Opdrachtgever: Gemeente Valkenswaard
Projectnr: VAW012-0001
Datum: 29 mei 2019
Opdrachtgever: Gemeente Valkenswaard
Projectnr: VAW012-0001
Rapportnr: Rpt-20180709
Status: Definitief - vastgesteld
Datum: 29 mei 2019
T 088 - 33 66 333 F 088 - 33 66 099 E info@kragten.nl
© 2018 Kragten
Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Kragten. Het is tevens verboden informatie
Opsteller:
-+C0DS+-
DS
Verificatie:
-+R0HvK+-
HvK
Validatie:
-+V0HvK+-
HvK
INHOUDSOPGAVE
1.1 Aanleiding ...15
1.2 Doelstelling ...16
1.3 Het proces ...16
1.4 Leeswijzer ...17
3.1 Wettelijk en Beleidskader ...23
3.2 Gemeentelijke zorgplichten ...24
3.2.1 Afvalwaterzorgplicht ...24
3.2.2 Hemelwaterzorgplicht ...24
3.2.3 Grondwaterzorgplicht ...24
3.3 Samenwerking ...25
3.4 Overzicht voorzieningen ...26
3.5 Leeftijdsopbouw riolering ...27
3.6 Beheer voorzieningen ...28
3.7 Toestand van de voorzieningen ...30
3.8 Gegevensbeheer ...30
4.1 Klimaatverandering...31
4.2 Afkoppelen ...34
4.3 Burgerparticipatie ...37
4.4 Omgevingswet ...38
4.5 Effect gerichte benadering ...40
5.1 Stedelijk afvalwater ...41
5.2 Hemelwater ...42
5.2.1 Hemelwater- en grondwaterverordening ...42
5.2.2 Bestaand bebouwd gebied ...42
5.2.3 In- en uitbreidingen ...43
5.2.4 Kwaliteit...44
5.2.5 Kwantiteit ...44
5.2.6 Hemelwateroverlast ...44
5.3 Grondwater ...46
5.3.1 Grondwateroverlast ...46
6.1 Wateroverlast ...47
6.2 Rioolbeheer ...47
6.3 Communicatie ...48
6.4 Waterkwaliteit de Dommel...49
6.5 Vervanging en instandhouding bestaande objecten...49
6.6 Maatregelen Basisrioleringsplan ...50
6.7 Resumé ...50
7.1 Analyse personele middelen ... 51
7.2 Uitgaven rioleringen ... 51
7.2.1 Exploitatielasten ... 51
7.2.2 Kapitaallasten gerealiseerde projecten en nieuwe projecten ... 52
7.2.3 Totale uitgaven rioleringen ... 53
7.3 Kostendekkingsberekening ... 53
7.4 Uitkomsten berekening rioolheffing ... 53
7.4.1 Scenario 1 – Alleen korte termijn maatregelen ... 54
7.4.2 Scenario 2 – Korte en lange termijn maatregelen ... 54
7.4.2.1 Scenario 2a - financiering op basis van afschrijvingen ... 55
7.4.2.2 Financiering middels ideaalcomplex ... 55
7.5 Resumé uitkomsten berekening rioolheffingen ... 56
7.6 Conclusies en aanbevelingen ... 57
BIJLAGEN B4.1 Personele bezetting conform Leidraad Riolering B4.2 Kapitaallasten bestaand B4.3 Nieuwe investeringen B4.4 Vervangingskosten bestaande voorzieningen B4.5 Exploitatielasten B4.6 Scenario’s kostendekkingsplan B4.6.1 Scenario 1 B4.6.2 Scenario 2a B4.6.3 Scenario 2b B4.6.4 Vergelijking verloop heffing en voorziening scenario’s B5.1 Raadsvoorstel B5.2 Raadsbesluit TABELLEN
Tabel 1 Rioolheffing voorzien ten opzichte van werkelijk ... 20Tabel 2 Wettelijk en Beleidskader voor het GRP 2019-2022 ... 23
Tabel 3 Overzicht voorzieningen in beheer gemeente ... 26
Tabel 4 Frequenties beheer en onderhoud riolering ... 28
Tabel 5 Frequenties beheer en onderhoud oppervlaktewater ... 28
Tabel 6 Meldingen Melddesk 2013-2017... 29
Tabel 7 Afkoppelen per gebied ... 36
Tabel 8 Eisen aan in- en uitbreidingen ... 43
Tabel 9 Overzicht hydraulische maatregelen basisrioleringsplan ... 50
Tabel 10 Resumé uit te voeren maatregelen en onderzoeken planperiode GRP ... 50
Tabel 11: Afschrijvingstermijnen rioleringsobjecten ... 52
Tabel 12 Getalsmatige vergelijking uitkomsten modelberekeningen ... 56 Tabel 13 Afkortingen en betekenis ... 1-1
AFBEELDINGEN
Afbeelding 1 Anticiperen op de Omgevingswet ... 17
Afbeelding 2 Rioleringsgebieden rioolstelsel Valkenswaard ... 27
Afbeelding 3 Grafie aanlegjaar vrijvervalstelsel ... 27
Afbeelding 4 Grafiek meldingen Melddesk 2013-2017 ... 29
Afbeelding 5 Klimaatadaptatie ... 32
Afbeelding 6 Waterkwantiteitstrits ... 35
Afbeelding 7 Invloedssfeer GRP ... 39
Afbeelding 8 Uitkomsten berekening scenario 1 ... 54
Afbeelding 9 Uitkomsten berekening scenario 2a ... 55
Afbeelding 10 Uitkomsten berekening scenario 2b ... 56
Afbeelding 11 Vergelijking uitkomsten scenario’s modelberekeningen ... 56
SAMENVATTING
Inleiding
Dit rapport betreft de actualisatie van het gemeentelijke rioleringsplan (GRP) voor de periode 2018 tot en met 2022. Bij de actualisatie van dit plan is het kostendekkingsplan Riolering opnieuw doorgerekend en de berekening van de rioolheffing bijgesteld met actuele cijfers. Met dit gemeentelijk rioleringsplan geeft de gemeente Valkenswaard invulling aan haar zorgplicht voor (stedelijk) afvalwater, hemelwater en grondwater, alsmede een doelmatig en duurzaam beheer van de gemeentelijke riool- en watervoorzieningen. Met de indeling van dit GRP sluiten we aan bij de nieuwe Omgevingswet. De hoofdstukken kunnen na de invoering van de Omgevingswet eenvoudig gescheiden worden naar de omgevingsvisie, het omgevingsprogramma en het omgevingsplan.
Terugblik
Het voorgaande gemeentelijk rioleringsplan van de gemeente dateert van eind 2012 en omhelst de planperiode 2013-2017. In 2018 wordt er gewerkt aan de hand van het voorgaande plan. Over het algemeen heeft het vorige GRP goed gefunctioneerd. Het beheer van de voorzieningen is op orde, er zijn geen achterstanden met inspecties en voor geconstateerde gebreken is jaarlijks een budget beschikbaar. De personele bezetting is waar nodig ingehuurd.
Er zijn in de planperiode een aantal (grotere) projecten uitgevoerd:
- Afkoppelen Schaapsloop 1 - Afkoppelen Schrijnerwei
- Grootschalig onderhoud bergbezinkbassin Kreijenbeek - Opzetten grondwatermeetnet
- Rioolrenovatie De Gelukken e.o.
Doordat de werkelijke hoogte van de voorziening telkens hoger is geweest dan de voorspelde hoogte, is de geprognotiseerde stijging van de heffing niet doorgegaan.
Waar staan we nu?
De gemeente heeft te maken met diverse wetten en eisen. De meest relevante wettelijke- en beleidsdocumenten die een relatie hebben met het GRP zijn in onderstaande overzicht weergegeven:
Europees beleid - Kaderrichtlijn Water Rijksbeleid - Wet milieubeheer
- Wet gemeentelijke watertaken - Besluit Lozing Afvalwater Huishoudens - Besluit Lozen Buiten Inrichtingen - Activiteitenbesluit
- Wet informatie uitwisseling ondergrondse netten WION (toekomstig de WIBON) - Bestuursakkoord Water
Provinciaal beleid - Provinciaal Milieu- en Waterplan 2016-2021 (Provincie Noord-Brabant) Waterschapsbeleid - Waterbeheerplan 2016-2021 (Waterschap De Dommel)
Om te anticiperen op de gevolgen van klimaatverandering hebben rijk, provincies, waterschappen en gemeenten gezamenlijk ambities vastgelegd in de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie: Klimaatbesteding en water robuust inrichten vastleggen voor 2020 in beleid en voor 2050 uitvoeren.
Met betrekking tot de Kaderrichtlijn Water heeft de gemeente Valkenswaard samen met negen andere gemeenten en het Waterschap De Dommel binnen het “Zuiveringscluster Eindhoven” gezamenlijk onderzoek verricht naar de meest doelmatige wijze om aan de KRW te kunnen voldoen. De uitkomst is dat met Realtime control in
combinatie met “slimme buffers” het plaatsen van oppervlaktewaterbeluchting De Dommel en Effluentbeluchting van de RWZI Eindhoven hieraan kan worden voldaan.
De gemeentelijke zorgplichten betreffen, afhankelijk van de zorgplicht, de inzameling, transport en verweken van waterstromen en hebben betrekking op:
− Afvalwaterzorgplicht (in enkele gebieden zitten foute aansluitingen op het hemelwaterriool);
− Hemelwaterzorgplicht (momenteel voornamelijk via aansluitingen op gemengd- of hemelwaterriool);
− Grondwaterzorgplicht (er zijn momenteel weinig meldingen van grondwateroverlast).
De gemeente neemt deel in het samenwerkingsverband “Waterportaal Zuidoost Brabant” en “Samenwerking A2- gemeenten”. Doel van de samenwerkingen doelmatigheidswinst. Dit wordt niet alleen uitgedrukt in kosten, maar ook spelen nadrukkelijk een rol de aspecten kwetsbaarheid, kwaliteit en kennis.
Binnen het Waterportaal Zuidoost Brabant zijn een aantal projecten gezamenlijk opgepakt:
- Implementatie gezamenlijk meetspoor “Meten in de keten”;
- Handreiking voor het inrichten van een Waterloket;
- Regionale stresstest light;
- Implementatie gezamenlijke grondwatermonitoring;
- Kennisplatform; periodiek delen en gezamenlijk vergaren van kennis;
- Uitvoeren van “Kwetsbaarheid in beeld”, een pilot met de Stichting RIONED inzake personele kwetsbaarheid.
De vrijverval riolering bestaat voornamelijk uit gemengde stelsels. Van de 196 km riolering is 79% gemengd gerioleerd, ligt 13% hemelwaterriool en 8% vuilwaterriool. Er staan 13 gemalen welke het rioolwater opvoeren zodat dit weer onder vrijverval verder kan lopen. Daarnaast beschikt de gemeente over een buitengebied waar drukriolering is aangelegd. Dit bestaat uit 159 minigemalen en 42 km persleidingen. Op locaties waar de drukriolering op het vrijverval riool is aangesloten bestaat een verhoogde kans op aantasting van de betonnen buizen. De oudste riolering is in de periode 1950-1959 aangelegd. Vanaf de periode 1980-1989 is ook te zien dat er steeds meer gescheiden riolering is aangelegd.
De gemeente onderhoud haar areaal op basis van landelijk erkende frequenties, aangevuld met plaatselijke kennis. Het vrijverval riool wordt momenteel eens per 10 jaar gereinigd en geïnspecteerd. Alle rioolvoorzieningen zoals gemalen en bergbezinkvoorzieningen worden veel vaker gereinigd en geïnspecteerd. De straatkolken worden tweemaal per jaar gereinigd om ervoor te zorgen dat straatvuil niet via de kolken in de riolering terecht komt.
De vrijverval riolering is middels tv-camera geïnspecteerd en in 2017 is gestart met de tweede inspectieronde.
Op basis van de eerste inspectieronde wordt in dit GRP de gemiddelde verwachte levensduur van de riolering bijgesteld van 60 naar 70 jaar.
De bergbezinkvoorzieningen zijn in goede staat. Dit heeft te maken met de geringe ouderdom. De meeste drukrioolgemalen zijn na de eerste aanleg in 1985 al een keer gerenoveerd. Er staan er nog negen op de planning binnen de planperiode van dit GRP. Aan de hoofdgemalen is binnen de planperiode onderhoud aan de pompen voorzien.
In het kader van onderhoud van het areaal en de voorzieningen, houdt de gemeente klachten en meldingen bij.
Wat op valt aan de meldingen die bij de melddesk binnen komen, is dat het aantal meldingen afhankelijk is van bijvoorbeeld hevige neerslag (zoals het aantal meldingen ten aanzien van straatkolken of rioolschades). Verder lijkt er een stijgende lijn te zitten in het aantal meldingen ten aanzien van de drukriolering. Dit kan te maken hebben met de veroudering van het drukrioleringsstelsel en daardoor een toename van het aantal storingen.
Wat willen we bereiken?
Door klimaatveranderingen krijgen we te steeds vaker maken met wateroverlast, hittestress en droogte. De urgentie voor wateroverlast problematiek was na de overlastsituaties in 2016 verhoogd maar het gevaar bestaat dat deze met het uitblijven van overlast weer afneemt. Ter beperking van wateroverlast zet de gemeente in op het klimaatbesteding maken van het stedelijk gebied. Hemelwater kan niet alleen maar ondergronds, maar dient ook bovengronds te worden opgevangen. Burgers en bedrijven kunnen hier een steentje aan bijdragen.
De belangrijkste zaken hierbij zijn:
- Uiterlijk in 2020 is klimaatbestendig en water robuust inrichten een onderdeel van het beleid;
- In 2050 is Valkenswaard zo goed mogelijk klimaatbestendig en water robuust ingericht;
- Bij (her-)inrichting van de openbare en private ruimte wordt invulling gegeven aan klimaatadaptatie;
- Nieuwe ruimtelijke plannen mogen niet leiden tot nieuwe kwetsbaarheden;
- Afvalwater en hemelwater steeds meer gescheiden inzamelen en verwerken;
- Bewustwording perceeleigenaren / burgers en een gedeelde verantwoordelijkheid;
- De invloed op het milieu en de leefomgeving vanuit stedelijk afvalwater wordt beperkt;
- Aan de hand van de Omgevingswet bepalen in welke vorm het GRP Valkenswaard blijft bestaan; het opstellen van een omgevingsvisie, alsmede een bestemmingsplan of een omgevingsplan;
- Een meer risico gestuurde benadering van het beheer en onderhoud van de riolering in plaats van normatief.
Welke afspraken maken we met elkaar?
De afspraken die we met elkaar maken hebben te maken met wat er allemaal mag en moet om de riolering en het functioneren ervan, mede gezien op de klimaatveranderingen, in stand te kunnen houden.
De belangrijkste afspraken die we met elkaar maken zijn:
- Per overlastlocatie afwegen of de situatie acceptabel is of niet, water op straat is acceptabel indien er geen overlast of veiligheidsrisico’s zijn;
- De hemel- en grondwaterverordening komt (vooralsnog) te vervallen. De gemeente zet in op de vrijwillige inzet van particulieren bij het afkoppelen van verhard oppervlak op eigen terrein;
- Afkoppelen is geen doel, maar is een middel om een doel (beperken wateroverlast) te bereiken;
- Bij rioolvervanging faciliteert de gemeente afkoppelen aan de voorzijde van het perceel;
- Oplossen van wateroverlast waar afkoppelen niet mogelijk is, geschiedt door rioolverruiming;
- Bij elke ingreep in de openbare ruimte wordt gekeken hoe deze kan bijdragen aan het verwerken van extreme neerslag;
- Bij in- en uitbreidingen dient een centrale waterberging te worden gemaakt binnen het projectgebied, met een inhoud die afhankelijk is van het verhard oppervlak;
- In geval van maatregelen dient eerst een effectenanalyse te worden uitgevoerd om risico’s te kunnen beoordelen;
- Hemelwater mag alleen gezuiverd op oppervlaktewater worden geloosd;
- In geval van nieuwbouw mag geen water op straat voorkomen bij bui 10 (herhalingstijd elke 10 jaar)
Wat gaan we de komende periode doen?
Om de effecten van het veranderende klimaat in beeld te kunnen brengen gaan we een stresstest uitvoeren. Ter beperking van wateroverlast wordt nu al in de wijk Kreijenbeek verhard oppervlak afgekoppeld. Afhankelijk van het te kiezen scenario (zie “wat hebben we daarvoor nodig?”) wordt afkoppelen bij particulieren gestimuleerd en wordt structureel bij rioolvervanging ook verhard oppervlak afgekoppeld. Daarnaast wordt een kaart met blauwe aders (hemelwaterstructuren) opgesteld om te kijken waar het hemelwater zich verzameld.
Op het hemelwaterriool zijn een aantal foutieve aansluitingen op het hemelwaterriool aanwezig. Deze worden opgespoord en op het juiste stelsel aangesloten.
Het rioolbeheer gaat over van een gebiedgewijze aanpak naar een aanpak op risicoriolen. Het beoordelen van rioolinspecties wordt structureel als taak opgenomen. Daarmee samenhangend wordt ook een plan voor beheer en onderhoud van bijzondere rioolvoorzieningen (doorlaten, overstorten etc.) en hemelwatervoorzieningen opgesteld. Conform de verwachte wetswijziging WION worden huis- en kolkaansluitingen gedigitaliseerd.
Communicatie speelt in de komende planperiode een belangrijke rol. En goede communicatie moet leiden tot bewustwording bij particulieren wat zij aan het veranderende klimaat kunnen doen. Dit moet tot uiting komen in een urgentie tot afkoppelen en wat wel en niet mag bij afkoppelen.
Van riolen die aan vervanging toe zijn wordt bekeken of hier de mogelijkheid bestaat om een gescheiden rioolstelsel aan te leggen. Door de aanleg van gescheiden rioolstelsels liggen er faciliteiten om verhard oppervlak af te kunnen koppelen. Aandachtspunt bij het afkoppelen van verhard oppervlak van gemengde stelsels is de noodzaak dat de be- en ontluchting van de riolering voldoende groot is.
Wat hebben we daarvoor nodig?
In het kader van de kostendekkingsplan berekening rioleringen zijn alle uitgaven en inkomsten, alsmede overige zaken zoals toegerekende rente en inflatie tegen het licht gehouden en waar nodig aangepast. Alle uitgaven zijn waar van toepassing inclusief BTW. Met de invoering van het BTW compensatiefonds is de uitkering vanuit het Gemeentefonds komen te vervallen. De teruggaaf van de BTW vloeit naar Algemene Middelen.
In de exploitatielasten zijn de uitgaven overgenomen vanuit de begroting. Kosten die niet in de begroting staan vermeld, zijn in de kostendekkingsplan berekening aangevuld (opstellen BasisRioleringsPlan (BRP) en Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP), stimuleringsregeling en extra kosten reinigen kolken en freeswerk n.a.v. inspecties). De jaarlijkse exploitatielasten bedragen € 1,3 miljoen.
Vanuit het BRP zijn afkoppelmaatregelen bepaald voor de korte termijn (BRP-maatregelen wateroverlast) en de lange termijn (klimaatadaptatie). De kosten van deze maatregelen worden samen met de investeringen in vervangingen op annuïtaire basis afgeschreven. Afhankelijk van het object gelden afschrijvingstermijnen tussen 15-50 jaar. Dit resulteert in kapitaallasten nieuwe investeringen en vervangingen. Het gehele areaal van de gemeente vertegenwoordigd over de volledige rekenperiode een waarde van € 169 miljoen (in geval van structureel afkoppelen loopt dit op tot € 200 miljoen) en is daarmee de grootste kostenpost. De exploitatielasten bedragen over 70 jaar € 88 miljoen en de totale kapitaallasten van bestaande leningen nog eens € 42 miljoen.
Aan de inkomstenkant kent de gemeente één heffing. Er is geen verdere differentiatie gemaakt.
In het kader van de kostendekking zijn 2 scenario’s doorgerekend. Van scenario 2 zijn 2 financiële varianten doorgerekend.
Scenario 1: Alleen korte termijn (BRP-)maatregelen ter beperking van wateroverlast – investeringen komen als kapitaallast op de begroting (activeren);
Scenario 2a: Korte termijn maatregelen én lange termijn maatregelen structureel afkoppelen en stimuleren particulieren (klimaatadaptatie) – investeringen komen als kapitaallast op de begroting (activeren);
Scenario 2b: Als scenario 2a – investeringen zoveel mogelijk ten laste van vervangingsvoorziening en activeren indien noodzakelijk (=ideaalcomplex ).
Onderstaand zijn de uitkomsten van de scenario’s getalsmatig opgenomen. Uiteraard is de uitkomst van de berekening hoger indien het ambitieniveau hoger wordt gesteld. Bij de vergelijking van scenario 2a met 2b valt op dat bij scenario 2b op termijn de heffing een stuk goedkoper is. Een bijkomend groot voordeel van scenario 2b ten opzichte van scenario 2a is dat de restant boekwaarde aan het einde van de rekenperiode met € 27,8 miljoen een flink stuk minder is dan € 56,4 miljoen.
Onderdeel Scenario 1 Scenario 2a Scenario 2b
Heffing 2018 € 205,00 € 205,00 € 205,00
Heffing 2022 € 210,00 € 215,00 € 237,31
Heffing 2027 € 235,00 € 250,00 € 302,88
Kostendekkende heffing € 364,59 (va. 2059) € 422,74 (va. 2064) € 318,65 (va. 2029)
Restant boekwaarde € 47,3 miljoen € 56,4 miljoen € 27,8 miljoen
Van grote invloed op de rioolheffing op korte termijn is het zo realistisch mogelijk inschatten van het jaar van uitvoering van de investeringsprojecten. Eveneens van grote invloed is de rentestand. Deze dient zo goed mogelijk te worden ingeschat.
De eerste keuze die de gemeente dient te maken betreft het ambitieniveau. Hierbij heeft scenario 2 de voorkeur omdat in dit scenario meer wordt gedaan om ook naar de toekomst toe klimaatbesteding te zijn. Scenario 1 gaat alleen maar uit van de hoognodige maatregelen om op korte termijn de probleemlocaties op te lossen. Scenario 2 heeft dan ook de voorkeur boven scenario 1.
De tweede keuze is de wijze van financiering. In het Waterportaal Zuidoost Brabant is geadviseerd om naar een ideaalcomplex toe te gaan. Dit is het verschil tussen de varianten scenario 2a en 2b.
Het advies is dan ook om te kiezen voor scenario 2b. Dit betreft het hogere ambitieniveau met het ideaalcomplex als financieringsmethode.
Vaststelling door de raad
De raad heeft op 29 mei 2019 gekozen voor scenario 2a. Dit houdt in dat het ambitieniveau is om zowel de korte termijn maatregelen als de lange termijn maatregelen inzake klimaatadaptatie in het GRP zijn opgenomen.
De huidige financieringsmethode met kapitaallasten wordt voortgezet.
1 INLEIDING
1.1 Aanleiding
Riolering wordt door de meeste mensen als vanzelfsprekend ervaren. Toch is de aanleg van riolering één van de belangrijkste ontwikkelingen geweest bij de verbetering van de volksgezondheid. Het aantal sterftegevallen door ziektes als cholera en tyfus is door de aanleg van riolering drastisch verminderd. Riolering draagt bij aan:
- De bescherming van de volksgezondheid - De kwaliteit van de leefomgeving
- De bescherming van bodem, grond en oppervlaktewater
De aanleg en het beheer van riolering zorgt dat verontreinigd afvalwater uit de directe leefomgeving wordt verwijderd en voorkomt de directe ongezuiverde lozing van afvalwater op bodem- of oppervlaktewater.
Daarnaast zorgen riolering en de (hemel)watervoorzieningen in het stedelijk gebied voor de af- en ontwatering van de bebouwde omgeving. Goed waterbeheer draagt bij aan het tegengaan van de negatieve gevolgen van klimaatverandering in de bebouwde omgeving.
Dit rapport betreft de actualisatie van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) voor een nieuwe planperiode. De planperiode van dit nieuwe GRP loopt van 2019 tot en met 2022. Met deze actualisatie wil de gemeente de afgelopen periode evalueren. Het stedelijk waterbeleid wordt waar nodig bijgesteld. De gemeente wil klimaat- adaptatie meenemen in de bijstelling van het beleid. De modelberekening in dit GRP is prijspeil 2018.
De aanleg en het beheer van riolering is een gemeentelijke taak die zijn wettelijke basis vindt in de Wet milieubeheer (Wm). Aanvullend hierop heeft de gemeente conform de Wet gemeentelijke watertaken ook de zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater, voor inzameling en verdere verwerking van het afvloeiend hemelwater in stedelijk gebied en voor maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Op grond van artikel 4.22 van de Wet milieubeheer is de gemeente verplicht een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) op te stellen en actueel te houden.
Water moet niet alleen als een last worden gezien, maar kan ook een positieve bijdrage leveren aan de leefomgeving door creatief met water om te gaan.
Foto: Fontein op de Markt
1.2 Doelstelling
Met dit GRP geeft de gemeente Valkenswaard invulling aan haar zorgplicht voor (stedelijk) afvalwater, hemelwater en grondwater, alsmede een doelmatig en duurzaam beheer van de gemeentelijke riool- en watervoorzieningen. In dit plan geeft de gemeente invulling aan klimaatadaptatie voor zover het binnen de invloedssfeer van stedelijk waterbeheer valt. Ook maakt de gemeente een doorkijk naar de komst van de Omgevingswet. Oplossingen ter verbetering van het functioneren van het rioolstelsel zijn als projecten opgenomen in dit nieuwe GRP.
Bij de actualisatie van dit plan is het kostendekkingsplan Riolering opnieuw doorgerekend en de berekening van de rioolheffing bijgesteld aan de hand van actuele cijfers. Het kostendekkingsplan is afgestemd op de
uitgangspunten van de commissie Besluit Begroting en Verantwoording (BBV).
1.3 Het proces
De Omgevingswet en klimaatverandering zijn belangrijke ontwikkelingen in het speelveld van stedelijk waterbeheer. Tijdens de planperiode van dit GRP verandert daardoor de plek die het plan inneemt in het (afvalwater)beleid. Daarop is geanticipeerd door andere beleidsvelden die betrokken zijn bij ruimtelijke ordening en openbare ruimte mee te nemen in het proces. In het proces om te komen tot dit GRP is de werkmethode “de werkplaats” toegepast. Bij deze methode staat het delen en uitwisselen van kennis centraal. Hierbij gaat het niet alleen om de expliciete kennis (kennis die gemakkelijk op papier te zetten is), maar ook om de impliciete kennis (ervaring en gebiedskennis).
De Werkplaats
Er hebben twee werkplaatsessies plaatsgevonden over het thema ‘klimaatadaptatie’, waarin ook een doorkijk is gemaakt naar de komst van de Omgevingswet. In de werkplaatssessies hebben vertegenwoordigers van alle beleidsvelden die betrokken zijn bij ruimtelijke ordening en openbare ruimte deelgenomen. Hierdoor is ook de bewustwording binnen de organisatie groter geworden en is een groter draagvlak gecreëerd voor het GRP.
Waterschap De Dommel was ook vertegenwoordigd in de werkplaatsessies. De output van de sessies is gebruikt bij het opstellen van dit rapport. Ter ondersteuning en nadere inhoudelijke toelichting zijn in het GRP diverse citaten van deelnemers aan de werkplaatssessie opgenomen.
1.4 Leeswijzer
Met de indeling van dit GRP willen we nu al aansluiten aan de nieuwe Omgevingswet. De hoofdstukken kunnen na de invoering van de Omgevingswet eenvoudig gescheiden worden naar de omgevingsvisie, het
omgevingsplan en het omgevingsprogramma.
Afbeelding 1 Anticiperen op de Omgevingswet
Hoofdstuk Inhoud
1. Inleiding Aanleiding, Doel, Doelgroep, Leeswijzer
2. Terugblik We blikken terug op de projecten uit het vorige GRP. Verder kijken we naar de ontwikkeling van de financiën en de personele inzet.
Omgevings- programma
3. Waar staan we nu? We omschrijven de aanwezige voorzieningen op hoofdlijnen. We omschrijven de samenwerkingsverbanden op het gebied van stedelijk water. Tenslotte beschrijven we het functioneren van de riolering (o.a. aan de hand van het BRP) en de toestand van de rioolonderdelen (aan de hand van inspectiebeoordelingen). We sluiten het hoofdstuk af met een en beschrijving van de wettelijke kaders en de relatie met het waterbeleid, beperkt tot de essentie.
Omgevings- visie
4. Wat willen we bereiken?
In dit hoofdstuk zijn actuele ontwikkelingen uit het stedelijk waterbeheer opgenomen en is de visie van de gemeente Valkenswaard hierop uiteengezet. Ook maken we inzichtelijk wat de gemeente Valkenswaard wil bereiken in de komende planperiode.
Omgevings- plan
5. Welke afspraken maken we met elkaar?
We leggen het stedelijk waterbeleid vast aan de hand van de gemeentelijke zorgplichten (wat mag er verwacht worden?) en de hieraan gekoppelde regels (wat spreken we met elkaar af?).
Omgevings- programma
6. Wat gaan we de komende periode doen?
Per zorgplicht/onderwerp geven we aan wat er moet gebeuren om de ambities te behalen en invulling te geven aan de visie (zie hoofdstuk 4).
7. Wat hebben we daarvoor nodig?
We maken de middelen inzichtelijk die nodig zijn voor stedelijk waterbeheer en we actualiseren het kostendekkingsplan.
“Ik ben een rioleur en denk vaak alleen vanuit buizen. Door andere vakdisciplines te betrekken komen er veel meer mogelijkheden op tafel.”
2 TERUGBLIK
Het voorgaande GRP van de gemeente Valkenswaard dateert van eind 2012 en omhelst de planperiode 2013 tot en met 2017. Over het algemeen heeft het vorige GRP goed gefunctioneerd voor de gemeente. Het beheer van de voorzieningen is op orde. Er zijn geen achterstanden met onderhoud en geconstateerde gebreken worden direct na de beoordeling van de inspectieresultaten verholpen.
Projecten
Onderstaand zijn de meest omvangrijke rioleringsprojecten uit de periode 2013 tot en met 2017 toegelicht:
- Afkoppelen Schaapsloop 1
Het hemelwater van de openbare ruimte en een groot deel van de bedrijfspanden is afgekoppeld van de gemengde riolering. Daarnaast is er extra berging gerealiseerd in het gemengde stelsel. Beide
aanpassingen zullen ervoor zorgen dat er minder frequent en kleinere hoeveelheden gemengd rioolwater overstort op oppervlaktewater bij hevige regenval. Ook is er een waterberging aan de Oase ingericht om het hemelwater tijdelijk vast te houden en gedoseerd af te voeren naar de Tongelreep.
- Afkoppelen Schrijnerwei
Het hemelwater van een deel van de openbare ruimte is afgekoppeld van de riolering om de druk op het gemengde stelsel bij regenval te verminderen. Het hemelwater wordt via een nieuw aangelegde watergang afgevoerd richting de Dommel.
- Grootschalig onderhoud bergbezinkbassin Kreijenbeek
Naar aanleiding van het inspectierapport is onderhoud uitgevoerd aan het bergbezinkbassin. Hierbij zijn spoelpompen en het bijbehorende leidingwerk vervangen, een drainageschuif vervangen, het hekwerk en de bestrating hersteld en de drainage gereinigd. Ook is er een extra overstort gecreëerd achter de
bergingsvijver om het water bij extreme regen sneller naar het achterliggende gebied te kunnen brengen.
Foto: Spoelinstallatie bergbezinkbassin Kreijenbeek
- Opzetten grondwatermeetnet
In samenwerking met het Waterportaal Zuidoost Brabant is een grondwatermeetnet opgezet voor onze gemeente. Hierbij 48 peilbuizen geplaatst. Het plaatsen en beheren van de peilbuizen is uitgevoerd door Brabant Water in opdracht en op kosten van de gemeente. De peilbuizen worden halfjaarlijks uitgelezen en waarbij de data wordt gevalideerd voordat deze wordt verwerkt.
- Rioolrenovatie De Gelukken e.o.
Het hemelwater van de openbare ruimte en voorzijde van de woningen van 5 straten is afgekoppeld van de gemengde riolering en wordt plaatselijk verwerkt via een infiltratieriool. Daarnaast is de oude riolering vervangen. In dit project is ook een niveaumeting aangebracht om de effectiviteit van het infiltratiesysteem over een langere periode te kunnen monitoren.
Foto: Rioolrenovatie Gelukken
Personele invulling
Gedurende de afgelopen planperiode was er is voldoende personele formatie voor de invulling van de riolerings- en watertaken. Tijdelijke formatiebehoeftes zijn ingevuld door de inhuur van personeel.
Financieel
De geprognotiseerde financiële situatie in het vorige GRP is niet geheel uitgekomen. De voorziening riolering in de afgelopen planperiode is aangesproken omdat de rioolheffing zoals vastgelegd in het voorgaande plan niet is gestegen. In het voorgaande GRP is voor de periode van 2013 tot en met 2016 een verlaging van de heffing voorgesteld met € 5,00 naar € 205,00 in 2016. Voor 2017 was een stijging voorzien naar € 225,00 met aansluitend een geleidelijke stijging naar € 265,00 in 2021.
De gemeenteraad heeft opdracht gegeven aan het college om de voorziening te laten vervallen. Het college heeft hieraan uitvoering gegeven door de rioolheffing vanaf 2014 niet te laten stijgen. Ook in de vastgestelde heffing voor 2018 is geen stijging doorgevoerd.
Tabel 1 Rioolheffing voorzien ten opzichte van werkelijk
Jaar Rioolheffing
Conform voorgaand GRP Werkelijke heffing
2012 € 210,00 € 210,00
2013 € 205,00 € 205,00
2014 € 205,00 € 205,00
2015 € 205,00 € 205,00
2016 € 205,00 € 205,00
2017 € 225,00 € 205,00
2018 € 225,00 € 205,00
2019 € 245,00
2020 € 245,00
2021 e.v. € 265,00
Bij diverse projecten is minder geld uitgegeven dan voorzien omdat aanbestedingen meevielen. De werkelijke daling van de voorziening riolering was minder dan voorzien in het voorgaande GRP.
De voorspelde stand per 1 januari 2018 was € 1.146.000,00. De werkelijke stand van de voorziening op bedroeg per die datum € 3.784.000,00 .De huidige financiële stand van zake voor wat betreft riolering is nader uitgewerkt in hoofdstuk 7 van dit plan.
Daarnaast is de doorberekende rente in de planperiode aangepast, waardoor de voorziening hoger is uitgevallen dan geprognotiseerd. Daardoor is de verwachte stijging van de heffing in 2018 achterwege gebleven. Tevens zijn projecten doorgeschoven.
3 WAAR STAAN WE NU?
3.1 Wettelijk en Beleidskader
De meest relevante wettelijke- en beleidsdocumenten die een relatie hebben met het GRP zijn weergegeven in de onderstaande tabel.
Tabel 2 Wettelijk en Beleidskader voor het GRP 2019-2022 Europees beleid - Kaderrichtlijn Water
Rijksbeleid - Wet milieubeheer
- Wet gemeentelijke watertaken - Besluit Lozing Afvalwater Huishoudens - Besluit Lozen Buiten Inrichtingen - Activiteitenbesluit
- Wet informatie uitwisseling ondergrondse netten WION (toekomstig de WIBON) - Bestuursakkoord Water
Provinciaal beleid - Provinciaal Milieu- en Waterplan 2016-2021 (Provincie Noord-Brabant) Waterschapsbeleid - Waterbeheerplan 2016-2021 (Waterschap De Dommel)
Een nadere toelichting op de voor het GRP voornaamste wettelijke documenten en beleidsdocumenten is terug te vinden in Bijlage 2. De Omgevingswet is nog niet vastgesteld in is daarom niet in deze bijlage uitgewerkt.
Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie
Om te anticiperen op de gevolgen van klimaatverandering hebben rijk, provincies, waterschappen en gemeenten gezamenlijk ambities vastgelegd in de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie.
- Uiterlijk in 2020 is klimaatbestendig en water robuust inrichten onderdeel van het beleid.
- In 2050 is Nederland zo goed mogelijk klimaatbestendig en water robuust ingericht.
Kaderrichtlijn Water
De Kaderrichtlijn Water (KRW) harmoniseert het waterbeleid binnen de EU-lidstaten. Het stelt doelen voor een goede ecologische en chemische toestand van het oppervlaktewater en het grondwater in 2021 en 2027. Alle lidstaten zijn verplicht de richtlijn in hun nationale wetgeving op te nemen, plannen op te stellen en maatregelen uit te voeren om de waterkwaliteit te verbeteren en te beschermen.
De gemeente Valkenswaard vormt samen met negen andere gemeenten en Waterschap De Dommel het
“zuiveringscluster Eindhoven”. Voor dit zuiveringscluster hebben gemeenten en waterschap gezamenlijk onderzoek verricht naar de meest doelmatige wijze om de afvalwaterketen van deze regio niet langer een belemmerring te laten zijn voor de doelen van de KRW. Dit heeft geleid tot een maatregelenpakket dat onder gezamenlijke verantwoordelijkheid uitgevoerd is en waarmee de elf partijen verwachten aan de eisen van de KRW te kunnen voldoen. Het betreft de volgende maatregelen:
- Implementatie Realtime Control in combinatie met “slimme buffers”.
Het sturen op optimaal gebruik van de capaciteit van de rioolstelsels binnen de keten. Daarnaast ook de doorstroom van de RWZI tijdens regensituaties optimaliseren.
- Oppervlaktewaterbeluchting Dommel eerste fase.
Het plaatsen van beluchting op strategische plaatsen in de Dommel om de negatieve gevolgen van de overstorten zo veel mogelijk te reduceren.
- Effluentbeluchting RWZI Eindhoven.
Het plaatsen van beluchting in de effluentgoot van de RWZI om zuurstofdippen te voorkomen.
Dit maatregelenpakket bevat geen specifieke maatregelen in het rioolstelsel van Valkenswaard. Een toetsing aan KRW-eisen vindt op clusterniveau plaats.
Integrale Strategie Ruimte
De gemeenteraad heeft onlangs de Integrale Strategie Ruimte Metropoolregio Eindhoven vastgesteld. Hierin is o.a. het thema Klimaatadaptatie uitgewerkt. Hierbij is aangegeven dat de transitie naar meer klimaatadaptief grondgebruik hoge prioriteit heeft en dat dit consequenties heeft voor de ruimtelijke planning en (her) ontwikkeling van gebieden. De urgentie voor het thema klimaatverandering uit de integrale strategie Ruimte vormt een kader voor dit GRP.
3.2 Gemeentelijke zorgplichten
3.2.1 Afvalwaterzorgplicht
De zorgplicht voor stedelijk water betreft het inzamelen en transport van het huishoudelijke en industriële afvalwater, al dan niet gemengd met andere afvalwaterstromen. Bij deze zorgplicht gaat het naast de primaire zorg voor de volksgezondheid tevens om een (kosteneffectieve) bescherming van het milieu.
Foutaansluitingen
In enkele gebieden met een (verbeterd) gescheiden rioolstelsel zitten vermoedelijk foutaansluitingen op de hemelwaterafvoer. Het betreft de gebieden De Schaapsloop 1 en 2, De Hazelaar en Hoge Akkers.
Functioneren riolering
Het grootste deel van het rioolstelsel in Valkenswaard is gemengd. Het functioneren van deze gemengde riolering is sterk afhankelijk van het aangesloten hemelwater. Daarom is het functioneren van de riolering met betrekking tot de afvalwaterzorgplicht onlosmakelijk verbonden met de hemelwaterzorgplicht.
In het nieuwe basisrioleringsplan (BRP) Valkenswaard 2017 is het functioneren van het rioolstelsel inzichtelijk gemaakt. De oplossingen ter verbetering van het functioneren van het huidige rioolstelsel op korte termijn op bovenstaande locaties zijn als projecten opgenomen in paragraaf 6.6 van dit GRP.
3.2.2 Hemelwaterzorgplicht
De zorgplicht hemelwater betreft het inzamelen en verwerken van hemelwater, voor zover de perceeleigenaar dit niet zelf kan verwerken. In de praktijk is de hemelwaterzorgplicht vooral ingevuld door een rioolaansluiting op het gemengd riool of gescheiden hemelwaterriool. Panden in het buitengebied mogen geen hemelwater lozen op het drukriool en verwerken hun hemelwater op eigen terrein of lozen dit op oppervlaktewater. In nieuwe woonwijken of bedrijventerreinen wordt het hemelwater gescheiden ingezameld. Bij afkoppelprojecten en nieuwe
ontwikkelingen wordt bekeken of de particulier zijn hemelwater redelijkerwijs op eigen terrein kan verwerken.
In juni 2016 is de gemeente Valkenswaard twee maal met een extreme regenbui geconfronteerd waarbij wateroverlast in woningen is opgetreden. De urgentie om maatregelen te treffen ter voorkoming van wateroverlast is hierdoor duidelijk aanwezig bij de gemeente Valkenswaard. Maatregelen ter voorkoming van wateroverlast zijn opgenomen in paragraaf 6.6 van dit GRP.
3.2.3 Grondwaterzorgplicht
De grondwaterplicht richt zich op het voorkomen, beperken en/of oplossen van structurele grondwateroverlast.
Grondwater kent vaak meerdere oorzaken en oplossingen die sterk gebiedsafhankelijk zijn. Bovendien hebben particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies ieder hun verantwoordelijkheden bij het voorkomen en oplossen van problemen met grondwater. Om die reden vervult de gemeente een regierol bij deze zorgplicht binnen het stedelijk gebied en is het niet eenvoudig om te spreken over algemene maatregelen om
grondwateroverlast tegen te gaan. De gemeentelijke zorgplicht is om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Dit geldt alleen voor openbaar gemeentelijk gebied. Perceeleigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor eventuele nadelige gevolgen op eigen perceel, voor zover zij daar redelijkerwijs zelf in kunnen voorzien. Hiermee wordt een veel voorkomende vorm van grondwateroverlast uitgesloten, namelijk water in de kelder. Vanuit het Bouwbesluit heeft de woningeigenaar de verplichting om alle verblijfsruimtes waterdicht te maken, daartoe dient de woningeigenaar in een dergelijk geval zelf maatregelen te treffen.
Er worden bij de gemeente weinig meldingen gedaan van grondwater overlast. Omdat de grondwaterstanden over het algemeen voldoende laag zijn is er weinig drainage aanwezig in het openbare gebied. De gemeente heeft in de planperiode van het vorige GRP een grondwatermeetnet aangelegd om voldoende inzicht te verkrijgen en te houden in de grondwaterstanden.
De periode van meten is nog te kort om concrete conclusies te kunnen trekken.
3.3 Samenwerking
Waterportaal Zuidoost-Brabant
Een belangrijke pijler van het Bestuursakkoord Water, naast de financiële besparingsdoelstellingen, is samenwerking. Het betreft samenwerking tussen gemeenten onderling, maar ook samenwerking met andere waterpartners. De gemeente neemt deel aan het
samenwerkingsverband Waterportaal Zuidoost-Brabant. Naast de gemeente Valkenswaard bestaat dit uit Waterschap De Dommel, Brabant Water en de gemeenten Bergeijk, Cranendonck, Eersel, Eindhoven, Geldrop- Mierlo, Heeze-Leende, Nuenen, Son en Breugel, Veldhoven en Waalre. Door slim samen te werken in
Waterportaal Zuidoost-Brabant kan er structureel en substantieel bezuinigd worden op de kosten voor riolering en zuivering van afvalwater, de afvalwaterketen, maar ook daarbuiten. Doelmatigheid (en daarmee ook
doelmatigheidswinst) wordt niet uitsluitend beschreven aan de hand van het kostenaspect. Bij de beoordeling van doelmatigheid spelen nadrukkelijk ook de aspecten kwetsbaarheid, kwaliteit en kennis bij samenwerking een belangrijke rol.
De volgende projecten zijn gezamenlijk opgepakt binnen Waterportaal Zuidoost-Brabant:
- Implementatie gezamenlijk meetspoor “meten in de keten”.
Het opstellen van een gezamenlijk meetnet binnen de samenwerking welke wordt bekostigd door de betreffende grondeigenaar en beheerd door het waterschap en centraal wordt ontsloten via Hydronet. Hierin is alle data terug te vinden binnen de keten waarbij geen zaken per eigenaar worden afgeschermd.
- Handreiking voor het inrichten van een Waterloket.
Er is gezamenlijk een opzet gemaakt van de uitgangspunten om de het waterloket makkelijker per gemeente in te kunnen richten.
- Regionale Klimaatstresstest Light
Er is integraal een globale stresstest opgezet van het areaal van het gehele waterportaal.
- Implementatie gezamenlijke grondwatermonitoring
Het opzetten van een grondwatermeetnet binnen het areaal van het gehele waterportaal, deze wordt bekostigd door de betreffende grondeigenaar en beheerd door Brabant Water. Het grondwatermeetnet is ontsloten via Hydronet. Hierin is alle data terug te vinden binnen de keten waarbij geen zaken per eigenaar worden afgeschermd.
- Kennisplatform; periodiek delen en gezamenlijk vergaren van kennis.
Er is onder andere in een tweetal workshops ingezoomd op de kwetsbaarheid van de regio op het gebied van klimaateffecten (langdurig nat, kortstondig nat, droogte en hittestress) en de oplossingsrichtingen daarbij.
- Uitvoeren van “Kwetsbaarheid in beeld”
Met de Stichting RIONED is een pilot uitgevoerd om een beter beeld te krijgen van de personele kwetsbaarheid in onze regio (kennis en competenties). Dit is gecommuniceerd met de deelnemende gemeenten. Deze hebben het Waterportaal opdracht gegeven om oplossingen hiervoor te zoeken.
In bestuurlijke overleggen is de voorkeur uitgesproken voor het model van een netwerkorganisatie. Deze netwerkorganisatie is uitgewerkt in een samenwerkingsovereenkomst waarbij, de stuurgroep (bestaande uit de portefeuillehouders van de partners) bestuurlijk verantwoordelijk is voor de uitvoering van het
meerjarenprogramma. Het Afvalwaterteam (bestaande uit ambtelijke vertegenwoordigers van de Partners) is als uitvoeringsorganisatie verantwoordelijk voor de uitvoering. Iedere partij levert een vooraf overeengekomen hoeveelheid uren en euro’s. De samenwerking tussen gemeenten onderling en waterschappen gaat uit van het bundelen van kennis en capaciteit en het verder professionaliseren van de beheertaken. Er is geen sprake van overheveling van taken of verantwoordelijkheden.
A2 samenwerking
De gemeenten Valkenswaard, Cranendonck en Heeze-Leende werken sinds 2004 op verschillende onderdelen samen in de A2
samenwerking. Sinds april 2012 is de Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking (GRS) A2-gemeenten van kracht. De GRS A2-gemeenten zorgt voor de uitvoering van taken op het terrein van Werk en Inkomen
(W&I), Administratie & Belastingen, Ondersteuning Bestuur & Organisatie, Techniek & Gegevens, Advies & Beleid (Financiën, Control en P&O) en Advies & Beleid (Communicatie, Juridische Zaken, Informatiemanagement, Inkoop) voor de drie gemeenten. De A2 samenwerking is nu met name gericht op dienstverlening en faciliterende afdelingen. In de toekomst wordt de A2 samenwerking mogelijk uitgebreid richting uitvoerende taken waaronder water en riolering.
3.4 Overzicht voorzieningen
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aanwezige voorzieningen voor (stedelijk) waterbeheer in de gemeente Valkenswaard.
Tabel 3 Overzicht voorzieningen in beheer gemeente
Voorziening Hoeveelheid Eenheid
Vrijverval riool gemengd 153,9 Km
Vrijverval riool hemelwater 26,0 Km
Vrijverval riool vuilwater 16,5 Km
Totale lengte vrijverval riool 196,4 Km
Rioolgemalen 13 Stuks
Persleidingen (exclusief drukriool) 3,4 Km
Minigemalen (drukrioolstelsel) 159 Stuks
Persleidingen (drukriolering) 42,2 Km
Lozingspunten van uit externe gemengde riooloverstorten 13 Stuks
Bergbezinkvoorzieningen 6 Stuks
Lozingspunten van uit hemelwaterriolering 51 Stuks
IBA´s 7 Stuks
Drainage 0,5 Km
Peilbuizen grondwater 48 Stuks
Tekening: Bergbezinkbassin Linschotenlaan
Het rioolstelsel van Valkenswaard bestaat uit diverse rioleringsgebieden. De ligging van de rioleringsgebieden is op onderstaande afbeelding weergegeven. Een rioleringsgebied bestaat uit een netwerk van aaneengesloten rioolleidingen die onder vrij verval afwateren naar een laaggelegen put, waar het water wordt doorgevoerd naar een ander rioleringsgebied en uiteindelijk naar de RWZI.
Afbeelding 2 Rioleringsgebieden rioolstelsel Valkenswaard
3.5 Leeftijdsopbouw riolering
In onderstaande grafiek is te zien dat de aanleg van het rioolstelsel van de gemeente Valkenswaard redelijk verspreid in de tijd heeft plaatsgevonden. Er is geen sprake van een duidelijke uitschieter in een bepaalde aanlegperiode. Vervanging wordt altijd integraal afgestemd binnen de openbare ruimte.
Afbeelding 3 Grafie aanlegjaar vrijvervalstelsel
3.6 Beheer voorzieningen
Beheer van de riolering is het zorgdragen voor het functioneren ervan. Hiervoor wordt onderzoek uitgevoerd, onderhoud gepleegd, onderdelen gerepareerd, gerenoveerd, vervangen of verbeterd. Er worden afwegingen gemaakt voor een goed beheer van de voorzieningen tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.
Uitgangspunt hierbij is de overlast voor burgers zoveel mogelijk te beperken.
Onderstaand zijn de beheeractiviteiten met bijbehorende frequenties aan de voorzieningen uiteengezet. Het resultaat van deze uiteenzetting is opgenomen in bijlage 3 van dit GRP.
Tabel 4 Frequenties beheer en onderhoud riolering
Onderdeel Reiniging en inspectie
Vrijverval riolering Eénmaal per tien jaar )1
Straatkolken Tweemaal per jaar
Hoofdgemalen Eénmaal per jaar reinigen, tweemaal per jaar inspecteren Bergbezinkvoorzieningen Eénmaal per jaar reinigen, tweemaal per jaar inspecteren Pompunits drukriolering Eénmaal per jaar
Persleiding drukriolering Niet planmatig Infiltratievoorzieningen Niet planmatig
IBA’s Beheer door Waterschap De Dommel
Meetapparatuur Beheer door Waterschap De Dommel
)1 betonnen riolering nabij de inprikpunten van drukrioolstelsels worden tweejaarlijks geïnspecteerd
Foto: Uitstroom bergbezinkbassin Schrijnerwei
Tabel 5 Frequenties beheer en onderhoud oppervlaktewater
Onderdeel Onderhoud
Bermsloten Regulier maaien conform groenbeleid
Wadi’s Regulier maaien conform groenbeleid
Baggeren en oppervlaktewater Niet planmatig
Foto’s: Wadi Crocuslaan met schanskorven
Voor beheer en onderhoud van de voorzieningen houdt de gemeente klachten en meldingen bij. Uit de melddesk volgen voor de afgelopen periode 2013 tot en met 2017 onderstaande meldingen:
Tabel 6 Meldingen Melddesk 2013-2017
Subcategorie 2013 2014 2015 2016 2017
Stormschade 19 28 8 7 16
Verstoppingen 115 117 117 132 91
Straatkolken 45 151 71 170 56
Drukriolering 33 26 36 43 49
Rioolschade 20 30 13 73 37
Riooldeksel kapot / weg 26 21 17 50 25
Wat opvalt aan de meldingen is dat het aantal meldingen ten aanzien van straatkolken erg varieert. Dit kan een gevolg zijn van het moment van de melding ten opzichte van bijvoorbeeld een hevige regenbui. Wanneer deze valt voordat de kolken zijn gereinigd, is het aantal meldingen hoger. Het hoge aantal meldingen in 2016 is het gevolg van de hevige neerslag die dat jaar is gevallen. Dit is ook terug te zien in een hoger aantal meldingen betreffende rioolschade.
Ook lijkt er een stijgende lijn te zitten in het aantal meldingen ten aanzien van de drukriolering. Dit kan te maken hebben met de veroudering van het drukrioleringsstelsel waardoor het aantal storingen ook toe neemt.
Afbeelding 4 Grafiek meldingen Melddesk 2013-2017
3.7 Toestand van de voorzieningen
Vrijverval riolering
De gemeente Valkenswaard heeft in de afgelopen jaren het volledige rioolstelsel waar mogelijk middels tv-camera inspectie in beeld gebracht. In 2017 is gestart met de tweede inspectieronde. Hierbij worden ook moeilijk bereikbare locaties meegenomen die nog niet in de eerste inspectieronde zijn geïnspecteerd. Betonnen riolen en putten bij de lozingspunten van het drukriool zijn in 2017 extra geïnspecteerd om eventuele aantasting te kunnen monitoren.
Op basis van de eerste inspectieronde wordt de gemiddeld te verwachten levensduur van de rioolbuizen binnen Valkenswaard bijgesteld van 60 naar 70 jaar. Dit heeft te maken met de verbeterde kwaliteit van de betonbuizen maar ook met het steeds meer gebruiken van PVC voor kleinere diameters van het hoofdriool.
Benadrukt wordt dat rioolvervangingen niet op basis van een gemiddelde levensduurverwachting plaatsvinden, maar aan de hand van de beoordeling van de kwaliteit uit de inspecties. Uit dezelfde inspectiebeelden blijkt geen achterstallig onderhoud van het vrijverval riool. Wel haalt een aantal rioolstrengen de gemiddelde levensduurverwachting van 70 jaar niet. Hiervan staan er een aantal binnen de planperiode van dit GRP op de planning en een aantal in de periode na 2022.
Bergbezinkvoorzieningen
De bergbezinkvoorzieningen zijn in goede staat. De meesten zijn slechts enkele jaren oud. De twee oudste voorzieningen, Kreijenbeek en Van Linschotenstraat, zijn in 2015 geïnspecteerd. Hierbij bleek dat beide bouwtechnisch in goede staat waren. Bij de Kreijenbeek was onderhoud van het elektrische en mechanische gedeelte noodzakelijk. Dit is inmiddels uitgevoerd waardoor in de planperiode van dit GRP geen grootschalig onderhoud noodzakelijk meer is.
Drukrioolgemalen en hoofdgemalen
De meeste drukrioolgemalen uit de eerste aanleg in 1985 zijn inmiddels gerenoveerd. In het begin van de planperiode van dit GRP wordt grootschalig onderhoud uitgevoerd waarbij de laatste negen oude
drukrioolgemalen worden gerenoveerd. Voor de hoofdgemalen staat alleen onderhoud aan de pompen op het programma in de planperiode van dit GRP.
3.8 Gegevensbeheer
Om de voorzieningen voor (stedelijk) waterbeheer op een goede wijze te kunnen beheren dienen de
beheergegevens van de voorzieningen op orde te zijn. Voor het gegevensbeheer van de voorzieningen maakt de gemeente gebruik van de rioolbeheer software GBI. Revisies van uitgevoerde rioleringswerken in de gemeente Valkenswaard worden tijdig verwerkt in het rioolbeheerbestand.
Voor de gemalen maakt de gemeente gebruik van Aquaview en de gegevens van de overstorten, peilbuizen en regenradar worden geregistreerd en ontsloten met / via Hydronet.
4 WAT WILLEN WE BEREIKEN?
In dit hoofdstuk zijn actuele ontwikkelingen uit het stedelijk waterbeheer opgenomen en is de visie van de gemeente Valkenswaard hierop uiteengezet.
4.1 Klimaatverandering
Door klimaatverandering valt neerslag over een jaar genomen steeds ongelijkmatiger. Perioden met extreme droogte komen vaker voor en het aantal en de intensiteit van buien nemen toe. Verdroging zal toenemen door lage grondwaterstanden. Ook de kans op hinder, overlast en schade als gevolg van overtollig hemelwater zal toenemen. Zo is er bijvoorbeeld in juni 2016 in Valkenswaard een bui gevallen van ongeveer 50 mm in anderhalf uur. In die maand is er in Valkenswaard totaal ruim 200 mm neerslag gevallen. Dat is meer dan 25%
van totale neerslag in een gemiddeld jaar.
Foto: Water op straat Peperstraat na extreme neerslag
Door klimaatverandering neemt ook de temperatuur en het aantal warme dagen en nachten toe. De opwarming gaat gepaard met behoorlijke (lokale) extremen als gevolg van hitte stress. Een graad wereldwijde opwarming kan lokaal een opwarming van enkele graden betekenen. De lokale extremen treden met name op in dicht bebouwde en versteende gebieden met veel verharding en weinig groen. De gebieden met verharding en bebouwing houden, anders dan groene gebieden, meer warmte vast en stralen meer warmte uit. Dit effect treedt niet alleen op in de grote steden, maar ook in kleinere kernen zoals in de gemeente Valkenswaard. De urgentie voor wateroverlastproblematiek in Valkenswaard is verhoogd na de overlastsituaties in 2016 maar zakt langzaam weer weg. De urgentie voor de gevolgen van hittestress is minder bekend bij de inwoners van Valkenswaard.
“Er heeft nog nooit een burger bij de gemeente geklaagd over hitte:
Het was vandaag veel te heet op jullie plein.”
“Ik dacht een tijd lang dat klimaatadaptatie alleen iets was voor de grote stad.”
“Als leek zie ík zelfs dat extremiteiten voor problemen gaan zorgen.”
In de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie gaat klimaatadaptatie met name over het aanpassen en afstemmen van de inrichting van de openbare ruimte aan de verwachte klimaatverandering en de effecten en gevolgen daarvan.
Voor Valkenswaard gaat het met name over de volgende effecten:
- Wateroverlast - Hittestress - Droogte
Afbeelding 5 Klimaatadaptatie
Met klimaatadaptatie moet de schade als gevolg van klimaatverandering beperkt worden. Klimaatadaptatie heeft onder andere betrekking op het werkveld ‘Water en Riolering’ en krijgt daarom een belangrijke plek in dit GRP.
In paragraaf 5.2.6 is aangegeven hoe dit in het basisrioleringsplan (BRP) is getoetst.
Het GRP is niet hét instrument om klimaatadaptatie in het beleid te borgen maar kan wel richtinggevend zijn voor klimaatbeleid. Klimaatadaptatie moet ook in een integraal beleidsplan worden vastgelegd op een ‘hoger level’
dan het GRP, zoals een klimaatbeleidsplan, een duurzaamheidsplan of de omgevingsvisie. Klimaatadaptatie heeft betrekking op alle werkvelden in het openbare gebied van de gemeente Vallenswaard. Het is belangrijk om de visies vanuit deze werkvelden op elkaar af te stemmen.
Het klimaatbestendig maken van stedelijk gebied vergt bewuste keuzes bij stedelijke inrichting. Bij nieuwe plannen is een klimaatbestendige en water robuuste inrichting van groot belang. Ruimtelijke functies moeten onderling op elkaar afgestemd zijn en de ruimtelijke effecten op waterhuishouding (en vice versa) moeten vastgelegd worden in een bestemmingsplan of omgevingsplan.
Foto: Aanleg berging middels kratten Hyacintenlaan
Rioolsystemen (ondergronds) hebben bij hevige buien niet altijd voldoende capaciteit voor de afvoer en berging van het hemelwater. Voor het borgen van een adequate afvoer en berging moet ook gebruik worden gemaakt van de inrichting van de bovengrondse openbare ruimte. De gemeente Valkenswaard kan de buitenruimte zodanig inrichten dat op een veilige manier tijdelijk meer water bovengronds kan worden geborgen.
Daarmee wordt de gemeentelijke zorgplicht meer bovengronds zichtbaar in wegen en groen en is de relatie met beleefbare ruimtelijke ordening, openbare ruimte en vergunningverlening cruciaal. De burgers en bedrijven van Valkenswaard kunnen een steentje bijdragen door op eigen terrein voorzieningen te treffen voor infiltratie, buffering en/of opslag van hemelwater.
“Klimaat is breder dan mijn vakgebied riolering en water. Een brede duurzaamheidsvisie en klimaatvisie zijn onontbeerlijk voor de gemeente.”
“Kan water de verbindende factor zijn en als vliegwiel gebruikt worden om het thema klimaatadaptie op te pakken?”
4.2 Afkoppelen
Afvalwater en hemelwater worden steeds meer gescheiden van elkaar ingezameld en verwerkt. Hemelwater wordt daarbij afgekoppeld van de bestaande gemengde riolering. Het gescheiden inzamelen van afvalwater heeft de volgende positieve effecten:
- Het verminderen van de invloed op het milieu en de leefomgeving vanuit stedelijk afvalwater door onder andere het beperken van de vuiluitworp vanuit de riolering op oppervlaktewater
- Het verminderen van wateroverlast - Het bestrijden van droogte
- Een verbetering van de mogelijkheden grondstoffen en energie uit afvalwater te herwinnen
Als het regent in de gemeente Valkenswaard verdwijnt het meeste hemelwater in de riolering en wordt direct afgevoerd richting de Dommel en de RWZI Eindhoven. Door verandering van het klimaat wordt het bestaande rioolstelsel echter steeds zwaarder op de proef gesteld. Buien worden heviger en duren langer. Hierdoor neemt het risico op wateroverlast toe.
Foto: Water op straat na extreme neerslag Ramstraat
Het maar blijven verruimen van de riolering is geen optie, dat wordt uiteindelijk te kostbaar. Om al dat relatief
Wat willen we bereiken?
- Uiterlijk in 2020 is klimaatbestendig en water robuust inrichten onderdeel van het beleid (conform Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie).
- In 2050 is Valkenswaard zo goed mogelijk klimaatbestendig en water robuust ingericht (conform Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie).
- Meer inzicht in de gevolgen van klimaatverandering en kwetsbare gebieden en objecten met betrekking tot wateroverlast aan de hand van een stresstest.
- Bij de (her)inrichting van de openbare en private ruimte wordt invulling gegeven aan klimaatadaptatie.
- Bij het ontwikkelen van nieuwe ruimtelijke plannen neemt klimaatadaptatie een belangrijke plaats in zodat geen nieuwe kwetsbaarheden ontstaan door extreme neerslag, langdurige droogte en extreme hitte.
droge voeten te houden en duurzaam om te gaan met hemelwater moet meer ruimte voor de opvang van hemelwater gecreëerd worden. Deze ruimte moet worden gezocht in het groen, de bodem en/of oppervlaktewater.
Daarom hanteert de gemeente (en het waterschap) voor afvoer van het hemelwater afkomstig van verhard oppervlak de onderstaande waterkwantiteitstrits ook genaamd “de Ladder van Lansink” (infiltreren waar het kan, bufferen waar mogelijk en als het niet anders kan, dan pas afvoeren):
1) Hergebruik
2) Vasthouden / infiltreren 3) Bergen
4) Afvoeren naar oppervlaktewater 5) Afvoeren naar een rioolstelsel
Afbeelding 6 Waterkwantiteitstrits
Particulieren
De gemeente wil bewustwording creëren door actief te communiceren over het nut en de noodzaak van afkoppelen. Afkoppelen van hemelwater door burgers te stimuleren is beter dan het afdwingen van afkoppelen.
Als burgers overtuigd zijn dat hun bijdrage resultaat heeft, raken ze meer betrokken. De voorzieningen die burgers aanleggen om af te koppelen worden beter in stand gehouden als burgers deze vanuit eigen overtuiging aanleggen en niet omdat ze van de gemeente moeten. Het moet voor burgers niet alleen een financieel
rekensommetje zijn. Ze zouden ook moeten afkoppelen vanuit de overtuiging dat ze hiermee meerwaarde creëren.
Bovengronds afkoppelen
Bovengrondse maatregelen genieten de voorkeur boven ondergrondse maatregelen. De gebruiker ziet dan namelijk waar het hemelwater naar toe gaat. Dit komt ten goede aan de beleving van hemelwater en het juiste gebruik van de afgekoppelde openbare ruimte. Door de zichtbaarheid is de werking van bovengrondse voorzieningen beter gewaarborgd dan bij ondergrondse voorzieningen. Bovengrondse voorzieningen zijn meestal goedkoper in aanleg en onderhoud.
“Bovengrondse maatregelen genieten de voorkeur boven ondergrondse maatregelen.”
Doelmatigheid
Afkoppelen is één van de maatregelen ter beperking van wateroverlast. Het is echter niet de enige oplossing. In bestaand gebied is het meestal niet realistisch om 100% van de verhardingen af te koppelen van de gemengde riolering. Afhankelijk van de situatie kunnen de kosten voor afkoppelen behoorlijk oplopen. De vraag of afkoppelen doelmatig is, wordt niet altijd gesteld. Beter is om de vraag te stellen welk probleem met afkoppelen zou worden opgelost en welke problemen er eventueel bijkomen. Ook moet worden gekeken naar de kansen en kosten van afkoppelen: waar zijn de randvoorwaarden gunstig en hoe verhouden de kosten zich ten opzichte van mogelijke andere maatregelen. Bijvoorbeeld in de vorm van een doelmatigheidstoets. Gezien de kosten van het aanleggen van een gescheiden stelsel en de bijdrage aan de doelen, is het niet doelmatig om op termijn alle gemengde stelsels te vervangen door gescheiden stelsels. Indien er geen problemen zijn ten aanzien van wateroverlast, waterkwaliteit of capaciteit van de zuivering, heeft gescheiden riolering geen overtuigende meerwaarde ten opzichte van gemengde riolering. Het aanleggen van een (deels) gescheiden stelsel kan echter op sommige plekken een doelmatige oplossing zijn om een probleem aan te pakken, bijvoorbeeld in het geval van wateroverlast. Of deze maatregel bij een dergelijk probleem doelmatig is, is locatieafhankelijk en een momentane afweging. Bij noodzakelijke rioolvervanging, gecombineerd met een reconstructie van de verharding of herinrichting is de aanleg van een gescheiden stelsel veelal doelmatig.
Uiteenzetting per deelgebied
De kenmerken per gebied maken dat het eenvoudiger of juist moeilijker is om hemelwater lokaal te verwerken.
Hierdoor verschillen de ambities en oplossingsrichtingen voor het afkoppelen van hemelwater. Zie onderstaande tabel.
Tabel 7 Afkoppelen per gebied
Centrum(gebieden) In het centrum van Valkenswaard is er vrijwel geen ruimte om hemelwater op het eigen perceel te verwerken. Ook in de overige centrumgebieden is weinig ruimte. In deze gebieden wordt het hemelwater ingezameld en getransporteerd naar buiten het
centrumgebied. Aangezien de centrumgebieden het visitekaartje van de gemeente vormen vereisen eventuele vijvers (sierwater) extra aandacht voor het behalen en behouden van een goede waterkwaliteit.
Woonwijken In de woonwijken wordt het hemelwater zoveel als mogelijk op het eigen perceel verwerkt en/of benut voor de vochtbalans van structureel en beeldbepalend groen. Niet-
beeldbepalend groen wordt bij voorkeur ingezet voor de opvang en infiltratie van hemelwater in plaats van verstening. De wateroverlast in Kreijenbeek wordt opgelost door verhard oppervlak af te koppelen. Het afgekoppelde hemelwater wordt, waar mogelijk, gebruikt voor een kwaliteitsimpuls aan de leefomgeving. Op een knooppunt van groen- blauwe netwerken ontstaat een duurzaam ingerichte woonwijk als inspirerend voorbeeld voor andere wijken.
Linten Bij lintvormige bebouwing worden bij herinrichting van wegen de bermen verdiept uitgevoerd voor de opvang van afstromend wegwater. De groene bermen worden ook gedeeltelijk ecologisch ingericht. Hierdoor dragen ze positief bij aan de beeldkwaliteit en vormen groen-blauwe linten tussen de kernen.
Bedrijventerreinen De hemelwaterverwerking op bedrijventerreinen vindt reeds hoofdzakelijk gescheiden plaats en dit blijft nagenoeg onveranderd. Er zijn geen noemenswaardige
wateroverlastproblemen waardoor de noodzaak tot structurele veranderingen ontbreekt.
Bedrijven kunnen uiteraard wel zelf initiatieven ontplooien om meer veiligheid tegen wateroverlast te creëren. Reconstructie van bedrijventerreinen wordt aangegrepen om het hemelwater op een meer duurzame wijze te verwerken. Waar mogelijk en praktisch haalbaar wordt de aanleg van groene daken gestimuleerd als voorbeeld voor andere bedrijven.
Buitengebied In het buitengebied wordt hemelwater zoveel als mogelijk lokaal verwerkt en/of vormt samen met de waterberging in de beekdalen groen-blauwe aders die de natuurwaarde verhogen. Bij de verspreide bebouwing wordt het hemelwater vertraagd afgevoerd via greppels. Op de drukriolering is geen hemelwater aangesloten (dit is niet toegestaan).
4.3 Burgerparticipatie
In de waterketen zijn de rollen van overheid en burgers al enige tijd aan verandering onderhevig. Burgers worden mondiger en deskundiger, de overheid transparanter en meer faciliterend. Bij de invulling van de zorgplichten voor hemelwater en grondwater heeft de burger een duidelijke eerste verantwoordelijkheid, voordat de gemeente in beeld komt. Niet alle burgers hebben voldoende waterbewustzijn. Dit betekent dat de mensen zich niet bewust zijn van de risico’s. Ook zijn ze weinig bekend met de maatregelen die de overheid neemt en wat ze zelf kunnen doen om de risico’s te beperken. Daarnaast is onvoldoende bekend wat de eigen
verantwoordelijkheid is.
Om het beleid met betrekking tot klimaatadaptatie en afkoppelen te laten slagen is het belangrijk om burgers erbij te betrekken. Door burgers te betrekken ontstaat er een eigen verantwoordelijkheidsgevoel. Door burgers die bewust met het thema bezig zijn een ambassadeursrol te geven kunnen zij het belang van klimaatadaptie en afkoppelen ook overbrengen aan anderen. Stimuleringsbudgetten kunnen hierbij helpen.
Op de foto hiernaast is de dakafvoer afgekoppeld door de regenpijp door te zagen en de afvoer op de straat te laten uitkomen. Dit is mogelijk daar waar het hemelwater vervolgens afgevoerd kan worden en niet in het riool terecht komt.
Het is belangrijk om burgers voor te lichten over de urgentie van klimaatadaptatie en afkoppelen en hoe ze hieraan zelf hun steentje kunnen bijdragen. Het helpt als de gemeente een voorbeeldrol aanneemt. Door het goede voorbeeld te geven in projecten kunnen burgers overtuigd worden om dit voorbeeld te volgen. Uit voorbeeldprojecten moet samen met burgers lering getrokken worden.
Wat willen we bereiken?
- Afvalwater en hemelwater worden steeds meer gescheiden van elkaar ingezameld en verwerkt.
- Iedere perceeleigenaar is zich bewust van de eigen verantwoordelijkheid voor het verwerken van het hemelwater dat op het eigen terrein valt.
- De invloed op het milieu en de leefomgeving vanuit stedelijk afvalwater wordt beperkt.
“Hoe kan ik bijdragen? In plaats van: de instanties lossen het wel voor ons op.”
4.4 Omgevingswet
Een belangrijke ontwikkeling binnen de planperiode van dit GRP is de komst van de Omgevingswet, die, zoals het er nu naar uit ziet medio 2020 van kracht gaat worden. De Omgevingswet gaat, veel meer dan de traditionele ruimtelijke ordening, uit van leefbaarheid en gezondheid als belangrijke speerpunten voor beleid en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet heeft tot doel om de regels op het gebied van de fysieke leefomgeving te vereenvoudigen en te verminderen, en ervoor te zorgen dat regelgeving op dit terrein integraal en onderling goed afgestemd is. De Omgevingswet integreert veel van de bestaande regelgeving, maar wijzigt de verdeling van taken en verantwoordelijkheden niet. De zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater blijven bestaan en komen straks terug in de omgevingsvisie. Lokale regelgeving op het gebied van stedelijk waterbeheer krijgt een plek in het gemeentelijk omgevingsplan. Verder blijft de verplichting tot onderhoud van kapitaalgoederen bestaan en ook de separate financiële positie voor rioolbeheer in de gemeentelijke begroting blijft van toepassing. De voorziening riolering en de rioolheffing moeten ook met de komst van de Omgevingswet onderbouwd zijn door middel van een actueel kostendekkingsplan.
De invoering van de Omgevingswet kan gebruikt worden om op een passende integrale wijze invulling te geven aan klimaatadaptatie en hemelwater beleid. Het integraal inbedden van het GRP in bestaand beleid is een goede opmaat naar de Omgevingswet. Om klimaatadaptatie hoger op de agenda te krijgen moet het niet alleen vanuit de techniek worden benaderd. Bij technische maatregelen wordt namelijk vaak onvoldoende rekening gehouden met ruimtelijke en maatschappelijke componenten. De invloedssfeer is daardoor zeer beperkt en de maatregelen hebben vaak beperkte toegevoegde waarde voor de ruimtelijke inrichting, gebruik en beleving. Om wateroverlast en hittestress in een breder perspectief op te lossen moet het thema klimaat een prominente plek krijgen in het beleid (omgevingsvisie en omgevingsplan). Zodoende kunnen bij het toekennen van functies aan een gebied afgewogen keuzes worden gemaakt. Wateroverlastlocaties worden op een hoger niveau aangepakt.
Hierdoor worden meer oplossingsmogelijkheden gecreëerd, waarbij ook combinaties met andere functies en gebruik ontstaan.
“We moeten de klimaatadaptieve aanpak die we wensen delen en blijven delen, zelfredzaamheid en zelfwerkzaamheid van de burger is hierbij onontbeerlijk.”
Wat willen we bereiken?
- De gemeente Valkenswaard en haar burgers onderkennen de urgentie van klimaatverandering en zijn zich bewust van de consequenties hiervan.
- Burgers zijn op de hoogte van (ruimtelijke) klimaatadaptatie en afkoppelen en de positieve rol die ze daar zelf in kunnen spelen.
- Er is meer gedeelde verantwoordelijkheid van een faciliterende gemeente en participerende burgers.
Afbeelding 7 Invloedssfeer GRP
Dit is duidelijk gemaakt middels bovenstaand plaatje. Als we ons beperken tot het zoeken van oplossingen in de techniek dan is onze invloedssfeer beperkt. Gaan we de oplossingen meer integraal benaderen en gaan we gebruik en functie erbij betrekken dan wordt de maatschappelijke context wezenlijk en hiermee wordt ook de invloedsfeer van oplossingen vergroot.
“Om klimaatadaptatie en hemelwateroplossingen hoger op de agenda te krijgen moeten deze thema’s niet alleen vanuit de techniek worden benaderd.”
“Ik ben een rioleur en denk vaak alleen vanuit buizen.
Door andere vakdisciplines te betrekken komen er veel meer mogelijkheden op tafel.”
Wat willen we bereiken?
- Aan de hand van de definitieve vaststelling van de Omgevingswet wordt bepaald of het GRP Valkenswaard in zijn huidige vorm blijft bestaan. Bij de volgende actualiseren medio 2022 van het GRP wordt hier een besluit over genomen. Duidelijk is dat het maken van een periodieke verantwoording van de benodigde middelen en beleidsbijstelling belangrijk is voor de gemeente Valkenswaard.
- Klimaatadaptatie en (stedelijk) waterbeleid moeten integraal vastgelegd worden in de omgevingsvisie van de gemeente Valkenswaard.
- Ruimtelijke functies zijn onderling op elkaar afgestemd en de ruimtelijke effecten (op waterhuishouding en vice versa) zijn vastgelegd in een bestemmingsplan of omgevingsplan.
