een man zoekt een vrouw, eenvrouw een man •..

solide

FRIESCH-GRONINGSCHE H'(POTHEEKBANK

een man zoekt een vrouw, eenvrouw een man •..

Ruim 2900 ongehuwden, die een huwelijks- partner zoeken zijn ingeschreven bij de stichting LCH, waarin de vier levensbeschou- welijke contactbureaus samenwerken. Vraag eens naar ons inlichtingenboekje dat u in blànco envelop ontvangt. U kunt daarin lezen dat onze werkwijze berust op eigen keuze en eigen verantwoordelijkheid en dat de stich- ting geen winstdoel heeft.

Stichting Landelijk Centrum voor Huwelijkscontacten, Prinsenlaan 1 (Postbus 22). De Bilt.

Tei.030-760630

Erkend door de Raad van Toezicht

WIJ

zijn speelallsten in de aan- ~n verkoop van ver- pachte en vrije boerderijen en landerijen door ge- heel Nederl~!nd.

WIJ

^taxeren en advleeren U graag geheel vrijblijvend omtrent de waarde van Uw bezit of omtrent aan- koopmogelijkheden en rendement.

WIJ

^{doen dit sinds 1930.}

Vraagt U eens inlichtingen bij:

AGRARISCHf: MAKELAARDIJ HOPMA

GRONINGEN ZUURDIJK

050-263628 05957-1665

Kantooradres: Paterswoldseweg 260, Groningen.

WINTERSPORT

Nog deze winter in uw eigen chalet voor ca. f 120.000,-k.k.

Dit is nu mogelijk in de Franse Alpen (Savoie} bij Modane.

Hier ligt een geheel nieuw object met 1 cabine-lift en 6 sleep- liften van 1300- 2 7 50 m op de noord helling.

Zeer geschikt voor zomer-en wintervakanti~

Inlichtingen:

SAVOIE B.V.

Postbus 6, Bunnik.

Te koop:

Schitterend gelegen 6-pers. chalet met balcon in de Franse Alpen (Savoie).

• Geheel ingericht met alle modern confort

Wegens omstandigheden nog niet bewoond geweest.

Ski-liften, w.o. tele-cabine direct te bereiken vanuit het chalet op afstand van ca. 200 m.

Grenzend aan groot natuurreservaat mE!t sneeuwzekerheid van november tot eind april. Koopsom f 140.000,-k.k.

Inl.: Brieven onder nr. VD 396, Bureau van Vliet B.V., Postbus 20, Zandvoort.

Onontkoombaar en met spijt

Wat zeer velen voor volstrekt onmogelijk had- den gehouden is helaas toch juist gebleken:

prins Bernhard gaat in de Lockheed-zaak niet vrijuit. Met de regering moeten ook wij het eindoordeel van de commissie-Donnar · als onontkoombaar en met spijt aanvaarden.

De prins heeft ons land in de tweede wereld- oorlog en daarna onschatbare diensten bewezen.

Wie probeert zuiver te oordelen, kan en mag daaraan niet voorbijgaan.

Zuiver oordelen in deze zaak is verschrikkelijk moeilijk. De hoge positie van de prins kan het oordeel over zijn gedragingen op twee manieren beïnvloeden: ten gunste omdat men van de prins geen kwaad wil horen of ten ongunst&

omdat men juist llèm laa~bare handelingen veel kwalijker neemt dan ieder ander.

Zijn handelingen in de Lockheed-zaak zijn laak-· baar. Dat de commissie, die overigens voortref- felijk werk heeft verricht, niet heeft kunnen vaststellen waar nu uiteindelijk het Loek- head-geld terecht is gekomen, mag een stro- halm zijn voor degenen die door dik en dun de prins willen steunen. het is niet de kern van de zaak. Waar het om gaat is dat de prins. uit welke overwegingen dan ook, ni.et resoluut bedenke- lijke contacten heeft gekapt en niet heeft inge- zien op welk spiegelglad ijs hij zich begaf.

De handelwijze van de prins heeft tenslotte tot gevolg gehàd een situatie. die licht had kunnen ontaarden in een discussie over de monarchie in ons land. Het stemt tot grote vreugde dat het - mede door de bewonderens- waardige houding van de koningin -in ons volk en in het parlement niet tot die discussie is ge- komen en dat de positie van het Huis van Oranje niet is aangetast. Maar het moet de prins aange- rekend worden dat hij de voorwaarden heeft geschapen. die een opening tot die discussie boden.

Bijlage concept- verkiezingsprogram

In het hart van dit nummer treft U een bijlage aan met het door het hoofdbestuur van de VVD vastgestelde concept-verkiezingspro- gram. Wij hebben het blad zó geniet, dat U desgewenst de bijlage eruit kunt nemen.

Even goed kijken dat U de goede nietjes ver- wijdert!

Van de maatregelen die de regering heeft ge- nomen vereist het afzien van justitieel optreden bijzondere aandacht. De vraag is gesteld of hier geen sprake is· van ongelijke rechtsbedeling.

Men kan daar verschillend over denken en dat zal ongetwijfeld ook in onie kring gebeuren.

De regering heeft welbewust gezocht naar een aanvaardbare argumentatie om justitieel optre- den te kunnen vermijden. gelet op de mogelijke ernstige gevolgen daarvan voor de positie van het staatshoofd. Zij is daar in geslaagd zonder in strijd te komen met de plicht om boven alles het recht te handhaven.

De maatregelen jegens de prins zijn genomen niet door het kabinet (de ministers). maar door de regering (de ministers en de koningin samen).

Wie even tot zich laat doordringen wat dit betekent, kan zich voorstellen hoe moeilijk de dagen zijn. die de koningin moet doormaken.

Hier past slechts 'het diepste respect voor een zo voorbeeldige taakopvatting.

Als de koningin anders gereageerd zou hebben - en zou dat niet menselijk zijn geweest? - dan waren de gevolgen niet te overzien. De dienst die de koningin ons land in augustus 1976 heeft bewezen is niet alleen Oranje waardig, zij maakt Juliana tot een der grootste telgen uit dit Huis.

Ph. C.la Chapelle. hoofdredacteur

Wijziging verschijningsdata

De hoge kosten, verbonden aan het doen verschijnen van ons blad - waaronder de portokosten een zeer belangrijke plaats inne- men - maken het helaas noodzakelijk tot het eind van dit jaar minder bladen uit te geven , dan aanvankelijk in de bedoeling lag. In ver-

band daarmee zijn tot eind 1976 de volger]de verschijningsdata vastgesteld: 24 september, 1 5 oktober, 5 en 26 november, 10 december.

.. uast- gnrb ..

WONINGEN

Rustig wonen in Heemstede-Bioemendaai-Aerdenhout of omgeving.

Foto's met tekst van te koop staande huizen zenden wij u op aanvraag.

Makelaarskantoor van Dormolen - Heemstede, Lid NBM. MCC en FOTOBEURS - tel. 023 - 280975 - 288628 (ook in het weekend en in de avonduren).

als hetoverwonen in west-brabantgaat ^'1

makelaardij I.O.g.lid n.b.m.

\#an@pstal

bergen op zoom 01640-42350 Yl ••

roosendaai 01650-49054

Geheel vrijstaande landhuizen

aan het riviertje .. De Giessen" te Giessenburg op het eiland .. De Kloeve". Kijkwoning geopend zaterdags van 11 tot 15 uur.

Inlichtingen: NEDERLOF MAKELAARDIJ b.v.

Boomgaardstraat 2, Papendrecht- Telefoon 078-50488

J.C. Brouwer bv

MakelaardiJ o g -

Hypotheke~-alle Verzekenngen -F111anc1eringen Park Arenberg 17- De Bilt- Telefoon. 030·760132.

[l]~~[î]IJ

Onroerend goed in Utrecht en omgeving?

MAKELAARDIJ DE KEIZER

Berkstraat 35-Nieuwegein-Vreeswijk Telefoon 03402-1300/6300 Graag sturen wij u foto's van te koop~ijnde huizen.

BECK MAKELAARDIJ O.G.

Bemiddeling aan-en verkoop hypotheken-taxaties v. Zuylen v. Nijeveltstraat 110 Wassenaar-01751 -19205

ONZE WONINGGIDS

is op aanvraag verkrijgbaar

BEZOEKT ONZE FOTO-EXPO

Foto's en beschrijvingen van alle te koop zijnde woningen in en om Haarlem

Dag. geopend (na afspraak ook 's avonds en 's zaterdags) Makelaarskantoor RANDWIJK B.V. -023-24.12.24

Zandvoorterweg 6 7 -Aardenhout

4 .. ·

Nederland en de derde wereld is de titel van een nota van de Prof. Mr. B. M. leiders- stichting over de hulp aan de arme landen. Het geschrift is tot stand gekomen door nauwe samenwerking van de leidersstichting met de VVD- commissie Ontwikkelings- samenwerking onder voor- zitterschap van ir. H. Ph. Huff- nagel. De redactie van de nota lag in handen van drs. P.

Schönherr. Wij citeren enige passages uit het rapport.

,Ontwikkelingssamenwerking' is een onderwerp dat steeds meer aandacht opeist van- wege de grote belangen die erbij op het spel staan voor zowel de mensen in de Derde Wereld als ook voor ons zelf.

Dit rapport tracht vanuit een liberale maatschappijvisie te komen tot een eigen beschou- wing over dit onderwerp.

Naast een kritische en van al- ternatieven voorziene bespre- king van de Nederlandse ont- wikkelingsinspanning .meen- den wij dat het ook aanbe- veling verdiende de lezer enige informatie te verschaf- fen over een aantal relevante deelonderwerpen van dit uit- gebreide terrein, dat zo zelden in zijn totaliteit wordt belicht en dan meestal vanuit de ge- zichtshoek van de econoom, de technicus of onderwijs- deskundige.

Weinig resultaat In het rapport wordt bena- drukt dat de sinds de tweede wereldoorlog als ontwikke- lingshulp verstrekte gelden slechts weinig resultaat heb- ben opgeleverd voor het merendeel van de mensen in de arme landen .... Deze te- leurstellende gang van zaken werd o.a. veroorzaakt door de vermenging van humanitaire, economische en politiek-mili- taire motîeven bij de leiders van zowel ~ijke als ontvangen- de landen, waardoor ontwik- kelingshulp tot een factor

Nota van de

T eldersstichting

geworden is in de interna- tionale politieke en econo- mische machtsverhouding.

Daar komt nog bij dat in de praktijk van de hulpverlening te veel het geïndustraliseerde westen als voorbeeld werd genomen in situaties die daar- van fundamenteel verschillen ..

Het doel van ontwikkelings- samenwerking wordt door ons omschreven als: de ver- snelde verhoging van het niveau van welvaart en wel- zijn van de bewoners van de ontwikkelingslanden. Op grond van de liberale beginse- len .. bevordering van indi- viduele ontplooiingskansen en van sociale rechtvaardigheid"

achten wij het van groot be- lang dat de geïndustrialiseer- de staten en hun particuliere organisaties van commerciële aard, gezamenlijk en indivi- dueel, zich krachtig inspannen de ontwikkelingslanden te steunen in hun streven naar meer welvaart en welzijn voor hun bewoners.

De inleidende hoofdstukken van het rapport worden afge- sloten met een overzicht van het internationale hulpvolume, waarna vervolgens aandacht wordt besteed aan een aantal deelonderwerpen van de ontwikkelingsproblematiek:

landbouw, aangepaste tech- nologie, industrialisatie, on- derwijs, volksgezondheid, bevolkingspolitiek, de positie van de vrouw, internatio- nale handel, herstructurering, transport, grondstoffenpro- blematiek, nieuwe economi- sche orde en partculiere inter- nationale investeringen.

Beleidsaanbevelingen Het rapport komt tot een aan- tal belaidsaanbevelingen die we in dit korte bestek slechts kunnen aanduiden:

1. Een open, zakelijke en ge- nuanceerde benadering van het vraagstuk van herverde- ling van economische macht vraagt om een meer even-

wichtige inschakeling van alle hulpmiddelen. De keuze van de middelen dient te worden bepaald door het eigen ka- rakter en de voornaamste behoeften van de afzonder- lijke ontwikkelingslanden en minder door de voorkeur van de minister voor ontwikke- lingssamenwerking.

2. De hoogte van het percen- tage van het BNP aan ont- wikkelingshulp te besteden dient op dezelfde wijze te worden bepaald als bij de andere begrotingshoofdstuk- ken.

3. Vooral aan de armste landen dient hulp in de vorm van giften te worden ver- strekt.

4. De nadelige gevolgen van koerswijzigingen dienen voor de armste landen zoveel mo- gelijk te worden uitgesloten.

5. Het verlichten van de schuldenlast van vele ontwik- kelingslanden dient slechts te geschieden per afzonderlijk land ·bij voorkeur in samen- werking met andere donor- landen.

6. Het bestaan van een stuw- meer is onvermijdelijk maar het dient zo klein mogelijk ge- houden te worden.

7. Om de waarde die aan multilaterale hulp wordt ge- hecht te vergroten dient Ne- derland mede te werken aan een zodanige he~structurering

van de VN, dat de doelma- tigheid ervan wordt vergroot.

8. Daar de EEG op den duur tot een formidabele donor zal kunnen uitgroeien, dient Ne- derland de integratie zoveel mogelijk te bevorderen.

9. In de bilaterale ontwikke- lingssamenwerking dient het geografische concentratie- beleid te worden voortgezet.

Men zal zich daarbij moeten richten op een beperkt aantal landen om versnippering van de hulp te voorkomen. Het keuzecriterium van de huidige minister, waarin gevraagd

wordt om een bepaalde sociaal-politieke struktuur, achten wij uit den boze. Bij voorkeur willen wij landen steunen die in de uitvoering van hun beleid de duidelijke wil demonstreren hun eigen ontwikkeling met kracht en ten bate van de gehele be- volking ter hand te nemen.

Liberalen mogen echter geen vrede hebben met situaties waarin mensenrechten wor- den geschonden.

10. a. Hulp in noodsituaties dient overvloedig voorhanden te zijn. Het is noodzakelijk de voedselproduktie in de rijke landen op peil te houden en de bestemming ervan mede te richten op de situatie in de voedsel-arme gebieden.

b. Ook de steun via het par- ticuliere bedrijfsleven is van grote waarde voor de ont- wikkeling van de Derde Wereld.

c. In de werkzaamheden van deN ationale Commissie Voor- lichting en Bewustwording 0 nt wi kkelingssamenwerking dienen wijzigingen te worden gebracht. Haar activiteiten dienen minder ideologisch voorgesorteerd te geschie- den.

d. De doelmatigheid van de Stichting Nederlandse Vrij- willigers dient te worden opgevoerd.

e. De eigen identiteit en vrij- heid van door de overheid ge- subsidieerde particuliere niet- commerciële organisaties die in de ontwikkelingslanden werkzaam zijn, mogen niet worden aangetast.

Nederland en de Derde Wereld, rapport no. 29 f 1 5.- ( 1 79 pag.) is verkrijgbaar door overmaktng van het ver-

~clluldlgde bedrag op post- IOkemng 3349769 t.n.v. de f'1of. Teldersstichting. Den Haag

•

VOOR AL UW DUNTMODE

-~

~~~~~n~=~kt4 '~() ~-= L

Tel. 122334

T

¹ ...._."

L

DE BETERE BONTMANTEL

en betrouwbare prijs.

SMEETS-CANTERS VENLO

sinds 1905, Lomstraat 4 's Maandags gesloten.

077-11486

Lid Stichting Bontwaarborg

MAISON WOUTERS eign. P. v. Vliet Voor modieus bont

Walenburgerweg 110-ROTTERDAM 010-246066

[lli@~[lj][lli fur design studio

Bontmode vannu-Vakmanschap van weleer Zeestraat 57-BEVERWI.J K- tel. 02510-27511

MAISON GODEFROV

De specialist voor al uw bontwerken Eigen atelier

Vrouwjuttenland 2 ~Delft-tel. 015-120930

Voor al uw bont BONTHANDEL

Fourrures Emile

Amstelveenseweg 41, hoek Vondelpark, Amsterdam-Z.

Telefoon 020-730399

Hubert Kneepkens

(Lid stichting Bontwaarborg)

Bontmocl~

Vijzelgracht 27. A'dam Tel'. 020 I 253074 •

•. Ei gen a tel i er

• Bontmantels

• 06k naar maat

• Repareren

• Moderniseren

• Reinigen

• Bewaring

Tuincentrum ESHUIS

•

·Alle materialen voor uw tuin . Aanleg en onderhoud van:

Tuinen - Plantsoenen - Terreinen ALMELO - Maardijk 15

Telefoon 05490-18743

TUINARCHITECTUUR

voor ontwerp, aanleg en onderhoud van alle soorten tuinen, door geheel naderland kantoor: g. flinckstr: 143

amsterdam tel. 020-718277

Aanleg en onderhoud van tuinen H.H. PUYK

TUINARCHITEKTUUR

• TuinadVlezen

• Begrotingen

• Tekeningen

Korte Molenweg 8 - Telefoon 02153 -15937 - BLARICUM

Tuin en landschaps- groenvoorzieningen

A. JAGER ir.

Veldhof 16 AERDENHOUT Tel. 023-244465

tul po

tuincentrum

lenoordenhoutseweg, hoek Wa.JisdorOerlaan Wassenaar-Den Haag. Tel (070) 264041

kom VFIJbhJve.,d een bezoek t.reneen ert parkeer uw .auto op ons ruime parkeerterrein

De BTW gaat op 1 oktober toch omhoog, van zestien naar achttien procent. Het hele bedrijfsleven is tegen, .cfe VVD is tegen, de CDA-partijen in de Tweede Kamer zijn eigenlijk ook tegen, minister Lubbers was tegen, en toch drukt het kabinet deze verho- ging er door.

Tijdens een spoeddebat in de Tweede Kamer heeft Portheï- ne namens de VVD-fractie zijn uiterste best gedaan om de regering alsnog tot andere gedachten te brengen. Met het oog op de geldontwaar- ding en de prijsstijgingen, die toch al sterker zullen zijn dan de regering heeft voorzien, deed Portheïne een dringend beroep op de regering om de

· maatregel in elk geval uit te stellen tot 1 januari. De 300 miljoen gulden die het kabi- net hierdoor zou moeten missen zouden in extra bezui- nigingen gezocht en gevon- den kunnen worden, aldus Portheine.

Minister Lubbers en minister Duisenberg verklaarden een- drachtig dat de gevolgen van de BTW-verhoging niet on- aanvaardbaar groot zouden zijn. Wel gaf Lubbers toe dat de prijsstijging over dit jaar hoger zal uitkomen dan de 8,25 procent waar het kabinet steeds mee rekende.

Het wordt wel 8¹_{/ 2} tot 9 pro- cent.

Tja, en dan toch maar vol- houden dat die BTW-verho- ging geen nadelige uitwerking heeft. Triest trouwens dat de CDA-partijen de VVD-motie niet steunden, zodat die werd verworpen.

VanAgt

Minister Van Agt heeft het kamerdebat over zijn Bloe- menhavebrieven aangegrepen om eens even flink af te geven op de VVD. Hij stelde het zo ongeveer voor alsof de VVD in

BT

haar eentje aan een wettelijke regeling voor abortus werkt, en knoopte daar allerlei over- spannen conclusies aan vast.

De VVD werd als enige aan- sprakelijk gesteld voor alles wat er naar het .. hoge" oor- deel van deze KVP-minister allemaal mis is aan het abor- tusfront, tenminste: die indruk wekte de minister van justitie.

Koning, de VVD-woordvoer- der bij deze gelegenheid, en bepaald niet een hartstochte- lijk voorstander van een te ruime abortusregeling, had minister Van Agt een falend beleid verweten tegenover deze kliniek. Van Agt heeft

PORTHEINE bepleit uitstel BTW-verhoging

immers al zijn opvattingen over wat zich om deze kliniek heeft afgespeeld, onderge- schikt gemaakt aan het voort- bestaan van het kabinet-Den Uyl.

Actiegroepen en de angst voor een kabinetscrisis heb- ben zijn justitiebeleid in deze kwestie bepaald. Koning daar- over: Daarvoor valt de minis- ter een scherp verwijt te ma- ken. Door zijn toedoen is de rechtsstaat ernstige en we- zenlijke schade toegebracht".

Initiatief

Koning hield de minister ook

om ho

voor dat hij verantwoordelijk is voor de bestaande abortus- toestand en bij de kabinets- formatie verplichtingen is aangegaan om de oplossing hiervan via initiatieven aan de Tweede Kamer over te laten.

Van Agt had beter kunnen af- treden als hij zich niet meer kan verenigen met wat er nu op het gebied van abortus gaande is, aldus Koning. Van Agt -zeer in zijn wiek gescho- ten - maakte de VVD daarop duidelijk dat hij de samenwer- king met de PvdA verkiest boven samenwerking met de VVD.

De vice-premier wil kennelijk

KONING verwijt minister Van Agtfalend beleid

weer wat meer in het gevlei komen bij de PvdA

Ontwapening

Er zijn van die bewindslieden waar je je voortdurend van moet afvragen of ze nog wel bestaan. Staatssecretaris Kooymans (buitenlandse za- ken) is er zo één. Een be- kwaam man, maar wel 'iemand van wie men zich kan afvragen of er voldoende voor hem te doen is als staatsse- cretaris. Tijdens het kamerde- bat over de ontwapeningsnota zinspeelde VVD-woordvoer- der De Koster hier ook op. De

Koster zei dat de vraag of een staatssecretaris voor ontwa- peningszaken nodig is, bij de volgende kabinetsformatie maar moet worden beant- woord.

In grote trekken betuigde De Koster instemming met de ontwapeningsnota van Kooy- mans. Wel had in de opvat- ting ~tan de VVD sterker de nadruk moeten worden ge- legd op de betekenis van onze veiligheid. Want onze veilig- heid is in de eerste plaats de verdediging van onze vrijheid en democratie, ons democra- tisch westelijke systeem.

Uitvoerig stond De Koster stil

DE KOSTER is het in grote lijnen eens met ontwikkelings- nota

bij de rol van kernwapens. Een verklaring van het westen om niet als eerste naar het ge- bruik van kernwapens te grij- pen zou volgens de VVD- woordvoerder geen bijdrage leveren aan voortgaande ont- spanning. In de nota-Kooy- mans wordt het tegendeel ge- steld. Het in het onzekere laten van de tegenstander over de vraag of en wanneer kernwapens bij de verdedi- ging tegen een aanval zullen worden ingezet, is een essen- tieel element van de afschrik- king, aldus De Koster.

Hij hield ook een pleidooi om onze veiligheid niet verder in gevaar te brengen door eenzij-

dige vermindering van onze defensie-uitgaven.

Visserij

De Tweede Kamer heeft ook nog enige uren gesproken over de moeilijkheden waar onze vissers mee kampen als gevolg van de vangstbeper- kingen.

Waalkens deed een poging om minister Van der Stee tot een wat mildere houding tegenover de vissers te bewe- gen. Volgens Waalkans zou

WAALKENS bepleit minder vangstbeperking

de vangstbeperking iets gelei- delijker· ingevoerd moeten worden en zou de minister ook moeten proberen om de aan ons land toegemeten hoeveelheid tong en schol hoger uitte laten vallen.

Een andere oplossin'g dan de mijne is er niet, zei Waalkens, maar Van der Stee zei dat hij niets meer kon doen.

We beleven straks het toch nare beeld van processen op grote schaal tegen vissers die te veel gevangen hebben, maar desondanks het hoofd niet boven water kunnen hou- den.

Migranten

Keja heeft tijdens een debat over de migratie van Suri- naamse Nederlanders naar hun geboorteland aangedron- gen op spoed, omdat er an- ders spoedig niet meer van een vrije keuze sprake kan zijn. Wie van plan is om ooit terug te keren zal dat naar- mate hij of zij hier langer zit steeds moeilijker doen.

Ook wees Keja op de zoge- naamde terugkeer-ideologie.

Wie eens terug wil keren, maar dat voorlopig niet doet, krijgt steeds meer heimwee

KEJA vraagtgoed migratieplan voor Surinaamse Nederlanders

naar zijn geboorteland en maakt dan slecht gebruik van·

de mogelijkheden om zich in ons land te ontwikkelen.

Keja vroeg daarom om een goed migratieplan, niet om Surinaamse Nederlanders te

·dwingen terug te gaan, maar wel om hen ook feitelijk aan de faciliteiten te hefpen en in omstandigheden te brengen die een vrije beslissing moge- lijk maken over de vraag:

terug~eren ·of voorgoed hier blijven.

Hans Wiegel bladert het

ontwerp-verkiezingspro- gram van de VVD nog eens door en zegt dan: .. Ik heb nog nooit zo'n uitgebreid program gemaakt. In 1972 was slechts een kort urgen- tieprogramma nodig omdat wij toen ook met het pro- gram .. Liberalen op nieuwe wegen" (uit 1971

I

de ver- kiezingen ingingen .. Nu is een totaal nieuw program nodig. Het werken eraan heeft maanden gekost.

Samen met Van Aartsen (de direkteur van de Telders- stichting) heb ik in mei een heel schema gemaakt. We hebben dankbaar gebruik gemaakt van de bouw- stenen die de partijcom- missies en de deelcongres- sen hebben aangedragen.

Als je dan het resultaat ziet, heb je een beetje dat gevoel van een ouder die met enige trots naar zijn kind kijkt."

We praten met Wiegel op de laatste zondag van het zomerreces. Hij is al aardig thuis in Amerongen. dat wonderschone dorp op de Utrechtse heuvelrug, waar hij sinds het begin van dit jaar een achttiende eeuwse notariswoning bewoon;t.

Zijn vrouw. Jacqueline, en zoon Eric (bijna anderhalf) vinden hier de dagelijkse ruimte en rust die voor een peuter zo belangrijk is. Het was één van de redenen om het Amsterdamse grach- tenhuis de rug toe te keren.

Het echtpaar Wiegel is het er roerend over eens dat het Amsterdam mist. maar Hans en Jacqueline zouden toch niet meer terug willen.

Stempel

Hans Wiegel, bijna al een oudgediende in de politiek en toch pas 35 jaar, praat nog even door over ,.zijn" pro- gram dat hij op verzoek van het hoofdbestuur heeft ge- maakt maar dat nu verder een stuk is voor verantwoorde- lijkheid van het hoofdbe- stuur. Het bestuur wil overi- gens proberen om het pro- gram zoals dat uiteindelijk door de partij zal worden vast- gesteld, duidelijk het stempel van Wiegel te laten dragen.

Kenmerkend voor het stuk dat

er nu ligt noemt Wiegel: .. Het is sober, past in deze tijd. Het somt concrete maatregelen op, geënt op de liberale begin- selen. We zullen ons in de campagne sterk maken voor verwezenlijking van dit pro- gram maar op basis van respect voor het program van anderen en met de bereid- heid om met anderen te pra- ten over een regeringspro- gram. De centrale doelstelling van dit moment moet in ieder geval zijn: de strijd tegen de werkloosheid en de inflatie."

Voorwoord

In een persoonlijk voorwoord bij het ontwerp-verkiezings- program pleit Wiegel voor een andere stijl van regeren ... Het aanzien van de politiek heeft knauw op knauw gekregen,"

zegt hij. ,.We moeten pro- beren een geest wakker te roepen waarbij we met elkaar de schouders er onder zetten om uit de moeilijkheden te komen:·

- Wat heeft het moderne liberalisme vandaag aan het kiezersvolk te bieden?

Wiegel: ,.De blauwe draad die door ons program loopt is een draad van optimisme, van geloof in de menselijke vrij- heid. Als je de mensen zo vrij mógelijk laat en ze verant- woordelijkheid geeft, dan willen ze dat best goed ge- bruiken, in het gezin, in het werk, in de maatschappij en voor de medemens.

Mensen willen zich niet alleen inzetten voor de eigen toe- komst maar ook voor die van anderen. Ons program richt zich op een leefklimaat waarin iedereen zich in ons land gelukkig kan voelen."

PvdA

,.Het PvdA-program is zo pessimistisch over de mense- lijke ontplooiing. Dat program gaat uit van het standpunt dat mensen misbruik maken van hun vrijheid.

Wij zeggen: het is uitzonde- ring dat mensen hun vrijheid misbruiken, en je moet alleen die uitzonderingen voorkomen of bestrijden. Het hele PvdA- program is doortrokken van een regelzucht, van een ge-

Hans Wiegel:

Blakend van

strijdlust klaar

voorde campagn

door onze parlementaire redacteur foto's dagblad De Telegraaf

brek aan vertrouwen. Dat is het fundamentele verschil tussen socialisten en libera- len. Wij hebben niet die men- taliteit dat alles door de over- heid geregeld moet worden.

Je ziet ook wat de kostprijs is van dat PvdA-program: het is zo duur dat ze zelf toegeven dat het niet te betalen is. Je moet ook niet elke punt en komma willen voorschrijven."

CDA

.. Met het CDA-program zie ik veel meer overeenkomste·n. Ik noem zo maar een paar punten: de bezitsvorming, de vrijheid van onderwijs, het defensiebeleid.

Toch heeft dat CDA-program een andere geest dan ons pro- gram. Zij blijven veel vager.

Wij durven impopulaire hard- aankomende maatregelen bij de naam te noemen en voor te stellen. Ik geloof dat in de politiek moed altijd wordt be- loond. Ik mis die moed een beetje in het CDA-program."

Het totaal van de drie belangrijkste verkiezings- programs overziend zegt Wiegel: ,.We gaan onafhanke- lijk, niet-gebonden de verkie- zingen in. Het streven naar het sluiten van stembusak- koorden staat in tegenstelling tot 1971 niet meer in ons program. Dat geeft kiezers toch te weinig kans om duide- lijk de richting aan te geven.

Ons program markeert onze positie. Het maakt de scheids- lijnen duidelijk maar met de bedoeling die niet op te bla- zen tot barrières die de sa- menwerking met anderen zouden beletten."

Hoed

- De vraag voor iedereen is:

wat voor CDA hebben we straks?

Wiegel: ",k hoop wel dat het een herkenbare partij wordt met een duidelijke koers en een erkend leiderschap. Daar zijn ze nog niet uit. Een ge- zamenlijk verkiezingspro-

gram van KVP, ARP en CHU zegt me niet zo veel, want dat hadden ze bij de vorige verkiezingen ook.

We zijn wel bereid om met het CDA samen te werken, maar we hengelen er niet naar.

Onder geen beding moeten we met de hoed in de hand vragen of we alsjeblieft mee rnogen werken. Respect voor elkaar, elkaar vertrouwen, op die basis valt te praten.

Gelijkwaardige inbreng en gelijkwaardige zetelverdeling, geen wit kabinet met een blauwe rand, maar ook niet omgekeerd. Je regeert samen en je geeft elkaar het volle pond, of je regeert niet sa- men."

Pe~

"De minister-president in het

nieuwe kabinet behoort niet de pet van een partijman op te hebben. Nooit en te nimmer moet 'de minister-president zelfs maar de schijn op zich laden dat hij zijn eigen partij

bevoordeelt. Ik heb daarom groot respect voor minister- presidenten zoals we die hadden in de personen van De Quay, De Jong, en ook Bies- heuvel."

Wiegel vermoeit zich voor- lopig niet met de vraag of de VVD in een kabinet met het CDA een premier zou kunnen leveren. "De grootste coalitiegenoot heeft het recht om als eerste de naam van de minister-president te noemen.

Die moet voor de andere partner(s) wel aanvaardbaar zijn. Belangrijker is de vraag of je weer een kabinet met de politieke leiders erin krijgt of een kabinet waarbij de politieke leiders in de Tweede Kamer blijven zitten. De poli- tieke wenselijkheid van dat moment bepaalt dat. Ik doe daar op dit moment geen voorspelling over."

De kans voor de VVD op regeringsverantwoordelijk- heid, hoe schatje die?

Wiegel: "Een voorspelling is

zinloos. We moeten een zo goed mogelijke verkiezings- uitslag maken. Daar draait het vooral om. Hoe beter je uit de verkiezingen komt, hoe eerder we een uitgangspositie be- reiken waarin men niet meer om ons hee11 kan.

De kiezers zullen in mei (of eventueel eerder) de richting wijzen van het te voeren be- leid. Enquêtes wijzen in elk geval uit, dat de meerder- heid van de CDA-kiezers met ons wil regeren."

·campagne

- Wat voor campagne gäat de VVD voeren?

Wiegel: "Centraal zetten wij onze oplossing van de pro- blemen in ons land tegenover de richting die dit· kabinet- Den Uyl is ingeslagen. Die problemen betreffen de werk- loosheid, de geldontwaar- ding, de verhouding over- heid-bedrijfsleven, de in- komenspolitiek en de richting die onze samenléving uitgaat.

Net als in 1972 zullen wij op- komen voor de gerechtvaar- digde verlangens van de Nederlandse werknemers.

Mag je, als je je extra inzet, daarvoor ook extra worden beloond, of moet iedereen worden weggedrukt in de grauwe middelmaat Moet de vakbeweging steeds meer macht krijgen of niet. Moet de polarisatie binnen het bedrijfsleven zo· doorgaan.

Mag je nog met de auto, of moeten we straks allemaal met het openbaar vervoer. Zo zijn er heel veel punten waarvan ik de heilige overtui- ging heb dat de meeste werk- nemers liever willen wat wij voorstaan dan Wat anderen -zeggen."

Krachtmeting

"De grote krachtmeting wordt voor ons of de VVD er in zal slagen, ondanks pogingen van de PvdA om ons in de hoek van de kapitalisten te drukken, werkelijk vaste voet en ver- trouwen te krijgen van groe- pen die vroeger totaal ontoe- gankelijk voor ons waren.

Mijn ideaal was en is, de VVD maken voor heel ons volk, maar ook van heel ons volk.

Vroeger waren we dat niet, waren we in veel groepen ondervertegenwoordigd. Als op de verkiezingsavond zou blijken dat we weer een stapje verder zijn bij dit ideaal, dan is dat weer een gelukkige dag in mijn leven.

Het liberalisme is een poli-

~ieke en levensovertuiging, die de overtuiging kan zijn van iedereen uit ons volk, uit wat voor groep, laag of le- vensovertuiging hij of zij ook afkomstig is. Liberalen willen vechten voor hun vrijheid, zijn trots om verantwoorde- lijkheid te dragen, willen zich inzetten voor het land, voor de sociaal zwakken en voor het recht, en willen graag de handen uit de 'mouwen ste- ken."

Besef

.,Van huis-uit heb ik het besef dat je je best moet doen, solidair moet zijn met je ge-'.

zin, wat betekenen voor je vrienden, en wat over moet hebben voor mensen die het

~ moeilijk hebben. Je moet zoveel mogelijk zelf je weg vinden, maar mensen die daar moeilijkheden mee hebben moet je niet laten stikken.

Dat is je vrijheid goed gebrui- ken."

Oppositie

- Ben je tevreden over je op- positiejaren? · ·

Wiegel: .. Het heeft wel eens een domper op me gezet om steeds weer te ervaren dat je gelijk hebt maar het vaak niet krijgt. Dat is niet altijd even gemakkelijk. Je weet bij alles wat je voor- stelt dat de meerderheid van de Kamer zegt: die man heeft ongelijk, en dat zeggen ze ook als ze vinden dat je wel gelijk hebt.

De. feiten hebben inmiddels bij zoveel zaken voor zich zelf gesproken dat je gelukkig nu merkt dat je ook buiten je eigen kring steeds vaker gelijk krijgt. Met het idee dat een kabinet alleen valt als één of meer regeringspartijen de verantwoordelijkheid niet langer willen dragen, met dat idee leer je als oppositieleider wel leven. Ook de kabinetten Biesheuvel en Cals kwamen aan hun eind door toedoen van een·regeringspartij.

Ik kan me best voorstellen dat de PvdA dit kabinet niet naar huis heeft willen sturen.

Dat zou jaren oppositie voor de socialisten hebben bete- kend, plus dat ze onmogelijk hun politieke leider Den Uyl in het bos kunnen sturen.

Dat de KVP en de ARP dl.t kabinet zijn blijven steunen daar heb ik minder begrip voor. Ze hebben zich op al die omstreden punten als de ondernemingsraden, de ver- mogensaanwasdeling, de grondpolitiek toch maar laten meesleuren. Ook als duidelijk was dat de achterban van KVP en ARP er niets van moest hebben.

De minachting van de PvdA voor haar regeringspartners is onveranderd. Om met Wim Kan te spreken: ze zitten niet in de bijwagen. ze mogen hooguit de rails schoon maken.

Angst

Elke partij die zich zelf respec-

teert zou moeten passen voor de .. samenwerking" met deze PvdA. Angst voor de verkie- zingen is de slechte raadgever van KVP en ARP geweest.

Maar de dag waarop de kiezers zullen oordelen over de manier waarop KVP en ARP hebben meegelopen in het socialistische gareel, komt snel naderbij."

- Welke schade heeft het kabinet-Den Uyl dankzij de de steun van KVP en ARP kunnen aanrichten?

Wiegel: ,.Een veel te hoge werkloosheid, een geschokt vertrouwen tussen overheid en bedrijfsleven, een breuk in het vertrouwen tussen rege-

ring en vakbewe.ging, midden- standers, boeren, schippers en taxichauffeurs die alleen via buitenparlementaire acties aandacht voor hun problemen kregen, werknemers die tot onder de nul-lijn worden teruggedrukt, en autorijden wordt bijna gekenschetst als iets dat eigenlijk niet mag.

Dit zijn zomaar wat voorbeel- den, ik wil er best nog meer noemen: de overheid probeert via het onderwijs, zelfs via het persbeleid de eigen macht te vergroten, de betrouwbaar- heid van ons land binnen de westerse wereld is op de tocht gezet, het aanzien van ons land is geschaad, en het aanzien van de politiek in ons eigen land is omlaag gegaan."

Te laat

.,We hebben steeds ons best gedaan om het kabinetsbeleid de__ afgelope'n jaren aangepast te krijgen in de goede richting.

Ik noem de te snelle groei van de overheidsuitgaven; het potverteren van het aardgas, de sociale kosten en het mis- bruik van uitkeringen, het onderwijsbeleid, de afbraak van de defensie. Uiteindelijk kregen we steeds steun van KVP en ARP, maar te laat en onvoldoende."

.,Gelukkig is de partij ook in deze moeilijke tijden achter de fractie blijven staan. De kie- zers zullen straks hun oordeel over het gevoerde beleid geven .• Blakend van strijdlust ben ik klaar voor de cam- pagne."

•

NOORDWIJK HOEVE RESTAURANT CLEYBURCH

Tel. 01719- 12966 Herenweg 225 Gastronomisch centrum. Restaurant met open cave. Stalzolder met bodega en vóórzolder voor uw receptie en be- sloten culinair festijn.

Keuken geopend van 17-23 uur.

Diverse zalen voor konferenties, vergaderingen e.d. (groot en klein).

• Speciaal

konferentie-arrangement

hotel

mastbosch

':?~·-

Alle kamers met privé bad en telefoon. Zeer rustig gelegen in bosrijke omge- ving. Groot parkeerterrein ..

"iBt Geampbttr•t ~ortn"

Kade 2 -VEERE- Tef.Of181-2i1-22B Sedert eeuwen vast gebruik: ...

om lu!'ben ban quatitelt en anbere patfanten te lo1etrtn en ttadeettn

i ..

^KEN. NISMAKING B'RABANT"

· KortWeekendtarief GOLDEN TULIP HOTEL GRAND HOTEL ,.DE COCAGNE"

Voor reeds f 66,50, van zaterdag vóór het diner, welkomstdrankje in de bar .. Babylon", diner of smorgasbord dansant en 's-zondags, na een goede nachtrust, een uitgebreid brunch-ontbijt. Kinderen tot 12 jaar logeren gratis op de ouderkamer. Vestdijk4 7- Eindhoven- tel. 040-444 7 55

Hotel- Café- Restaurant ,.Wilhelmina"

Telefoon 04788-256 OVERLOON (N.Br.)

Bondshotel, in bosrijke omgeving. Het ideale hotel voor rustzoekers. Grote parkeerruimten. Goede keuken.

onze fameuze keuken en uitgebrelde wijn- kelder etaan voor U klaar, óók voor Uw zakenrelatie.

tevena zQn sfeervolle vergaderzalen ter be- schikking ..

ruime parkeergelegenheid.

SPECIALITEITEN RESTAURANT

"Het Kasteel van Rhoon"

à la carte Restaurant

Tevens zalen voor recepties, diner, vergaderingen etc.

S.G. Abel- Dorpsdijk 63, Rhoon- Tel. (01890) 8896-8884

VVD-fractie:

Door onze parlementaire redacteur

aardering voor de ommissie van Dri

Direkt na het verschijnen van het rapport van de Commis- sie van Drie (over prins Bernhard en Lockheed) gaf de WD-fractie een verklaring uit.

Daarin stond onder meer:

.. Leidraad bij ons handelen zal zijn het beginsel, zoals vastgelegd in ons beginsel- program, dat wij de consti- tutionele monarchie onder het Huis van Oranje voor onze parlementaire demo- cratie de meest aangewezen staatsvorm vinden."

Deze verklaring had de vol- ledige instemming van partij- voorzitter Korthals Altes en mevrouw Van Someren, voorzitter van de eerste kamerfractie. Tijdens de gedachtenwisseling in de Tweede Kamer over het rapport en de conclusies die de regering daaraan verbond, zei fractievoorzitter Wiegel:

Zuiver

.. Deze discussie mag onder geen beding leiden tot strijd tussen regering en oppositie.

In saamhorigheid moeten wij vandaag - de minister- president zei in de regerings- verklaring vorige week te- recht op de bereidheid daar- toe te vertrouwen - tot een zuiver oordeel komen. De gedachtenwisseling behoeft naar onze mening ook niet tot politieke strijd te leiden.

De Commissie van Drie ver- dient waardering voor de wijze waarop zij haar taak heeft vervuld. En de conclu- sies van de regering worden door mijn fractie gedeeld."

De fractie was het met het kabinet eens dat geen straf- rechtelijk onderzoek tegen prins Bernhard moet worden ingesteld. ,.Net als de rege- ring acht mijn fractie het zeer onzeker dat een dergelijk onderzoek een vervolgbaar feit zou opleveren .. Wij zijn daarbij van oordeel dat als

ooit het algemeen belang het afzien van het openen van een strafrechtelijk onder- zoek zou vorderen, dit hier het geval is."

Inlichtingen

Op drie punten vroeg Wiegel nadere inlichtingen. De rege- ring zou zich moeten beraden op de uitoefening van de ministeriële verantwoorde- lijkheid met betrekking tot gedragingen van de niet on- schendbare leden van het koninklijk huis.

Premier Den Uyl zei dat dit nauwgezet opnieuw over- wogen zal worden, evenals de uitwerking van het grond- wetsartikel waarin staat dat bij gewone wet geregeld moet worden wie leden zijn van het koninklijk huis.

Het tweede punt waarop Wiegel verduidelijking vroeg was de zin in het rapport van de commissie Donner waarin wordt gezegd dat Lockheed pogingen heeft gedaan om steun van Tweede Kamer- leden te krijgen voor de Orion.

De commissie noemde dit in- teressant.

Ploeg

Den Uyl kon tijdens het kamerdebat op dit punt geen nadere gegevens overleggen, dat gebeurde enkele dagen later in nauwe samenwerking met kamervoorzitter Vonde- ling. Het VVD-kamerlid Ploeg en de voorzitter van de defen- siecommissie uit de Tweede Kamer Van Eisen (KVP) bleken de twee bedoelde kamerleden te zijn. Op eigen kosten blijken zij een kort bezoek aan de Lockheed- fabriek gebracht te hebben, zoals zij vrijwel alle vliegtuig- fabrieken die voor onze defen- sie van belang zijn, hebben bezocht. Van pogingen tot onzuivere beïnvloeding is noch Ploeg, noch van Eisen

Premier Den Uyl tijdens zijn verklaring over het rapport. geflan- keerd door de ministers De Gaay Fortman (voorgrond) en Van Agt

tijdens dat korte bezoek iets gebleken.

Het derde onderdeel waarop de fractievoorzitter van de VVD verduidelijking vroeg was de wens van de commis- sie dat de militaire staven terughoudender zouden zijn in hun kontakten met de vliegtuigindustrie. Premier Den Uyl zei hierover dat de regering aan een eventueel parlementair onderzoek zal meewerken maar dat er geen ongeoorloofde beïnvloeding is vastgesteld.

Vertrouwen

Wiegel haakte in op de slot- zin van de verklaring van Prins Bernhard waarin hij zegt te hopen dat hij het land kan blijven dienen en mede daardoor het ver- trouwen in hem te herstellen.

.. Hij heeft daar recht op. Ons volk zal hem daartoe in staat gesteld willen zien. En de regering zal naar onze me- ning, daar waar zij kan, al het hare moeten doen de prins die gelegenheid te bieden." Wiegel refereerde daarbij aan het vele goeds dat de Prins voor ons land heeft gedaan.

Respect

Wiegel eindigde zijn toe- spraak met nadrukkelijk uit te spreken dat het beleid van de regering (staatshoofd en ministers) in deze affaire goed is geweest, Hij betuigde daarbij zijn bijzonder respect voor koningin Juliana . .. Hare Majesteit de Koningin heeft het belang van de staat in deze, ook persoonlijk voor haar zo zware tijd, op bewon- derenswaardige wijze ge- diend. De kracht van onze constitutionele monarchie on- der het Hu is van Oranje heeft zij wederom bewezen," zo be- sloot Wiegel zijn bijdrage aan de gedachtenwisseling over het rapport van de Com- missie van Drie en de rege- ringsverklaring daarover.

De VVIJ-fractievoorzitter vond het achteraf wel een beetje teleurstellend dat premier Den Uyl tijdens het debat niet openlijk van zijn waardering getuigde voor de steun die de VVD-fractie voor het rege- ringsbeleid in deze zaak had uitgesproken.

•

Bestuurswisseling

Zoals wij reeds eerder bekend maakten is onze huidige voor- zitster mevrouw mr. M. N. W.

Dettmeijer-Labberton in het na- jaar 1976 aan de beurt van af- treden en niet herkiesbaar. In de vergadenng van Bestuur en Adviesraad van 2 7 februari 1976 werd als haar opvolgster benoemd mevrouw E. Alberti- Tuijnman.

In het najaar 1976 zij[l even- eens aan de beurt van aftreden en niet herkiesbaar de secre- taresse mevrouw mr. E. de Roock-Bedding en de penning- meesteresse /tweede secreta- resse mevrouw A. F. Bont- huis-Wunderl.

Ingevolge art. 4: 3e van onze Statuten heeft het Bestuur als opvolgster van mevrouw De Roock. benoemd mevrouw Th. L. Blom-de Koek van Leeu- wen: als opvolgster van me- vrouw Bonthuis werd als 2e secretaresse benoemd me- vrouw H. C. Spaanderman-Van Ringelesteyn.

Op onze Najaarsconferentie te Lunteren zullen op vrijdag- avond 29 oktober 1976 me- vrouw Dettmeijer. mevrouw De Roock en mevrouw Bonthuis aftreden en de opvolgsters worden ge"1nstalleerd.

Bestuur en Adviesraad

Op 18 augustus 1976 kwamen bestuur en adviesraad te Utrecht bijeen.

In verband met de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer had het bestuur 21 vrouwelijke kandidaten die op de voorlopige groslijst voor een verkiesbare plaats voorkomen uitgenodigd om op deze bij- eenkomst ter kennismaking een .,vijf minuten praatje" te hou- den.

Groningen

Op maandag 20 september om 14.15 uur zal in restaurant Boachhuis. Verlengde Here- weg te Groningen een bijeen- komst worden gehouden voor de VVO-vrouwen in de Pro- vincie Groningen.

Mevr. drs. N. Ginjaar-Maas zal spreken over ,.Onderw1js, inzet van de verkjezingen ?""

Gelderland

Op 23 september zal een Provinciale Dag worden ge- houden voor de VVD vrouwen van Gelderland in het Pro- vinciehuis te Arnhem.

Aanvang 10.30 uur. 's Middags bezichtiging Gemeentehuis van Arnhem.

Spreker: de heer L. M. de Beer over ,.Liberale visie op wonen."

Kosten f 7,50 inclusief lunch.

Opgave vóór 1 5 sept. a.s. per betaalcheque of per giro op no. 952046 ten name v_an mevrouw L. J. Zimmerman- Van den Steen te Beekbergen.

lntroducé'szijn welkom.

Leersum

In Leersum is onlangs een af- deling opgencht van de Orga- nisatie Vrouwen m de VVD.

De bestuursfuncties zijn als volgt verdeeld: mevrouw mr.

C. M. 's Jacob-des Bouvrie, voorzitter, mevrouw A. M. Bos- De Vor, secretaresse en me- vrouw E. Lusthof-Tuinman, tweede secretaresse. Het secre- tariaat iS gevestigd: Heuvel- zoom 3 te Leersum, tel. 3001.

•

De Tweede Kamerleden Van der Doet (PvdA) en De Beer (VVD) hebben vorige week hun gezamenlijk initiatief- voorstel tot jaarlijkse veilig- heidskeuringen van motorrij- tuigen ingediend.

Zoals bekend behandelde de Tweede Kamer een jaar ge- leden een door de regering ingediend wetsontwerp, dat eveneens jaarlijkse keuringen van personenauto's, bedrijfs- wagens en motorfietsen be- oogde. Er bleek toen een verschil van inzicht te bestaan tussen ministerWesterterp en een Kamermeerderheid over de wijze, waarop de keuringen dienden te geschieden. Op verzoek van de minister werden de beraadslagingen afgebroken. Dit vormde de aanleiding voor beide Kamer- leden om zelf met een wets- voorstel te komen, dat aan- sluit bij de wensen van de Kamermeerderheid.

In het door de regering in- gediende wetsontwerp lag het accent op keuring in een groot aantal nog te bouwen keu- ringsstations, waar geen repa- raties zouden mogen worden verricht. Garagebedrijven zou- den pas over een aantal jaren bij de keuringen worden ingeschakeld en dan uitslui- tend voor nieuwere a to's.

In het voorstel van de beide Kamerleden zal de wegge- bruiker daarentegen van meet af aan vrij kunnen kiezen tussen keuring door een keu- ringsstation dan wel door een garagebedrijf, ongeacht de leeftijd van de wagen. De Kamerleden hebben zich daarbij laten leiden door de overweging, dat keuring door een garagebedrijf aantrekke- lijk kan zijn voor de consu- ment, omdat eventuele man- kementen ter pl'aatse kunnen worden verholpen, zodat de wagen niet opnieuw behoeft te worden gekeurd. Een groot voordeel is daarbij, dat indien men de keuring samen laat

Initiatiefvoorstel

van PvdA en VV

vallen met een grote onder- houdsbeurt, de kosten sterk worden beperkt; namelijk van f 39,= totf 5,50.

Verkeersveiligheid Wat het effect op de verkeers- veiligheid betreft verwachten de indieners dat invoering van de periodieke veiligheids- keuringen jaarlijks enige tien- tallen doden en vele hon- derden (!zwaar) gewonden minder zal betekenen. Vol- doende reden om een derge- lijke veiligheidskeuring in te voeren, maar anderzijds moet het de weggebruikers niet moeilijker gemaakt worden dan strikt nodig is, zo menen zij. In de toelichting op het initiatiefvoorstel schrijven Van der Doet en De Beer dat getracht moet worden om

Prof.

Het curatorium van de lei- dersstichting heeft zijn voor- zitter verloren. De dood van Van Esveld is niet geheel onverwacht gekomen. Hij had zich al voor enkele vergade- ringen moeten laten veront- schuldigen en de berichten over zijn gezondheidstoe- stand waren verontrustend.

Maar het kost grote moeite zich voor te stellen dat hij er niet meer is .

Van Esveld heeft grote ver- diensten gehad voor de Tel- dersstichting en daarmee voor de verbreiding van wat in

•

Bijlage bij Vrijheid en Democratie van 10 september 1976

.

in oud

Het ontwerp-verkiezingsprogramma bestaat uit de volgende onderdelen:

voorwoord

pag.

4 visie in vrijheid (program in hoofdlijnen) . .. .... .. .. .. .. .... .. 5

werkprogramma:

Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 par. 6 par. 7 par. 8 Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 par. 6 par. 7 par. 8 Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 par. 6 Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 par. 6 par. 7 Hoofdstuk par. 1 par. 2 par. 3 par. 4 par. 5 nawoord

I

WELVAART ... . Strijd tegen werkloosheid en inflatie ... :.

Nullijn collectieve sector ... ..

Overheidsuitgaven ... . Sociale zekerheid ... . Vergroting koopkracht ... ..

Ondernemingsklimaat ... . Overheid en ondernemen ... . Economische groei en energie ... . 11 DE ONTPLOOIING VAN DE MENS ... ..

Onderwijs ... . Basisonderwijs ... . Voortgezet onderwijs ... . Hoger onderwijs ... . Kwaliteit van het onderwijs ... . Vrijheid van het onderwijs ... . Cultuur en sport ... ..

Mediabeleid ... . lil RECHTSSTAAT EN DEMOCRATIE ... . Rechtsstaat ... . Burger en overheid ... . Kiesstelsel én parlement ... ..

Departementale herindeling ... . Veiligheid ... ..

IV VRIJHEID EN VEILIGHEID ... . Buitenlands beleid ... . Internationale rechtsorde ... : ... . NAVO ... . Defensie ... . Europa ... : ... . Ontwikkelingssamenwerking ... . V LEEFBAAR LAND ... , ... ..

Bestuurlijke organisatie ... . Ruimtelijke ordening ... , Milieu ... ..

Verkeer ... ..

Wonen ... ..

Welzijn ... : ... . Volksgezondheid ... . VI DE MENS EN ZIJN WERK ... ..

Inkomen en bezit ... ..

De onderneming ... ..

Zelfstandigen ... . Landbouw ... . Arbeidsmarkt ... .

•

7 7 7 7 8 8 8 9 9 9 9 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 13 13 13 13 13 14 .14 14

15 15 15 16 16 17 17 18 18 18 18 19 19 20 20 21

algemeen secretariaat

• Hetalgemeen

secretariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 57;

telefoon 070-614121 postrekening

nummer 67880, ten name van VVD, Den Haag

tweede kamerfractie

• Hetsecretariaatvan de VVD-fractie in de Tweede'

Kamer is gevestigd in het gebouw van de Kamer, Binnenhof 1 A te Den Haag, telefoon: 070- 614911

prof. mr.

8. M. Teldersstichting

• Hetwetenschappelijk . bureauvandeWD is de prof. mr. B.M. Telders- stichting. Adres:

Koninginnegracht 55 A te Den Haag,

telefoon 070- 635780

procedu e

Het hoofdbestuur van de VVD biedt u hierbij het ontwerp-programma aan voor de komende verkiezingen. Het is op verzoek en onder verantwoordelijkheid van het hoofdbestuur en in overleg daarmee geschreven door Hans Wiegel, die als voorzitter van de Tweede Kamer- fractie deel uitmaakt van het hoofdbestuur en die, als geen ander, de actuele situatie en toekomstige mogelijkheden en - helaas ook- onmogelijkheden kan overzien.

Het hoofdbestuur meent erin geslaagd te zijn op deze wijze aan de partij een ontwerp- program aan te bieden dat duidelijk één geest ademt en o.nderlinge samenhang heeft.

Bijna een jaar hebben talloze partijleden zich ingezet hun inbreng te geven: de partijcom- missies, studiecommissies ,van de prof. mr. B. M. Teldersstichting. deelnemers aan de deelcongressen en anderen. Mede op basis van al die voorbereidende standpuntbepalingen is dit ontwerp tot stand gekomen, dat het uitgangspunt is voor het definitieve programma dat de algemene vergadering op 25 en 26 maart a.s. vaststelt.

De besturen van centrales en afdelingen ontvingen inmiddels reeds een oveJ:Zicht van de te volgen vaststellingsprocedure. Hoofdpunten daaruit zijn: ₁

• Amendementen kunnen worden ingediend door de afdelingen, indien de ledenvergade- ring van de afdeling daartoe met meerderheid van stemmen besluit.

De amendementen moeten betrekking hebben op ,

- de met letters aangegeven punten van het program in hoofdlijnen. of

- de met letters aangegeven punten onder de inleidende paragrafen van het werkpro- gramma.

Amendementen kunnen strekken tot wijziging, weglating of aanvulling van de punten.

De inleiding van het program in hoofdlijnen en de inleidende gedeelten van de paragrafen van het werkprogramma zullen door het hoofdbestuur worden aangepast aan de aangenoJ men amendementen.

Het hoofdbestuur dringt erop aan dat de afdelingen· bij amendering rekening houden met de opzet en samenhang van het program en zich bij het doen van voorstellen voortdurend be- wust zijn van de noodzaak de overheidsuitgaven niet verder te doen stijgen.

De door de afdelingen in te dienen amendementen moeten op uiterlijk 29 oktober a.s. in het bezit zijn van het algemeen secretariaat; na 29 oktober ontvangen amendementen kun- nen niet in behandeling worden genomen.

• Voor

3

december vergaderen de ondercentrales-de regionale verbanden van de afdelin- gen - teneinde de amendementen die door de afdelingen binnen hun gebied zijn ingediend.

samen te voegen of te vervangen door één nieuw amendement, als deze amendementen (nagenoeg) dezelfde strekking hebben. De afdelingen zijn in de ondercentrale vertegen- woordigd door afgevaardigden. De afgevaardigden brengen voor iedere 50 leden van de afdeling één stem uit (afronding van het ledental naar boven).

• Tussen 1 en 21 januari vergaderen de kamercentrales, ook weer om amendementen van (.nagenoeg) dezelfde strekking samen te voegen of te vervangen. In deze vergadering vindt ook een éénmalige .. zeving" plaats: amendementen die niet de steun krijgen van meer dan 1/3 van de stemmen en ook van minder dan 1/3 van de afdelingen, worden verder niet be- handeld.

• Op 5 februari vergadert het hoofdbestuur met de secretarissen van de kamercentrales.

Nu worden op landelijk niveau de amendementen met (nagenoeg) dezelfde strekking sa- mengev-oegd of vervangen. Voor samenvoeging of vervanging is de instemming nodig van de secretarissen van de betrokken kamercentra les.

• De oorspronkelijke amendementen, voor zover niet samengevoegd of vervangen dan wel door de kamercentrale .. gezeefd". alsmede de samengevoegde en vervangende amende- menten en wijzigingsvoorstellen van het hoofdbestuur, worden gepubliceerd in .,Vrijheid en. Democratie" van 18 of 25 februari.

• Op 25 en 26 maart beslist de algemene vergadering over de amendementen. Deze verga- dering stelt het programma definitief vast.

Het algemeen secretariaat zorgt telkens voor toezending van de amendementen aan de se- cretarissen van de betrokken afdelingen en centrales.

F. KORTHALS ALTES. voorzitter W. J. A. VAN DEN BERG. alg. secretaris

ontwerp-verkiezingsprogramma van de VVD

Ons land heeft niet alleen een kabinet van andere politieke samens·telling nodig, ons volk verdient een andere stijl van regeren. Ons land behoeft een kabinet. dat beseft dat niet de burgers er zijn voor de overheid, maar dat de overheid er is voor de bur- gers. Een kabinet, dat niet naar vergroting van zijn eigen macht streeft, maar dat door zijn be- leid en de wijze waarop het zijn beleid uitvoert, gezag bij de burgers verwerft.

Ons land heeft recht op een kabinet waarin be- windslieden zitten die vertrouwen hebben in elkaar. Ministers, die zich in de eerste plaats be- zighouden met hun eigen beleidsterrein, die niet in het openbaar ruziën, die zorgen voor eenheid van beleid. En ons volk heeft weer een minister- president nodig, die de eenheid in de ministerraad bewaart, die boven de partijen staat, die zijn ambt- genoten ruimte biedt en die niet elke keer weer tracht zijn eigen zin door te drijven. Het kabinet- Den Uyl heeft door zijn wijze van politiek bedrij- ven en door het optreden van de minister-presi- dent zelf, het aanzien van de politiek geschaad.

Het gaat ons om de kwaliteit van het bestuur. Die kwaliteit vereist een zorgvuldig regeringsbeleid en vraagt wetgevende art;leid van hoog gehalte.

Eist een regering waarin de deelnemende partijen elkaar als gelijkwaardig bescho1.1wen. Een coalitie gegrond op wederzijds respect en verdraagzaam- heid. Een coalitie waarin onderling vertrouwen het bindmiddel is. Gedetailleerde regeerakkoorden zijn geen garantie voor een succesvol reg. erings- beleid.

Zekerheden op hoofdpunten, waaruit de eensge- zindheid van de regeringspartijen over het te voeren beleid spreekt, moeten voldoende zijn.

In het verkeer met de Staten-Generaal is in de komende periode grotere zorgvuldigheid vereist.

En meer dan dat. In zijn omgang met de volks- vertegenwoordiging behoort het kabinet voorop te stellen, dat het parlement zijn taak als mede- wetgever en controleur van de regering naar be- horen moet kunnen vervullen.

Het kabinet mag de Staten-Generaal geen-voor de beoordeling van het beleid onontbeerlijke gege- vens onthouden. Een kabinet mag niet door een tactiek van vooruitschuiven van beslissingen de volksvertegenwoordiging in tijdnood brengen. De onoverzichtelijke vloed van nota's, die het kabinet- Den Uyl de afgelopen periode over de volks-

vertegenwoordiging heeft uitgestort, heeft eerder onzekerheden geschapen dan beleid voortge- bracht. Het overleg tussen regering en Staten- Generaal heeft onder dit alles geleden. De besluit- vorming is trager geworden. Het zicht op het be- leid is bemoeilijkt. Regering en parlement hebben de komende periode de taak zich gezamenlijk in te spannen om daarin verandering te brengen.

De WO wil een volksvertegenwoordiging die waakt over de vrijheid, de rechten en de ontplooi- ingsmogelijkheden van de burgers en wil een regering die uitgaat van de visie, dat de overheid de burgers moet dienen.

H.Wiegel

Naar liberale opvatting is de overheid er voor de burgers 'en niet omgekeerd. De over-

heid heeft een dienende taak, dienend ten aanzien van alle burgers.

De samenleving bestaat uit individuen met eigen persoon- lijkheid, eigen waarde en eigen verlangens. Het tot zijn recht doen komen van de waarde van ieder mens moet naar het in- zicht van de VVD het niet af- latend streven van de overheid zijn.

Wij geloven dat de kracht van onze samenleving schuilt in de vrijheid van het individu en in de mate waarin de samen- leving die vrijheid gestalte wil geven. Vrijheid in verant- woordelijkheid, geen vrijheid in ongebondenheid. De strijd voor vrijheid is een moeilijke, nim- mer beslechte, strijd. Telken- male moet worden gewogen o1 onvervreemdbare rechten van het individu geen geweld wordt aangedaan.

Wij stellen het vrijheidsbegin- sel voorop. Wij zijn er diep van overtuigd dat de mens zich alleen in vrijheid en bewust van de eigen verantwoordelijkheid kan ontplooien. Alleen in vrij- heid kan de mens zijn creativi- teit en inventiviteit ontwikkelen.

Alleen vrije mensen in een vrije maatschappij kunnen zelf en in samenwerking met anderen, de problemen waar wij nu en in de toekomst voor staan, tot oplos- sing brengen.

De vrije mens wil op waarde geschat en naar inzet beloond worden. Is bereid offers te brengen om de sociaal zwak- ken gerechtigheid te bieden.

Eist goed onderwijs voor zijn kinderen. Verwacht van de overheid dat deze hem aan- moedigt kansen te grijpen. Wil geen grauwe gelijkheid, maar het recht om zichzelf te zijn.

Vanuit die kijk op de mens en samenleving zal de VVD de komende jaren werken.

program m hoofdlijnen

0

D

1.Werkloosheid en inflatie

a. De VVD is van mening dat in de komende jaren absolute·voorrang moet worden gegeven aan een samenhangende bestrijding van werkloosheid en inflatie.

b. Wij kiezen om dat doel te bereiken voor het totstandbrengen van een evenwichtig pakket van bezuinigingsmaatregelen, gericht op het bereiken van de nullijn voor de collectieve sector.

c. Wij willen door lastenverlichtingen voor burgers en bedrijfsleven de economische groei stimuleren.

d. De VVD beschouwt de particuliere ondernemingsgewijze produktie als hoeksteen van onze sa,menleving, bron van welvaart en waarborg tegen concentratie vah macht.·

2..

Sociale zekerheiEI

a. De VVD is van oordeel dat het komend kabinet zich zal moeten inzetten voor het instandhouden van ons stelsel van sociale zekerheid.

b. Wij kiezen voor herwaardering van ons gehele pakket van sociale voorzieningen en voor her- ziening van die onderdelen daaruit, die minder dringend zijn geworden, of tot een onbedoeld gebruik ervan hebben geleid.

c. Wij zijn ervan overtuigd dat, als deze herwaardering en herziening van de sociale voorzieningen niet of onvoldoende wordt aangepakt, ons sociale gebouw in zijn fundamenten zal worden aangetast.

d. De WO kiest voor een beleid, dat bejaarden, zieker. a¹rbeidsongeschikten en werklozen vrij

doet zijn van vrees voor hun bestaan. ·

3. Onderwijs

a. De VVD vindt dat onderwijs en vorming moeten opleid,en tot mondige mensen.

b. Wij zijn van mening dat onderwijs en vorming moeten aansluiten bij de eigen aard en be- kwaamheden van het individu en ertoe moeten bijdragen dat ieder zijn talenten ten volle kan ontplooien.

c. Wij willen onderwijs van hoge kwaliteit en willen niet dat het onderwijs wordt misbruikt om bepaalde politieke en maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen.

d. De VVD wijst aantasting van de vrijheid van onderwijs af.

4. Rechtsbescherming

a. De VVD is van oordeel dat de rechtsorde in ons land gehandhaafd moet blijven, dat wetten dienen te worden nageleefd en dat de wetgeving tijdig moet worden aangepast aan ";erande- rende opvattingen in onze maatschappij.

b. Wij vinden dat de overheid de vrijheid, de rechten en de persoonlijke levenssfeer van de burgers dient te waarborgen en te beschermen.

c. Wij vinden dat de overheid harmonie en overleg in de samenleving dient te bevorderen en zich moet keren tegen acties die de vrijheid van de burgers beperken en onze parlementaire democratie ondermijnen.

I

^{d. De WO} is van mening dat de overheid de misdaad krachtig moet bestrijden en dient te zorgen voor de veiligheid van de burgers in ons land.

5.Veiligheid in de wereld

a. De VVD vindt dat ons land zich moet beijveren voor het versterken van de internationale rechts- orde.

b. Wij zijn van oordeel dat Nederland zich ter wille van de verdediging van de vrije westerse wereld moet inze•ten voor de instandhouding en versterking van de NAVO.

c. Wij menen dat Nederland de komende jaren meer val!rt moet geven aan de eenwording van