NATUUR ASTEN
Reconstructiedoelen
Het thema natuur heeft betrekking op realisatie van de ecologische hoofdstructuur (EHS) en de ecologische verbindingszones (EVZ’s) tussen de natuurgebieden, het opheffen van versnippering van natuurgebieden, soortenbescherming en natuur- en landschapsontwikkeling buiten de EHS.
EHS
De EHS is een netwerk van grote en kleine natuurgebieden waarin de natuur (plant en dier) voorrang heeft en bescherming geniet. Natuurgebieden behouden zo hun kwaliteit en voorkomen wordt dat dieren en planten uitsterven. De EHS is de ruggengraat van de Nederlandse natuur.
De EHS is door de provincie op perceelsniveau begrensd, waarbij de begrenzing periodiek wordt aangepast. In dit uitvoeringsprogramma is uitgegaan van de vigerende EHS-begrenzing van 2010, die iets kan afwijken van de EHS-begrenzing uit het Reconstructieplan.
Ten behoeve van de inrichting van de EHS worden gronden verworven door DLG en overgedragen aan natuurorganisaties. Agrariërs en particulieren worden gestimuleerd om via het subsidiestelsel voor natuur- en landschapsbeheer (SNL) EHS te realiseren. De gemeente kan haar eigen EHS- gronden inrichten of overdragen aan natuurorganisaties.
Het inrichten van de EHS betekent het treffen van maatregelen opdat de door de provincie op de ambitiekaart vastgelegde natuurdoeltypen daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Landelijk is afgesproken dat de EHS in 2018 gerealiseerd dient te zijn. In het Reconstructieplan wordt gestreefd naar een versnelde realisatie in 2011. Gezien het tempo van realisatie tot nu toe is deze doelstelling niet reëel gebleken.
Er is in de gemeente Asten in totaal 1804 ha EHS gelegen. De belangrijkste EHS-gebieden zijn de Groote Peel, de Berken, Oostappense Heide, Dennendijkse bossen en Witte bergen.
Er is binnen De Peel geen compleet zicht op de realisatie van de EHS. Dit betreft zowel de mate waarin de EHS al gerealiseerd is als de periode waarin dit heeft plaatsgevonden dan wel zal gaan plaatsvinden. In de bijlage is een overzicht van DLG opgenomen met daarin voor de gehele EHS een overzicht van de grondeigenaren van zowel de bestaande als de nieuwe natuur.
Wat betreft de bestaande natuur (1643 ha) is niet in beeld in hoeverre deze voldoet aan de vereiste natuurdoeltypen. Een tijdbeeld wat betreft EHS-realisatie kan dan ook niet gegeven worden.
Wat betreft de nieuwe natuur (161 ha) mag aangenomen worden dat de gronden in bezit van BBL, terreinbeheerders, en eigenaren met een San of SN-contract (tegenwoordig SNL) ingericht gaan worden als EHS. De planning hiervan is echter niet bekend. De gronden in bezit van particulieren en bedrijven zullen veelal nog niet in beeld zijn om als EHS ingericht te gaan worden. Voor de overige grondeigenaren kan het beeld wisselend zijn.
Ruim 400 ha EHS is in bezit van de gemeente Asten. Een groot gedeelte hiervan is in de jaren vijftig voor 50 jaar in erfpacht uitgegeven. Deze gronden zijn nu in agrarisch gebruik. Begin van deze eeuw kon dit erfpachtcontract met 25 jaar worden verlengd. Het merendeel van de pachters heeft hiervan gebruik gemaakt. Dit betekent dat deze contracten pas over 15 jaar aflopen en dat deze gronden vooralsnog niet als EHS ingericht kunnen worden.
EVZ’s
Een ecologische verbindingszone is een verbinding tussen natuurgebieden die migratie van dieren en planten mogelijk maakt. Op deze wijze wordt voorkomen dat natuurgebieden en leefgemeen-
schappen geïsoleerd raken en in kwaliteit achteruit gaan. De EHS kan alleen als netwerk functioneren als de EVZ’s gerealiseerd zijn. Een EVZ is minimaal 25 meter breed en kan ingevuld worden met zogenaamde stapstenen, bestaande uit poeltjes, bosschages en dergelijke. Elke te migreren soort heeft zijn eigen invulling nodig.
Indien een EVZ gelegen is naast een waterloop spreken we van een natte EVZ; de overige EVZ’s zijn droge EVZ’s. De meeste EVZ’s in de Peel zijn van de natte soort.
Afgesproken is dat het waterschap trekker is van de natte EVZ’s (behalve langs de kanalen) en verantwoordelijk is voor de financiering van de eerste 10 meter, gerekend vanaf de waterloop. De gemeente is verantwoordelijk voor de financiering van de laatste 15 meter. Daarnaast is de gemeente trekker van en verantwoordelijk voor de financiering van de droge EVZ’s.
Realisatie van EVZ’s is altijd afhankelijk van de mogelijkheden van grondverwerving; dit maakt elke planning indicatief.
Natte EVZ’s
De natte EVZ’s in Asten zijn te vinden langs delen van de Astense Aa, de Aa en de Eeuwelse Loop.
Ook langs de Zuid-Willemsvaart, op de grens met de gemeente Someren, loopt een natte EVZ.
Realisatie van de natte EVZ Astense Aa maakt deel uit van het integrale gebiedsprogramma Astense Aa. Dit project loopt al jaren en heeft te kampen met problemen rondom grondverwerving. In de eerste planperiode is een aantal heel kleine stukjes van de beek als EVZ ingericht. De verwachting is dat 1,5 km in de huidige planperiode gerealiseerd kan worden en het overige deel in de laatste planperiode.
Langs de Aa is een klein stukje natte EVZ op Astens grondgebied. Het waterschap heeft kleine stukjes EVZ weten te verwerven; de aankoop verloopt moeizaam. De gemeente ziet mogelijkheden om de aanleg van dit stukje EVZ te koppelen aan uitbreiding van twee in de nabijheid van deze EVZ gelegen niet agrarische bedrijven.
Het initiatief voor de EVZ Eeuwelse Loop ligt bij de gemeente en wordt op dit moment aangelegd in combinatie met de golfbaan aan de Gezandebaan. De ondernemer realiseert het gedeelte binnen het golfterrein en de gemeente het overige deel. De aanleg loopt door tot 2011. Er moeten nog enkele kleine stukjes worden aangekocht.
De Zuid-Willemsvaart is ook een natte EVZ en valt onder verantwoordelijkheid van het rijk. De planning is niet bekend.
Droge EVZ’s
In het zuiden van de gemeente ligt een droge EVZ die Witte Bergen verbindt met de Groote Peel.
Verder loopt er een droge EVZ van de Dennendijkse bossen naar de kern Asten. Deze trajecten zullen mogelijk in de huidige planperiode als onderdeel van het integrale gebiedsprogramma de Groote Peel worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Uitvoeringscommissie Groote Peel. Een optie is tevens de EVZ’s te realiseren in combinatie met de aanleg van recreatieve fietsroutes in en rondom de Groote Peel.
Ontsnippering
De EVZ’s leggen de noodzakelijke verbindingen tussen de niet aaneengesloten natuurgebieden.
Maar ook binnen aaneengesloten natuurgebieden kan sprake zijn van niet met elkaar verbonden delen (versnippering), doordat bijvoorbeeld wegen een barrière vormen voor planten en dieren om te migreren. Het opheffen van deze knelpunten door het treffen van specifieke maatregelen wordt
ontsnippering genoemd. In het Reconstructieplan zijn de ontsnipperingspunten op kaart gezet. De wegbeheerder (gemeente, provincie of rijk) is verantwoordelijk voor het opheffen van de knelpunten.
Op de reconstructiekaart staan negen ontsnipperingspunten in de gemeente Asten opgenomen, waarvan drie op gemeentelijke wegen, vijf op provinciale wegen en één op een rijksweg (of 6 provinciale?).
De ontsnipperingspunten in de omgeving van de Groote Peel worden meegenomen als onderdeel van het integrale gebiedsprogramma de Groote Peel. Het betreft één gemeentelijke (zie ik niet op kaart) en twee provinciale. De overige worden in de laatste planperiode aangepakt.
Soortenbescherming
Realisatie en instandhouding van EHS en EVZ’s, ontsnippering en planologische bescherming van leefgebieden dragen alle bij aan de instandhouding van soorten. Aanvullend is in het
Reconstructieplan een kansenkaart opgenomen van de aanwezige kwetsbare soorten en hun potentieel leefgebied, inclusief een inventarisatie van mogelijk te treffen maatregelen die bijdragen aan de bescherming van deze soorten. De kaart geeft aan waar kansen liggen om middels projecten het leefgebied van de aangeduide soort te versterken. Om daadwerkelijk maatregelen te treffen is de vrijwillige medewerking van de grondeigenaren nodig. De leefgebieden zijn gelegen zowel binnen als buiten de EHS.
Op het grondgebied van de gemeente Asten zijn de volgende op de kansenkaart aangegeven soorten aangetroffen: amfibieën/reptielen, struweelvogels, weidevogels, planten en dagvlinders.
De bescherming van deze soorten is vastgelegd in het bestemmingsplan Buitengebied.
Soortenbescherming levert een bijdrage aan de instandhouding van de biodiversiteit. Biodiversiteit is de verzamelnaam voor de grote verscheidenheid aan micro-organismen, dieren- en plantensoorten.
Een grote mate van biodiversiteit is een basisvoorwaarde voor het menselijk welzijn. Het steeds intensiever gebruik maken van ecosystemen leidt tot een forse afname van de biodiversiteit. Om hieraan een halt toe te roepen hebben de Europese landen in 2001 afgesproken het
biodiversiteitsverlies in 2010 te stoppen. Om dit te bereiken is de Europese Countdown 2010 campagne gestart. Overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers ondernemen samen actie om de biodiversiteit te behouden. In 2008 heeft de gemeente Asten de Countdown 2010- verklaring ondertekend, waarmee ze aangeeft een bijdrage te leveren aan de doelstelling.
In de Dennendijkse Bossen liggen de Bleeken. Het voornemen is om hier in de huidige planperiode nieuwe natuur aan te leggen voor kwetsbare soorten.
Natuur- en landschapsontwikkeling buiten EHS
Hierboven is ingegaan op realisatie van de EHS, waarin alle belangrijke natuurgebieden zijn
opgenomen. Buiten deze gebieden is uiteraard ook sprake van natuur- en landschapswaarden die het waard zijn hersteld, behouden en versterkt te worden. Het kastelenlandschap in Heusden is een voorbeeld dat in de gemeente Asten is opgepakt en grotendeels is afgerond.
Soortenbescherming buiten de EHS is al aan de orde geweest. Maar ook in bredere zin heeft het Reconstructieplan natuur- en landschapsbeheer buiten de EHS als doel aangemerkt. Net als binnen de EHS kan dit plaatsvinden door agrariërs, particulieren of instanties. Opgemerkt wordt dat het lastig is het onderscheid te maken tussen natuur en landschap, waardoor deze categorieën in de praktijk vaak in één adem genoemd worden. Dit hoofdstuk betreft dan ook beide categorieën.
De gemeente is verantwoordelijk voor natuur- en landschapsbeheer van de eigen gemeentegronden buiten de EHS. De gemeente Asten is voornemens 26 ha nieuwe natuur aan te leggen in de Bleeken in de Dennendijkse bossen.
In de belangrijkste aandachtsgebieden buiten de EHS is in 2009 door de Peelgemeenten,
waterschap, provincie en SRE het STIKA (Stimuleringskader groen blauwe diensten) opengesteld voor vier jaar. De regeling geldt voor het gehele buitengebied van de gemeente Asten, met uitzondering van de glastuinbouwvestigingsgebieden en doorgroeigebied glastuinbouw. Deze
subsidieregeling stimuleert agrariërs en particulieren om natuur- en landschapsbeheer toe te passen.
De gemeente stuurt actief op mogelijkheden voor landschapsverbetering in ruil voor planologische mogelijkheden. Een voorbeeld is de uitbreiding van bebouwing van het mestverwerkingsbedrijf Eraspo in het ganzenfoerageergebied in ruil voor de aanleg van een ecologische stapsteen en de beëindiging van een intensieve veehouderij.
Landschapsverbeteringen worden getoetst aan het Landschapsontwikkelplan (LOP).
Ook ligt er een initiatief van particulieren om een herdenkingsbos aan te leggen.
DOELEN 2005-2017
P = Peel
GG = grondgebied gemeente
Kostenindicatie GG 2010-2013 in euro x 1.000
Doel Een-
heid
Reconstructie- ambitie 2005-2017
Gerealiseerd 2005-2009
Taakstelling 2010-2013
Taakstelling 2014-2017
Rol gemeente 2010-2013
Gemeente Overige partijen P GG P GG P GG P GG
Areaal op eigen gemeente- grond ingerichte EHS: realisa- tie natuurdoeltypen conform provinciale ambitiekaart
ha 3.815 411 864 0 0 0 0 p.m. n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Areaal overige ingerichte EHS (door agrariërs/particulieren of natuurorganisaties): realisatie natuurdoeltypen conform provinciale ambitiekaart
ha 11.550 1.393 1.316 p.m. 8,5 p.m. 22 p.m. Planologische
verankering p.m. p.m.
Lengte waarover natte EVZ is
ingericht km 191,8* 27 21,55* 0,25 48,85* 6,25 120,6* 20,5
Participatie Financiering Planologische verankering
p.m. p.m.
Lengte waarover droge EVZ is
ingericht km 18,5 5,7 0,5 0 17,5 5,7 0,5 0 Trekker
Financieren p.m. p.m.
Areaal ingerichte robuuste
EVZ ha 0 0 0 0 0 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Aantal opgeloste versnippe- ringsknelpunten gemeentelijke wegen
stuks 3 0 1 2 Trekker
Financieren p.m. p.m.
Aantal opgeloste versnippe- ringsknelpunten provinciale wegen
stuks 6 0 2 4 Geen n.v.t. n.v.t.
Aantal opgeloste versnippe-
ringsknelpunten rijkswegen stuks 0 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Areaal gemeentegrond dat specifiek is ingericht ten behoeve van bescherming kwetsbare soorten
ha 33,2 26 3,2 0 27 26 3 0 Trekker
Financieren p.m. p.m.
Areaal niet gemeentegrond dat specifiek is ingericht ten behoeve van bescherming kwetsbare soorten
ha 0,1 0 0 0 0,1 0 0 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Areaal gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en landschapsontwikkeling plaatsvindt
ha 119 43 84 17 35 26 0 0 Trekker
Financieren p.m. p.m.
Areaal niet gemeentegrond buiten EHS waar (agrarisch of particulier) natuur- en landschapsontwikkeling plaatsvindt
ha 107,25 14,5 16 0 77,25 14,5 14 p.m. Participeren 120** p.m.
Areaal stiltegebied ten behoeve waarvan maatregelen zijn genomen om het
geluidniveau te verminderen
ha 1.850 p.m. 1.850 0 0 p.m. 0 p.m. p.m. p.m. p.m.
Areaal ten behoeve waarvan maatregelen zijn genomen om de lichtintensiteit op natuurge- bieden te verminderen
ha 150 0 0 0 0 0 150 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t.
*EVZ op gemeentegrens is bij beide gemeenten meegeteld
**betreft totale STIKA-budget
PROJECTEN 2005-2009
Projectnaam Bijdrage aan gMJP-doel
Natte EVZ Astense Aa 0,25 km ingerichte natte EVZ
Kasteellandschap 17 ha gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en landschapsontwikkeling plaatsvindt
PROJECTEN 2010-2013
Financiering in euro x 1.000
Projectnaam Trekker Rol
gemeente
Bijdrage aan gMJP-doel
Totale kosten in euro x 1.000
Gemeente Derden Provincie/
Rijk/EU
Fasering 2010-2013
Natte EVZ Astense Aa Waterschap Aa en Maas
Participeren
Financieren 1,5 km ingerichte natte EVZ op
grens Asten-Deurne 351 105,3* 70,2 175,5 2010: uitvoering
Natte EVZ Eeuwelse
Loop Gemeente
Particulier
Initiatiefnemer Planvorming Uitvoering (deels)
4 km ingerichte natte EVZ p.m. p.m. p.m. p.m. 2010/2011: uitvoering
Natte EVZ Aa Particulier Participatie
0,75 km ingerichte natte EVZ aan de Aa op grens Asten- Someren
p.m. 0 p.m. 0
2011: voorbereiding 2012: uitvoering
Droge EVZ Witte
Bergen-Groote Peel Gemeente Initiatiefnemer
Planvorming 2,2 km ingerichte droge EVZ p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012/2013: uitvoering
Droge EVZ
Dennendijkse bossen- Asten
Gemeente Initiatiefnemer 3,5 km ingerichte droge EVZ p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012/2013: uitvoering
Ontsnippering de Peel Gemeente Trekker 1 opgelost ontsnipperingspunt
gemeentelijke weg p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012: uitvoering
Ontsnippering de Peel Provincie Trekker
2 opgeloste
ontsnipperingspunten provinciale wegen
p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012: uitvoering
Uitvoeren STIKA
Veldcoördinatoren in opdracht van provincie
Financieren Stimuleren
p.m. ha niet gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en landschapsontwikkeling plaatsvindt
120** p.m. p.m. p.m.
2010-2013: uitvoering
Golfbaan
Gezandebaan Particulier Participeren
14 ha niet gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en landschapsbeheer plaatsvindt
p.m. 0 p.m. p.m. 2010-2012: uitvoering
Eraspo Particulier Participeren
0,5 ha niet gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en landschapsbeheer plaatsvindt
p.m. 0 p.m. 0 2010: planvorming
2011: uitvoering
Inrichting de Bleeken Gemeente Uitvoeren Financieren
26 ha gemeentegrond die specifiek is ingericht ten behoeve van bescherming kwetsbare soorten
26 ha gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en land- schapsontwikkeling plaatsvindt
p.m. p.m. n.v.t. n.v.t.
2011: voorbereiding 2012/2013: start uitvoering
LOP-project: integrale ontwikkeling Oostap- pense Heide
Gemeente Uitvoeren
Financieren
p.m. ha gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en
landschapsbeheer plaatsvindt
p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012/2013: uitvoering
LOP-project:
herstructurering omgeving Ospelerweg
Gemeente
Uitvoeren Financieren
p.m. ha gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en
landschapsbeheer plaatsvindt p.m. ha gemeentegrond die specifiek is ingericht t.b.v.
bescherming kwetsbare soorten
p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012/2013: uitvoering
LOP: herstel beeklandschap Aa
Gemeente Asten en Someren
Uitvoeren Financieren
p.m. ha gemeentegrond buiten EHS waar natuur- en
landschapsbeheer plaatsvindt
p.m. p.m. p.m. p.m.
2010/2011:
voorbereiding 2012/2013: uitvoering Projecten Peelbreed
Boer en biodiversiteit (tweede fase): bij boeren belang van biodiversiteit onder de aandacht brengen
BMF Geen
p.m. ha niet gemeentegrond die specifiek is ingericht t.b.v.
kwetsbare soorten (indirect)
75 0 15 60 2010/2011: uitvoering
* betreft twee gemeenten
** betreft totale STIKA-budget
