Tilburg University
Oproep voor een beter nieuw procesrecht
Vranken, J.B.M.; Asser, W.D.H.; Bakels, F.B.; Brenninkmeijer, A.F.M.; Hammerstein, A.;
Mierlo, A.I.; Wackie Eysten, P.A.
Published in:
Nederlands Juristenblad
Publication date:
1999
Document Version
Peer reviewed version
Link to publication in Tilburg University Research Portal
Citation for published version (APA):
Vranken, J. B. M., Asser, W. D. H., Bakels, F. B., Brenninkmeijer, A. F. M., Hammerstein, A., Mierlo, A. I., & Wackie Eysten, P. A. (1999). Oproep voor een beter nieuw procesrecht. Nederlands Juristenblad, 74(43), 1963-1964.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Eind oktober j.l. is een nieu w w etsvoorstel tot herziening van het civiele p rocesrecht bij d e Tw eed e Kam er inged iend . Wij zijn van m ening d at het w etsvoorstel, hoew el het op een aantal p u nten belangrijke verbeteringen inhou d t vergeleken m et het hu id ige recht en ook vergeleken m et het eerd ere ontw erp u it 1996, geen ad equ aat antw oord bevat op d e m eest nijp end e knelp u nten van het civiele p rocesrecht. Die knelp u nten zijn d at civiele p roced u res te traag verlop en, inefficiënt zijn, te veel kos-ten en niet altijd het m eest geschikte kad er bied en om geschillen op te lossen. Daard oor kom t d e kw aliteit van d e rechtsp raak ond er d ru k te staan en, niet m ind er belangrijk, d reigt d e vrije en onbelem m erd e toegang tot d e rechter te w ord en aangetast.
In het nieu w e w etsvoorstel w reekt zich d at d e herziening van het civiele p rocesrecht in N ed erland niet steu nt op een fu nd am entele of zelfs m aar stru ctu rele
heroverd enking van zijn u itgangsp u nten en beginselen. De insteek is vanaf het begin een p raktische gew eest. Eerst m oest het p rocesrecht w ord en aangep ast aan d e
voorgenom en bestu u rlijk-organisatorische w ijziging van d e rechtsp leging, m et nam e d e integratie van rechtbanken en kantongerechten. Toen d ie onhaalbaar bleek, w aren inm id d els bijna tien jaar voorbij en w ild e m en kennelijk niet op nieu w beginnen. Op roep en tot een m eer fu nd am entele herziening - ged aan d oor com m issies, vanu it d e Kam er of tijd ens een stu d ied ag over het eerd ere w etsvoorstel - zijn in het nieu w e w etsvoorstel genegeerd . Er w ord t niet eens verm eld of zo'n aanp ak is overw ogen, laat staan d at m en zou ku nnen lezen w aarom ervan is afgezien.
1
9) w ord t als een te verw achten ontw ikkeling op gem erkt d at ’d oor d e hevige filevor-m ing, overbelasting en toegerekend e kosten voor d e rechterlijke geschilbeslechting conflicterend e bu rgers en hu n ad vocaten zu llen zoeken naar goed kop ere, snellere, tolerantere en w ellicht zelfs sociaal efficiëntere alternatieven.' Eveneens in d ecem ber 1998 is verschenen het eind rap p ort van het Platform ADR, Conflictbem id d eling, w aarin aanged rongen is op een actievere rol van d e overheid in d it verband : som s initirend , in ied er geval stim u lerend , coörd inerend en controlerend . Wij zijn er ons van bew u st d at d e inp assing van alternatieve geschilop lossingen in het gew one p rocesrecht c.q. d e afstem m ing van beid e niet eenvou d ig is, m aar er is grote behoefte aan. Ook binnen d e rechterlijke m acht w ord t er al aan gew erkt. Met su bsid ie van het m inisterie w ord t ond er leid ing van m evrou w Pel van het H of Arnhem een
trainingsp rogram m a voor rechters voorbereid d at in janu ari 2000 van start zal gaan. Ook rechtsvergelijkend is alternatieve geschilop lossing (ADR) een them a d at hoog
op d e agend a staat in (d e vele1) land en w aar het bu rgerlijk p rocesrecht eveneens
herzien w ord t of is. Daarom m ag het ond erw erp volgens ons in een w etsvoorstel voor een nieu w bu rgerlijk p rocesrecht, d at bed oeld zal zijn d e 21e eeu w te d oorstaan, niet ontbreken.
H et tw eed e ond erw erp d at in het nieu w e w etsvoorstel onvold oend e w ord t u itgew erkt, heeft betrekking op het kernstu k van het civiele p rocesrecht: d e verhou d ing van rechter en p artijen en hu n ad vocaten. Meer en m eer d ringt het inzicht d oor d at d e zorg voor een goed en voorsp oed ig verloop van d e p roced u re een gem eenschap p elijke verantw oord elijkheid is van rechter en p artijen en hu n ad vocaten. Dit is niet alleen in N ed erland zo, m aar ook eld ers. Zelfs in com m on law stelsels beseft m en d at het niet zond er d e rechter kan. H et is van belang d it inzicht p rocesrechtelijk te vertalen. Daarom d ient het p rocesrecht zow el d e rechter als
p artijen en hu n ad vocaten d e instru m enten aan te reiken om elkaar d aad w erkelijk op hu n verantw oord elijkheid aan te sp reken, bijvoorbeeld bij het vaststellen van het feitelijk en ju rid isch kad er van het geschil. H et nieu w e w etsvoorstel d oet d it veel te w einig. Zo m oet d e rechter bijvoorbeeld w aken voor onred elijke vertraging en zijn
1Voor een overzicht A. Zu ckerm an (ed .), Civil Justice in Crisis. Com parative
Per-spectives of Civil Proced u re, 1999, w aarin d e situ atie w ord t besproken in
p artijen verp licht zich van onred elijke vertraging te onthou d en (art. 1.3.2). Dat is u itstekend , m aar d oord at d e bep aling niet is geconcretiseerd , zw em t ze in
vrijblijvend heid . H etzelfd e geld t voor d e bevoegd heid van d e rechter om in ied ere stand van het ged ing nad ere inlichtingen en overlegging van p rod u cties te vragen (art. 1.3.4). Zolang p artijen over het niet-u itoefenen van d eze bevoegd heid niet ku nnen klagen, bijvoorbeeld in cassatie, is het een tand eloze voorziening. Een verbetering is ongetw ijfeld d e aanscherp ing van d e inhou d van d e inleid end e d ag-vaard ing in d e zin d at d e eiser behalve zijn vord ering en d e grond en w aarop d eze steu nt, ook het stand p u nt van d e w ed erp artij m oet verm eld en, alsm ed e d e bew ijs-m id d elen w aarover hij beschikt en d e getu igen d ie hij kan d oen horen (art. 2.3.1 lid 3). Toch geld t ook hier d at d eze aanscherp ing - d ie overigens m erkw aard igerw ijs niet voor d e verzoekschriftp roced u re is voorgeschreven - geen effect zal sorteren, om d at het w etsvoorstel in het verd ere verloop van d e p roced u re nog veel m ogelijkhed en op enlaat om d e stellingen aan te vu llen of te corrigeren: nieu w e feiten, stellingen, w eren en grond en m ogen zond er noem ensw aard ige bep erkingen tot op het laatste m om ent w ord en aangevoerd . Eveneens een verbetering lijkt d at in norm ale gevallen na een com p aritie van antw oord geen re- en d u p liek m eer toegestaan w ord t, tenzij d it voor een goed e instru ctie van d e zaak nod ig is. De w etgever heeft hier het oog op m oeilijker gevallen d ie m eer tijd vergen. Geheel accoord , m aar w at w ij niet begrijp en is w aarom d e verd ere voortgang van d e p roced u re p er ind ivid u eel geval aan een ind ivid u ele rechter is op ged ragen. Waarom niet een soort com p aritie-agend a op ge-steld w aarin over een aantal asp ecten van het vervolg van d e p roced u re afsp raken w ord en gem aakt, bijv. over bem id d elingsp ogingen, over nad ere conclu sies, over p rod u cties, over bew ijslevering e.d .m .? In veel land en bestaan d ergelijke agend a’s al en er w ord en goed e resu ltaten m ee geboekt.
Er zijn m eer ond erw erp en d ie heroverw eging verd ienen. Zo bijvoorbeeld d e vraag of in p laats van d agvaard ings- en verzoekschriftp roced u res d ie in het nieu w e
1
d u ren. Een u itgelezen kans om het goed en snel te d oen, zou zijn w anneer d e
herziening van het civiele p rocesrecht op d e ond erzoeksagend a rechtsp leging w ord t gep laatst. Deze ond erzoeksagend a w ord t binnenkort op gesteld d oor het m inisterie, d e rechtsp raktijk en d e u niversiteiten gezam enlijk. Doel is om in nau w e ond erlinge sam enw erking d e rechtsp leging te versterken en te verbeteren. H et m inisterie behoeft het d u s niet alleen te d oen. Dat kan het d raagvlak voor een w erkelijke her-ziening alleen m aar ten goed e kom en.
Prof. m r J.B.M. Vranken Prof. m r W.D.H . Asser m r F.B. Bakels
Prof. m r J.M. Barend recht Prof. m r A.F.M. Brenninkm eijer m r A. H am m erstein
