1. Handleidingen alle 7 lessen van groep 8

(1)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 1 Dit is de eerste les voor uw leerlingen uit groep 8 die natuurlijk de voorgaande jaren al de doorlopende leerlijn van het Nationaal Media Paspoort hebben gevolgd. Na de door hen gevolgde Paspoort-lessen in groepen 5, 6 en 7 kunnen we de leerlingen in groep 8 inmiddels als junior MediaCoaches beschouwen! In het laatste jaar van hun basisschool gaan de groep 8’ers nu iets voor de school terug doen: ze gaan, aan de hand van de komende Paspoort-lessen, zelf een aantal mediawijsheid-projecten voor de school organiseren!

Actieboekjes heten nu: activiteitenbladen

Om de leerlingen te laten wennen aan het Nationaal Media Paspoort zoals dit in het voortgezet onderwijs wordt gegeven, hebben de leerlingen in uw groep 8 geen actieboekjes meer maar activiteitenbladen, die uit een of twee A4-tjes bestaan. Deze zijn alleen te downloaden, wederom kosteloos, en zijn niet te bestellen. U moet ze dus zelf uitprinten. De activiteitenbladen zien er stoerder uit, wat uw leerlingen beslist zal aanspreken.

Per les: Deelcertificaat

De 7 thema’s die de leerlingen uit de voorgaande groepen kennen, zijn natuurlijk weer de leidraad. Voordat de leerlingen met de 7 themaprojecten beginnen, worden eerst de motivatie- en strategievragen van de voorgaande groep 7 herhaald. Zoals u weet werden de lessen met deze vragen afgesloten. Deze reeds gestelde en beantwoorde motivatie- en strategievragen vormen immers het hart van het Nationaal Media Paspoort: het gedachtengoed van media-empowerment. De leerlingen krijgen per les en dus per thema een Deelcertificaat die u voor elke leerling uitprint en waar ze hun (zie hieronder) motivatie- en strategievragen beantwoorden. Motivatie- en strategieantwoorden van de leerlingen

De leerlingen bekijken per les hoe zij in de vorige groep antwoord hebben gegeven op de motivatie- en de strategievraag. Dit schrijven zij over in hun eigen Deelcertificaat (in deze les is dit Deelcertificaat 8.1, Weet wat je ziet). Kunt u of kan een leerling deze antwoorden niet (terug)vinden? We herhalen bij de lessen de in voorgaande jaren gestelde strategie- en motivatievragen zodat een leerling alsnog de antwoorden kan geven.

N.b.: Sla deze eerste stap niet over, omdat deze vragen en de leerling-antwoorden voor de effectiviteit van de mediawijsheid-lessen van het Nationaal Media Paspoort van essentieel belang zijn! Vervolgens beantwoorden zij

de motivatie- en strategievraag in de les van groep 8. Het thema: Weet wat je ziet

Deze eerste les voor de groep 8 les gaat over het thema ‘Weet wat je ziet’, hoe mediaboodschappen tot stand komen en welke factoren daarbij een rol spelen. Onze media worden ‘gekleurd’ door mediaproducenten die keuzes maken hoe iets in beeld wordt gebracht (professionele invloed factoren) en door onze eigen culturele

Handleiding Groep 8 Les 1

Maak een commerciële vlog!

(2)

achtergrond en het feit dat we in Nederland leven (sociaal-culturele invloed factoren), maar ook door de vraag

wie de media of de programma’s betaalt (economische invloed factoren). Deze les voor groep 8 start met het herhalen van de eigen individuele motivatie om kritisch naar media te kijken en de eigen strategie om dat te kunnen doen op het juiste moment. In deze les van groep 8 gaan de leerlingen vervolgens eigen commerciële vlogs maken en denken zij na over hun verantwoordelijkheid als media-producent.

Benodigdheden

:

o Deelcertificaat 8.1, Weet wat je ziet (uitprinten voor elke leerling)

Voor alle lessen van groep 8 is online toegang tot de digitale paspoorten nodig, die de leerlingen al in groep 5 hebben aangemaakt via de website www.nationaalmediapaspoort.nl De leerlingen schrijven bij deze eerste les hun naam op de voorkant, bekijken hun antwoorden uit groep 7 en schrijven deze in hun eigen Nationaal Media Paspoort op.

o Digibord, computer, scherm

o Mobieltjes of tablets per groep (de leerlingen worden onderverdeeld in kleinere groepjes). Ze gaan namelijk commerciële vlogs maken (zie verder), die zij later presenteren. De presentaties kunnen in de klas of misschien ook al aan de school via een YouTube- of ander account: bekijkt u van tevoren wat technisch mogelijk en voor u wenselijk is.

o Activiteitenblad 8.1. U kunt een aantal exemplaren voor de klas uitprinten. Het activiteitenblad is met een aantal leerlingen te delen.

o 2 filmpjes te zien via de website van het Jeugdjournaal: https://goo.gl/TkkrHW Filmpje 1: Vloggers maken reclame

Filmpje 2: Vlogster Quinty Misiedjan over reclame en vloggen. Wilt u verder lezen over vloggen?

- Wat is vloggen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlog

- Invloed van vloggers op het koopgedrag van kinderen (U vindt dit document op de groep 8 lespagina) - Afspraken van vloggers over reclame maken: www.desocialcode.nl

- In de les bekijken de kinderen filmpjes uit de volgende website met veel informatie over vloggen en commercie: https://goo.gl/TkkrHW

A. Inleiding

5 minuten.

Leidt u de les als volgt in: Vandaag gaan we het hebben over vloggers. Veel mensen kijken naar vloggers en sommige kinderen willen later ook vlogger worden. In deze les gaan jullie kijken naar de afspraken die vloggers hebben gemaakt over het reclame maken voor producten. Maar jullie gaan zelf ook aan de slag: jullie gaan eigen commerciële vlogs maken.

B. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

Laat de leerlingen hun antwoorden in groep 7 bekijken naar de vragen die hen destijds zijn gesteld. Vraag de leerlingen naar hun digitaal paspoort te gaan op www.nationaalmediapaspoort.nl

(3)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 3 Kan een leerling dit niet terugvinden of is deze opdracht destijds niet gedaan? Laat de leerlingen alsnog antwoord geven op de motivatie- en strategievragen. Leg eventueel aan de leerling uit wat met dit eerste thema wordt bedoeld.

Schrijf de antwoorden uit groep 7 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.1, Weet wat je ziet. Bewaar dit bijvoorbeeld in de Nationaal Media Paspoort bewaarmappen. Groep 7

Motivatie vraag: Waarom is het voor jou belangrijk om kritisch te kijken naar de media en je niet zomaar te

laten beïnvloeden?

Strategie vraag: Wat ga jij doen om te zorgen dat je kritisch naar media kijkt en je niet zomaar laat

beïnvloeden?

Bespreek kort de antwoorden met de leerlingen: Wat vind je van jouw antwoorden uit groep 7? Laat hen hierna de onderstaande motivatie- en strategievragen van groep 8 beantwoorden. Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je weet dat media belangen hebben, zoals vloggers? Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat je je bewust bent van hun belangen, zoals door vloggers?

Laat de leerlingen hun antwoorden in hun Deelcertificaat 8.1 opschrijven. Bespreek in de klas kort de antwoorden van de leerlingen

C. Opdracht. Klassikale discussie. Weet je wat je ziet als je naar Vloggers kijkt? 10 minuten.

Deel de klas in groepjes van bijvoorbeeld 4 leerlingen op. Leid de opdracht als volgt in:

‘Vloggen is een nieuw beroep geworden. Sommige mensen verdienen daar veel geld mee, het is soms zelfs hun baan. Vertel eerst in jouw groepje aan elkaar welke vloggers je kent? Noem namen, en bespreek met elkaar of de vloggers over leuke dingen of over vervelende dingen vloggen. Waarover vloggen zij en wat vind je ervan?

- Als jij zelf zou vloggen, welke verantwoordelijkheden zou je dan hebben, vind je? Waar zou je als vlogger op moeten letten als jouw vlogs op YouTube door iedereen, ook door jonge kinderen, te zien zijn?

- Veel vloggers krijgen allemaal spullen waarover ze in hun vlogs vertellen. Het lijkt soms wel op reclame! Heb je dat wel eens gezien? Noem eens een voorbeeld van een vlog waarin de vlogger reclame maakt voor een product? Zou je dat product dan kopen omdat de vlogger er reclame voor maakt’

Ga naar de website van het Jeugdjournaal en bekijk met de klas 2 filmpjes op deze site: https://goo.gl/TkkrHW

Filmpje 1 (Bekijk nog niet filmpje 2!): Vloggers maken reclame

‘In dit eerste filmpje zag je vloggers die in hun vlogs reclame maken (dus commercieel vloggen). Wat is jouw mening over het feit dat ze over producten vloggen?

Vloggers hebben voortaan afspraken gemaakt om uit te leggen dat ze reclame maken en geld krijgen voor een product waar ze over vertellen. Zouden die afspraken helpen, denk je?

Bekijk nu met de klas: Filmpje 2. Vlogster Quinty Misiedjan van Quinsding over afspraken, reclame en vloggen Bespreek met de klas wat de leerlingen vinden van het feit dat vloggers afspraken hebben gemaakt over de reclame die zij maken. Wat zijn de voordelen van deze afspraken voor kinderen die naar vloggers kijken?

(4)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 4 Vinden ze dat vloggers zich aan de afspraken houden? Worden de afspraken nagekomen? Wat merken de kinderen aan de vlogs die zij online bekijken?

D. Opdracht: Maak zelf een commerciële vlog!

30 minuten.

Laat de leerlingen in hun groepjes eigen commerciële vlogs maken.

Opdracht: ‘Maak een vlog met heel veel reclame; een vlog die zich juist niet aan de gemaakte afspraken houdt!’

U kunt de klas dit laten toneelspelen, maar met hun mobieltjes en echt vloggen is natuurlijk veel leuker en spannender. Bestaat er een digitaal kanaal van de school waar de kinderen mogelijk hun vlogs kunnen laten uploaden? Bespreek ook deze mogelijkheid met de kinderen. En bespreek ook; Wat zouden we doen als er nare reacties op de vlogs komen? U kunt ook besluiten om de vlogs intern te houden en ze op het digibord te tonen, maar we vinden het belangrijk dat kinderen stilstaan bij de kans op reacties. Wat zouden we doen als er leuke of minder leuke reacties op de vlog komen?

Dit zijn de stappen die de leerlingen nemen om tot zo’n vlog te komen: - ‘Spreek af wie er in beeld komen bij de vlog.

Dat mag 1 leerling zijn of meerdere, maar zorg er wel voor dat het beeld en geluid goed is! Jullie presenteren de vlog aan de klas of misschien wel via het YouTube of Instagram kanaal van de school of website!

- Voor welke producten gaan jullie reclame maken?

Dat moeten producten zijn waar jullie zelf erg enthousiast voor zijn: vertel dit dus in de vlog! Waarom zou iedereen jouw product moeten kopen? Jouw vlog moet een echte reclame voor de producten zijn! - Hoe maak je een geweldige vlog?

Tip 1: Maak er wat van

Vloggen is eigenlijk praten voor de camera. Hoe persoonlijker je dit doet, hoe beter het overkomt. Kies dus een onderwerp dat heel goed bij jou past. Praat bijvoorbeeld over jouw favoriete hobby.

Tip 2: Film horizontaal

Voor filmen heb je geen dure camera nodig. Met de meeste mobieltjes kun je heel goede filmpjes maken. Let op: Houd je telefoon horizontaal als je opneemt, dat is het beste om te bekijken.

Tip 3: Niet bloot, niet vloeken, niet pesten

Hoe spontaner je in jouw vlogs bent, hoe beter. Maar doe niets waardoor je in problemen komt. Jezelf uitkleden, bijvoorbeeld. Of vloeken. De hele wereld kijkt mee! Je weet nooit wat anderen met jouw filmpjes doen, dus wees daar voorzichtig mee. Pest niemand. Ga geen onaardige dingen over mensen zeggen. Geef respect aan elkaar. Tip 4: Hou het kort en krachtig

De meeste vloggers kunnen goed praten. Maar dan kan het ook irritant worden. Lange video’s worden snel saai. Houd het kort en krachtig. Zorg ervoor dat je publiek blijft kijken en niet weg klikt.

(5)

Soms heb je in de klas de mogelijkheid om te monteren, of mag je dit thuis doen. Daarvoor bestaan handige programma’s. Als je net begint, zijn iMovie (voor Apple) en Moviemaker (voor Windows) het handigst. Ze zijn gratis. Let op: je mag nooit filmbeelden of stukjes vlog van anderen in jouw filmpje plakken. Dat is verboden! Hetzelfde geldt voor leuke muziekjes. Die mag je niet zomaar overal vandaan plukken. In de YouTube Audio Library vind je nummers die je gratis en zonder problemen kunt downloaden en gebruiken.’

E. Presenteer de vlogs!

20 minuten

➢ Laat de leerlingen hun vlogs presenteren. Beslis hoe dit het beste kan. De vlogs staan namelijk op de mobieltjes of tablets en moeten klassikaal worden getoond. Als u meer tijd nodig heeft om de vlogs klassikaal te laten tonen, kunt u op een later moment (bijvoorbeeld na de pauze of de volgende lesdag) de vlogs laten zien. Leerlingen denken graag mee hoe dit technisch allemaal kan!

✓ Wat zijn de tips voor de ouderavond, les 8.7?

In de laatste les voor groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen nu al, met deze eerste les, rekening houden dat ze tips voor ouders verzamelen die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te vragen en te noteren welke tips ze voor de ouders zullen hebben als het gaat om vloggen en reclame.

(6)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 6 Tijdens dit thema leerden de kinderen al in groep 7 hoe zij kunnen reageren op de minder leuke berichten die zij online kunnen ontvangen. In deze les voor groep 8 leren de kinderen wat de wet zegt. Aan de hand van beelden (die u de klas met het beeldmateriaal 8.2 laat zien) gaan de kinderen op www.vraaghetdepolitie.nl zoeken bij welk politiethema de beelden horen en waarom deze strafbaar zijn. Het is onze ervaring dat kinderen het erg interessant vinden om te weten wat de wet (de rechter, politie) zegt.

Tip! Misschien is het zelfs een idee om voor dit thema een wijkagent uit te nodigen, die meer vertelt over wat mag en wat niet? Als u in de gelegenheid bent de agent uit te nodigen, raden we het u beslist aan! Het laat vaak een onvergetelijke indruk achter op de kinderen.

Benodigdheden:

o Beeldmateriaal 8.2

o Activiteitenblad 8.2 voor de leerlingen

o Computers (tablets, smartphones) voor de leerlingen: www.vraaghetdepolitie.nl o Deelcertificaat 8.2, Bewaak je identiteit

C. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

5 minuten.

Leidt u de les als volgt in: ‘Deze les gaat over internet en de wet. Via de website ww.vraaghetdepolitie.nl gaan jullie allerlei situaties bekijken en onderzoeken wat de wet over deze situaties zegt. We gaan ook bekijken wat de politie adviseert als er iets misgaat op internet.’

D. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

- Laat de leerlingen hun antwoorden in groep 7 bekijken na de vragen die hen destijds zijn gesteld. - Vraag de leerlingen naar hun digitaal paspoort te gaan op www.nationaalmediapaspoort.nl

- Lees de motivatie- en strategie-antwoorden in groep 7.

- Kan een leerling dit niet terugvinden of is deze opdracht destijds niet gedaan? Laat de leerlingen alsnog antwoord geven op de motivatie- en strategievragen. Leg eventueel aan de leerling uit wat met dit eerste thema wordt bedoeld.

- Schrijf de antwoorden uit groep 7 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.2, Bewaak je identiteit. Bewaar dit, bijvoorbeeld in de bewaarmap van het Nationaal Media Paspoort.

Handleiding Groep 8 Les 2

Wat zegt de wet?

(7)

Motivatievraag: Waarom zou het voor jou belangrijk kunnen zijn om mensen in het echt te ontmoeten die je

online hebt leren kennen?

Strategievraag: Wat ga jij doen om te zorgen dat je foto’s checkt van mensen voordat je hen in het echt leert

kennen?

Bespreek kort de antwoorden met de leerlingen: Wat vind je van jouw antwoorden uit groep 7? Laat hen hierna de onderstaande motivatie- en strategievragen beantwoorden nu zij in groep 8 zitten.

Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je weet wat de wet zegt over hoe je je online moet

gedragen?

Strategievraag: Wat ga je doen om ervoor te zorgen dat je hulp zoekt als iets strafbaar is?

Laat de leerlingen hun antwoorden in hun Deelcertificaat 8.2 opschrijven. Bespreek in de klas kort de antwoorden van de leerlingen

C. Opdracht. Wat zegt de wet?

15 minuten.

De leerlingen zitten achter de computers of hebben hun tablet of smartphone paraat. U vertelt dat u beelden laat zien van allerlei foute dingen op internet. De kinderen gaan een voor een de beelden zien en dan opzoeken wat de wet zegt. In de vragen en antwoorden wordt aangegeven dat iets strafbaar of een overtreding is. Om onnodige verwarring over wettelijke bepalingen te voorkomen, wordt de leerlingen slechts gevraagd: Wat zegt de wet?

Bekijk vooraf de website www.vraaghetdepolitie.nl . Bekijk de thema’s en klik erop, zodat je weet hoe de website werkt.

Iedereen gereed? Laat nu de beelden en berichten uit het Beeldmateriaal 8.2 een voor een aan de leerlingen zien.

Stel hen daarbij bij elk beeld de volgende vragen: o Wat vind je van deze situatie?

o Denk je dat dit volgens de wet niet mag? Zoek nu op in de politiewebsite: bij welk thema hoort dit? o Lees eerst het thema door. Vind je nog steeds dat dit beeld/bericht bij het thema hoort dat je hebt

gekozen? Je mag nog wisselen, neem er gewoon even de tijd voor.

o Wat zegt de wet? Lees de tekst op de politie-website. Begrip je waarom? Leg het in jouw eigen

woorden in de klas uit.

o Als iedereen klaar is wordt de volgende foto getoond. Dit zijn de foto’s en de antwoorden:

Foto 1: Autorijden en je smartphone gebruiken. Kies voor: Verkeer. Antwoord: Ja, dit is een overtreding

https://www.vraaghetdepolitie.nl/verkeer/scooter-brom-en-snorfiets/mag-ik-bellen-op-de-brommer-of-in-de-auto.html

Foto 2: Fietsen en je smartphone gebruiken. Kies voor: Verkeer. Antwoord: Ja, dit is een overtreding

https://www.vraaghetdepolitie.nl/verkeer/scooter-brom-en-snorfiets/mag-ik-bellen-op-de-brommer-of-in-de-auto.html

(8)

https://www.vraaghetdepolitie.nl/pesten-en-geweld/pesten/wat-kan-ik-doen-als-ik-via-internet-gepest-word.html

Foto 4: Een jongen zet op zijn eigen Instagram een foto van zijn sixpack. Antwoord: Nee, dit is niet strafbaar en is geen overtreding. Het is namelijk geen naaktfoto (alleen een foto van zijn buik). Het is geen sexting, omdat het zijn eigen account is.

https://www.vraaghetdepolitie.nl/seks-en-loverboys/naaktfotos-en-filmpjes/wat-is-sexting.html

Tip! Lees de adviezen van de politie over profielfoto’s: https://www.vraaghetdepolitie.nl/privacy-en-id/privacy/hoe-sta-ik-op-mijn-profielfoto.html

Foto 5: Hacken, in iemands computer inbreken. Kies voor: Privacy en ID. Antwoord: Ja, dit is strafbaar.

https://www.vraaghetdepolitie.nl/privacy-en-id/hacking/wat-is-hacking.html

Foto 6: Gekke foto op jouw account zetten. Antwoord: Nee, dit is niet strafbaar. Het is jouw account en zolang het niet een foto is van iemand anders, mag het. Het is dus geen identiteitsfraude.

https://www.vraaghetdepolitie.nl/privacy-en-id/privacy/wat-is-identiteitsfraude.html

Tip! Let er wel op dat wat je op internet zet met toestemming gebeurt, zoals van mensen die de cartoons maken. Je mag niet alles maar kopiëren, plakken en knippen.

Foto 7: Iemand bedreigen dat je hem of haar in elkaar slaat. Kies voor: Pesten en Geweld. Antwoord: Ja, dit is een overtreding.

https://www.vraaghetdepolitie.nl/pesten-en-geweld/belediging-en-bedreiging/is-een-dreigtweet-sturen-strafbaar.html

Foto 8: Jongen vraagt aan een meisje via app om blootfoto’s te maken en te sturen. Daarna wordt zij gechanteerd door hem. Kies voor: Pesten en Geweld. Ja, dit is strafbaar want het is: afpersing.

https://www.vraaghetdepolitie.nl/pesten-en-geweld/chantage/wat-is-sextortion.html

✓ Welke straffen en boetes staan er eigenlijk op als je iets doet wat volgens de wet niet mag?

Lees het op: https://www.vraaghetdepolitie.nl/boetes-en-straffen/boetes-en-straffen/wat-voor-straf-kun-je-krijgen-als-je-online-iets-strafbaars-hebt-gedaan.html

D. Opdracht: Als jou dit overkomt, wat kun je dan het beste doen?

30 minuten.

www.vraaghetdepolitie.nl biedt heel veel informatie. Na het opzoeken wat de wet zegt en bij het vaststellen bij welk thema de getoonde foto’s horen, gaan de leerlingen zoeken wat de politie hen adviseert om te doen als er iets naars gebeurt. We hebben voor deze les situaties gekozen die vaak voorkomen. Het zijn situaties die we in het Nationaal Media Paspoort behandelen zodat de kinderen (die bijna naar de middelbare school gaan) zich weten voor te bereiden op problematische situaties. Misschien dat u in groep 8 meent dat het wat vroeg is om bijvoorbeeld sexting te bespreken, maar helaas blijkt uit onderzoek dat het juist de kwetsbare pubers zijn die slachtoffer kunnen worden. Zie www.meldknop.nl Laten we de kinderen de kans bieden nu al te weten wat te doen als het hen overkomt.

Activiteitenblad 8.2. Leerlingen gaan per tweetal en aan de hand van de politie-website de onderstaande vragen bespreken. Laat hen met hun activiteitenblad per vraag opzoeken wat de adviezen van de politie zijn. Laat de leerlingen eerst rustig alles zoeken, lezen en met elkaar doornemen, waarna u de situaties met de klas bespreekt.

(9)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 9 Het gesprek is het belangrijkste waarbij de leerlingen begrijpen wat de adviezen van de politie zijn en hoe ze dit zelf kunnen opvolgen.

Neemt u er alle tijd voor en vraag, rondlopend in de klas, bij de leerlingen of hen duidelijk is wat de politie adviseert? Is het duidelijk, dan kunt u naar de volgende situatie/vraag. De leerlingen starten weer op de homepage van www.vraaghetdepolitie.nl.

Situatie 1: Wat kan ik doen als er ongewenst een foto of filmpje van mij online staat? Wat adviseert de politie? Situatie 2: Wat kan ik doen als mijn naaktfoto verspreid is? Wat adviseert de politie?

Situatie 3: Wat is sexting en wat is sextortion? Wat zegt de politie? Begrijp je dit? Leg in eigen woorden uit. Situatie 4: Waar kan ik terecht als ik te maken heb met sexting? Wat adviseert de politie?

Situatie 5: Bij wie kan ik terecht als zoiets mij gebeurt? Hoe is dit voor jou, wie zou je voor hulp vragen? U bespreekt nadat de leerlingen opdracht D hebben gemaakt hun antwoorden na in de klas.

In de laatste les voor groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen nu al, met deze les, er rekening mee houden dat ze tips voor ouders verzamelen en die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te vragen en te noteren welke tips ze voor de ouders zullen hebben als het gaat om wat de wet zegt over (misbruik) van sociale media?

(10)

Het thema: Wat je geeft krijg je terug

Deze les voor groep 8 heef tot doel dat kinderen leren om veilig online te zijn. Deze les houdt in dat uw leerlingen jongere kinderen gaan interviewen over wat zij al op internet meemaken. Na het interviewen van de jongere kinderen gaat groep 8 een presentatie maken waarin ze tips geven. Kortom: peer education op uw eigen school. Het thema Wat je geeft krijg je terug kunnen de leerlingen uit groep 8 letterlijk nemen: nu is het hun beurt om jongere kinderen te helpen.

➢

Benodigdheden

:

LET OP: Voor alle lessen van groep 8 is online toegang nodig tot de digitale paspoorten, die de leerlingen al in groep 5, 6 en 7 hebben aangemaakt via de website www.nationaalmediapaspoort.nl, de leerlingen lezen over hun eigen individuele motivaties en strategieën.

Activiteitenblad 8.3

Deelcertificaat 8.3, Wat je geeft krijg je terug

A. Inleiding

5 minuten.

Leid de les als volgt in: ‘Nu je in groep 8 zit zul je bijna deze school verlaten. Je gaat naar de middelbare school toe. Bij het thema ‘Wat je geeft krijg je terug’ hebben we nog in groep 7 behandeld hoe je goed kunt reageren als je vervelende berichten krijgt of nare beelden via internet ziet. In deze les ga je de jongere kinderen interviewen die dat nog moeten leren. Na de interviews met de kinderen bespreken we dit in de klas en ga je voor de jongere groepen een presentatie geven.’

B. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

Laat de leerlingen hun antwoorden in groep 5 (!) bekijken na de vragen die hen destijds zijn gesteld. Vraag de leerlingen naar hun digitaal paspoort te gaan op www.nationaalmediapaspoort.nl

Lees de motivatie- en strategie-antwoorden in groep 5.

Kan een leerling dit niet terugvinden of is deze opdracht destijds niet gedaan? Laat de leerlingen alsnog antwoord geven op de motivatie- en strategievragen. Leg eventueel aan de leerling uit wat met dit eerste thema wordt bedoeld.

Schrijf de antwoorden uit groep 5 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.3, Wat je geeft krijg je terug. Bewaar dit, bijvoorbeeld in de bewaarmap van het Nationaal Media Paspoort. 2

Handleiding Groep 8 Les 3

Help jongere kinderen

(11)

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat er huisregels bestaan over wanneer jullie met je

smartphone (of tablet) bezig zijn, en wanneer niet?

Strategievraag: Wat ga jij doen om ervoor te zorgen dat jullie gezin zelf deze huisregels leven?

Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je goed reageert op negatieve berichten?

Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat je zo reageert op negatieve berichten zodat je je goed voelt?

Laat de leerlingen hun antwoorden in hun Deelcertificaat 8.4 opschrijven. Bespreek in de klas kort de antwoorden van de leerlingen.

C. Opdracht: Help jongere leerlingen, interviews en presentaties

2x 45 minuten.

Bespreek klassikaal de volgende vragen:

Voorbereidende vragen over: Wat je geeft krijg je terug

Leg klassikaal uit wat de opdracht van deze tweede les is. In groepjes van 3 gaan de leerlingen eerst in de jongere klassen interviews houden over dit thema. Daarna, na de bespreking in de eigen groep 8, gaan uw leerlingen een presentatie geven aan de jongere groepen. Via deze vorm van ‘peer education’ leren de jongere kinderen effectiever over hoe zij slim om kunnen gaan met hun online levens dan wanneer volwassenen de adviezen geven. Natuurlijk begeleidt u wel de opzet van de interviews en de latere presentaties. U helpt ook om de afspraken te maken met de andere groepsleerkrachten, wanneer de leerlingen welkom zijn voor de interviews en presentaties. De groepjes worden verdeeld over de jongere klassen, zodat er een balans ontstaat tussen de ervaringen door de verschillende groepjes met alle jongere groepen.

Voorbereiding interviews

10 minuten.

Activiteitenblad 8.3 (voorbeelden vragen voor de gesprekken met de jongere groepen kinderen)

‘Je zit nu in groep 8 en weet heel wat meer over hoe je slim met internet kunt omgaan dan toen je nog in groep 5, 6 of 7 zat. Bijvoorbeeld hoe je kunt omgaan met vervelende berichten en hoe je zelf online positief kunt reageren. Volgend jaar ga je naar de middelbare school. We vinden het belangrijk dat de jongere kinderen op onze school van jou kunnen leren. Aan de hand van gesprekken met de jongere kinderen kom je erachter wat de problemen en ervaringen van deze kinderen op internet zijn. Nadat je naar hen hebt geluisterd bespreken we dit in de klas en ga je je voorbereiden op een presentatie waar je (aan de kinderen uit de jongere groep die je hebt bezocht) tips geeft over hoe zij veilig online kunnen zijn. Bijvoorbeeld als er wordt gepest in apps of als er nare comments worden geschreven. ‘

Natuurlijk kan het zijn dat de kinderen die uw leerlingen bevragen lessen van het Nationaal Media Paspoort doen, vraag daar dan naar: misschien kan een oudere leerling mee helpen met deze lessen? Vraag het aan de leerkracht van de betreffende groep.

(12)

een half uur een presentatie te geven over het thema: Wat je geeft krijg je terug.

- Je bereidt je goed voor op de presentatie, dat kan aan de hand van de volgende vragen. Je gaat dus eerst naar kinderen luisteren door hen te interviewen. Later geef je een presentatie aan de kinderen. - Spreek af met de groepsleerkracht of je een kwartiertje kinderen uit zijn/haar groep mag interviewen.

Je kunt de kinderen bijvoorbeeld de volgende vragen stellen: - Wat voor dingen doe je op internet?

- Met welke apparaten ben je op internet (smartphone, tablet)?

- Zijn er regels thuis waar je je aan moet houden als je op internet zit of wilt gaan? - Lukt het om je aan de afspraken te houden?

- Wat vind je leuk op internet? - Wat vind je niet leuk?

- Vertel eens iets over dingen die je niet leuk vindt, misschien wel dingen die je al hebt meegemaakt? - Heb je weleens pesterijen op internet gezien? Wat vind je hiervan?

- Hoe zou je het beste op pesten kunnen reageren, denk je? Heb je dat zelf al eens gedaan? - Hoe zouden kinderen kunnen leren om zelf niet te pesten?

- Als er iets vervelends op internet is gebeurd met je, met wie heb je hierover kunnen praten? Hielp dat? - Zou je het fijn vinden als je met een ouder kind (zoals wij uit groep 8) over problemen kan praten? - Heb je misschien vragen over nare dingen op internet waarover wij jou tips kunnen geven?

…. En alle andere vragen die je graag wilt stellen! Probeer de kinderen te leren kennen en kom erachter hoe en wat ze op internet doen. Stel je open op.’

Interviews

30 minuten.

Voorbereiding presentatie

20 minuten.

Leg de leerlingen het volgende voor ter voorbereiding op de presentaties: ‘Bespreek weer in jouw groepje wat jullie allemaal van de leerlingen hebben gehoord. Wat werd er door hen gezegd?

Nu gaan de leerlingen aan de slag met de presentatie. Het is moeilijk om hier een tijdspad voor aan te geven. De bespreking na de gesprekken met de kinderen schatten we in op 15 minuten. Het voorbereiden van een presentatie(tje) kan van een kwartier tot 1 uur duren. De presentaties zelf schatten we in op 15 minuten per groepje.

Als de leerlingen weer terugkomen in uw les, worden de ervaringen met de groepjes besproken. Dit schatten we in op zo’n 15 minuten.

U kunt de leerlingen als volgt voorbereiden:

‘Nu kun je aan de slag met een presentatie. Dat mag van alles zijn: een prezi, PowerPoint, vlog, filmpje of dat je vertelt, zonder computers… Als je maar bedenkt dat de leerlingen ook van alles aan jou willen vragen! Er moet dus altijd ruimte zijn voor de jongere leerlingen om ook zelf wat te zeggen. Verwerk in elk geval het volgende in jouw presentatie:

(13)

die je van de kinderen hebt gehoord (maar zeg niet van wie je het hebt gehoord)

- Zorg ervoor dat in jullie presentatie de leuke kanten en de niet zo leuke kanten aan bod komen: allebei dus!

- Geef tips waar de jongere leerlingen iets aan hebben! Bijvoorbeeld als een jong kind nare filmpjes op YouTube ziet, of als hij of zij wordt gepest in een app-groep of als je in een game wordt uitgescholden. - Sluit af door even aan de kinderen te vragen hoe ze jullie presentatie hebben gevonden en wat ze voor

nieuws hebben geleerd. Hebben ze wat aan de tips van jullie gehad? - Zeg ook dat jullie altijd bereid zijn om weer te luisteren en te helpen!

- Geef aan hoe je te bereiken bent, zodat de kinderen je ook echt om hulp durven vragen.’ -

Presentaties

15 minuten.

Bespreking en evaluatie in de klas

15 minuten.

Hoe zijn de presentaties verlopen? Wat hebben de leerlingen zelf geleerd? Vraag hen of ze tips voor zichzelf hebben om de presentaties te verbeteren. Vraag hen: wat is belangrijk voor de ouderavond? Noteer wat de leerlingen hebben gehoord en wat de belangrijkste vragen van de jongere leerlingen zijn. Dit kan worden gebruikt als uw leerlingen de ouderavond in les 8.7 organiseren!

D. Afsluiting opdracht

15 minuten.

U begrijpt dat de leerlingen vol enthousiasme (en ook wat verlegenheid, een presentatie geven aan andere leerlingen is best spannend!) na de presentaties willen vertellen. Bied hen weer de ruimte!

✓ Wat zijn de tips voor de ouderavond, les 8.7?

In de laatste les voor groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen er nu al rekening mee houden dat ze tips voor ouders verzamelen die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te vragen en te noteren welke tips ze voor de ouders zullen hebben als het gaat om hoe jongere kinderen met media omgaan.

(14)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 14 Offline zijn blijkt voor veel mensen een hele opgave te zijn. Logisch, smartphones en tablets zijn zeer aantrekkelijk en werken als een magneet. Veel kinderen raken steeds meer gewend aan een bijna fulltime online leven. Om de dilemma’s van het online-zijn te bespreken heeft de Nationale Academie voor Media en Maatschappij een IkBenOffline Ganzenbordspel gemaakt, dat gemakkelijk te downloaden en te spelen is. De leerlingen raken letterlijk spelenderwijs met elkaar en met zichzelf in gesprek over zeer herkenbare thema’s. Zoals: aandacht voor elkaar, vermijden van social media stress, ouders die te vaak op hun telefoon kijken, behoefte aan concentratie etcetera. Het spel is het beste te spelen in groepjes van 6, met elk een eigen spel. Hoewel het spel ook te printen en te vouwen dobbelstenen heeft, raden we toch aan om echte dobbelstenen te gebruiken: die rollen beter.

➢ Benodigdheden:

o Internettoegang voor het invullen van de digitale paspoortjes

o Beeldmateriaal 8.4: IkBenOffline Ganzenbordspel 11-13 jr. Downloaden en printen (per 6 leerlingen 1 spel) Dit beeldmateriaal bestaat uit 4 onderdelen.

o Dobbelstenen

o Er bestaat voor deze les geen activiteitenblad o Deelcertificaat 8.4, Houd de klok in de gaten

A. Inleiding

5 minuten.

Leid de les als volgt in: ‘Deze les gaan we het Ik Ben Offline Ganzenbordspel spelen. Je merkt zelf al dat mensen het moeilijk vinden om hun mobieltje weg te leggen en offline te zijn. Daar gaat het Ganzenbordspel over. Voor elk groepje van 6 is er een spel.’

B. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

Laat de leerlingen hun antwoorden in groep 7 bekijken na de vragen die hen destijds zijn gesteld. Vraag de leerlingen naar hun digitaal paspoort te gaan op www.nationaalmediapaspoort.nl

Kan een leerling dit niet terugvinden of is deze opdracht destijds niet gedaan? Laat de leerlingen alsnog antwoord geven op de motivatie- en strategievragen. Leg eventueel aan de leerling uit wat met dit thema wordt bedoeld.

Schrijf de antwoorden uit groep 7 en 8 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.4, Houd de klok in de gaten. Bewaar dit, bijvoorbeeld in de bewaarmap van het Nationaal Media Paspoort.

Handleiding Groep 8 Les 4

Kom ook eens offline! Ganzenbordspel

(15)

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat er huisregels bestaan over het gebruik van smartphone

of tablet?

Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat jullie gezin deze regels naleeft?

Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je niet altijd op je mobieltje kijkt? Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat je niet altijd op je mobieltje kijkt?

C. Ganzenbordspel, spelregels lezen en spelen maar!

40 minuten.

Het spel heeft u al klaarliggen, dit vergt enige voorbereiding omdat de leerlingen meteen moeten spelen. Let erop dat de leerlingen eerst de spelregels doornemen, voordat ze aan de slag gaan! De leerlingen zitten in groepjes van 6, met elk een pion en dobbelstenen. De bekende spelregels van ganzenborden gelden ook hier. De opdrachten van het spel zijn samengesteld met leerlingen van basisscholen zelf: de opdrachten en situaties zullen zeer herkenbaar zijn! U kunt zelf bepalen wanneer het spel eindigt. Bijvoorbeeld als er iemand van de klas de finish heeft bereikt, of als elke speler per groepje de finish heeft bereikt. U zult merken dat de kinderen via de opdrachten met elkaar in gesprek raken, dit is immers het doel van het spelen! Het nabespreken van het spel is dan ook minstens zo belangrijk als het ganzenborden zelf.

D. Bespreking na het Ganzenbordspel

10 minuten.

Laat de leerlingen na het spelen even klassikaal over de opdrachten en gesprekken vertellen. U zult merken dat de leerlingen veel hebben besproken.

In de laatste les van groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen nu al rekening mee houden dat ze tips voor ouders verzamelen, die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te laten noteren welke tips ze voor de ouders hebben over offline zijn!

(16)

Dit is een les in informatievaardigheden. Leerlingen leren tijdens dit filmproject kritisch en begrijpend naar nieuws te kijken. Aan de hand van een nieuwsfragment worden verschillende keuzes en dilemma's van journalisten op interactieve wijze besproken en onderzocht met leerlingen van groep 8. Daarnaast leren ze ook over beeldtaal in het nieuws. Wat is nieuws eigenlijk? En wat is: nepnieuws? Waar ligt de grens tussen nieuws, manipulatie en nepnieuws?

De leerlingen kijken o.a. hoe verschillende zenders/omroepen/media nieuws behandelen en presenteren. Ze vergelijken de benaderingswijzen van de verschillende journalisten (denk aan het verschil tussen Jeugdjournaal, NOS Nieuws, Hart van Nederland en RTL Nieuws). De leerlingen leren te kijken en te analyseren. Niet langer als een passieve kijker of lezer, maar nu als een actieve kritische mediaconsument! De leerlingen kiezen zelf een bepaalde actualiteit uit zodat zij de berichtgeving erover kunnen vergelijken. Aan u en de klas om zo’n actualiteit te kiezen. Als start van deze les bekijken en bespreken de leerlingen een filmpje van Jarno Smeets, waarin hij de hele wereld deed geloven dat hij kon vliegen.

✓ Deze les is ontwikkeld in samenwerking met stichting De Frisse Blik: https://defrisseblik.nl

Benodigdheden:

o Beeldmateriaal 8.5 (de 3 filmpjes vindt u in de PowerPoint voor les 8.5, en zijn direct aanklikbaar) Filmpje 1: Man vliegt

Filmpje 2: Hoe vloog deze man? Filmpje 3: Is dit echt?

o Activiteitenblad 8.5

o Computers en internetverbinding om online verschillende bronnen te raadplegen. o Deelcertificaat 8.5, Maak goede keuzes

A. Inleiding:

2 minuten.

U leidt de les als volgt in: ‘Vandaag ga je informatie zoeken aan de hand van een bepaalde actualiteit, iets dat NU (de week waarin de les wordt gegeven) in het nieuws is en waar mensen over discussiëren. We zoeken natuurlijk heel erg vaak iets op, maar hoe staat het met jouw informatievaardigheden? Ken je verschillende bronnen, weet je deze bronnen naar waarde in te schatten en te toetsen? Kun je nepnieuws ontdekken?’

Handleiding Groep 8 Les 5

Een frisse blik op het nieuws!

(17)

B. Wat is jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

In de voorgaande groepen zijn er geen motivatie- en strategievragen gesteld. Laat de leerlingen de onderstaande vragen beantwoorden en in hun Deelcertificaat 8.5 noteren!

Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je controleert of nieuws echt is en geen nepnieuws is? Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat je controleert of het nieuws echt is?

C. Bekijk het filmpje door Jarno Smeets

20 minuten.

In het beeldmateriaal 8.5 laat u achtereenvolgens 3 filmpjes zien. In filmpje 1 zien de kinderen Jarno Smeets: hij laat zien hoe hij met zelfgemaakte vleugels vliegt. In het 2e_{filmpje legt hij uit hoe hij tot deze daad kwam. In}

het 3e_{filmpje wordt hij geïnterviewd in ‘De Wereld Draait Door’. Let erop dat u als begeleider stil blijft en niets}

verklapt, want natuurlijk is vliegen zoals dit in de filmpjes wordt getoond niet mogelijk. Laat de leerlingen zelf ervaren en geboeid raken door wat er wordt getoond. (n.b. de 3 filmpjes vindt u in de PowerPoint voor les 8.5, en zijn direct aanklikbaar)

U laat allereerst de eerste 2 filmpjes achter elkaar zien en beantwoordt geen vragen. Daarna bespreekt u de vragen die in de PowerPoint worden gesteld, namelijk:

Na het eerste filmpje: Man vliegt

- ‘Hoe heeft deze man het vliegen gedaan?’ Na het tweede filmpje: Hoe vloog deze man?

- ‘Is dit volgens jou echt? Waarom wel? Waarom niet?’ (Laat de kinderen even met elkaar discussiëren, u zegt niet of het echt of nep is).

Na het tweede filmpje: Is dit echt?

- ‘Heb je sinds 2012, de afgelopen jaren meer mensen zien vliegen? Hoe kan het, denk je, dat het bij 1 vliegende man is gebleven?’

Dan laat u het 3e_{filmpje zien:}

- ‘Is dit echt gebeurd?’

(U toont na deze vraag het interview in DWDD). Na het 2e_{filmpje, de bespreking met de klas:}

- ‘Dacht je bij het eerste en tweede filmpje dat het echt kon: mensen die zelf vliegen?’ - ‘Waarom dacht je dit?’

(18)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 18 ‘Welke technieken zijn in de twee eerste filmpjes gebruikt om je te laten geloven dat de man echt vloog? Dit heet: manipulatie. Vergeet niet dat het vliegen op zich (met een drone-camera) ook manipulatie is. We zien iets wat niet en en wat nooit echt is gebeurd!’

- Bespreek in de klas de manipulatietechnieken zoals voice-over, veel wind in het filmpje, serieus praten, interviewtechniek, et cetera. Als de kinderen de filmpjes nog eens willen bekijken is dat aan te raden! Laat hun hun eigen frisse en kritische blik ontwikkelen!

D. Vergelijk het nieuws

20 minuten.

➢ Deel activiteitenblad 8.5 uit.

In activiteitenblad 8.5 staat een korte weergave van verschillende nieuwsbronnen. De leerlingen krijgen de opdracht om als klas een bepaald nieuwsitem of items te kiezen: een bepaalde actualiteit of actualiteiten. Ze gaan in het boekje nieuwsbronnen bekijken en analyseren hoe er over dit nieuwsitem wordt geschreven en bericht. Het belangrijkste is om de verschillen te ontdekken. Immers, al eerder hebben ze ontdekt dat journalisten bepalen hoe wij ons nieuws krijgen te zien en te lezen. Hiervoor gebruiken ze verschillende technieken zoals een voice-over, muziek, keuze van foto’ s en filmpjes enzovoorts.

➢ Verdeel de leerlingen nu in kleine groepjes. Laat elke groep via verschillende bronnen op zoek gaan naar hoe het gekozen nieuwsitem wordt belicht. U geeft aan dat het de bedoeling is dat de kinderen zoveel mogelijk

de verschillen in het geven van het nieuws ontdekken. Welke keuzes maken media? Welke keuzes maken journalisten?

➢ Laat de leerlingen hun bevindingen uit de verschillende bronnen noteren, naast elkaar leggen en vergelijken. Daarna worden de volgende vragen in het activiteitenblad 8.5 gesteld. Dit is hun opdracht zoals in het activiteiten blad staat beschreven:

‘Opdracht: Zoek de verschillen in nieuwsbronnen!

Op de volgende pagina zie je elke keer 2 verschillende nieuwsbronnen. Je gaat als volgt de nieuwebronnen met elkaar vergelijken:

Stap 1: Kies een actualiteit, iets dat NU in het nieuws is.

Stap 2: Bekijk hoe deze actualiteit door de 2 verschillende nieuwsbronnen wordt beschreven of in beeld wordt gebracht.

Stap 3: Wat zijn de verschillen? Wat hebben de journalisten voor technieken gebruikt om de actualiteiten verschillend te beschrijven of in beeld te brengen?

Stap 4: Schrijf de verschillen aan de achterkant van jouw activiteitenblad op

Stap 5: Ga dan naar de volgende 2 verschillende nieuwsbronnen. Kies een nieuwe actualiteit en ga opnieuw zoeken op de manier waarop je net al hebt gedaan. Noteer wat je vindt!’

(19)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 19 Geef de leerlingen de mogelijkheid een presentatie voor te bereiden, zodat de leerlingen met elkaar kunnen ontdekken dat nieuws verschillend kan worden gepresenteerd en vele invloed factoren kent. Herhaalt u ook met hen welke invloed factoren dit zijn (zie bovenin deze handleiding).

E. Presenteer de resultaten

10 minuten.

In de laatste les voor groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen er nu al rekening mee houden dat ze tips voor ouders verzamelen, die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te vragen en te noteren welke tips ze voor de ouders hebben als het gaat om nepnieuws en betrouwbaar nieuws.

(20)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 20 Deze les gaat over het beschermen van de persoonlijke gegevens van leerlingen. Er wordt aandacht besteed aan de nieuwe privacywet AVG en de rechten die kinderen hebben. Ook het Nationaal Media Paspoort houdt zich aan deze verordening, zie op de website www.nationaalmediapaspoort.nl het AVG Privacy Statement van de Academie. Uw leerlingen gaan via de website www.mijnonlineidentiteit.nl op zoek naar de privacy-instellingen van hun favoriete sociale media. Tot slot maken en verspreiden zij privacy-posters met tips voor de hele school, bedoeld voor schoolgenoten die ook op Instagram, Snapchat, WhatsApp e.d. zitten. In activiteitenblad 8.6 lezen de leerlingen over de AVG.

➢

Benodigdheden

:

Computers, tablets of smartphones met internettoegang

Advies: kijkt u op voorhand naar de website die we behandelen: www.mijnonlineidentiteit.nl Activiteitenblad 8.6

Handleiding Denk-pauze

Deelcertificaat 8.6, Bescherm je privacy Materialen om posters te maken

A. Inleiding:

5 minuten.

➢ Leg uit aan de klas dat deze les gaat over online privacy. Omdat Nederland onderdeel uitmaakt van de Europese Unie houdt ons land zich ook aan de Europese wetten. In mei 2018 is de nieuwe privacywet AVG ingegaan: de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Voordat deze wet inging hadden gebruikers van internet niet zoveel rechten. De belangrijkste verandering is dat je als internetgebruiker recht hebt op om te weten wat er met jouw gegevens gebeurt en dat bedrijven die bijvoorbeeld websites of apps maken niet zomaar alles aan je mogen vragen en jouw data mogen verkopen.

B. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

Schrijf de antwoorden uit groep 7 en 8 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.6, Bescherm je privacy. Bewaar dit, bijvoorbeeld in de bewaarmap van het Nationaal Media Paspoort.

Handleiding Groep 8 Les 6

Hoe kun je jouw gegevens beschermen?

(21)

Motivatie vraag: Waarom is het voor jou belangrijk om de juiste online vrienden te kennen? Strategie vraag: Wat ga jij doen om te zorgen dat je jouw online vrienden zorgvuldig kiest?

Groep 8:

Motivatievraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat wat je online doet privé houdt? Strategievraag: Wat ga je doen om te zorgen dat wat je online doet privé blijft?

C. Denk-pauze: Stel Je Voor Dat…

10 minuten.

➢ Leg eerst uit dat u straks een aantal voorbeelden van persoonlijke gegevens laat zien en dat u aan de leerlingen wilt vragen om te voelen met wie zij deze gegevens zouden willen delen en met wie niet en waarom.

➢ Doe dan eerst de denk-pauze. Om goed te kunnen voelen, gaan we zo weer even één minuut stil zijn en onze aandacht richten op onszelf door allemaal even onze ogen dicht te doen. Leest u de tekst rustig en kalm voor zodat de kinderen de tijd krijgen om te voelen. U kunt het document weer online vinden en gebruiken.

Stel Je Eens Voor Dat…

Sluit je ogen. Ga lekker ontspannen op je stoel zetten. Voel je rug tegen de rugleuning aan. Voel je voeten op de grond. Stel je eens voor dat je een chat-app downloadt die er erg leuk uitziet. Je kunt er van alles doen maar moet wel eerst wat invullen. Je moet namelijk invullen:

Je echte voor- en achternaam. Jouw adres. Jouw leeftijd. Of je een jongen of een meisje bent. Jouw geboortedatum. Wie jouw ouders zijn, hun namen. Of je broers en zusjes hebt. Je moet een foto van jezelf uploaden die wordt goedgekeurd door het app-bedrijf. Je moet vertellen wat jouw hobby’s zijn. Je moet een echt e-mailadres opgeven. Eigenlijk word je heel erg veel gevraagd.

Blijf nog even zitten, haal adem. Doe rustig je ogen open en blijf nog even zitten en praat nog niet.

Bespreek de resultaten van deze oefening kort klassikaal. o Hoe voelen zij zich na deze minuut stilte?

o Wat voelden de kinderen bij het verhaal dat ze zoveel moesten invullen?

o Wat voelden de kinderen bij het verhaal dat ze ook nogal persoonlijke gegevens moest invullen? o Wat voelden de kinderen bij het verhaal dat ze beseften dat zij een foto van zichzelf moesten

uploaden?

o Wat vinden de kinderen dat ze dit allemaal moesten invullen voordat ze de app konden gebruiken? Vertel dat nu de nieuwe privacywet en is dit bijna allemaal niet meer mag. In de les zelf, die de leerlingen online gaan doen, zullen de leerlingen leren wat de wet inhoudt en wat hun rechten als internetgebruiker zijn.

(22)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 22 Neemt u eerst door met de leerlingen wat ‘persoonsgegevens’ eigenlijk zijn. Aan de hand van het verhaal in de Denk-pauze kunnen ze al snel bedenken of ze vinden dat deze gegevens ‘persoonlijk’ (en dus privé) zijn. We hebben deze woorden vetgedrukt in het bovenstaand verhaal.

D. Opdracht: Zoek jouw privacy-instellingen

10 minuten.

Laat de leerlingen achter de computer plaatsnemen, tablets of smartphones gebruiken (het is uw eigen keuze hoe u dit organiseert, kinderen kunnen de informatie van de website op vele manieren bekijken). Ga naar de website www.mijnonlineidentiteit.nl (zie op de homepage: Privacy instellingen) Elke leerling gaat zelf opzoeken. Sta toe dat de leerlingen meteen op hun smartphone zoeken, dan kunnen ze hun privacy-instellingen meteen toepassen.

De directe link is: www.mijnonlineidentiteit.nl/Categorie/privacy-instellingen/

‘Deze website biedt veel informatie over hoe je het beste sociale media kunt gebruiken als het gaat om privacy-instellingen. Je gaat per leerling, dus zelf, opzoeken wat de privacy-instellingen zijn van jouw favoriete sociale media. Zoek dit bij minstens 3 van jouw sociale media op. Als je jouw smartphone hebt kun je dit meteen bekijken en instellen. Je schrijft op in het activiteitenblad welke sociale media je hebt gekozen en wat de privacy-instellingen zijn. Dan kun je dit later instellen op jouw mobieltje.”

E. Opdracht: Maak privacy posters!

30 minuten.

De kinderen hebben via de bovenstaande website al vele instellingen gelezen en misschien al zelf ingesteld. Ook voor deze les gaan de leerlingen weer iets voor de school doen. De opdracht is om posters te maken waarop voor de meest populaire sociale media handige tips staan om deze zo privé mogelijk te gebruiken.

‘Nu je weet hoe je sociale media kunt afschermen door de privacy-instellingen te gebruiken, kun je dit ook aan andere leerlingen van school laten weten. Het komende half uur gaan we hier posters over maken. Ga in tweetallen te werk!

- Maak per tweetal 1 poster met handige tips over privacy.

- Kies een van de sociale media waar jij van weet dat veel leerlingen die ook gebruiken. - Maak een duidelijke poster, die er niet alleen leuk uitziet maar ook tips geeft. - Als we klaar zijn hangen we de posters in school op.’

In de laatste les voor groep 8 gaan de leerlingen een ouderavond organiseren. Zorgt u ervoor dat de leerlingen er nu al rekening mee houden dat ze tips voor ouders verzamelen, die ze tijdens deze avond willen overbrengen. Dit kunt u doen door nu al te vertellen over de laatste les, de ouderavond door de leerlingen. En door de leerlingen te laten noteren welke tips ze voor de ouders hebben als het gaat om online privacy.

(23)

Het thema: Zorg voor je eigen veiligheid

De laatste les voor groep 8 gaat over het veilig online zijn van de leerlingen. De leerlingen hebben al eerder kennis opgedaan over hoe zij zelf veilig kunnen zijn en hulp kunnen vinden. Als afsluiting van de lessenreeks voor groep 8 gaan de leerlingen voor ouders aan de slag. Ze gaan een ouderavond geven over alles dat met internet, smartphones en tablets te maken heeft. Hiervoor hebben we een checklist in PowerPoint, beeldmateriaal 8.7, gemaakt zodat de kinderen ook leren hoe zij met een handig draaiboek een ouderavond kunnen organiseren. U vindt ook in het beeldmateriaal de PowerPoint Nationaal Media Paspoort.

➢

Benodigdheden

:

o LET OP: Voor alle lessen van groep 8 is online toegang nodig tot de digitale paspoorten, die de leerlingen al in groep 5, 6 en 7 hebben aangemaakt via de website www.nationaalmediapaspoort.nl, de leerlingen herhalen daar voordat elke les start hun eigen individuele motivatie en strategie.

o Activiteitenblad 8.7

o Beeldmateriaal 8.7. Checklist

o Beeldmateriaal 8.7: Presentatie Nationaal Media Paspoort Ouderavond (deel deze presentatie in zoals u wilt).

o Ouderbrief 8.7

o Deelcertificaat 8.7, Zorg voor je eigen veiligheid

A. Inleiding

5 minuten.

Dit is de laatste les voor de leerlingen van het Nationaal Media Paspoort! De leerlingen gaan een ouderavond geven. Leid de les als volgt in: ‘Je hebt misschien al; gemerkt dat jij meer over internet afweet dan jouw ouders? Wie kan er wat voorbeelden geven als je jouw ouders iets moet vertellen wat zij niet weten?’

B. Wat was jouw motivatie en jouw strategie?

10 minuten.

2

Handleiding Groep 8 Les 7

Geef een Nationaal Media Paspoort ouderavond!

(24)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 24 Schrijf de antwoorden uit groep 7 en 8 op de motivatie- en strategievragen op in het eigen Deelcertificaat 8.7, Zorg voor je eigen veiligheid. Bewaar dit, bijvoorbeeld in de bewaarmap van het Nationaal Media Paspoort.

Groep 7

Motivatie vraag: Waarom is het voor jou belangrijk om veilig online te zijn? Strategie vraag: Wat ga je doen om ervoor te zorgen dat je veilig online bent?

Groep 8

Motivatie vraag: Waarom is het voor jou belangrijk dat je familie en vrienden veilig online zijn? Strategie vraag: Wat ga je doen jouw familie en vrienden te helpen zodat zij veilig online zijn?

Bespreek kort de antwoorden van de leerlingen toen ze nog in groep 6 zaten

De leerlingen zijn inmiddels ouder en zitten in groep 8. Neem klassikaal met hen door wat zij van hun antwoorden vinden nu ze eenmaal ouder zijn. Dit kan aan de hand van de volgende vragen:

- Wat vind je van de antwoorden die je toen hebt opgeschreven? - Zou je andere antwoorden geven nu je in groep 8 zit?

- Zijn jouw motivatie en strategie veranderd nu je in groep 8 zit? Waarom, leg uit?

C. Opdracht: Geef de Nationaal Media Paspoort Ouderavond!

Voorbereidingen in de klas

10 minuten.

De leerlingen stellen thuis vragen aan hun ouders

Leg uw leerlingen de volgende vragen voor:

‘Als afsluiting van de lessen gaan jullie als groep 8 een ouderavond geven voor jullie ouders die van alles willen weten over internet. Jullie hebben er zelf veel lessen over gehad en jullie hebben met jongere kinderen gepraat. Om een goede ouderavond te geven maak je een draaiboek hoe de avond wordt georganiseerd. Dit draaiboek maak je met de groep en voer je uit met de groep. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat de ouderavond goed verloopt.

Tip: Zorg ervoor dat de ouderavond niet samenvalt met alle stress en plezier rond de eindmusical! Neem alle tijd zodat de musical en de ouderavond allebei goed kunnen worden georganiseerd!

Draaiboek: voorbereidende vragen eerst!

a. De ouders zijn jullie publiek, dus waar hebben zij behoefte aan? Vraag jouw ouders met welke vragen zij zitten? Wat willen ze horen en wat willen ze weten? Elke leerling schrijft tenminste 1 vraag op van zijn/haar ouders. Doe dit vanmiddag of vanavond. De volgende lesdag wordt dit doorgenomen.

(25)

© N at io na le Ac ad em ie v o o r M edi a & M aat sc ha pp ij 25 b. Niet alleen ouders zijn geïnteresseerd in een ouderavond over internet! Denk ook aan: grootouders, familie, misschien oudere broers en zussen? Vraag ook hen eens op welke vragen ze graag antwoord willen krijgen tijdens de ouderavond. De volgende lesdag wordt dit doorgenomen.

Bespreking in de klas

15 minuten

Bespreek wat de klas van de ouders en familie hebben gehoord. Maak een top 10 van de vragen die ouders hebben. Kortom, hier moeten jullie dus tijdens de ouderavond op terugkomen.

Tip: Het Nationaal Media Paspoort heeft 7 thema’s. Probeer zoveel mogelijk de thema’s te gebruiken zodat je veel informatie geeft.

Zo! Nu zijn de eerste voorbereidingen klaar. Aan de slag: verdeel de taken van de ouderavond: wie gaat wat doen?’

Draaiboek van de ouderavond

20 minuten

U begrijpt dat de leerlingen vol enthousiasme na de presentaties willen vertellen. Bied hen weer de ruimte! Op deze manier helpen kinderen elkaar en wordt de school weer verder geholpen om met z’n allen zo slim en zo veilig mogelijk op internet te zijn!

Om de ouderavond zo goed als mogelijk voor te bereiden en te geven hebben we een PowerPoint gemaakt die de leerlingen helpt om het draaiboek te maken en de avond te geven. Neemt u deze met hen door. Vergeet niet dat de kinderen al eerder tijdens deze groep 8 lessen hebben moeten noteren wat zij tijdens de ouderavond willen vertellen zoals de les over Wat de wet zegt, en de les over de jongere kinderen.

De leerlingen maken een eigen Ouderbrief om de ouders uit te nodigen.

De ouderavond zelf

1 tot 1,5 uur

Een ouderavond duurt meestal 2 uren, maar als leerlingen een dergelijke avond verzorgen kunt u het verkorten tot 1 uur. Natuurlijk bepaalt u met de leerlingen alles zelf! Zorg dat elk kind iets tijdens de ouderavond zegt. Natuurlijk kunt na de ouderavond een volgende lesdag met de kinderen alles nabespreken.

- Gebruik de Presentatie Nationaal MediaPaspoort Ouderavond, deze vindt u weer bij de online benodigdheden. Deel deze presentatie in zoals u wilt: in het rood vindt u op diverse sheets aanwijzingen.

Een boeiende ouderavond toegewenst!