Deelsessie: gemeente Zaanstad

(1)

‘De sleutel naar het keizerschap? Van elkaar leren!’

Pierre Koning Het eerste P-wet-lustrum: hoe effectief is de re-integratie?Het eerste P-wet-lustrum: hoe effectief is de re-integratie?

Michiel Blom 7 succesvolle aanpakken om mensen uit de bijstand te helpen7 succesvolle aanpakken om mensen uit de bijstand te helpen Frans Kuiper Loonkostensubsidie: doel of middel?Loonkostensubsidie: doel of middel?

Deelsessie: gemeente Oss Loonkostensubsidie als opstap naar regulier werkLoonkostensubsidie als opstap naar regulier werk Deelsessie: Aandachtsbanen Gezocht: medewerker Mooie DagGezocht: medewerker Mooie Dag

Download PresentatiesPresentaties

Deelsessie: gemeente Zaanstad Lessen uit onderzoek ‘Succesvol uit de bijstand’ en de aanpak vanLessen uit onderzoek ‘Succesvol uit de bijstand’ en de aanpak van Zaanstad

Zaanstad Colofon Colofon

(2)

‘De sleutel naar het keizerschap?

Van elkaar leren!’

‘Ik geef jullie precies dertig seconden om aan elkaar te vertellen wie je bent en wat je doet aan re-integratie.’ Die tijd blijkt véél te kort voor de deelnemers van vandaag, want pas vele seconden later krijgt Chris Wallis, die de

benchlearnbijeenkomst namens Divosa organiseert, de zaal weer stil.

Het kan niet anders of dit is een veelbelovend begin; deze mensen hebben zin in de bijeenkomst waar vooral heel veel van elkaar te leren valt. En laat dat nou exact de sleutel tot het ware keizerschap zijn.

Wallis: ‘Hoe word je van een koning een keizer in re-integratie? Door van elkaar te leren!’

(3)

5 jaar Participatiewet 5 jaar Participatiewet

Verslag Benchleanbijeenkomst: Van Koning naar keizer in re-integratie

Pierre Koning Pierre Koning

Het eerste P-wet-lustrum: hoe effectief is de re-integratie?

Terugblikkend op het eerste lustrum van de Participatiewet is er in korte tijd heel veel gebeurd, ziet Pierre Koning. Als universitair hoofddocent in Leiden en buitengewoon hoogleraar aan de VU is hij gespecialiseerd in de uitvoering van sociale zekerheid en re-integratie van werklozen en ‘arbeidsgehandicapten’.

Wat zijn we in vijf jaar over re-integratie te weten gekomen en in hoeverre gebruiken we de opgedane kennis?

In het kort In het kort

In de vijf jaar dat de P-wet bestaat, waren gemeenten vooral geïnteresseerd in de In de vijf jaar dat de P-wet bestaat, waren gemeenten vooral geïnteresseerd in de implementatie in plaats van in de effectiviteit van instrumenten.

implementatie in plaats van in de effectiviteit van instrumenten.

Meer klantcontact verdient zicht terug en biedt kansen voor gemeenten.

Een 'enkeltje naar een baan' kun je om goede redenen doen, maar níet omwille van Een 'enkeltje naar een baan' kun je om goede redenen doen, maar níet omwille van doelmatigheid.

doelmatigheid.

‘Gezien de korte tijd dat de Participatiewet bestaat, is het niet gek dat nog niet alles uit de verf is gekomen’, stelt de hoogleraar. ‘Toen de P-wet in gang werd gezet, was het plan om veel meer te

evalueren en meer een leercultuur te krijgen.’ Een idee dat serieus vorm kreeg in de agenda ‘Vakkundig aan het werk’.

Nu, 5 jaar later, is onder andere duidelijk geworden dat de instrumenten van de P-wet maar in geringe mate zijn ingezet en het SCP geen causale analyses heeft kunnen maken of het beleid aantoonbaar werkt. Het viel de hoogleraar op dat gemeenten vooral geïnteresseerd zijn in de implementatie in plaats van in de effectiviteit en het causale effect. ‘Dit verklaart waarom de echte effectiviteitsanalyse vrij gering is geweest en er bijvoorbeeld geen veldexperimenten zijn uitgevoerd, iets dat eigenlijk wel de bedoeling was.’

""Heeft gesubsidieerde arbeid – veruit het meest kostbare instrument – wel tot doel dat mensenHeeft gesubsidieerde arbeid – veruit het meest kostbare instrument – wel tot doel dat mensen naar reguliere arbeid uitstromen? Daar zullen de meningen over verschillen.

naar reguliere arbeid uitstromen? Daar zullen de meningen over verschillen.

●

(4)

Enkeltje naar een baan Enkeltje naar een baan

4 complicaties 4 complicaties

De onderzoeker onderscheidt – in tegenstelling tot de 3 benaderingen van hoogleraar Menno Fenger – 5 instrumenten: (1) gesubsidieerde/beschutte arbeid, (2) loonkostensubsidie, (3) scholing, (4)

sancties/monitoring en tot slot (5) arbeidsbemiddeling. Gesteld dat gesubsidieerde arbeid niet tot extra uitstroom naar regulier werk blijkt te leiden, vraagt Koning zich af of dit nu een actief

arbeidsmarktbeleid genoemd kan worden. ‘Heeft gesubsidieerde arbeid – veruit het meest kostbare instrument – wel tot doel dat mensen naar reguliere arbeid uitstromen? Daar zullen de meningen over verschillen. Is het doel van de instrumenten dan rechtvaardigheid of doelmatigheid?’, wil hij van de deelnemers weten.

Treffend is het voorbeeld van gesubsidieerde arbeid van de huizen- en financiële crisis in Zweden in de jaren '90 waar door de hoge werkloosheid 5% van de mensen op gesubsidieerde publieke banen werd gezet. ‘Die mensen zijn voor een groot deel niet teruggekeerd naar de reguliere arbeidsmarkt. Een 'enkeltje naar een baan' kun je om goede redenen doen, maar níet omwille van doelmatigheid’, concludeert Koning. ‘Wees dus heel bewust bij het inzetten van arbeidsbemiddeling’.

Wat betreft de scholing voor werklozen, ziet Koning dat dat vooral zin heeft voor de mensen die al dicht op de arbeidsmarkt zitten en alleen nog dat extra duwtje nodig hebben. Dan de loonkostensubsidie;

‘een instrument met de grootste effecten, maar ook een duur instrument dat zichzelf niet terugverdient.’

''Meer klantcontact verdient zich terug en biedt kansen voor gemeenten.Meer klantcontact verdient zich terug en biedt kansen voor gemeenten.

De klantcontacten zijn een interessant instrument voor de econoom. ‘Dit is relatief goedkoop en heeft ook nog een overtuigend effect. Ik weet niet precies hóé het werkt, maar vast staat wel dat intensiever contact met mensen voor perspectief zorgt. Het contact met de klant zou niet alleen moeten bestaan uit het wijzen op vacatures, maar ook uit ‘ik zie je over een paar weken weer’. Het mag duidelijk zijn:

meer klantcontact verdient zich terug en biedt dus kansen voor gemeenten.

Wanneer de wetenschapper de kennis naar de beleidspraktijk vertaalt, ziet hij 4 moeilijkheden.

Allereerst het not invented here. ‘De inzichten zijn wel leuk, maar het gaat niet over mij. Wij zijn bijzonder en anders, zo wordt gedacht. Dus wat hebben we eraan?'

Daarnaast ligt de nadruk vaak op het kostenaspect, ‘een SW-erfenis’ waardoor gemeenten in combinatie met de bezuinigingen op de kleintjes zijn gaan letten.

Wat ook tegenwerkt is het denken in korte termijn. ‘Lastig om te veranderen’, realiseert Koning

zich, ‘want je hebt te doen met de budgetten die er zijn.’ Tot slot merkt hij op dat het op papier wel kan lijken dat er vernieuwing is, maar de praktijk as usual verloopt. Koning: ‘Kleine initiatieven door nieuwe bestuurders beklijven niet en er is geen overzicht op activiteiten’. ‘Tot zover het negatieve

(5)

Download de presentatie Download de presentatie Handreikingen

Handreikingen

verhaal, want er gloort perspectief!’

Wat betreft ‘aandacht en afspraken’ zou arbeidsbemiddeling meer moeten zijn dan alleen assistentie bij het zoeken naar een baan. ‘Het gaat vooral om coaching en monitoring. Zeker in de bijstand

kan digitalisering écht klantcontact niet vervangen. Dat betekent ook dat je niet altijd de primaire focus op instrumenten moet zetten.’

‘Leer in de eigen werkcontext door te experimenteren’, beveelt Koning aan. Daarbij hoeft niet specifiek één instrument gekozen te worden, maar valt ook te denken aan meer ruimte en budget voor

klantmanagers. Tot slot wijst hij erop dat in de vakliteratuur vooral uitspraken op algemeen niveau zijn te vinden. ‘Er zullen altijd individuele cliënten zijn die niet precies in een hokje passen. Zoek naar een balans tussen het geven van ruimte aan klantmanagers én het bewust sturen op randtotalen.’

Pierre Koning: De effectiviteit van arbeidsdienstverlening

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_pierre_koning_- _effectiviteit_van_arbeidsdienstverlening.pdf) (pdf, 1,5 MB)

●

(6)

Wat werkt echt?

Lessen Lessen

Michiel Blom Michiel Blom

7 succesvolle aanpakken om

mensen uit de bijstand te helpen

‘We wilden weten wat er nu écht in de praktijk werkt’, gaat Blom terug naar de aanleiding voor zijn inventarisatie. ‘En het doel was om dat wat er werkt ter inspiratie klaar te maken voor bredere verspreiding zoals op een bijeenkomst als vandaag.’ Zijn 'portfolio van veelbelovende

aanpakken' bestaat zowel uit generieke aanpakken als uit methoden die specifiek gericht zijn op bepaalde groepen als vrouwen, ouderen of mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.

Het samenstellen van het portfolio leverde een aantal belangrijke lessen op. Zo zouden gemeenten het een dilemma kunnen vinden wanneer mensen eerst nog opgeleid moeten worden voordat ze aan de slag kunnen. Blom: ‘Ik hoor vaak de vraag: ‘Hoe zit het met de financiën?’ Dat is bij al die aanpakken niet zo’n punt; de kost gaat voor de baat uit. Investeer dus in aandacht, tijd en deskundigheid’, adviseert hij.

''Zet niet in op de eerste de beste baan.Zet niet in op de eerste de beste baan.

(7)

Download de presentaties Download de presentaties

Buiten de gebaande paden treden Buiten de gebaande paden treden

Daarnaast beveelt hij aan om vooral voor een duurzaam effect te gaan. ‘Zet niet in op de eerste de beste baan, maar sluit aan bij werk dat de klant inspireert.’ Bij alle aanpakken zag Blom dat selectie en matching een issue waren. ‘Het vergt tijd en gesprekken om mensen te selecteren. En is de match niet goed, dan kan dat tot uitval leiden. Het helpt om vooraf goed na te denken voor je met selectie en matching aan de slag gaat.’

Een belangrijk punt vindt Blom de professionaliteit van de klantmanager of consulent. ‘Je wilt zowel tot steun zijn als strikt en consequent handelen. Dat vraagt om een ingewikkelde mix van sociale en communicatieve vaardigheden. Met name bij de life first-aanpakken werkt het om iemands

persoonlijke situatie te bekijken en duidelijk te stellen naar welk doel wordt toegewerkt. Dat vraagt om af en toe buiten de gebaande paden te treden. ‘

En tot slot luidt Bloms advies: ‘Leer van je klanten! Ik hoor een klantmanager weleens zeggen ‘‘Goh, ik heb hele nieuwe dingen van cliënten gehoord die goed blijken te werken.” Nou, dat is een mooie

bijvangst. We kunnen het namelijk allemaal wel goed bedenken, maar vraag ook aan de deelnemers zelf wat werkt.’

Onderzoek Succesvol uit de bijstand - plenair

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_onderzoek_succesvol_uit_de_bijstand_- _plenair.pdf) (pdf, 807 kB)

Onderzoek Succesvol uit de bijstand - workshop

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_onderzoek_succesvol_uit_de_bijstand_- _workshop.pdf) (pdf, 1,5 MB)

●

(8)

Ontwikkeling bijstand Ontwikkeling bijstand

Duurzaam instrument Duurzaam instrument

Frans Kuiper Frans Kuiper

Loonkostensubsidie: doel of middel?

‘Goed nieuws: het bijstandbestand is gedaald’, begint Frans Kuiper van

Stimulansz zijn presentatie over de loonkostensubsidie. ‘We meten het succes van ons werk vaak af aan het aantal mensen dat in de bijstand zit. Maar

waarom denken jullie dat we zo hard gedaald zijn?’ Een aantal vingers gaan direct omhoog. ‘De economie’ klinkt het door een van de deelnemers. De belangrijkste reden voor de dalende bijstand is inderdaad de lagere instroom.

En niet zozeer een hogere uitstroom.

Het gebruik van loonkostensubsidie stijgt.

Loonkostensubsidie gaat vooral naar mannen en jongeren.

Een jobcoach is essentieel om een baan te laten slagen.

Aan de hand van een grafiek laat Kuiper zien dat het aantal mensen dat tot 1 jaar in de bijstand zit tussen 2014 en 2018 van 59% naar 44% is gedaald. Daarentegen is het aantal mensen dat 1 tot 3 jaar in de bijstand zit met 4% gestegen naar 29%. En voor mensen die langer dan 3 jaar in de bijstand zitten is dat maar liefst van 16 naar 27%.

Het gebruik van de loonkostensubsidie stijgt en wordt door gemeente Oss het meest gebruikt. ‘Per saldo kennen we meer loonkostensubsidie toe dan we beëindigen. Dat zegt iets over de duurzaamheid van het instrument’, concludeert Kuiper.

Ondertussen is duidelijk dat in de meeste gevallen iemands loonwaarde niet stijgt gedurende de periode dat loonkostensubsidie wordt ingezet. Kuiper: ‘Pas als het vaker wordt ingezet, stijgt de loonwaarde van 17,6% van de mensen. Dus het volhouden van het opnieuw inzetten van

loonkostensubsidie heeft effect op iemands loonwaarde.’

●

(9)

Download de presentatie Download de presentatie Meer mannen dan vrouwen Meer mannen dan vrouwen

Jobcoach is essentieel Jobcoach is essentieel

''Het opnieuw inzetten van loonkostensubsidie heeft effect op iemands loonwaarde.Het opnieuw inzetten van loonkostensubsidie heeft effect op iemands loonwaarde.

Was in 2015 het aandeel mannen dat loonkostensubsidie kreeg 57,7% en het aantal vrouwen 42,3%. 4 jaar later is dat veranderd naar respectievelijk een aandeel van twee derde en een derde. Het aantal vrouwen dat dus loonkostensubsidie krijgt, is gedaald.

Qua leeftijd gaat de meeste loonkostensubsidie op dit moment naar de 18- tot 27-jarigen (40,2%) en achtereenvolgend naar de 27- tot 45-jarigen (30,6%) en 45- tot 65-jarigen (29,2%).

Kuiper heeft wel eens het verwijt gehoord dat loonkostensubsidie mensen niet genoeg zou helpen om duurzaam aan het werk te blijven. Vooral mensen die via een uitzend- of detacheringsconstructie werken, lopen het meeste risico om uit te vallen en terug de uitkering in te gaan, zo laat hij aan de hand van cijfers zien. ‘Een jobcoach kan essentieel zijn om een baan te laten slagen’, adviseert hij. ‘Investeer daarin!’

Loonkostensubsidie: doel of middel?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_benchmark_wi_frans_kuiper.pdf) (pdf, 901 kB)

●

(10)

Fors inzetten Fors inzetten

Jobcoach Jobcoach

Deelsessie: gemeente Oss Deelsessie: gemeente Oss

Loonkostensubsidie als opstap naar regulier werk

‘Alles begint met een visie, dus streven we er in Oss naar dat mensen

maximaal mee kunnen doen’, begint Ronald Berens, arbeidsdeskundige bij Werk en Inkomen gemeente Oss, bevlogen zijn verhaal. Betaald werk, en dan zo regulier mogelijk, is het hoogste doel. Daarbij blijkt inzet van

loonkostensubsidie een prima re-integratie-instrument voor ondertussen al ruim vierhonderd mensen in zijn gemeente.

Bij het toekennen van loonkostensubsidie wordt eerst gekeken naar mogelijkheden bij reguliere Bij het toekennen van loonkostensubsidie wordt eerst gekeken naar mogelijkheden bij reguliere werkgevers, pas daarna bij IBN (Integrale Bedrijven Noordoost-Brabant).

werkgevers, pas daarna bij IBN (Integrale Bedrijven Noordoost-Brabant).

Gemeente Oss kijkt bij de loonwaardemeting niet alleen naar iemands leervermogen, mate van Gemeente Oss kijkt bij de loonwaardemeting niet alleen naar iemands leervermogen, mate van initiatief en verantwoordelijkheid, maar vooral ook naar de praktische mogelijkheden.

initiatief en verantwoordelijkheid, maar vooral ook naar de praktische mogelijkheden.

Jobcoaches blijken van zulke waarde te zijn, dat ze voortaan ook bij 27-plussers worden ingezet.

Gemeente Oss heeft iets minder dan 100.000 inwoners van wie ruim 400 mensen met

loonkostensubsidie aan het werk zijn. Iets minder dan 1.600 mensen zitten in de bijstand. Aantallen waar de arbeidsdeskundige trots op is en waarbij een van de geheime ingrediënten misschien wel loonkostensubsidie heet. ‘We zetten de loonkostensubsidie namelijk behoorlijk fors in’, benadrukt Berens.

Berens: ‘Op het moment dat wij – dat zijn meestal de klantmanagers – inschatten dat mensen dit instrument nodig hebben, kijken we eerst hoe we dat bij reguliere werkgevers kunnen vormgeven. Pas daarna stappen we naar de IBN (Integrale Bedrijven Noordoost-Brabant) die dus te maken heeft met de moeilijker te plaatsen doelgroep.’

●

(11)

Afhakende werkgevers Afhakende werkgevers

Jongeren een doelgroep apart Jongeren een doelgroep apart

Weinig nieuwe instroom Weinig nieuwe instroom

Leerlijnen Leerlijnen

Aan de hand van vragen van de deelnemers aan deze benchlearnbijeenkomst legt Berens uit dat

‘Is het niet jammer dat werkgevers afhaken zodra de loonkostensubsidie stopt?’, wil een van de deelnemers weten. ‘Zou het namelijk niet mooi zijn als we werkgevers zouden kunnen motiveren om iemand daarna nog te houden waarbij compassie en gunfactoren een rol zouden kunnen spelen?’ ‘We hebben het over ondernemers’, antwoordt Marion Maassen die als manager Regie en Expertise voor IBN werkzaam is. ‘Het is niet gek dat ondernemers mensen niet willen houden wanneer het stukje compensatie wordt losgelaten bij iemand die aantoonbaar geen 100% loonwaarde heeft. Een ondernemer kan dan weinig met de gunfactor. Máár, weet een werknemer gedurende de tijd wel de volledige loonwaarde te verdienen, dan wordt het voor de ondernemer wel interessant om iemand te houden.’

''Jongeren raken gemotiveerd op het moment dat ze geld verdienen en haken af bij een proefperiodeJongeren raken gemotiveerd op het moment dat ze geld verdienen en haken af bij een proefperiode van 3 maanden.

van 3 maanden.

Een doelgroep apart is die van de jongeren. ‘Jongeren raken gemotiveerd op het moment dat ze geld verdienen’, weet Maassen uit de praktijk. Als het even kan, zet ze bij deze leeftijdscategorie geen proefperiode in, omdat ze weet dat de jongeren daarop afhaken. ‘Aan de andere kant zie ik bij beschut werk dat juist een direct dienstverband spanningen oplevert; die mensen hebben weer tijd nodig om in te stromen. Kijk dus goed naar wat iemand nodig heeft om stappen te kunnen maken’, adviseert ze de deelnemende gemeenten van vandaag.

''Kijk naar praktische mogelijkheden.Kijk naar praktische mogelijkheden.

Een onderdeel van de loonwaardemeting en het ontwikkelpotentieel is het vaststellen van iemands leervermogen, mate van initiatief en verantwoordelijkheid. ‘Die aspecten zeggen alleen niet hoe iemand in de praktijk functioneert’, waarschuwt Berens. Beter is het om vooral óók te kijken naar de praktische mogelijkheden. Is het werk bijvoorbeeld passender te maken? ‘In Oss zien we dan dat de gemiddelde loonwaarde bij het IBN rond de 40% ligt en bij reguliere werkgevers rond de 50%.’

Op dit moment daalt het aantal mensen dat middels loonkostensubsidie aan de slag is, licht Maassen de cijfers van IBN toe. ‘Er komt niet veel nieuwe instroom meer binnen en de groep waar we nu mee te maken hebben, is heel moeilijk te plaatsen. Vaak moeten veel andere zaken op orde worden gesteld voordat iemand aan werk toe is.’

Door het creëren van leerlijnen – van assemblage en montage tot groenvoorziening en kwekerij – wil

(12)

Download de presentatie Download de presentatie

vindt het belangrijk om niet alléén naar iemands, al dan niet gestegen, loonwaarde te kijken, maar ook naar de algehele groei en ontwikkeling. Om dat zichtbaar te maken, raadt Maassen het

gebruiksvriendelijke software programma ‘Werkstap’ aan. Maassen: ‘Op deze manier proberen we zoveel mogelijk mensen te laten uitstromen naar reguliere werkgevers.’

‘Moeilijkheid in de praktijk is dat veel mensen langdurig zijn aangewezen op een beschermde werkomgeving en doorbemiddeling lastig blijkt.' Aan de andere kant is de inzet van jobcoaches een groot succes zodat ze niet alleen bij jongeren, maar ook bij 27-plussers van grote waarde zijn. En tot slot niet onbelangrijk: door lessen te delen met anderen, blijft Oss ook zelf leren. Precies zoals dat vandaag volop het geval is.

Gemeente Oss: Loonkostensubsidie als opstap naar ongesubsidieerd werk (https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_oss_- _lks_ronald_berens_en_marion_maassen.pdf) (pdf, 1,9 MB)

●

(13)

Gastvrouwen Gastvrouwen

Duurzame banen Duurzame banen

Deelsessie: Aandachtsbanen Deelsessie: Aandachtsbanen

Gezocht: medewerker Mooie Dag

‘Is Nederland klaar voor de zogeheten “aandachtsbaan”, een baan waarin het geven van aandacht aan ouderen centraal staat? In een tijd waarin het

personeelstekort in de zorg oploopt tot een schrikbarend aantal van 100.000 vacatures, maar er tegelijkertijd werkzoekenden wachten op kansen. Zes

gemeenten, VWS, SWZ en Divosa zagen een uitdaging in het creëren van deze nieuwe banen. In Zoetermeer leidde dit tot tweehonderd nieuwe krachten in de ouderenzorg van wie tien procent de bijstand verliet.

Aandachtsbanen zijn niet uitsluitend voor bijstandsgerechtigden, maar deze mensen kunnen Aandachtsbanen zijn niet uitsluitend voor bijstandsgerechtigden, maar deze mensen kunnen deze banen in de

deze banen in de slipstream wel invullen. wel invullen.

De aandachtsbaan kan een opstapje zijn om op een laagdrempelige niveau kennis te maken De aandachtsbaan kan een opstapje zijn om op een laagdrempelige niveau kennis te maken met de zorg en verder te groeien.

met de zorg en verder te groeien.

De nieuwe banen zijn van duurzame aard en worden betaald uit de middelen kwaliteitskader De nieuwe banen zijn van duurzame aard en worden betaald uit de middelen kwaliteitskader verpleeghuiszorg.

verpleeghuiszorg.

De nieuwsgierigmakende naam ‘aandachtsbaan’ is overigens niet letterlijk in een vacature terug te vinden, maar krijgt concreet vorm in functies als ‘gastvrouwen’ en – nóg mooier klinkend –

'medewerkers Mooie Dag', zo vertelt landelijk projectleider Jeanet Zonneveld. ‘Aan de ene kant is er het grote personeelstekort en de hoge werkdruk in de zorg, en aan de andere kant bevinden zich mensen in de bijstand die wel in de zorg zouden willen en kunnen werken. Zouden we met het maken van

aandachtsbanen ervoor kunnen zorgen dat er meer aandacht voor ouderen is zodat verpleegkundig personeel ontlast wordt?’ Met die vraag ging het traject Basis van de arbeidsmarkt als onderdeel van het Programma Sociaal Domein van start.

●

(14)

Mensen met zorghart Mensen met zorghart

Kweekvijver voor talent Kweekvijver voor talent

Als ogen sprankelen Als ogen sprankelen

''Er zit niks in de weg.Er zit niks in de weg.

Ook geen onbelangrijke vraag: wie betaalt er wanneer mensen eerst opgeleid moeten worden voordat ze in dienst kunnen? ‘Ook de ‘toeleidingskosten’ kunnen uit de kwaliteitsmiddelen betaald worden zolang iemand nog niet in dienst is, al krijgt het dan de naam ‘transitiemiddelen’, legt Zonneveld uit waarna ze triomfantelijk kan concluderen: ‘Niks blijkt de aandachtsbanen in de weg te zitten!’

‘Het was tijdens een van de sollicitatietrainingen waar ik over de aandachtsbanen vertelde toen Johanna daar enthousiast op reageerde’, gaat Elles Osnabrugge van WSP Zoetermeer terug in de tijd.

‘Ik hoorde Johanna zeggen dat ze altijd al in de zorg had willen werken, maar nooit de juiste opleiding had gehad. Een baan als gastvrouw in een verpleeghuis leek haar fantastisch. Nou, dát soort mensen zoeken we. Mensen met een zorghart. Sommige geïnteresseerden hebben eerst begeleiding nodig, anderen zoals Johanna kunnen direct aan de slag.’

En zo werkt de 60-jarige Johanna na 3 jaar bijstand nu 28 uur in de huiskamer van een verpleeghuis. ‘Ik maak ontbijt voor de mensen, smeer broodjes en praat met ze’, omschrijft ze haar werkzaamheden.

‘Zo ontlast ik de verpleegkundigen die hun tijd ’s morgens goed kunnen gebruiken om de ouderen te wassen en aan te kleden.’

Johanna is een van de succesvoorbeelden die vanuit de bijstand naar een aandachtsbaan is gestroomd.

Een baan die bovendien kans geeft om verder te groeien. Zonneveld: ‘Deze functie is een mooi opstapje om op een laagdrempelige niveau kennis te maken met de zorg en is tegelijkertijd een

kweekvijver voor talent.’ Ze noemt het voorbeeld van Astrid die al geruime tijd in de bijstand zat, wel in de zorg wilde werken, maar de weg ernaartoe niet wist. ‘Astrid fleurde enorm op van haar werk als gastvrouw en het ging haar heel goed af. Zo goed zelfs dat het collega’s op de afdeling opviel en al gauw het gesprek werd gevoerd over verdere doorgroeimogelijkheden. Binnenkort sluit ze haar opleiding op niveau 3 af!’

''Aandachtsbanen zijn niet uitsluitend voor bijstandsgerechtigden, maar zij doen wel in de Aandachtsbanen zijn niet uitsluitend voor bijstandsgerechtigden, maar zij doen wel in de slipstream mee. mee.

Zonneveld wil benadrukken dat ondanks dat de aandachtsbanen niet uitsluitend voor

bijstandsgerechtigden zijn, deze mensen wel in de slipstream de banen invullen. ‘Moedig werkgevers aan om deze banen te maken en hebben we het over substantiële aantallen dan komen ook mensen uit de bijstand daarin terecht’, beveelt Elles Osnabrugge aan. ‘Binnen de bijstand zit een grote groep

(15)

Download de presentatie Download de presentatie

mensen die er misschien al 10 jaar in zit, maar niet ongeschikt is om als gastvrouw of -heer te werken.

Ze weten vooral de weg naar een baan niet. Zie je iemands ogen sprankelen wanneer je het over deze laagdrempelige baan hebt zoals bij Johanna het geval was? Dan is het tijd voor een een-op-eengesprek om iemands talenten naar boven te halen. Zorg je ook nog eens voor ruggensteun bij de werkgever, dan wordt het een succes!’

Aandachtbanen in de zorg

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/191206_presentatie_aandachtbanen_in_de_zorg.pdf) (pdf, 1,3 MB)

●

(16)

Download Download

Presentaties

Hier vind je de presentaties van de plenaire sprekers en deelsessies.

Pierre Koning: De effectiviteit van arbeidsdienstverlening (/sites/default/files/191206_presentatie_pierre_koning_- _effectiviteit_van_arbeidsdienstverlening.pdf) (pdf, 1,5 MB) Onderzoek Succesvol uit de bijstand - plenair

(/sites/default/files/191206_presentatie_onderzoek_succesvol_uit_de_bijstand_-_plenair.pdf) (pdf, 807 kB)

Onderzoek Succesvol uit de bijstand - workshop

(/sites/default/files/191206_presentatie_onderzoek_succesvol_uit_de_bijstand_- _workshop.pdf) (pdf, 1,5 MB)

Loonkostensubsidie: doel of middel?

(/sites/default/files/191206_presentatie_benchmark_wi_frans_kuiper.pdf) (pdf, 901 kB) Gemeente Oss: Loonkostensubsidie als opstap naar ongesubsidieerd werk

(/sites/default/files/191206_presentatie_oss_-_lks_ronald_berens_en_marion_maassen.pdf) (pdf, 1,9 MB)

Aandachtbanen in de zorg

(/sites/default/files/191206_presentatie_aandachtbanen_in_de_zorg.pdf) (pdf, 1,3 MB) Gemeente Zaanstad: Participeren met perspectief

(/sites/default/files/191206_presentatie_zaanstad_-_participeren_met_perspectief.pdf) (pdf, 1013 kB)

●

(17)

Doelgroepontwikkeling Doelgroepontwikkeling

Leren participeren naar vermogen Leren participeren naar vermogen

Deelsessie: gemeente Zaanstad Deelsessie: gemeente Zaanstad

Lessen uit onderzoek ‘Succesvol uit de bijstand’ en de aanpak van Zaanstad

Wat helpt mensen succesvol uit de bijstand? Onderzoeksbureau Significant Public bekeek in opdracht van het ministerie van SZW 7 aanpakken bij

verschillende gemeenten. Tijdens een workshop lichtte onderzoeker Michiel Blom de aanpakken toe. Projectleider Marijn Freud ging in op de aanpak in de gemeente Zaanstad: ‘In de wijken Poelenburg en Peldersveld was werken niet de norm. Dat moest het dus worden. Iedereen komt aan de beurt. Dat is een proces van de lange adem … 20 jaar.’

Mensen aan het werk krijgen is een proces van lange adem.

Taal is relevant maar ingewikkeld thema.

Integrale aanpak vraagt om evalueren en leren van casuïstiek.

Michiel Blom vertelt over aanpak 3 – de Energiebox – dat het vooraf niet per se de bedoeling was om oudere bijstandsgerechtigden aan te spreken, maar dat zij in de praktijk gewoon erg geschikt bleken als energieadviseur. Nog een aanpak met een interessante (doelgroep)ontwikkeling kwam uit Limburg.

Het in je eentje runnen van een huishouden met een kind, dat is vaak al een onderneming. Dan ben je TOP-vrouw (talentvol, ondernemend en proactief) en waarom maak je dan geen ondernemersplan. Dat inzicht lag onder aanpak 7 en spreekt inmiddels ook mannen aan, aldus Blom.

In Zaanstad speelt het wijkteam een belangrijke rol in de aanpak ‘Leren participeren (naar vermogen)’, vertellen Marijn Freud en haar collega. Mensen succesvol uit de bijstand (bege)leiden is geen

makkelijke opgave, zeker niet in de wijken Poelenburg en Peldersveld. In de aanpak ‘Leren participeren (naar vermogen)’ speelt het wijkteam de rol van regisseur. Zij overzien het totaalplaatje en heeft korte lijnen naar bijvoorbeeld handhaving en het werkbedrijf. Ook integraal werken is onderdeel van de

●

(18)

Werken is de norm Werken is de norm

Vanzelfsprekende voertaal Vanzelfsprekende voertaal

Wat vraagt de Zaanse aanpak van het wijkteam?

Wat zeggen de cijfers?

In Poelenburg en Peldersveld was werken niet de norm. Dat moest het dus worden. Dat is een proces van lange adem, erkent Marijn Freud. Wanneer ze vertelt dat het actieplan voor de wijken een looptijd heeft van 20 jaar, ontstaat geroezemoes in de zaal. Als ze even later vertelt wat het actieplan allemaal behelst, is er weer reuring. Het actieplan omvat daadwerkelijk het hele veld. Toch zijn Freud en collega’s klein begonnen. Er was in het begin een bescheiden business case, die gericht was op 50 inwoners. Dat werkte. Er werd opgeschaald.

Nu de aanpak effectief blijkt, benadrukt Freud graag: iedereen uit het ‘zittende bestand’ in Poelenburg en Peldersveld komt aan de beurt. ‘Participeren is verplicht en je kunt er niet onderuit. Als je als inwoners “aan de beurt” bent, dan betekent dat ook iets. Denk aan afspraken en regels waar je je aan moet houden.’

Hoe streng of rechtvaardig die ook zijn, gemaakte afspraken en opgelegde maatregelen zijn volgens Freud vooral bedoeld als motivatie. Ze dragen zoveel mogelijk bij aan participatie. Dat maakt dat gesprekken met de collega’s van handhaving ook scherp gevoerd kunnen worden. ‘Soms moet je in de praktijk samen echt iets kunnen terugdraaien als dat nodig is om participatie te bevorderen.’

Kijken naar taal is interessant in de context van de Zaanse praktijk. Zeker omdat in Poelenburg en Peldersveld veel mensen met een niet-westerse migratieachtergrond wonen. Nederlands is op straat niet de vanzelfsprekende voertaal. Als thuis geen Nederlands wordt gesproken, helpt dat kinderen niet in hun (taal)ontwikkeling. Voor wie de taal niet beheerst, is participatie moeilijker en de afstand tot de arbeidsmarkt groter.

Tijd voor een verplichte taaltraining om het Nederlands beter onder de knie te krijgen? ‘Zeker niet altijd’, stelt Freud. ‘Soms is specifieke aandacht voor gespreksvaardigheden echt effectiever. Taal blijft in de praktijk wel echt een ingewikkeld thema.’ Ze is benieuwd hoe andere gemeenten dit aanpakken en wat daar werkt.

Het wijkteam in de Zaanse aanpak is gebaat bij stevigheid en flexibiliteit. Je laat als wijkteam, figuurlijk gesproken, bijvoorbeeld niemand los en zoekt blijvend contact met opgeroepen inwoners. Dat is tegelijkertijd een uitdaging, want daardoor loop je bijvoorbeeld het risico dat de caseload (max. 50) oploopt en je eigenlijk te lang met iemand meeloopt. Daarom wordt veel tijd en aandacht besteed aan het begrijpen van elkaars werk en leren vanuit casuïstiek. Zodat iedereen het zich eigen maakt. Op basis van de rapportages en ervaringen van het wijkteam wordt daarom breed geëvalueerd.

(19)

Mooi compliment Mooi compliment

De resultaten die Zaanstad presenteert tijdens de workshop, brengen het effect in beeld. In Zaanstad

De aanpak die men in Poelenburg en Peldersveld toepast, is inmiddels de reguliere werkwijze

geworden in heel Zaanstad. Men vertrouwt erop dat het ook breder werkt. Dat is een mooi compliment voor de betrokkenen vanuit gemeente én het wijkteam.

(20)

Divosa Divosa

Tekstredactie Tekstredactie

Webredactie Webredactie

Versie Versie

Colofon

Aidadreef 8 | 3561 GE Utrecht Postbus 9563 | 3506 GN Utrecht 030 233 23 37

info@divosa.nl (mailto:info@divosa.nl) www.divosa.nl (https://www.divosa.nl)

Eveliene Engele

Sebastiaan Kroon (Divosa) Rob Vermeulen (Divosa)

Jasja van Moorsel (Divosa)

december 2019