Werknemer liever niet i
naar de Arbeidsinspectie
Omga,
meldplicht bij arboproblemen
/
Externe melding door werknemer
In beginsel staat het de werkne-mer of de ondernemingsraad vrij om problemen rond de arbeidsom-standigheden zelfstandig te melden bij de Arbeidsinspectie. Er is geen wettelijke bepaling.diede werkge-ver uitdrukkelijk werkge-verbiedt om de werknemer te benadelen omdat hij iets meldt aan de inspectie. Wel is een ondernemingsraadslid be-schermd tegen benadeling op grond van zijn lidmaatschap (artikel 21 WOR). Men zou kunnen stenen dat Hij ..mbet de Arbeidsinspectie ver-. qefzo spoedig op dejróogte stellen: • als is aangetoond of r~deliî~j.'lr:' wijs het vermoeden bssraát,da(een werknemer ..aan e~rrbe,roepsziekte lijdt of zijn?~zóild~.j.'lidin v~rban~,·· met dsarbeièl gsyaär Ioopz Hetdis~
tric~~hoofdJ1,1oethis,rvan de r~!p;io:
~ale in~petteurs..Ya:n de
volksge-zo~clheidin kenriis stellen.
paarnaast .héeft de w~rlçgever een registratiëplichtva~al!~arbeidson~.. gevflHen die hij moet melden en van arïdere ongevallén .,die enig lichame-lijk letsel hebben,.veroorzaakt.
Mel~lifÎgdoor
werkgever···
;Vólgens de wet.. 9.eéftal~~,llfde werkgever irr eea aanta!,gêvallen een externereeldingspjjelîi van prgy blemen ernet arbeidsomstandighe-den (artikel 9). Hij moet aan het districtshoofd van de Arbeidsin-spectie onverwijld melden:
• een ongeval, dat een werknemer overkomt in verband met het ver-richten van arbeid (dus niet op weg van huis naar het werk of terug), dat leidt tot ernstig lichamelijk let-sel of de dood,
• een gebeurtenis in de onderne-ming, waarbij grote materiële scha-de is ontstaan en waarbij tevens vaar voor de veiligheid of de ge-zondheid van werknemers heeft bestaan.
Volgens de Arbo-wet hebben zo-wel de werkgever als de werkne-mers meldingsplicht bij gevaren en problemen op het gebied van. at:
beidsomstandigheden. Die plîchten .. defi bij de~erkgever. Als.dê~erk zijn verschillend van aard. Er mget· gever Il),eeilt, dat de wç:rkilemer on-bovendien onderscheid worderï'ge- g:lijkheeft, dan rv~fhij datbewij~ maakt tussen een interne melding zen. Wordt d~.Arbeidsinspectie.er binnen het bedrijf en het extern" bij gehaald, dan moet . de melden bij bevoegde instanties. werknemêr zich neerleggen bij de beslissing van de inspeetie. Als die niet het werk niet.
stil
legt, zal de werknemer de arbeid voort moeten zetten (art. ~8Ärbo-wet).Guus Heerma van Voss
Melding door werknemer Bij gevaren op het gebied va,,ll veiligheid en arbeidsomsrandighe-den heeft de werknemer volgens de Arbo-wet een plicht en een eigen bevoegdheid:
• de plicht om de door hem of haar opgemerkte gevaren voor
de .
veiligheid of de gezondheid ter-stond intern ter kennis brengen aan de werkgever of degene, die na-mens deze ter plaatse met de leiding is belast (art. 12 onder e)
• de bevoegdheid om het werk zo-nodig te onderbreken als er naar zijn redelijk oordeel ernstig gevaar dreigt voor personen.
Als het gevaar volgens de werkne-mer zo onmiddellijk dreigt, dat de Arbeidsinspectie niet tijdig kan op-treden, kan hij of zij het werk neer-leggen en behoudt zolang dat duurt het recht op loon. De werknemer moet de onderbreking meteen
rnel-Werknemers zijn verplicht om problemen op het gebied van de arbeidsomstandigheden te melden. Voor milieuproblemen is dat niet apart geregeld, omdat gevaren die daarbij kunnen optreden al gemeld moeten worden krachtens de Arbo-wet. Maar aan wie moeten ze worden gemeld, intern of extern? En kan de werknemer daar nadelige gevolgen van ondervinden? Een toelichting.
Guus Heerma van Voss is uni-versitair hoofd-docent sociaal recht Rijksuni-versiteit Limburg
iividueel
Vlet in- en externe
het melden. van problemen op het gebied van de arbeidsomstandighe-den behoort tot zijn taak als nemitigsraadslid,omdat de onder-nemingsraad de naleving moet be-vorderen van de voorschriften op het gebied van de arbeidsomstan-digheden.
Nu kan dat ook op andere wijze, maar zeker als de zaak eerst intern is aangekaart, ligt het voor de hand om het probleem te melden aan de Arbeidsinspectie. Ook wanneer een nietondernemingsraadslid zich -na vergeefse pogingen om intern de zaak aan de orde te stellen - tot de inspectie wendt zal geen rechter dat een aanvaardbare reden vinden om tot ontslag of andere disciplinaire maatregelen over te gaan. Wel past hier grote voorzichtigheid. De werkgever verkeert uiteindelijk toch in een sterkere positie.
Klacht van
ondernemingsraad
Het is daarom aan te raden in eerste instantie alles te ondernemen wat mogelijk is om de zaak binnen de onderneming aan te kaarten. In het algemeen kan een werknemer
OR Informatie. 12 mei 1993
die een probleem op het gebied van de veiligheid, de gezondheid of het welzijn constateert, dat het best eerst melden aan zijn directe chef. Als dit niets oplevert kan hij of zij zich wenden tot de ondernemings-raad of de vaste commissie voor de arbeidsomstandigheden. De or kan dit inbrengen in het overleg. Pas als dit niets oplevert kan de or zich uiteindelijk tot de Arbeidsin-spectie wenden. Dat kan het best ~ gebeuren door de
ondernemings-§
raad als geheel en niet door eenin-~ dividueel or-lid, dat zich daar~ee ~ toch kwetsbaarder maakt.
Uiter-~ aard treedt de voorzitter zonodig
~ namens de or op. Pas als de or niet ~ bereid is om stappen te
onderne-g
men, is er voor een individuele~ werknemer of or-lid aanleiding om
.!!! zich rechtstreeks tot de
Arbeidsin-spectie te wenden.
Als een persoon een klacht indient bij de Arbeidsinspectie zijn de amb-tenaren van de dienst verplicht om zijn of haar naam geheim te hou-den, tenzij de persoon te kennen geeft geen bezwaar te hebben tegen bekendmaking (artiekl 34 Arbo-wet).
Melding van milieugevaar Hoewel tussen problemen op het gebied van de arbeidsomstandighe-den (ook wel: arbeidsmilieu ge-noemd) en milieuvraagstukken in het bedrijf raakvlakken zijn, be-staat er geen soortgelijke regelge-ving voor de melding van milieu-problemen. In 1990 vroeg minister Alders hierover advies aan de SER. Eind april heeft de SER zich over de kwestie gebogen (zie ook OR-In-formatie nummer 4). De raad re-ageert verder op het idee van minis-ter de Vries om in de Arbo-wet op te nemen, dat de ondernemingsraad een milieutaak heeft.
De SER is unaniem van mening, dat het niet goed is om werknemers een meldplicht van milieu-overtredin-gen te geven, omdat ze niet moeten worden betrokken bij de handha-ving van de wettelijke verplichtin-gen van de werkgever. Bovendien is er in de Arbo-wet evenmin een ex-terne meldplicht. De SER vindt het evenmin nodig, dat de werknemer ook bij milieugevaren de bevoegd-heid krijgt om het werk te onder-breken, omdat op grond van de Ar-bo-wet reeds het werk kan worden onderbroken bij gevaar voor perso-nen.
De SER is het unaniem met minis-ter de Vries eens dat in de WOR
moet worden bepaald dat de be-drijfsmilieuzorg tot het taakgebied van de or behoort. Dat is nu nog niet geheel duidelijk geregeld. Geen anonimiteit
De SER is verdeeld over de vraag of de milieu-inspecteurs een ge-heimhoudingsplicht moeten krijgen ten aanzien van de namen van de-genen die een klacht indienen. De werknemers waren daar voorstan-der van. De werkgevers en onaf-hankelijke leden vonden dat in strijd met de uitgangspunten van ons strafrecht. Het is immers ge-bruikelijk dat iemand die een over-treding begaat of die een misdrijf pleegt over een aanklacht informa-tie krijgt om zich te kunnen verwe-ren. Zou men hier een uitzondering op maken zoals in de Arbowet -dan zou dit principe in steeds meer worden uitgehold. De vraag is zelfs of dat kan in verband met interna-tionale regelgeving.
De werknemers vonden dat er wel een verplichting tot geheimhouding moet komen, omdat het onder-scheid tussen milieu- en arbowetge-ving vaag is. Werknemers spelen een belangrijke rol bij het verkrij-gen van informatie over milieupro-blemen en moeten daarbij niet aan risico's worden blootgesteld. In de SER-vergadering bleken werkgevers en kroonleden toch wel bereid om de geheimhoudings-plicht te overwegen, maar ze willen die eerst fundamenteel onder-bouwd zien. CNV en MHP bleven voorstander van de anonimiteit van de klager. De SER wil nu over de kwestie een nadere adviesaanvraag krijgen van de ministers van Socia-le Zaken en Justitie.
Kwetsbaarheid
Zeker is, dat het voor de indivi-duele werknemer die anoniem wil blijven in het algemeen minder ris-kant is om een klacht in te dienen op grond van de Arbo-wet bij de Arbeidsinspectie, dan op grond van de wetgeving bij de milieu-inspectie. Ook hierbij geldt het al-gemene advies dat men zich het bes-te tot de ondernemingsraad kan wenden en dat deze zoveel mogelijk als or initiatieven dient te nemen om kwetsbaarheid van individuele werknemers te beperken. Mocht het tot individuele sancties komen, dan is zeker niet gezegd dat de werknemer een procedure daarover zal verliezen, maar het is beter om dit risico niet op te zoeken . •
