spreekbeurt (algemeen-poli- tiek; in Meppel).

Bij de verkiezingen in 1913 kwam zij vol in actie (Vrijz. Concentratie) met een groot aantal spreekbeurten. Vooral in de pel'iode tussen stemming en herstemming (die was er toen nog) trok zij bijna da-

gelijk~ het hele land door.

Overal stampvolle zalen, ondanks of dank zij het feit, dat er een vrouw sprak?

Het kiezerspubliek leefde in de tijd van het districten-stelsel in verkiezingstijd heftig mee.

Dat kunnen _wij met onze evenredige vertegenwoordiging ons niet meer voor- stellen. Maar er waren ook persoonlijke' successen, zoals een keer in Wijhe, waar mevrouw Van Riel moest invallen voor de plotseling verhinderde mr Marchant;

en waar na afloop een oude landbouwer vertelde, dat het hem niet speet, dat hij toch maar gebleven was!

De grote qualiteiten van mevrouw Van Riel brachten haar in 1918 met mevrouw Van Balen-Klaar en mej. dr Baale in het Hoofdbestuur van de Liberale Unie. Het vrouwenkiesrecht was er toen nog wel niet, maar om te beginnen het passieve kwam spoedig.

Later had zij in het H.B. van de Vrij- heictsbond zitting als vertegenwoordig- ster van de landelijke vrouwengroep van die partij, tezamen met mej. Joh. Wes- terman, en- daarna had zij dezelfde func- tie (met mevr. Scheltema-Conradi) in de Liberale Staatspartij.

In de vergaderingen van de Hoofd- besturen van de achtereenvolgende vrou- wengroepen was zij een figuur van groot gezag.

Haar persoonlijkheid was evenwichtig en haar oordeel verstandig en bezonken,

zodat ieder op haar mening hoge prijs stelde en zij in staat was menige moei- lijkheid uit de weg te ruimen en een schijnbare onoplosbare situatie te ver- eenvoudigen.

Ook in het gemengde Hoofdbestuur van de Liberale Staatspartij werd zij algemeen geacht en gewaardeerd.

Na de oorlog heeft mevrouw Van Riel in het Hoofdbestuur van de partij mee- gewerkt aan de reorganisatie en de op- richting van de Partij van de Vrijheid.

Daarna maakten leeftijd en gezondheier het helaas haar, die in Drente woont, te bezwaarlijk, ook in de V.V.D. een be- langrijke rol te spelen. Zij heeft nog in Assen de vrouwengroep helpen oprich- ten en is daarvan voorzitster geweest tot haar vertrek naar Zeijerveld.

In het openbare leven heeft mevrouw

Copie voor deze rubriek te zenden naar:

Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16. Haarlem.

Bij de verjaardag van Mevrouw J1 an Riel-

Smeenge

E ^ld~rs in dit nummer schrijv~n

WlJ over een van onze proml- . nente liberale vrouwen: mevrouw H.

A. van Riel-Smeenge.

Wij willen op deze plaats allderE>

zijden van haar •~ctiviteit noemen.

Mevrouw Van Riel was en is n.l.

pur sang feministe en zij ging hierbij steeds recht op haar doel af, maar steeds zonder onnodige scherpte en met begrip voor tegengestelde menin- gen.

In 1912, wonend in de gemeente Haarlemmermeer, heeft zij met haar

Van Riel de liberale partij vertegen- woordigd in de gemeenteraad van Em- men.

Thans moet zij zich bepalen tot het op ·een afstand meeleven met het werk van onze partij, wat zij met onvermin- derde belangstelling doet.

Dat haar zoon thans vice-voorzitter van de V.V.D. is, zal haar zeker grote voldoening geven.

Wij hopen dat wij haar belangstelling nog lang zullen mogen genieten en wen- sen haar na een zo actief leven een goe- de levensavond toe.

E.Sch.-C.

J.H.S.

Gevraagd zo spoedig mogelijk

EEN VROUWELIJKE JONGSTE BEDIENDE

kunnende typen. Kennis van stenografie strekt tot aanbe- veling.

Eigenhandig geschreven brie- ven met opgave van referen- ties en verlangd salaris aan het Algemeen Secretariaat van de Volkspartij voor Vrij- heid en Democratie, Koningin- negracht 61 te 's-Gravenhage.

echtgenoot en anderen, een afdeling van de Ned. Bond voor Vrouwenkies·

recht opgericht.

Later werd zij lid van het Hoofdbe·

stuur en in de laatste jaren van de eerste wereldoorlog, presidente.

In de jaren 1912 en 1913 is zij enig~>

malen tezamen met haar echtgenoot, in het belang van het Vrouwenkies.

recht opgetreden, ieder voor een deel van de te bespreken stof. Is een der·

gelijke gezamenlijke spreekbeurt ooil- rneer voor gekomen?

Mevrouw Van Riel was ook een

.,werkende vrouw", n.l. schoolopzie.

ner, later Inspectrice v::m het Lager Onderwijs. Als zodanig heeft zij per- soonlijk kennis <:>:emaakt met de kwes- tie: "de gehuwde vrouw in overheids- dienst".

In 1924 werd zij n.l. als gehuwde vrouw ontslagen met een aflopend wachtgeldpensioen wegens haar dienst- jaren. Maar in 1926 werd zij herbe- noemd. omdat dit het Rijk dat pen- sioen bespaarde.

Nu, 30 jaar later, zitten wij nog met -de kwestie: ,.de gehuwde vrouw in overheidsdienst". Mevr. Van Riel zal zonder twijfel hierbij een zeer geïnte- resseerde toeschouwster zijn, zoals zij

dat ook is bij alles wat ons liberale politieke leven en onze vrouwenorga- nisatie betreft.

Moge dat haar en. ons nog lang ge- gund zijn.

E. Sch.-C.

J. H.S.

9 OCTOBER 1954- PAG. IS

Vergadering van het Hoofdbestuur

Het Hoofdbestuur van onze partij kwam Zaterdag 2 October des morgens te Utrecht in vergadering bijeen.

Herdacht werden de heren mr J. Drost en L. J. Mens, die beiden veel voor de liberale zaak hebben gedaan.

Besloten werd · een vergadering van de Partijraad te houden over het vraag- stuk van de Kinderbijslag naar aanlei- ding van het rapport van de Commissie uit de V.V.D. over deze zaak.

In een volgende Hoofdbestuursverga- dering zal het vraagstuk van het Pro- cessieverbod aan de orde komen naar aanleiding van een nota van het H.B.- lid prof. dr J. Lindeboom.

Dagelijks Bestuur en Kamer- fracties vergaderden

Op Zaterdag 25 September heeft te 's-Gravenhage een de gehele dag in be- slag nemende bespreking plaats gehad over verschillende vraagstukken van po- litiek en organisatorisch karakter tus- sen het Dagelijks Bestuur van onze par- tij en onze fracties in de Eerste en de Tweede Kamer.

L. van Vlaardingen organisator- propagandist van onze Partij

Het Hoofdbestuur heeft benoemd tot organisator-propagandist van onze par- tij, ons partijlid, de heer L. van Vlaar- dingen te Gouda.

Algemene vergadering op 22 en 23 April 1955 te Haarlem

Het Hoofdbestuur heeft besloten de Algemene Vergadering van onze partij het volgend jaar te houden te Haarlem en wel op Vrijdag 22 en Zaterdag 23 April.

De Partijraad van de V.V.D. ·in vergadering te Utrecht bijeen

Onder zeer grote belangstelling van honderden leden van onze partij heeft Zaterdagmiddag 2 October in het Ge- bouw· voor Kunsten en Wetenschappen te Utrecht een vergadering plaats ge- had van de Partijraad van onze partij.

De vergadering van de Partijraad, wel- ke werd gepresideerd door prof. mr P.

J. Oud, heeft zich bezig gehouden met de __ bespreking van de actuele politieke vraagstukken op binnenlands terrein.

Nadat verschillende leden van de Partijraad hun standpunten hadden uit- eengezet, kon de voorzitter, tot zijn vreugde constateren, dat nauwelijks van nuances en van principiële verschilpun- ten sprake was.

De vergadering was unaniem in haar oordeel, dat de V.V.D., zonder naar links of naar rechts te zien, haar eigen weg heeft te gaan.

Het hoofdkenmerk van de vergadering

was een grote bereidheid en een groot

enthousiasme in het uitdragen van de

overtuiging, dat het liberalisme in deze

tijd meer dan ooit zijn positieve waar-

den heeft uiteen te zetten.

VJUJHEID EN DEMOCRATIE 8. OCTOBER IDH . - PAG ••

OVER VOO& EN NADELEN VAN ROTTERDAMSE SYSTEEM

HET RIJBEID El DEMOCRATIE

Echte politieke discussies hetgeen niet bevordelijk

komt men bijna niet meer tegen,

~s voor de publi~ke belangstelling

Weekblad van de Volksparlij Vrüheid en Democratie Voorzitter Redactie-comm.:

G. A. de Ridder.

voor

Ter inleiding van deze rubriek Rotterdam in Vrijheid en Democratie zij hier het oordeel geformuleerd van de aangewezen schrijver van dit Rotterdamse wekelijkse overzicht van wat in een vorige jaargang van dit blad is verdedigd als het Rotterdamse systeem. ·

Die toelichting en verdediging van wat aldus werd gekwalificeerd, verscheen in dit orgaan kort vóór de gemeenteraadsverkiezingen van '53. Het was dus inopportuun met de auteur van dat artikel, die één van de meest prominente Rotterdamse raadsleden is, de degen te kruisen.

Moge dat dan nu geschieden in een tijd van minder bewogenheid en rustiger

bezinning. · · ·

In het kort is het Rotterdamse systeem niet anders dan ~n duchtige voor- bereiding van alle voorstellen die van JJ,. en W. uitgaan in de commissies van·

bijstand. Deze voorbereiding heeft plaats achter gesloten deuren, het is dus niet bekend, of er ook wel voorstellen aan de orde worden gesteld op initiatief van de leden der commissies zelf.

Nu gevalt het zo, dat het Rotterdamse College van B. en W. is samengesteld op voet van de allerbreedste basis (minus de communisten).

We zien de a.r.-wethouder van Sociale Zaken en Volksgezondheid in dit ver- band ook als de vertegenwoordiger van het groepje van drie christelijk historici.

De samenstelling van het College weer- spiegelt zich ook in de commissies. Ze- ker in de belangrijkste. Herinneren we het ons goed, dan is verleden jaar de c.h. ook uit één van die belangrijke com- missies gewipt.

De commissies zijn dus gemeenteraden in hét klein geworden. En het ligt voor de hand, dat in de voornaamste commis- sies de prominente leden van de frac- ties worden gekozen. In de commissies worden intra muros de voorstellen be- sproken en wat ernstiger is, ook de hou- ding van de raadsleden bijna immer vast- gelegd.

Het lijkt ons immers toe, dat men al een hele "spekkoper" in zijn raadsfractie moet zijn om zich tegen de houding, die de fractievertegenwoordiger in de com- missie heeft aangenomen te verzetten.

Kadaverdisziplin in de raadsfracties is een te groot woord, laten we er demo- eratische voorzetten als kwalificatie.

Eigenlijk zou men het standpunt kun-

nen innemen, dat de raadsfractie het zelf moeten weten als ze met deze wijze van voorbereiding genoegen nemen. Zelfs al is deze voorbereiding, zoals een wet- houder - niet liberaal overigens - ons onlangs verzekerde, beter dan ze ooit geweest is en treden de raadsleden diep in de materie die hun wordt voorgezet.

En zelfs al heeft de raadsvoorzitter ver- leden jaar bij de begroting er zijn in- stemming mee betuigd.

Maar aan de zittingen en de behandeling van de voorstellen in de gemeenteraad zit ook nog een andere kant en dat is die van de publieke belangstelling. In de toelichting, die B. en W. bij hun voorstellen geven, vermelden ze gewoon- lijk ook de opvattingen van de commis·

sies van bijstand.

Het is niet de bedoeling, op alle slak- ken zout te leggen, anders zouden we kunnen beweren, dat B. en W.' hier· een stuk van hun verantwoordelijkheid af- schuiven.

Het komt. meermalen voor, dat een voorstel twee commissies moet passeren en dan gebeurt het soms, dat de leden van de ene commissie met lede ogen kij- ken naar het résumé dat van de bespre- kingen in de andere commissie wordt gegeven.

Goed beschouwd zijn dit echter bij-

Een commissie., ^• die over het rapport gaat rapporteren

onder de loupe

van een commissie

De wijkraden nader

De wiJkraden zijn een Rotterdamse uitvindinC'.

Vergissen we ons niet, dan is mr Van Walsum, die op het moment, dat hij de gedachte lanceerde, nog wethouder was, de vader van de idee.

Burgemeester Oud heeft het zijne gedaan om de gedachte vorm te geven.

We herinneren ons nog goed, dat hij de eerste wijkraad te Hoek van Holland Installeerde.

Na deze wijkraad is er in . snel tempo een aantal ande~e gevolgd. Hoogvliet, He_n;laat, Peruis, Kralingen, Oud en Nieuw Charlois bezitten een dergelijk appa- raat.

Als we voor Hoek van Holland een uitzondering maken en een iets meer schuch- tere uitzondering voor Hoogvliet en Pernis, dan kunnen we met de hand op het

hart verklaren, dat de wijkraad tot nog toe geen succes is geweest.

Die uitzonderingen zouden bijna tot de stelling leiden: Hoe verder van het raadhuis, hoe beter en efficiënter wijk- raad.

Misschien dat die stelling ook veel waars bevat.

Het komt ons voor, dat de Rotter- damse Gemeenschap, mede door een niet juiste leiding, er toe heeft bijge- dragen het werk der wijkraden te door- kruisen.

De Rotterdamse Gemeenschap, na de bevrijding met veel enthousiasme ont·

vangen, is thans op sterven na dood.

De ontevrêdenheid over de arbeid- der wijkraden was ook tot het College doorgedrongen.

B. en W. hebben in December 1952 een studiecommissie-wijkraden ingesteld met opdracht advies uit te brengen over drie punten:

En wel: Wat kan binnen het kader van de huidige wettelijke regeling wor- den gedaan om de wijkraden grotere betekenis te geven? Voorts: Welke wij·

zigingen in de geldende wettelijke rege- lingen zouden noodzakelijk zijn om het instituut van de wijkraden tot de wen- selijk geachte ontwikkeling te brengen?

En tenslotte: is het gewenst, dat de commissie zich ook gaat bezighouden met het vraagstul: van de bestuurs- vorm van de grote gemeenten in rui·

mere· zin?

De gemeente-secretaris, de heer J.

Hasper is voorzitter van de studiecom- missie.

Jammer genoeg is de heer Hs.sper kort na de installatie van de commissie ziek geworden, wat tot enige vertraging in het werk van de studiecommissie heeft geleid.

Op 8 Mei heeft de commissie een in- terimrapport het licht doen zien.

Blijkens dat rapport had de studie- commissie ook een enquête ingesteld in de ,wijkraden zelf.

De voornaamste conclusies uit het interimrapport zijn de volgende: elke wijkraad een eigen statuut naar de bij- zondere geaardhei<:; van de wijk; geen verkiezingen voor de wijkraad; elke wijkraad een wijkgebouw; op het be-

stuurlijke terrein bij voorkeur een des- kundige; uitbreiding van de taak der wijkraden zal niet in het bestuurlijke, maar in het maatschappelijke moeten worden gevonden.

Bij . de vermelding in kortere of lan- gere résumés in de dagbladen is het ge- bleven.

Wat nu met het rapport te doen?

In een vorige raadszitting, heeft de raad zich met een voorstel van B. en W.

verenigd om een commissie in te stel- len, die over het rapport rapporteren zal.

Wie er lid van deze commissie zijn of zullen worden, is nog niet bekend.

Een beetje nieuwsgierig naar het rapport op· het interimrapport zijn we wel, Van den beginne af aan hebben we enigszins sceptisch tegenover het insti- tuut van de wijkraden gestaan. Met de uitzonderingen dan hier boven genoemd.

De vraag blijft, waarom deze wijze van behandeling. De gemeente telt toch knappe ambtenaren genoeg, die voor- lichting kunnen geven.

Of komen de verhoudingen in het ge- drang, als ambtenaren gaan rapporte·

ren over een rapport, waarvan de eerste ondertekenaar de gemeente-secretaris is?

komstigheden.

De gemeenteraden zijn niet de enige vertegenwoordigende lichamen, waarin tal van zaken naar commissies worden verwezen en in die commissies zo goed als uitgemaakt.

Het schijnt niet anders te kunnen, nu de politiek zo zeer is verschoven naar de economische hoek.

Echte politieke discussies komt men bijna niet meer- tegen.

Het kan zijn, dat vooral in onze stad van zakenlieden men voor deze behan- deling der dingen in de commissies veel voelt en er grote voordelen aan toekent.

Voor ons blijft' evenwel, het grote be- zwaar, dat de publieke belangstelling in de gemeentezaken, die toch al niet groot was, nu in de zaal aan de Coolsingel de belastingdubbeltjes maar zelden ·behoe- ven te worden besproken, door de be- handeling achter de gesloten deuren der commissies, wordt gedood.

De in slaap gevallen gemeentebode en de eveneens in Morpheus armen verzon- ken rechercheur op de publieke tribune zijn de symbolen van de publieke inte- resse in de verhandelingen van de raad,

Redactie-secretaris: G. Stempher.

Adres: Prinsengracht 1 077, telefoon 35343. Amsterdam.

Administratie: Postbus 43, Amers- foort, tel. 7144.

Abonnementsprijs f 1.90 per kwar~.

taal, f 7.50 per jaar.

Voor het zenden van abonnements- en advertentiegelden Postgiro no.

245103, ten name van de Penning- meester van de Stichting "Vrijheid en Democratie" te Amersfoort.

Losse nummers 15 cent.

Voor advertenties wende men z:lch

\..tot de administratie.

die nog altijd aan het hoofd der ge- meente staat.

Dat men de communisten uit de com- missies weert is er bovendien de oorzaak van, dat meestal zij het zijn, die in de openbare 1 aadsvergaderingen inlichtin- gen vragen en opmerkingen maken. Ook dat wekt een verkeerde indruk bij de niet al te zeer geschoolde kiezer.

Begrotingsbehandeling ondergaat

• • • •

geen WIJZigtng

De berg van onze ontevredenheid baarde slechts een heel klein muisje

De begrotingsbehandeling in November-December 1953 is wel de landeri&'ste geweest, die we in de loop der jaren hebben bijgewoond.

Over het algemeen zijn begrotingsbesprekingen geen openbare vermakelijkhedeJL Vooral niet na 1946.

Maar de discussies over de begroting 1954 spanden wel de kroon. De voo..,_

zitter zelf maakte zich tot tolk van allen, die noodgedwongen naar de debatten(!) hadden moeten .luisteren, door IJl· zijn slotwoont voer bet wigend ~ een andere manier van behandeling in bet vooruitzicht te stellen.

Men weet, dat aan de openbare debatten een schriftelijke behandeling pleeg•

vooraf te gaan.

De Gemeentewet schrijft voor indie- ning van de begroting vier maanden vóór de aanvang van de periode, waar- voor ze moet dienen. Dat is dus 1 Sep- tember.

In tegenstelling tot wat we vroeger wel gezien hebben, was in de laatste dagen van Augustus de begeleidende brief tot de begroting 1955 bij de raads- leden in huis. Alweer volgens de Ge- meentewet zou de raad de begroting naar Gedeputeerde Staten moeten zen- den vóór 1 November.

Daartegen zondigen we. De burge- meester heeft laten weten, dat hij met de mondelinge behandeling zal begin- nen op 25 November. Dez datum is niet zonder listigheid gekozen. Bij een nor- male behandeling sneuvelt de raad op de avond (of in de nacht) van de 4e De- cember in de besprekingen. En geen mens, die ze na Sinterklaas denkt te hervatten.

De andere.' manier van behandeling van de begroting is met dat al nog niet gevonden. Gemeentewet en reglement van orde voor de raad bepalen de pro- cedure.

Een afdelingsverslag wordt in ar- tikel 36 van dat reglement dwingend

voorgeschreven. '

Van een Memorie van beantwoording spreekt het reglement niet. Daar ligt dus de mogelijkheid; om tot een andere w\ize van behandeling te geraken.

Het afdelingsonderzoek, zo hebben B. en W. in hun stuk aan de raàd nog gezegd, is volkomen gedenatureerd. Van een gedachtenwisseling is al sedert jaar en dag geen sprake meer. De fracties sturen een mannetje - of vrouwtj~ - met een papiertje, waarop haar wensen zljn vermeld. Uit die papiertjes wordt het afdelingsverslag samengesteld.

Als B. en W. daarop met een degelijke Memorie antwoorden zijn alle · moge- lijke verrassingen bij de mondelinge be- handeling uitgesloten. Ook dat komt aan de mondelinge besprekingen niet lten goede. Maar B. en W. zijn er nog niet uitgekomen, wat de wijzigingen betreft.

Ze hebben het seniorenconvent geraad- pleegd, dat de fracties zou horen. Het resultaat is geweest, dat de raad er de voorkeur aan heeft gegeven op de oude beproefde manier ook de begroting 1955 te behandelen. Raad en pers k':lQ"nen zich

dus voorbereiden op een tournooi in wel.

sprekendheid, dat niet meer Interessante ogenblikken zal opleveren dan dat van het vorige jaar.

De berg van onze ontevredenheid heeft wel een heel klein muisje gebaard

Het derde crematorium te Rotterdam?

De Maasbode en Trouw in verzet

De verenigingen, die lijkverbranding propageren. hebben zich tot het ge- meentebestuur· gewend met het verzoek grond aan te wijzen voor de stichting van een crematorium.

Het was niet te verwachten, dat ·B. en W., gezien de samenstelling van het College, met een eensgezind antwoord op dat verzoek zouden komen. · Maar er is een fueerderheid gevonden, die aan de aanvraag wil voldoen. Strakä komt het voorstel in de raad. Bij uit~

zondering heeft de raad, die bijna at"

t\jd in de eerstvolgende raadszitting t~

oordelen krijgt over de voorstellen, di4 gedurende de veertien dagen tussen de•

ze ,raadsvergaderingen het licht zien thans de gelegenheid gekregen om zich op dit voorstel te bezinnen. Het "komt pas op de agenda voor 14 October.

Misschien zit de bedoeling voor de pe·cs de gelegenheid te geven stoom af te blà- . zen. De Maasbode is trouwens al bero

gonnen met zich te verzetten en Trouvf is de Maasbode trouw gevolgd door het artikeltje uit het Roomse blad te cite;.

ren.

Nieuwe argumenten hebben we in het entrefilet niet ontdekt. Naar menselijke berekening zal ook in de raad eetl meerderheid te vinden zijn.

Hangt er daarbij nog iets af van de houding, die de doorgebroken leden vatt de P.v.d.A. zullen aannemen?

En wat zal hoger bestuur met zulk eea raadsbesluit doen. Er is een preceden~

Rotterdam heeft al eens meer een ere~

matorium, toen op de begraafplaat$

Crooswijk, willen bouwen. Den Haag

heeft toen de Begrafeniswet afgeschaft

_en het crematorium is er niet' gekomen.