WETENSCHAP ALS BOUWSTEEN VOOR DE TOEKOMST VAN GOED DOEN

VU ACADEMY OF SOCIAL

SCIENCES FILANTROPIE

WETENSCHAP ALS BOUWSTEEN VOOR DE TOEKOMST VAN GOED DOEN

OPLEIDINGEN VOOR PROFESSIONALS

Centrum voor Filantropische

Voorwoord

Filantropie staat voor particuliere bijdragen aan maatschappelijke doelen. Individuen, bedrijven en fondsen geven tijd, geld en expertise aan maatschappelijke organisaties. Filantropie staat steeds meer in de belangstelling. Enerzijds omdat de overheid niet langer vanzelfsprekend maatschappelijke doelen steunt, anderzijds omdat steeds meer organisaties en particulieren zich bezig houden met het onderwerp.

De PAo Filantropie is gericht op professio­

nals binnen of gerelateerd aan de filantropi­

sche sector en is de opleiding voor iedereen die interesse heeft in een verdieping en ver­

breding van zijn of haar filantropische werk­

veld. Van fondsenwerver of fonds beheerder, tot beleidsmedewerker in de publieke sector en van instituten en charitas bankier tot directeur van een vermogensfonds; allen profiteren van meer kennis over de filan­

tropische sector.

De leergang is academisch van karakter en heeft aandacht voor de toepassing in de praktijk. Wetenschap stelt u in staat uw kennis ten aanzien van filantropie te verdie­

pen en te verbreden, zodat u in staat bent kritisch te reflecteren op het handelen binnen uw eigen werkterrein. De leergang richt zich daarnaast op het toepassen van wetenschappelijke kennis in voor uw werk­

praktijk.

Door de interactieve en kleinschalige opzet zorgt de interactie met uw gemotiveerde medecursisten voor een geïnteresseerd klankbord voor uw vraagstukken. Het alum­

ninetwerk (CIRCLE) geeft u toegang tot uit­

gebreid netwerk van andere professionals die werkzaam zijn in de filantropische sector.

Deelnemers aan de eerdere jaargangen van de PAO Filantropie zijn professionals uit fondsenwervende en dienstverlenende instellingen en bedrijven in Nederland.

Ook non­profitorganisaties als onderwijs­

en zorginstellingen (her)ontdekken het belang van filantropie en beleidsmakers zoeken naar verbindingen tussen en met particuliere organisaties. Professionals uit de non­profit en publieke sector nemen daarom steeds vaker deel.

Meer dan 400 cursisten volgden één of meerdere modules in deze postacademische opleiding. De opleiding is dan ook de langst

lopende opleiding op het gebied van filan­

tropie in Nederland en de enige opleiding in Europa op het terrein van de filantropie­

wetenschap die een programma biedt waarin diverse aspecten van de filantropie­

wetenschap worden behandeld.

Graag nodig ik u uit te ontdekken wat de PAO Filantropie u te bieden heeft! Wij hopen van harte u in de nabije toekomst te mogen verwelkomen!

Barry Hoolwerf MSc Programmamanager

oPbouw ProgrAmmA FilAntroPie

De verschillende modules worden het gehele jaar door gegeven en vormen een coherent programma. Voor het verkrijgen van het certificaat ‘Filantropie’ volgt u alle modules, maar u bent niet verplicht om deze achtereenvolgens te doen. U kunt de leergang naar uw eigen behoefte inrichten en instromen bij een module naar keuze. Ook kunt u kiezen om de modules over meerdere jaren te spreiden. Op deze manier bent u flexibel in het kiezen wanneer u de modules wilt volgen!

Elke module wordt gedurende de betreffende periode in de regel in acht opeenvolgende weken op dinsdagavond gegeven aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

oVerzicht

Module: Periode:

Introductie in de filantropiewetenschap Januari/februari

Management en marketing van

maatschappelijke organisaties Maart/april

Filantropie en recht Mei/juni

Financieel management bij

filantropische organisaties September/oktober Evalueren en impact in de

filantropische sector November/december

introductie in de

FilAntroPiewetenschAP

Periode en tijdstiP

Januari en februari

8 avondcolleges (dinsdag) van 19.00-21.00 uur

resultAten

Na het succesvol afronden van deze module kunt u:

• uitleggen wat de relevantie is van filantropie en de filantropische sector;

• filantropie plaatsen in de huidige en historische politieke en economische ontwikkelingen;

• wetenschappelijke verklaringen geven voor filantropie als verschijnsel in de samenleving.

inhoud

Deze module biedt u een inleiding in de wetenschappelijke wereld van de filantropie en vormt de basis voor de verdere modules in de postacademische opleiding Filantropie. Onderwerpen, begrippen en theorieën uit deze module komen van pas in de andere modules.

De module begint met een introductie van het domein van de filantropie. Wat is filantropie?

Waarom geven mensen? Hoe past filantropie in de welvaartsstaat of participatiesamenleving?

Welke oorsprong kent filantropie in onze samenleving? Diverse theorieën geven verschillende verklaringen voor het ontstaan van filantropie. Er is aandacht voor onderzoek en theorievor­

ming over de inzet van burgers, non­profit organisaties en het bedrijfsleven in het tot stand brengen van collectieve doelen. Tijdens interactieve colleges worden deze met u besproken.

Ook gaan we in op actuele en toekomstige ontwikkelingen in de filantropische sector en de specifieke eigenschappen van particulier initiatief. Aan de orde komt ook het verband tussen filantropie en de ontwikkeling van de verzorgingsstaat richting een ‘civil society’ of ‘participa­

tiesamenleving’. Welke rol past filantropie in het speelveld van markt, overheid en maat­

schappij? U sluit de module af met een schriftelijk tentamen.

literAtuur

• Th. N. M. Schuyt (2012). Inleiding in filantropie en filantropiewetenschap. De Graaff.

Utrecht.

• Bekkers, R.H.F.P., Gouwenberg, B.M. en Schuyt, Th. N.M. (red.) (2017). Geven in Nederland 2017. Lenthe. Amsterdam.

mAnAgement en mArketing VAn mAAtschAPPelijke orgAnisAties

Periode en tijdstiP

Maart en april

8 avondcolleges (dinsdag) van 19.00-21.00 uur

resultAten

Na succesvol afronden van deze module kunt u:

• specifieke management­ en marketinguitdagingen voor goede doelen, fondsen, non­

profit­ en andere maatschappelijke organisaties herkennen en benoemen;

• effectievere management­ en marketingstrategieën voor goede doelen, fondsen, non­

profit­ en andere maatschappelijke organisaties toepassen binnen uw eigen organisatie;

• stakeholders van maatschappelijke organisaties benoemen, hun verschillen ten opzichte van commerciële bedrijven duiden en dit vertalen naar passend beleid.

inhoud

De module Management en marketing van maatschappelijke organisaties richt zich op het bestuur en management van organisaties in de filantropische sector. Actuele inzichten uit de algemene managementtheorie worden daarbij gecombineerd met ideeën uit de groeiende literatuur over de filantropisch en non­profitsector en toegepast in de filantropische praktijk.

Punten van aandacht zijn onder meer: succesfactoren en strategieën voor goede doelen en maatschappelijke organisaties, stakeholder­management en nieuwe organisatievormen.

Een ander belangrijk thema is marketing van het goede doel. Non­profit­marketing kent ver­

schillen ten opzicht van marketing bij commerciële bedrijven. Zo speelt de identiteit van de organisatie een belangrijke rol en kent een goed doel een grotere diversiteit aan doelgroepen.

Ook het gebruik van sociale media wordt steeds belangrijker. Er zal specifiek worden inge­

gaan op de uitdagingen als het gaat om marketing voor non­profits, goede doelen en andere maatschappelijke organisaties.

In de module is veel ruimte voor uitwisseling van uw eigen management­ en marketinguitda­

gingen. U sluit de module af met een schriftelijke eindopdracht waarin de behandelde stof terugkomt. U maakt hiervoor onder andere een analyse van uw stakeholders en het daarbij toegepaste en passende management en marketingbeleid.

literAtuur

We maken gebruik van een reader, bestaande uit diverse artikelen.

FilAntroPie en recht

Periode en tijdstiP

Mei en juni

8 avondcolleges (dinsdag) van 19.00-21.00 uur

resultAten

Na succesvol afronden van deze module kunt u:

• de relevantie van de Geefwet, ANBI­status en andere wetgeving rondom goede doelen en maatschappelijke organisaties en het geven aan goede doelen benoemen, inter­

preteren en toepassen;

• begrijpen welke belastingwetgeving van toepassing is op goede doelen.

inhoud

Bestuurdersaansprakelijkheid, Geefwet en de gevolgen van de ANBI­status. Tijdens de module Filantropie en recht komt u in aanraking met uiteenlopende juridische deskundigen op deze terreinen. De docenten brengen u tijdens hoorcolleges juridische vakkennis bij, spe­

ciaal gericht op goede doelen, en stichtingen en verenigingen met een maatschappelijk doel.

Aan de orde komen onder meer: stichtingen­ en verenigingenrecht, belastingrecht voor goede doelen, de ANBI­status, recht rondom subsidies, bestuursmodellen voor filantropische organisaties, recht rondom nalatenschappen en geven aan goede doelen. Daarnaast komen actuele fiscale aspecten van de filantropie aan bod. Wanneer mag je als goed doel een erfenis volledig houden? Hoe zit het met de belastingaangifte bij een nalatenschap als ANBI? Ook komt de Geefwet aan bod. De module is interactief en er is ruim gelegenheid voor vragen vanuit de deelnemers. U sluit de module af met een openboektentamen.

literAtuur

In de module Filantropie en recht wordt gebruik gemaakt van de actuele wetteksten op dit terrein, aangevuld met relevante artikelen.

FinAncieel mAnAgement bij FilAntroPische orgAnisAties

Periode en tijdstiP

September en oktober

8 avondcolleges (dinsdag) van 19.00-21.00 uur

resultAten

Na het succesvol afronden van deze module kunt u:

• een inschatting maken van de kansen en risico’s met betrekking tot het werven, beheren en besteden van financiële middelen bij filantropische organisaties;

• uitleggen hoe de financiële middelenstromen binnen filantropische organisaties op een transparante wijze kunnen worden vastgelegd;

• een overwogen advies geven aan filantropische organisaties met betrekking tot hun vermogensbeheer en als aanspreekpunt fungeren in een overleg met uw vermogens­

beheerder.

inhoud

Elke maatschappelijke organisatie is afhankelijk van inkomsten. Deze inkomsten kunnen worden verkregen door middel van fondsenwerving, of het werven van subsidies bij vermo­

gensfondsen of overheden. Ook houden steeds meer organisaties zich bezig met investerin­

gen met een maatschappelijk rendement. Welke kansen en risico’s liggen er bij de diverse inkomstenbronnen? Vervolgens moeten deze inkomsten op een nette manier worden beheerd en besteed. Dit alles moet op een overzichtelijke en goede manier worden vastgelegd. Gover­

nance is hierbij een sleutelbegrip. In deze module wordt er gekeken naar de inkomsten van maatschappelijke organisaties, het beheer van de financiën en de besteding van de middelen.

Waar komt het geld vandaan, wat doet het geld binnen de organisatie en hoe verlaat het de organisatie? Welke kansen liggen er in sociaal ondernemerschap, venture philanthropy en missie gerelateerd investeren?

Daarnaast is er aandacht voor risicobeheer: welke interne en externe risico’s brengen verschil­

lende inkomstenbronnen voor goede doelen en andere filantropische organisaties met zich mee? Hoe kan, met nadruk op de doelstelling van de organisatie, vorm worden gegeven aan het vermogen van de organisatie? Tijdens de module proberen we antwoord te geven op deze en uw eigen vragen rondom het financieel management bij een filantropische organisatie.

literAtuur

In deze module wordt gebruik gemaakt van een reader, bestaande uit diverse publicaties.

eVAlueren en imPAct

in de FilAntroPische sector

Periode en tijdstiP

November en december

8 avondcolleges (dinsdag) van 19.00-21.00 uur

resultAten

Na succesvol afronden van deze module kunt u:

• adviseren over de evaluatie van projecten binnen filantropische organisaties;

• op basis van een theory of change bepalen hoe uw organisatie werkt aan het realiseren van de missie van uw organisatie;

• een inschatting maken in hoeverre het meten van de impact van uw organisatie te bepalen is.

inhoud

Monitoring, programma­ en projectevaluatie, impactmeting.

Steeds meer filantropische organisaties worden geconfronteerd met geldschieters die inzicht eisen in de door hun gefinancierde projecten. Daarnaast wilt u zelf ook weten wat het resul­

taat is van uw inspanningen, zodat u het een volgende keer effectiever en efficiënter kunt doen. In deze module bespreken op een systematische manier de aannames die voorafgaan aan interventies en projecten. Door deze aannames te formaliseren bepaalt u of en hoe inter­

venties bijdragen aan het bereiken van doelen. Dit doen we op basis van de theory of change.

Ook wordt in deze module aandacht besteedt aan de inrichting van het evaluatieproces. Hoe kunt u de maatschappelijke impact van projecten evalueren en aantoonbaar maken, zodat deze kunnen worden teruggekoppeld naar de donateur of geldschieter? Welke manieren zijn er voor het opzetten van een evaluatie en welke manier is het meest geschikt? En welke problemen kunt u verwachten bij het uitvoeren van een evaluatie? In de module geven we antwoord op deze vragen.

Daarnaast staan we stil bij de mogelijkheden en onmogelijkheden bij het meten van impact.

Wat is de bijdrage van een interventie aan een resultaat? Had dit niet plaatsgevonden als de interventie geen doorgang had gevonden? En wat voor gevolgen heeft een interventie op de lange(re) termijn? U sluit de module af met het schrijven van een paper over de evaluatie van een filantropisch project.

literAtuur

Voor de module Evalueren wordt gebruik gemaakt van een reader.

PrAktische inFormAtie

inFormAtie

Voor verdere informatie kunt u terecht op www.fsw.vu.nl/paofilantropie.

U kunt ook altijd contact opnemen met de VU Academie voor Sociale Wetenschappen op 020 598 7497 / vass.fsw@vu.nl.

AAnmelden

U vindt het inschrijfformulier voor deze opleiding op www.fsw.vu.nl/vass en www.geveninnederland.nl (Onderwijs).

AlumniVereniging

Het diploma ‘Filantropie’ geeft toegang tot het lidmaatschap van alumnivereniging CIRCLE.

getuigschriFt

Per afgeronde module ontvangt elke deelnemer een deel­certificaat. Na succesvol voltooien van alle modules ontvangt de deelnemer het diploma ‘Filantropie’.

kosten en kortingen

U betaalt per module. De actuele tarieven zijn te vinden op www.fsw.vu.nl/vass.

Deelnemers aan de hele leergang Filantropie ontvangen 5% korting.

Organisaties die minimaal vijf medewerkers inschrijven voor een module of leergang ontvangen 20% korting. ANBI-medewerkers 10% korting per module en 15% op de totale leergangkosten bij inschrijving voor de hele leergang.

Raadpleeg de website voor de actuele prijzen.

tijdsbelAsting

Van de deelnemers wordt een inspanning van 10 uur per week verwacht, inclusief voor­

bereiden en bestuderen van de literatuur, het volgen van het college en het schrijven van opdrachten.

studieFonds

Voor getalenteerde deelnemers voor wie de kosten van de PAO te hoog zijn, bestaat een studiefonds. Dit studiefonds biedt de mogelijkheid de PAO Filantropie tegen gereduceerd tarief (max. 50%) te volgen.

Geïnteresseerden kunnen voor aanvraag van deze beurs contact opnemen met het secretariaat van het de VU Academie voor Sociale Wetenschappen, vass.fsw@vu.nl.

deelnemers

eerdere deelnemers werkten onder meer bij:

• Nederlandse Hartstichting

• Jantje Beton

• Mees Pierson

• Plan Nederland

• Van Lanschot Bankiers

• Fonds 1818

• Kerk in Actie

• ING

• Lenthe Publishers

• Nierstichting

• Schretlen & Co

• TU Delft

• ABNAMRO

• Fonds Psychische Gezondheid

• Aids Fonds

• Dierenbescherming

• Zonnehuizen

• Alzheimer Nederland

• Oyens & Van Eeghen

• Prins Bernhard Cultuurfonds

• Diabetes Fonds

• Gevangenenzorg Nederland

• Teylers Museum

• Staalbankiers

• Humanitas

• Orange Babies

• Landschapsbeheer Drenthe

Teetse Holtrop, Oyens en Van Eeghen:

“Het is een afwisselend programma dat een breed scala aan relevante invalshoeken behandelt. In mijn dagelijkse werk kan ik de opgedane kennis goed toepassen.”

Koeno Sluyterman van Loo, de Stichting Sluyterman van Loo:

“Een zeer waardevolle opleiding, die iedereen die een zekere verantwoordelijkheid heeft in de filantropische sector zou moeten volgen. Inspirerende, hooggekwalificeerde docenten en leerstof, die direct in de praktijk toepasbaar is. Het contact met de mededeelnemers vormt een niet te onderschatten meerwaarde.”

Contact en informatie:

Vrije Universiteit Amsterdam

VU Academie voor Sociale Wetenschappen/VASS De Boelelaan 1081

1081 HV Amsterdam

t 020 598 2738 | 020 598 7497 e cfs@vu.nl | vass.fsw@vu.nl

i www.geveninnederland.nl | www.fsw.vu.nl/paofilantropie

VU ACADEMY OF SOCIAL

SCIENCES FILANTROPIE

WETENSCHAP ALS BOUWSTEEN VOOR DE TOEKOMST VAN GOED DOEN

OPLEIDING

Centrum voor