De oorlog in Vietnam

I

MAANDORGAAN VAN DE ONAFHANKELIJKE LIBERALE JONGEREN ORGANISATIE VRIJHEID EN DEMOCRATIE

CONFORMISME

D e uitslag van de sta tenverkiezingen met betrekking tr)t het stemmenpercen- tage van de VVD is in die partij redelijk gunstig beoordeeld. Men had namelijk een teruggang verwacht vooral door de affaire Gruyters. Maar de algemene verschuiving van kiesgewoonten-nog nooit hebben zo- veel kiezers een andere partij gekozen dan zij tevoren gebruikelijk waren te doen - heeft deze verkiezingen tot een moeilijk verklaarbare gebeurtenis gemaakt. Zo is het ook niet te schatten, hoe groot het aantal VVD-kiezers is geweest, dat ditmaal op andere partijen heeft gestemd en hoe groot het aantal kiezers was dat normaal op andere partijen stemt en dat nu de VVD koos.

Vele jonge liberalen hebben - naar een steekproefje ons uitwees - ditmaal hun stem niet aan de VVD kunnen geven. De belangrijkste reden hiervoor zal ongetwij- feld de affaire Gruyters zijn geweest, en wat zich hier rondom afspeelde. Ik ben be- slist geen algemeen bewonderaar van het gedrag van Gruyters, maar twee zaken zijn helder; 1) hij heeft geen uitnodiging van het Hof gehad en van een zogenaamde on- hoffelijkheid om die af te wijzen kan dus ook geen sprake zijn, 2) hij heeft geen on- liberale meningen verkondigd, immers als liberaal wordt niet geëist dat men door dik en dun aanhanger van de monarchie is. Die liberale helderheid is niet te vinden bij de bewuste en later afgezwakte uitspraak van het Dagelijks Bestuur der VVD, dat "ver- tegenwoordigers in publiekrechtelijke li- chamen gevolg dienen te geven aan uitno- digingen van het vorstenhuis", en evenmin bij de manier waarop Gruyters de partij is uitgewerkt.

De belangrijkste VVD-politici hebben vlak voor de verkiezingen gezegd, dat discussies over het koningshuis schade doen aan ons staatsbestel. Zij doorbraken deze leidraad een seconde later overigens door zich met luider stemroe tot aanhanger van de mo- narchie te verklaren. De heer Vonhoff heeft zelfs (in Leiden) verklaard, dat de VVD een monarchistische partij is.

Mevrouw van Someren zei (in Rotter- dam): "Het koningschap wordt in discus- sie gesteld. Het is duidelijk dat dit in strijd is met het wezen van het koningschap als symbool van eenheid. Voor de VVD heeft altijd gegolden en geldt nog steeds dat het constitutionele koningschap onder het huis van Oranje de beste waarborg is voor onze vrijheid". Men bestudere al deze prachtige volzinnen eens goed met twee benen op de

grond. Dan moet men wel constateren, dat er vele romantische heilige huisjes bij zijn, die bij nader inzien alleen maar lucht- kastelen blijken. Het is bijvoorbeeld buiten kijf dat de beste waarborg voor onze vrij- heid eerder bij de Amerikaanse atoom- paraplu ligt dan bij ons koningshuis.

f k geloof niet dat de monarchie met een dergelijke omhaal van woorden is ge- diend. Het buiten discussie stellen van deze staatsvorm is daarom wel de aller- slechtste oplossing van de kwestie, even slecht als het met rookbommen gooien naar trouwstoeten. Ik ben van mening, dat Koningin Juliana en ook Prinses Beatrix deze isolerende mythologisering niet nodig hebben om zich als staatshoofd te kunnen handhaven, daarvoor staat hun persoon- lijkheid borg. Voorlopig lijkt de instelling van een "koninklijke" commissie (zoals in Zweden) om koninkrijk en republiek tegen elkaar af te wegen, hier dan ook niet rele- vant.

Typerend was de uits1- van der Pols op het VVD-con. . sterdam, die een discussie ^{OVL _ ,,} .Jnderwerp Gruyters afsneed met de opmerking: "Ge- voelens van fatsoen moeten zwaarder we- gen dan liberale principes". Ir. van der Pols is geen politicus, zoals mr. van Riel later fijntjes opmerkte, zodat hij zich wat minder voorzichtig uitlaat. Hij vertolkt met deze ongezouten uitspraak de kern van de politiek, zoals die door een deel der VVD-aanhangers wordt gewenst, waarbij wij dan wel zo vrij zijn dat fatsoen tussen aanhalingstekens te plaatsen. Het is daar- om ook - qua stemmenwinst - begrijpe- lijk dat de heer Toxopeus en het D.B. zich zo ongenuanceerd monarchaal opstelden, maar dat is dan ook het enige begrijpelijke ervan.

Gruyters heeft verklaard, dat "conformi- teit met de leiders der VVD" en "liberalis- me" niet met elkaar te verenigen zijn, Hij zei ook: "Als liberaal voel ik mij niet lan- ger thuis in de VVD". Zo'n uitspraak moet de VVD toch wel iets doen, maar ik heb het gevoel dat men daar blij is van deze liberaal te zijn verlost. De heer van Riel sprak tot slot van het Amsterdamse con- gres van "de prettige verzoenende· sfeer die er heerste". Hij had net zo goed de lof der conformiteit met de leiders kunnen be- zingen. De enige wanklank daar klonk uit de mond van enkele jonge liberalen, die

• Inter.,ie'W met:

DRS. H. CRUIJTERS

(~~'>ie pag. 3)

~---

het afkraken van "Zo is het" met "Boeh"

beantwoordden. Mr. van Riel wist hier direkt een leuk en liberaal antwoord op;

het was het amorfe keelgeluid der geeste- lijk onvolwassenen! Zó worden zij behan- deld, die het fatsoen der "geestelijke vol- wassenen" - ik neem tenminste aan dat de heer van Riel zich zelve onder deze categorie wenst te plaatsen - overtreden.

Een typisch staaltje van verdraagzaamheid van sommige liberale leiders.

De leiders hebben de neiging elk afwijkend inzicht, elk nuanceverschil in deze kwestie scherp te veroordelen. Sterker nog: ze wil- len niet dat er over gesproken wordt. De manier waarop van achter de groene tafel op de Dordtse en Amsterdamse VVD-con- gressen werd gereageerd, toen de monar- chie (overigens op een zeer fatsoenlijke wijze) ter sprake werd gebracht, was rond- uit onverkwikkelijk. Als er over een kwes- tie niet gesproken mag worden, toont dat duidelijk een zwakheid. En nogmaals: de monarchie is hier in Neder land best in staat om een stootje op te vangen, daar ben ik van overtuigd. Een discussie via stinkbommen en opstootjes is buitenge- woon ongewenst, maar een discussie, zoals die bijvoorbeeld plaatsvond op het congres van geschiedkundige studenten te Nijme- gen, en ook zoals die zich in de PvdA ma- nifesteert, is alleen maar verhelderend.

Door de PvdA is de monarchiekwestie niet opgeschroefd, omdat zij van mening was dat er geen kwestie bestond. Dat was een juiste aanpak, die haar als slapheid is aan- gewreven en die haar veel stemmen zal hebben gekost.

H et gezag moet worden gehandhaafd en het gezag moet de orde handhaven, zeker waar die orde door uiterst negatieve elementen wordt verstoord. De orde hand- haven is het eenvoudigst, het gezag hand- haven heeft veel meer voeten in de aarde.

Het gezag van de monarchie, van de rege- ring of van partijleiders is in de huidige wereld geen kwestie meer van opgelegde vanzelfsprekendheid. De burgers of de partijleden voelen best aan, of het gezag stoelt op een werkelijk aanvaarden van de leiders. Wanneer gezagsdragers huilen voor de televisie, zich in het openbaar ver- spreken, of zich laten meeslepen door emo- ties is er van echt gezag geen sprake meer.

(vervolg op pag. 7)

~rabbeL"

"a" áe """rzitter

Drie da.gen Dalfsen: 10, 11 en 12 juni 1966, een ongekend gebeuren in de JOVD-historie. Vrijdag- avond wordt gestart met een fo- rum van vier politiek geënga- geerde jongeren onder strikt onpartijdige leiding van de lan- delijk voorzitter der JOVD. Daar- na een feest met orkest en optre- den van een cabaretgroep van de afdeling Zwolle.

De zaterdagochtend wordt besteed aan e~n groepsdiscussie over de ingediende amendementen op de resoluties "wonbgbouw" en

"ruimtelijke ordening". Zaterdag- middag en -avond een algemene ledenvergadering met ondermeer een tussentijdse hoofdbestuurs- verkiezing, een suppletoire begro- ting en de eindstemming over de beide resoluties. Helaas was Mr.

Toxopeus, die wij verzochten een commentaar op de verkiezings- uitslagen van 1 juni te geven, met daarna debat over actuele zaken, verhinderd. De heer Koekoek zal nu als zodanig fungeren.

Zaterdagavond uiteraard groot feest met het bekende JOVD- huisorkest van Ina Rees en haar solisten.

De gehele zonda.g wordt gewijd aan de liberale beginselen. Ons erelid Drs. Korthals zal hierover het woord voeren. Tevens gaan wij tot de vaststelling van een eigen JOVD-beginselverklaring komen.

Ten overvloede wijs ik nog op het besluit van de ledenvergadering te Woudschoten waar werd be- sloten dat eventuele amendemen- ten vóór 2 mei bij het algemeen secretariaat dienen te zijn ont- vangen. Men dient zich dus te haasten. Omstreeks 20 mei ont- vangen de afdelingen de inge- diende amendementen vergezeld van een advies van hoofdbestuur en verenigingsraad.

Dalfsen ligt nog anderhalve maand in het verschiet. Eerst krijgen wij nog de onderwijsdag op 7 mei. Ook daar rekenen wij op een goede opkomst.

Voor Dalfsen komen nu reeds de aanmeldingen binnen. Men verze- kere zich van een plaats en geve zich onmiddellijk als deelnemer op!

Een goede opkomst heeft een andere plezierige bijkomstigheid:

het gehele conferentieoord kan dan worden gereserveerd, zodat de feestelijkheden nog losbandi- ger kunnen zijn.

H. WIEGEL

MARGINALIA

1WIJFEL

Over de figuur Hans Gruyters en over enkele van zijn politieke idee- en kan men elders in dit nummer een geheel vraaggesprek lezen. Het- zij op deze plaats voldoende om te konstateren, dat zijn vertrek uit de VVD voor deze partij een zeer ern- stig verlies betekent, misschien niet kwantitatief maar in elk geval kwalitatief. Mr. Toxopeus heeft hem in vele toonaarden verweten dat hij twijfel heeft doen ontstaan aan de stellingname van de VVD ten aanzien van de constitutionele monarchie en van de handhaving van de openbare orde en veiligheid.

Dit is geheel en al onwaar. Hans Gruyters mag misschien niet erg handig hebben gemanoeuvreerd, maar hij heeft zich laten kennen als een goed liberaal die niet ten allen tijde achter ,_.het gezag" aandraaft.

Een liberaal, die zo zijn eigen idee- en heeft over de monarchie in deze tijd. Màg dat nog misschien?

Mr. Toxopeus daarentegen heeft aanzienlijke twijfel doen ontstaan over de vraag, of er in de VVD, een partij die l i b e r a a l wil zijn, met name in de publiekrechtelijke lichamen plaats is voor hen, die zich niet voor de volle honderd procent positief achter de constitu- tionele monarchie opstellen. Dat is een buitengewoon ernstige zaak.

Het is voor velen aanleiding ge- weest om deze keer niet op de VVD te stemmen. Sommigen van hen stemden op de PvdA, hetgeen ik op dit moment onbegrijpelijk vind.

Anderen stemden uit protest PSP of zelfs op de Boerenpartij. Nog weer anderen namen eenvoudig het in de stembureaux aangeboden stembiljet niet aan en stemden dus niet. Dit laatste is natuurlijk het minst onverstandige geweest. Het was uiterst moeilijk om '· deze keer de VVD the benefr- the doubt te geven.

Het is nu voor de VVD-leiders en met name voor mr. Toxopeus zaak, om op zeer korte termijn óf onze twijfel eerlijk te bevestigen óf deze afdoende weg te nemen. Dan weet men tenminste definitief waar men aan toe is.

BONAFIDE

Sinds de woensdag waarop de kie- zers zich over zuiver regionale za- ken hebben uitgesproken, zoals mi- nister Diepenhorst de Nederlandse goegemeente probeerde wijs te ma- ken, is het hier en daar mode ge- worden om te spreken over de vijf bonafide partijen. Men bedoelt hier natuurlijk mee de "grote vijf":

KVP, PvdA, VVD, CHU en ARP.

Niét bonafide z~in dus onder meer:

PSP, CPN, Boerenpartij, Staatkun- dig Gereformeerden en Gerefor- meerd Politiek Verbond.

Het wachten is nu op de slimmerik die met het plannetje zal komen om over te gaan tot de stichting van een Centraal Parlementair Partijen Overleg (CPPO), waartoe natuur- lijk alléén de erkende bonafide par- tijen worden toegelaten. Men ziet al de verkiezingsadvertenties van het CPPO, voortbouwend op het geza- menlijk verkiezingskrantje van de vijf in Zuidholland: "Stemt solide, dus bonafide: één van de vijf!"

Maar alle grappen daargelaten: het is te hopen dat men dit bonafide geleuter zo gauw mogelijk staakt.

Dergelijk gepraat heeft namelijk niet ongevaarlijke kanten.

HUISBEZOEK

Talrijke prominenten van de PvdA, ministers, kamerleden en bestuur- ders, zijn korte tijd voor de stuten- verkiezingen nog op huisbezoek ge- gaan. Zoals bekend heeft ook dit niet mogen baten. Men heeft dit trouwens ruiterlijk erkend. De er- varing van alle huisbezoekers was, dat men voor problemen kwam te staan, waarvan men niet of nauwe- lijks het idee had, dat deze zo zeer onder de kiezers leefden. Het ligt allemaal wel heel duidelijk op het gebied van de kortsluiting tussen kiezers en gekozenen.

Maar in elk geval: men heeft zich bij de PvdA tenminste de moeite getroost om op huisbezoek te gaan.

Het zou niet kwaad zijn als ook de liberalen tot uitgebreid landelijk gepland huisbezoek zouden over- gaan. Misschien dat men er dan achterkomt, waarom zij als belang- rijkste oppositiepartij niet een héél klein beetje van de stemmengolf heeft kunnen opvangen die nu de Boerenpartij heeft overspoeld.

R. M. MARCUSE

Maandorgaan van de onafhanke- lijke liberale Jongeren Organisa- tie Vrijheid en Democratie (J.O.V.D.).

Hoofdredacteur:

Ir. F. Wagenmaker.

Leden van de redactie:

W. Maarse Nzn, R. A. Heyting, J. Hidding, Mej. J. M. Carol,

R. M. Marcuse (secretaris) Redactie-adres:

Hebbemastraat 19, Zaandam.

Administratie-adres:

Balistraat 21, Delft.

Abonnementsprijs minimum f 5.- per jaar (voor leden gratis).

Betaling van advertentie- en abonnementsgelden uitsluitend op giro-rekening 277.760 t.n.v.

stichting "De Driemaster" te 's-Gravenhage.

Alg. secretariaat:

Savornin Lohmanlaan 66, Gro- ningen, tel. 05900-37511.

Alg. penningmeesteresse:

Herman Colleniusstraat 27, Gro- ningen, postgiro 953500, tel. 05900·

21404.

N.V. SCHEEPSWERVEN

ccPIET HEIN~~

voorheen

FIRMA W. SCHRAM & ZONEN

WERVEN TE BOLNES •

EN PAPENDRECHT

Twee dw&rshelllngen, elk 111 mtr lang. Overdekt droogdok 118 x 30 meter, geschikt voor het zwaarste

materiaal.

Telefoonnummers Rotterdam OIO 194011-194332

Ridderkerk 01896 3644-3409 Papendrecht 01850 377 4-8329-20466

LIBERALE BEGINSELEN EN POLITIEK

Liberale beginselen bevorderen een onafhankelijke opinievorming, vrij van dogma's. Dat doet eveneens de NRC, die uitgaande van liberale beginselen, onafhankelijk, streeft naar de grootst mogelijke objectiviteit in haar voorlichting en daardoor ook voor vele anders- denkenden een gewaardeerd middel is

voor de algemene oriëntatie.

Als U nog niet op de NRC geabonneerd bent, vraag haar dan vrijblijvend op proef.

NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT

POSTBUS 824, ROTTERDAM - TELEFOON 111.000

DRS. GRUJJTERS IN INTERVIEW:

Een van de we1mge oud-leden van de JOVD, die in de politiek een vooraanstaande plaats innam, heeft het bijltje er (voorlopig?) bij neer- gelegd; hij bedankte voor zijn partij en trad af als lid van de Amster- damse gemeenteraad. Hiernaast ge- ven wij een kort overzicht van de belangrijkste feiten rondom deze geruchtmakende affaire. Twee van Uw redacteuren hadden met de heer Gruyters een gesprek om de lezer nader over de achtergronden van het opzienbarende besluit en de politieke denkbeelden van de heer Gruyters te kunnen informe- ren. Om misverstanden te vermij- den of alsnog uit de wereld te hel- pen: Gruyters is géén socialist, hij is geen provo. Hij is wèl liberaal en bovenal: niet conservatief of bang voor verandering, die hij in de allereerste plaats op staatkundig terrein noodzakelijk acht.

V.: Over welk politiek verschijnsel maak jij je op het ogenblik de meeste zorgen?

A.: Dat is het zeer gebrekkige con- tact tussen kiezer en gekozene. De mensen weten tegenwoordig niet eens meer wat een volkvertegen- woordiger is. Als ik door een inwo- ner van Amsterdam over de één of ondere kwestie wordt opgebeld be- gint men eerst met het stamelen van een groot aantal verontschuldi- gingen, terwijl het toch zo moet

,, Volksvertegenwoordigers hebben we nodig"

zijn, dat iedere burger het als de meest normale zaak beschouwt om bij een volksvertegenwoordiger aan te kloppen. Nu ziet men deze men- sen als een onderdeel van het 'ap- paraat', waar ze nu juist niet toe behoren.

En na de Koekoek-uitslag hiermee in verband te hebben gebracht:

Wrij zijn toe aan een hergroepering samenvallend met een politieke hervorming in de stijl Thorbecke.

Dat wil onder meer zeggen:

- Invoering van een districtenstel- sel naar Brits/ Amerikaans mo- del;

Een gekozen eerste minister zo- als dat door Prof. Glastra van Loon reeds werd bepleit;

Een tweede kamer voor het volksvertegenwoordigende werk en een eerste kamer voor de meer gedetailleerde wetgevende arbeid.

V.: Je bent dus niet tevreden met de evenredige vertegenwoordiging?

A.: Beslist niet. Wij hebben ons wijsgemaakt, dat het systeem van evenredige vertegenwoordiging het maximum aan democratie zou ge- ven. Nu is gebleken, dat het een miskleuning was.

V.: Men mompelt tegenwoordig iets over een nieuwe politieke partij.

Acht je die gewenst?

A.: Er zijn duidelijk aanwijsbare fouten in de staatkundige inrich-

ting van Nederland en er zijn ook fouten in de bestaande partij-struc- tuur. Vooral na mijn uittreden uit de VVD is mij gebleken dat er in Nederland bijzonder veel politiek daklozen zijn. Van vele kanten wordt er bij mij op aangedrongen om aan een nieuwe groepering vaste vorm te geven. Deze zou vooral de ingrijpende staatkundige hervormingen na moeten streven.

V.: Ben je van plan zelf initiatieven te ontwikkelen?

A.: Dat is beslist niet het geval. Ik kan dat niet in overeenstemming brengen met mijn persoonlijke om- standigheden.

V.: Is de oprichting van deze partij op korte termijn te verwachten?

A.: Er zijn op het ogenblik vele besprekingen gaande over de mo- gelijkheden om tot een landelijke groepering te komen. Er zijn reeds mensen bij mij gekomen met een bijzonder goed programma. Concre- ter kan ik me op het ogenblik tot mijn spijt niet uitdrukken. Ik zou zeggen: Bel me over twee weken nog even op, dan weet ik meer.

V.: En nu over de kortst mogelijke termijn gesproken: Is er een lijst- Gruyters te verwachten voor de ge- meenteraadsverkiezingen?

A.: Nee. Het zou mij niet veel moei- te kosten om één of meer zetels in de Amsterdamse raad te winnen.

Dit zou ik alleen willen als zou vaststaan, dat er een landelijke par- tij zal komen, die volgend jaar aan de kamerverkiezingen gaat deelne- men. Ik wil onder geen beding de schijn wekken om door middel van één of andere zuiver plaatselijke lijst mijn positie in de Amsterdamse gemeentepolitiek te willen continu- eren. Deelname aan de raadsverkie- zingen zal alleen inleiding mogen zijn tot een campagne voor de ka- merverkiezingen.

V.: Over het staatkundig program- ma spraken wij reeds; zou de nieu- we partij ook op andere gebieden moeten verschillen van de VVD, met name op fanancieel en sociaal- economisch gebied?

A.: In het algemeen kan ik me met het VVD-standpunt over de door jullie genoemde onderwerpen wel verenigen. Het plan-Joekes is wel wat haastig in elkaar gezet, maar de grondgedachte was goed. Om de economische en financiële politiek zou ik nooit uit de VVD zijn ge- stapt. De politiek van Vondeling vind ik onverantwoordelijk; grotere uitgaven en het overnemen van de belastingverlaging van het vorige kabinet zijn onverenigbaar. Achter- stand in openbare voorzieningen is er wel, maar die is er ook in de particuliere sector. De vuistregel:

evenredige stijging van overheids- uitgaven en nationaal inkomen is inderdaad het beste ter bescher- ming van een maatschappijstruc- tuur met een niet te machtige over- heid.

DE FEITEN gadering van de VVD in de Am- sterdamse RAl op 11 maart vond partijvoorzitter Ir. Van der Pols, dat alles voltooid verleden tijd was geworden.

V.: Hoe sta je tegenover de onder- wijspolitiek van de VVD?

Drs. Hans Gruyters (35) begon op achttienjarige leeftijd zijn studie aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij achtereen- volgens zijn doctoraal-examen psychologie en het candidaat- examen politieke wetenschappen aflegde. Op het ogenblik legt hij de laatste hand aan een proef- schrift getiteld: "De wisselende kiezer, aantal en motieven". In 1951 werd hij lid van de VVD en in 1958 op aandringen van Arend de Goey ook van de JOVD, waarvan hij enige tijd de afdeling Amsterdam leidde en tot grote bloei bracht.

Sinds 1962 heeft hij zitting in de gemeenteraad van Amsterdam.

Voor de aanstaande gemeente- raadsverkiezingen was Hans Gruyters aangewezen als lijst- aanvoerder. Door vriend en (po- litieke) vijand was hij reeds als wethouder-met-zware-portefeuil- le gedoodverfd. Velen zagen voor hem in de toekomst een be- langrijke rol in de landspolitiek weggelegd.

En dan, op 21 maart 1966, kwam voor talloze liberalen het be- richt: Hans Gruyters bedankt als

lid van de VVD. Men zal het nog wel weten: Op 10 maart j.l. heeft Gruyters als enig lid van ZIJD

raadsfractie het burgerlijk hu- welijk van de kroonprinses niet bijgewoond. De uitnodiging voor de huwelijksplechtigheid was afkomstig van de burgemeester van Amsterdam, Mr. Van Hall.

Het dagelijks bestuur van de VVD, in deze geadviseerd door de fractieleiders Van Riel en Geertsema, reageerde hierop met een verklaring, waarin werd ge- steld dat vertegenwoordigers in openbare lichamen aan uitnodi- gingen van het vorstenhuis ge- volg dienen te geven, behoudens in geval van absolute verhinde- ring.

Dezelfde dag nog verscheen een tegenverklaring van het hoofd- bestuur van de JOVD. Ook an- dere liberalen protesteerden, on- der wie Mr. Elias ("Deze bur- ger''). In Vrijheid en Democratie van 4 maart deelde het DB van de VVD mede, dat men het ver- keerd had begrepen: de heer Gruyters was natuurlijk vrij om naar eigen inzicht te handelen.

En nog tijdens de algemene ver-

Door kwaadwillende figuren, die vaak niet w i I I e n en lieden van beiderlei kunnen die niet kimoen luisteren, werd de op- vatting van Gruyters, dat de burgemeester voor het beleid van de politie verantwoording dient af te leggen aan de raad (hij verklaarde dit op 16 maart voor de televisie) uitgelegd als:

Gruyters stelt zich achter de

"provo's".

Met name De Telegraaf blies een ferme solopartij in het nu los- barstende anti-Gruyters. koor.

Hoe het ook zij, het was daarna op vele verkiezingsbijeenkom- sten raak.

In het bijzonder Mr. E. H. Toxo- peus gaf steeds weer uiting aan zijn mening, dat Gruyters twij- fel had laten ontstaan inzake het VVD-standpunt met betrekking tot de constitutionele monarchie en het handhaven van openbare orde en veiligheid.

Een gesprek met Mr. Toxopeus had geen positief resultaat.

Maandag 21 maart bedankte Hans Gruyters voor het lid- maatschap van zijn partij.

A.: Indien je als liberaal stelt: Ge- lijke kansen voor iedereen, dan brengt dat natuurlijk zeer hoge in- vesteringen met zich mee. Maar aan de andere kant moet er dan ook veel efficienter gewerkt worden.

Hier in Amsterdam bijvoorbeeld is het een onvoorstelbare bende: In- stituutje hier, instituutje daar. Er is geen enkele vaste lijn in te ont- dekken. Het onderwijs wordt in ons land organisatorisch gezien als een soort 'derde kunst' bedreven.

V.: Wat zijn nu in concreto je be- zwaren tegen de VVD?

A.: De leiding en de sfeer in de par- tij zijn niet liberaal. Ik had natuur- lijk ook kunnen redeneren: "Ik zit in Amsterdam als een vorst. Ik was zonder enige moeite wethouder geworden. En: Ik heb met de lan- delijke VVD geen bliksem te ma- ken". Maar dat is natuurlijk klets- koek want je vaart tenslotte onder die landelijke vlag. En dan krijg je het geinsinueer, Gruyters blijft maar op die lijst zitten om wethou- der te worden. En ook: Ach Gruy- ters, jij zegt, dat je die partij wel liberaal wilt maken, maar wat doe je er dan eigenlijk aan. Nee, mij langer conformeren aan de partij- leiders was voor mij onmogelijk.

(vervolg op pag. 5)

Achtergronden en beginselen van

De oorlog in Vietnam

Afgezien van korte onderbrekingen woedt de strijd in dit deel van Zuid-Oost Azië nu vanaf 1940, toen de Japanners Frans Indo-China be- zetten. Dat wil dus zeggen: Gedu- rende zes-en-twintig jaar, voldoen- de rechtvaardiging voor een voort- gezette discussie - ook in de Drie- master - totdat een oplossing is bereikt. Diegenen die mij in de af- gelopen tijd hebben medegedeeld dat nu wel weer eens over een an- der onderwerp geschreven mag worden tonen mijns inziens een ern- stig gebrek aan begrip voor wat nu eigenlijk voor ontstellende toestan- den heersen aan de andere zijde van onze wereldbol. Wij plegen hier nu al meer dan 20 jaar na te zeuren over onze 5 jaar oorlog; wie er

"fout" zijn geweest, wie er al dan niet prins-gemaal mogen worden en meer van die onderwerpen die door de tijd steeds onbenulliger worden.

Al die tijd gaat elders in de wereld een strijd jaar in jaar uit door, zon- der dat dit hier aanleiding geeft tot veel meer dan enige gratuite op- merkingen in de trant van de con- statering van politici dat er gevoch- ten wordt voor "de vrijheid van het Vietnamese volk". Het zij mij vergund ditmaal opnieuw in de fei- ten en achtergronden te duiken - niet "ondanks" het feit, dat in Viet- nam Amerikaanse en niet Neder- landse militairen sneuvelen, maar omdat reeds lange tijd mensen vroegtijdig aan hun einde komen- naar ik mag aannemen tegen hun zin. Het argument van de Ameri- kaanse nationaliteit van de soldaten die sneuvelen als rechtvaardiging van een ongenuanceerd pro-Ameri- kaans standpunt zou trouwens pas werkelijk waardevol worden, wan- neer de politici die het gebruiken, tevens de politieke moed hebben om bij de regering aan te dringen op het zenden van Nederlandse dienstplichtingen naar Vietnam; dit soort consequente duidelijkheid mist de Nederlandse politiek maar al te zeer. Dit terzijde.

Dien Bien Phoe

Allereerst een chronologische over- zicht*) van de belangrijkste feiten:

Tijdens de Japanse bezetting voer- de het 'Verbond voor de onafhan- kelijkheid van Vietnam' (Vietminh) - waarin onder meer de commu- nisten georganiseerd waren m.b.v. de V.S. en Nationalistisch China een partisanenoorlog tegen Japanners en (Vichy-)Fransen. Se- cretaris van de Vietminh: Ho Tsji Minh, vanaf het begin één van de hoofdpersonen in het conflict en thans President van Noord-Viet- nam.

Na het einde van de Japanse bezet- ting kwam een tijd van afwisselend voorlopige overeenkomsten en weer oplaaiende strijd met de terugge- keerde Fransen. Deze tijd kreeg een dramatisch slot op 6 mei 1954 met de beruchte val van de Franse ves- ting Dien Bien Phoe.

*) Ontleend aan: Keesings Histo- risch Archief, 34ste jaargang no.

1787, blz. 689 e.v. (Uitgave Sy- stemen Keesing, Amsterdam- Antwerpen)

Enige maanden later werden de be- kende aceoorden van Genève geslo- ten, die weer een wapenstilstand voortbrachten. De overeenkomst voorzag in een tijdelijke verdeling van Vietnam in afwachting van vrije verkiezingen, die in juli 1956 gehouden moesten worden. De Amerikanen hadden echter andere plannen; de toenmalige regering van President Eisenhower en Mi- nister Dulles was vastbesloten om waar ook ter wereld geen duim- breed aan de communisten toe te geven. Dat was in de verhoudingen van de jaren vijftig niet geheel on- begrijpelijk. Minder te waarderen is echter de wijze waarop de V.S. aan hun politiek gestalte gaven. In vele landen in Azië en Zuid-Amerika werden hoogst twijfelachtige regi- mes ondersteund. Men denke slechts aan de in sommige opzich- ten misdadige dictaturen van Batis- ta (Cuba) en Trujillo (Dominicaan- se Republiek). Met beide landen zouden de Amerikanen nog veel te stellen krijgen en dat geldt ook voor Vietnam, waar onder Ameri- kaanse druk precies een maand voor de Geneefse overeenkomst Ngo Dinh Diem tot Premier werd benoemd. In diezelfde tijd kwam de Aziatische pendant van de NATO tot stand. De regering Diem kreeg van President Eisenhower per brief reeds 3 maanden na het sluiten van de wapenstilstand militaire steun toegezegd. De aceoorden van Ge- nève tenslotte werden zowel door de V.S. als door de regering Diem niet ondertekend om weinig door- zichtige redenen. In ieder geval ontwikkelde Diem in Zuid-Vietnam een autoritair familiebewind, dat negen jaar stand hield en vooral bekendheid kreeg toen Boeddhis- tische monniken zich bij wijze van protest in het openbaar levend ver- brandden. Er was opnieuw geen sprake van "vrijheid voor het Viet- namese volk", waarover sommige politici zo gaarne spreken.

De verdere ontwikkeling kan zeer kort worden weergegeven. Zoals viel te verwachten gingen de ver- kiezingen in 1956 niet door - naar Diem verklaarde wegens de onder- drukking die door de Vietminh werd uitgeoefend. In 1958 begon op- nieuw guerilla-activiteit in Zuid- Vietnam. De strijd duurt dus nog steeds voort.

Ingraven en afwachten

Wie nu deze historische ontwikke- ling overziet, moet weten dat het een onwaarheid is, dat het gaat om de vrijheid en de democratie in Vietnam; dat interesseert de Ame- rikanen net zo weinig als het feit dat er bijvoorbeeld in Spanje een dictatuur is. Vrijheid, democratie en dergelijke hebben de Vietnamezen nog nooit gekend, óók niet onder de door de Amerikanen tot stand gebrachte regering Diem. Waar het om gaat is dat de V.S. niet wensten dat de communisten ergens ter we- reld de mogelijkheid zouden hebben een succes te boeken. Dat was dus de leidraad van de Amerikaanse buitenlandse politiek in de vijftiger jaren, die in het nu besproken ge- val leidde tot een militair avontuur

dat niemand wenst maar dat toch voortduurt omdat het prestige van de Verenigde Staten ermee ge- moeid is - op zichzelf geen onbe- langrijk argument. De leidende mo- gendheid van de vrije wereld kan het zich nu eenmaal niet permite- ren een duidelijke nederlaag te lei- den.

Hoe denkt men over dat laatste as- pect in Amerika zelf? Het is in het bijzonder opvallend, dat daar in toenemende mate kritiek kan wor- den beluisterd tegen de regerings- politiek van steeds intensievere deelname aan de oorlog. Veel in- druk heeft er gemaakt het rapport van de Democratische senator Mansfield, waarin onder meer werd geconstateerd dat de uitbreiding van het Amerikaanse expeditieleger tot nu toe niet leidde tot een dui- delijker overwicht over de Vietcong;

ook de communistische troepen blij- ken steeds weer versterkingen te krijgen. Nu uitbreiding van de mili- taire operaties dus geen of weinig nuttig effect heeft komen er meer en meer voorstanders van een an- dersgerichte politiek. Gezaghebben- de autoriteiten op het terrein van de buitenlandse politiek als George Kennan en de senatoren Kennedy en Fulbright kunnen in dit verband genoemd worden.

George Kennan (voormalig ambas- sadeur in Moskou en Belgrado) pleitte in de senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen voor een zo snel mogelijk liquideren van de militaire aanwezigheid van de V.S.

in Vietnam. Dit zou moeten gebeu- ren "zonder abnormale schade voor

11···

lt•••NM ^éBlili

ons prestige of voor de stabiliteit in dat deel van de wereld". Een overhaaste of wanordelijke terug- trekking noemde hij dan ook een slechte dienst aan de vrede in de wereld. Op zichzelf zou een Zuid- Vietnam, beheerst door de Vietcong, geen gevaren opleveren die een mi- litair optreden rechtvaardigen. Be- perking van het conflict door het innemen van enige strategische po- sities en dan rustig wachten op een mogelijkheid tot oplossing zou vol- gens Kennan de meest juiste poli- tiek voor de V.S. zijn. Hij sprak in dit verband van "ingraven en af- wachten".

Ook de democratische senatoren Robert Kennedy en Fulbright uit- ten kritiek en drongen aan op een gematigder politiek van Amerika.

Met het bovenstaande is misschien voldoende duidelijk aangetoond dat het volstrekt geen zin heeft en zelfs onverantwoordelijk is zonder meer aan te dringen op een Amerikaans terugtrekken uit Vietnam. Gezocht dient te worden naar een aantrek- kelijke formule en in ieder geval dient vermeden de indruk, dat het gaat om een volledige capitulatie van de Vietcong. Want dan is voor- alsnog een oplossing ondenkbaar.

Er zijn eigenlijk wel belangrijker activiteiten voor Amerika en zijn bondgenoten denkbaar. Op langere termijn gezien zal een snelle so- ciaal-economische vooruitgang in de ontwikkelingslanden ons meer pro- fijt brengen dan de Vietnamese rimboeworsteling zonder uitzicht.

R. A. HEYTING

I I

I I

I I

I

I

onbezorgde vakantie. Onbezorgd, omdat zij bij onze Reisafdeling de benodigde reisde-

l

I

vallenverzekering sloten en voor het veilig opbergen van hun waardepapieren en kost-

I

I 1

L.:

AMSTERDAM - DEN HAAG - ROTTERDAM

---

OPENBARE OF

CHRISTELidKE TECHNIEK?

De minister van Binnenlandse Za- ken, J. Smallenbroek, heeft op een verkiezingsbijeenkomst in Assen op 17 maart zich uitgesproken voor de oprichting van een protestants- christelijke H.T.S. in het noorden van het land. Een voor ons veront- rustende ontwikkeling. Reeds sinds enige jaren tracht men van de zijde van de Maatschappij voor Nijver- heid en Handel in Zuidoost-Drenthe te komen tot de vestiging van een H.T.S. in Emmen.

Sinds enige tijd streeft men van ge- reformeerd-anti-revolutionaire zijde hetzelfde doel na; echter met dit verschil, dat het voor tot volwas- senheid groeiende jongens hoger technisch onderwijs zal moeten zijn op christelijke leest geschoeid.

Het gevaar bestaat echter nu, dat aan deze chr. H.T.S. tevens een chr. Zeevaartschool zal worden ver- bonden, zodat Groningen dan de aangewezen plaats zal zijn en de jongens in Drenthe zullen blijven aangewezen op Groningen of Zwol- le om een H.T.S.-opleiding te vol- gen. Twee nieuwe H.T.S.-en beho- ren n.l. tot de onmogelijkheid, van- wege een dan voor beide te laag leerlingentaL

Moge minister Smallenbroek en zijn anti-Revolutionaire broeders dit nog eens overdenken, alvorens nog eens over dit onderwerp te begin- nen.

J. HIDDING

(Vervolg t•an pag. 8)

V.: Wat vind je dan van die leiders?

A.: Ach ja, Toxopeus, Geertsema, Van Riel en zo: Het zijn wel goede bestuurders maar het zijn geen vólksvertegenwoordigers. Neem nou Toxopeus, het is een man met am- bities. Dar heb ik op zichzelf niets tegen. Hij wil weer graag minister worden - dat is best - maar niet als alles daarvoor opzij moet. Voor Toxopeus stond één ding vast: er mochten hoe dan ook niet te veel stemmen verloren worden. Vandaar zijn onverdraagzaamheid jegens mijn standpunt. Geertsema zal on- getwijfeld een goed burgemeester zijn en Van Riel zeker een uitste- kend minister van defensie. Maar nogmaals, het zijn geen voksverte- gen woordigers.

V.: Heb je van het Amsterdamse VVD-bestuur steun gehad tijdens het conflict?

A.: Nauwelijks; ik geloof, dat dit hoofdzakelijk te wijten is aan oner- varenheid en loyaliteit jegens de leiding. Ook Vonhoff is mij erg te- gengevallen. Ik krijg de indruk dat ook persoonlijke ambities bij hem een rol spelen.

V.: Wat zijn volgens jou de pers- pectieven voor de VVD?

A.: Daar heb ik weinig idee van.

Wèl voel ik, dat het nooit een echte grote partij zal worden.

R. A. HEYTING R. M. MARCUSE

voorbeeldje hiervan kan dit wel- licht verduidelijken:

OP WEG NAAR

Men is nu in de steriele fase van de "opvattingen" en de "principes"

gekomen. Steriel, omdat opvattin- gen geheel vrijblijvend zijn. Begrij- pelijk is daarom, dat de bijbel steeds meer een gesloten boek wordt; in het politieke leven zal een zelfde verschijnsel waarneem- baar worden!

HET EINDE? (I)

Mag deze titel U voorshands nog duister lijken, ik hoop dat het na- volgende U een licht zal doen op- gaan. De onlangs gehouden verkie- zing voor de leden van de Provin- ciale Staten en de artikelen in de Driemaster over de partijvorming in de toekomst waren voor mij een aanleiding om onderstaand artikel te schrijven. Ik hoop dat het een bijdrage is in discussie over de par- tijformatie van overmorgen. Het artikel stelt een probleem; het ant- woord moet ik schuldig blijven. Het probleem stellen was al moeilijk ge- noeg.

De recente overwinning van de Boerenpartij heeft veel stof doen opwaaien. Algemeen wijt men het groeiend nihilisme aan een falen der constructief democratische par- tijen. Een gezond politiek leven meent men terug te kunnen krij- gen, door betere voorlichting op de scholen, en aan de burger, of, zoals mevrouw Fortanier-de Wit, door de politieke problematiek in eenvou- diger taal aan het volk voor te leg- gen.

Het spijt mij voor mevr. Fortanier, maar zij slaat de plank finaal mis.

Nog meer voorlichting zal ijdele hoop blijken. Mr. G. B. J. Hilter- mann stelde in een tv-uitzending heel terecht, dat als de voorlichting nu nog niet genoeg was, het nooit meer genoeg zou zijn. De oorzaken van de politieke verschuiving lig- gen veel dieper.

De "ontevredenheid" manifesteert zich niet alleen in het "Koekoek- verschijnsel". De stemmachineperi- kelen buiten beschouwing gelaten, blijken vele staatsburgers blanco te stemmen. Ziet men voorts nog dat een niet exact te bepalen, maar on- getwijfeld groot aantal "gewoonte- stemmers" de huidige partijen steu- nen, dan blijkt dat de onvree veel groter is dan men denkt, en al forse afmetingen gaat aannemen. Dr. de Galan van de Wiardie Beekman Stichting kwam heel dicht bij de waarheid toen hij in een interview verklaarde, dat uit de uitslag "een lak hebben aan elk beleid, een lak hebben aan de gevestigde belangen en partijen, een lak hebben aan de politiek en de politici", bleek. Mi- nister Bot zag de oorzaak van de successen van extreem links en rechts in de "onwetendheid" van de kiezer. Zonder dat hij het wist, schoot hij met dit woord precies in de roos. Het is echter niet onwe- tendheid in de zin van onmondig- heid. Wat het wel is, mag aanstonds blijken.

Wla.arom zal betere en meer voor- lichting niet baten? Het belang- rijkste om dit te doorgronden is, dat men zich duidelijk realiseert, dat het bijbrengen van materiële ken- nis altijd een "achter-doen" is. Om duidelijk te maken wat hiermee be- doeld wordt, moet het volgende onder Uw aandacht worden ge- bracht.

In een cultuur is steeds, als gevolg van een concreet aanwijsbare nood- zaak een nieuwe leefwijze ingezet.

Voor die nieuwe leefwijze gemeen- goed is geworden, is er veel strijd en tijd nodig. Strijd wil zeggen, dat er offers gebracht moeten worden;

zelfs kan het offer van het leven geëist worden. Die concrete nood- zaak is er, als een samenleving op een zeker ogenblik vast loopt, niet verder meer kán leven. Op dat spe- cifieke moment zal er een uitred- ding moeten geschieden. Wie goed zijn bijbel kan lezen, weet dat Christus is opgestaan in de "vol- heid der tijden". Zo zal het duide- lijk zijn, dat Buddha op zeker ogen- blik uit het kastensysteem moèst breken, dat Confucius toen de tijd daar rijp voor was, iets nieuws moèst inzetten, dat er een Refor- matie moèst plaatsvinden, dat de Franse Revolutie moèst afrekenen met de onvrijheid en de ongelijk- heid, en dat, last but not least, Kar!

Marx moèst spreken toen er een sociale kwestie ontstond. Laten we eens ophouden met over de geschie- denis te praten als over "interessan- te leuke dingen die vroeger gebeurd zijn". We moeten gaan beseffen dat de geschiedenis ons eigen verleden, onze eigen jeugd is!

Als er iets nieuws moet worden in- gezet, wat nog nooit eerder geleefd is, kan men zich uiteraard niet spie- gelen aan het voorbeeld van ande- ren. Toch moet men kennis hebben van de toekomst om verder te kun- nen leven. Die, niet verstandelijke, kennis van de volgende dag noemt men ... geloof. Is het nieuwe ech- ter eenmaal geleefd, en blijkt de praktische noodzaak, die er de oor- zaak van was dat het nieuwe moest worden ingezet, verdwenen, dan zullen de "gelovigen" datgene wat zij als waardevol hebben beleefd (in de meest letterlijke zin!), waar- voor zij geofferd hebben, vastleg- gen, formuleren, om het voor hun nageslacht niet verloren te laten gaan. Dat nageslacht zal de nieuwe leefwijze niet meer be-leven, maar die moeten aanleren. Het volgende

De verworvenheden van vroeger moeten wel een deel van onze gees- telijke bagage uitmaken! Dat is de erfenis van het Jodendom: het le- ven "uit de geschiedenis". Opvattin- gen ontstaan dus, als het geloof niet meer leeft, als de instantie die door het levende geloof is ontstaan zich- zelf heeft overleefd.

Als men in dit licht de huidige po- litieke partijen beziet, dan moet het duidelijk zijn, dat de meeste zich- zelf hebben overleefd. Wij leven niet meer in de 19e eeuw. Wij leven in een tijdsgewricht dat twee we- reldoorlog heeft voortgebracht! De tegenstellingen confessioneel/ a -con- fessioneel, kapitaal/arbeid, vrij- heid/onvrijheid zijn niet actueel meer. De tegenwoordige partijen zijn gedoemd te sterven. Men mag niet blind zijn voor de oorlogen en revoluties (de tijden waarin men offers bracht), die volta's in de ge- schiedenis waren. Tracht men na zo'n volta de oude vormen nieuw leven in te blazen: het zal een ver- geefse poging zijn, zelfs als men de fouten van vroeger nu wil vermij- den. Men bedenke goed, als een tijdperk voorbij is, dan is het ook definitief voorbij, daar helpt geen lieve moedertje aan! Ik hoef slechts op de vele mislukte "restauraties"

in het verleden te wijzen.

De na de Tweede Wereldoorlog heropgerichte partijen zal geen lang leven beschoren blijken. Gijs- hert Karel van Hoogendorp's woor- den "de oude tijden keren weer"

zijn een illusie!

(slot volgt)

A. PH. PAUL VAN HAEFTEN

ONDERWIJSDAG

Het Hoofdbestuur organiseert op zaterdag 7 mei a.s. in samenwerking met de L.S.V.N. een onderwijsdag.

De bijeenkomst, welke om 10.30 u. zal aanvangen en om ongeveer 17.30 u.

zal eindigen, vindt plaats in hotel Pays-Ba.s te Utrecht.

HET PROGRAMMA LUIDT ALS VOLGT:

10.30-11.00 u.: Aankomst der deelnemers.

11.00-11.05 u.: Opening door de landelijk voorzitter.

11.05-13.00 u.: Inleiding door Dr. P. G. v. d. Vliet, lid van de Eerste Kamer, over het onderwerp: "De mammoetwet".

Na afloop discussie.

13.00-14.00 u.: Gelegenheid voor het gebruiken van een lunch.

14.00-15.30 u.: Inleiding door Dr. K. van Dijk, lid van de Tweede Kamer, over het onderwerp: "Hoger Onderwijs".

Na afloop discussie.

15.30-16.00 u.: Pauze.

16.00-17.30 u.: Inleiding door Mr. H. van Riet, lid van de Eerste Kamer, over het onderwerp: "Het onderwijs als maatschappelijk breekijzer".

± 17.30 u.:

Na afloop discussie.

Sluiting.

Opgave voor deelname is tot 1 mei mogelijk bij het algemeen secretariaat.