NA DE BEZETTING VAN PRAAG
KO BEUZEMAKER
Dagen van crisis verhelderen in snel tempo, wat anders nog weken- lang, ja maandenlang verborgen had kunnen blijven of onbegrepen gebleven was, zij verscheuren vaak met één slag de kunstmatig op- getrokken wolken of rookgordijnen, die millioenen mensen uit het volk moesten verhinderen de waarheid te zien.
Zulke dagen van crisis, zulk een "voorjaarsstorm" zoals een der bur- gerlijke bladen in Nederland het uitdrukte beleven wij thans in de tweede helft van Maart.
En veel, hoewel niet alles, is helderder geworden.
Wat is er gebeurd?
Het Duitse fascisme heeft een verdere stap gedaan in zijn oorlogs- politiek. Het heeft in 24 uur een eind gemaakt aan de verminkte T sjecho Slowaakse staat, het heeft Bohemen en Moravië ingelijfd, Slowakije tot een nieuwe vazalstaat gemaakt en de Karpatho Oekraïne aan Hongarije overgelaten.
De politiek van München is in één slag verscheurd.
Dat wat alle uiteenzettingen niet konden uitwerken, n.l. overtuigen dat München niet de vrede gered had, maar een verdere stap op de weg van capitulatie voor de fascistische aanvallers was, is voor mil- Hoenen mensen duidelijk door de daden van het Duitse fascisme tot uitdrukking gekomen.
Een nieuwe schok is door de volkeren van Europa gegaan; na Abes- sinië, Spanje, China, Oostenrijk, het Sudetengebied zien zij de on- middellijke dreiging van het fascisme voor de vrijheid, de vrede en de democratie nog eens duidelijk voor zich.
Het wordt thans volkomen bevestigd, wat George Dimitrof in zijn na München verschenen artikel: "Het Eenheidsfront tegen het fas- cisme" schreef:
Men moet er zich duidelijk rekenschap van geven ,dat de kwestie reeds buiten de perken is getreden van de eigenmach- tige revisie van het verdrag van Versailles door de fascistische staten. Het gaat om de nieuwe verdeling van de wereld. Het gaat niet alleen om de herverdeling van de bestaande kolo- niale bezittingen. H et fa s c i s m e st e I t d e kw e st ie va n d e n i e u we v e r d e I i n g va n E u r o p a ze H, v a n d e k o I o n i s a t i e v a n e e n r e e k s v a n E u r o-
pese staten en van de imperialistische
knechting van een reeks van Europese
v o I k e n a a n d e o r d e.
De fascistische rovers achten het zelfs niet nodig om de mars- route van hun veroveringsstreven te verbergen. Een door de fascisten na de okkupatie van het Sudeten-gebied verspreide landkaart demonstreert aanschouwelijk de plannen van het Duitse fascisme. Volgens de op deze landkaart aangegeven ter- mijnen blijkt, dat in het voorjaar van 1938 het lot van Oosten-
. ! ~ :
KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG
t94
rijk zou worden beslist, in de herfst van 1938 dat van T sjecho- Siowakije; het voorjaar van 1939 moet een slag tegen Hon- garije brengen, in de herfst van 1939 wordt Polen een objekt van verovering, in het vooorjaar van 1940 wordt er een slag voorbereid tegen Zuid-Siavië, in de herfst van 1940 tegen Ru·
menië en Bulgarije. In het voorjaar van 1941 worden Frank- rijk, België, Holland, Denemarken en Zwitserland het voorwerp van de fascistische overval, in de herfst van 1941 is het fascis- tische Duitsland van plan zijn aanval tegen de U. S. S. R. te ondernemen.
Verder zien wij op deze kaart, dat het Duitse fascisme "groot- moedig" aan het fascistische Italië een groot gedeelte van Spanje, de Zuidelijke gebieden van Frankrijk, Griekenland, een groot gedeelte van Turkije, Syrië, Palestina en Noord-Afrika overlaat.
Zeker, Dimitrof voegde hieraan terecht toe, dat "veel hiervan tot d<a vrucht van een ongebreidelde fascistische fantasie behoorde". Maar bevestigt de jongste ontwikkeling in wezen niet de juistheid van dit fascistische opmarsplan 7
Is het niet waar, dat de occupatie van Bohemen en Moravië niet alleen een element in de overweldiging van Europa is, maar ook een stap naar de verdere kolonisatie van een reeks Europese staten?
Is het niet waar, dat het Duitse fascisme "grootmoedig" aan Musso- lini de Middellandse Zee overlaaat en staat deze niet gereed thans aan Frankrijk, het door München verzwakte Frankrijk zijn eisen te laten horen 7
Dat alles is onbetwistbaar waar. En het groeiende bewustzijn hiervan vergroot de drang naar verdediging onder die massa's, die tijdens München bedrogen zijn.
Hoe de toestand nu is geworden, wordt heel duidelijk door het vol- gende citaat uit de "N. Rott. Courant" van Zondag 19 Maart:
"Door de inlijving van Boheme en Moravië is er een zeer aan- merkelijke verkorting van de Duitse grens ingetreden. De zak, welke de twee ingelijfde gewesten vormden is verdwenen. D~
grens loopt nu vrijwel Noord- Zuid en kan gemakkelijk wor- den versterkt. Slowakije steeks als een hoorn naar het Oosten vooruit en kan dus strategisch bekeken als een opmarsgebied worden beschouwd. Inlijving zou weder versterking van een nieuwe grens moeten meebrengen, welke nog langer dan dt:!
vorige is. Terloops kan hierbij nog worden opgemerkt, dat, gelijk een jaar geleden Tsjecho-Siowakije door Duits gebied werd omvat. thans Polen als een hoefijzer door Duits gebied omgeven wordt."
Inderdaad.
En daarbij is Hongarije al zo goed als vazalstaat geworden. En kun- nen de Hongaarse en Duitse minderheden in Roemenië heel goed dienen om in de nabije toekomst de rol te spelen van Sudeten-Duit- sers en Slowaken in de afgelopen periode. Vandaar dan ook, dat het
KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG Duitse fascisme Hongarije "grootmoedig" zijn gemeenschappelijke grens met Polen heeft gegeven.
En nog duidelijker wordt de toestand belicht in het volgende citaat mede uit de "N. Rott. Courant"; dit keer van Maandag 20 Maart:
"Roemenië bedreigd, betekent voor Londen Engeland be- dreigd. De latente strijd om de macht, welke reeds geruimen tijd tussen Engeland en Duitsland gevoerd wordt, heeft zijn cul- minatiepunt bereikt. Hij is acuut geworden, acuter dan hij ooit in de afgelopen twintig jare!) geweest is, acuter ook dan hij in de onrustige Septemberdagen was." ·
En verder:
"Waarom zijn de voorstellen aan Roemenië het culminatiepunt in de machtsstrijd? Kort gezegd, omdat op het ogenblik Enge- land. door zijn hegemonie ter zee en doordat het dientenge- volge de productiebronnen kan beheersen of in ieder geval anderen de toegang daartoe kan ontzeggen, in de grote lijn nog steeds de hegemonie ter wereld heeft. Duitsland heeft zich daaraan willen ontworstelen met zijn autarkie en zijn handels- offensief in 't Zuid-Oostelijk deel van Europa. Indien het nu de volledige beschikking krijgt over de graanschuren van het Zui- den en over de daar aanwezige grondstoffen, w.o. in de eerste plaats olie, zal het minder afhankelijk zijn van zijn aanvoeren ter zee. H e t z a I o n a a n t a s t b a a r z ij n g e w o r d e n voor de Engelse vloot en indien het dat e e n m a a I i s, d o e t h e t e e n e r n s ti g e g o o : n a a r d e h eg e m o n i e te r we re I d, a I t ha n s d i e i n E u r o p a. D i t is i n a n uts h e 11 h et p r o- b I e e m : d e v o o r I o p i g n o g v r e e d z a m e s t r ij d t u s s e n d e E n g e I s e v I o o t e n d e D u i t s e I a n d- macht.
Over T sjecho-Siowakije zijn de Engelsen verontwaardigd, om- dat zij, naar hun gevoel, bedrogen zijn en omdat het een slag in hun gezicht was. Over Roemenië zijn zij verontrust, omdat daarmede direct aan het Britse Empire geknaagd wordt.
D a a r o m v i n d t d e R o e m e e n s e w e i g e r i n g in E n g e I a n d e e n a n d e r e o n t v a n g s t d a n d e b e- r o e p e n v a n d e T s j e c h o-S I o w a a k s e s t a a t s I i e- d e n h e b b e n g e v o n d e n."
Ziehier dus de openhartige werkelijkheid!
Het Engelse imperialisme wordt direct in de zaak betrokken.
De heren Engelse imperialisten hadden niets tegen afscheuring van het Sudeten Duitse gebied. - Engeland kon daarvoor geen oor- log voeren - zeide Chamberlain in September 1938.
Zij waren bereid het Duitse fascisme daarbij zijn gang te laten gaan onder het mom der zelfbeschikking.
Zij waren bereid T sjecho-Siowakije 'te laten verscheuren onder het mom, dat het nodig was de "vrede" te redden.
195
!<0 BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG
196
Zij hadden volstrekt geen bezwaar de Spaanse republiek af te laten worgen door het Duitse en Italiaanse fascisme, in de verwach- ting met de nodige leningen aan Franco zich daarna genoeg in- vloed in Spanje te kunnen verschaHen en de hegemonie der Duitse en Italiaanse concurrenten wat te verzwakken. De Engelse bour- geoisie laat graag anderen vechten om zelf de vruchten of een deel van de vruchten te plukken.
Zij hadden ook volstrekt geen bezwaren om Frankrijk te verzwakken en Mussolini te helpen bij de doorvoering van koloniale eisen tegen Frankrijk - mits matige eisen, die de wezenlijke posities van Enge- land niet te zeer aantasten.
Zij hadden ook geen bezwaar, dat Japan China verscheurde, want, zoals Chamberlain onlangs nog zeide: als China verwoest is, zal het Engelse kapitaal nodig zijn om het op te bouwen.
En zij hadden de opzet, het Duitse fascisme te brengen tot "normale"
overeenkomsten met Hongarije, Polen en Roemenië om het zo tegen de Sowjet-Unie op te drijven. Zij wilden daarbij zelfs wel een handje helpen.
En nu is dat hele net van verwachtingen verscheurd.
Nu blijkt duidelijk, dat het Duitse fascisme niet bereid is aan de vol- strekte leiband van Chamberlain te lopen.
Nu blijkt duidelijk, dat het zelf T sjecho Slowakije, Hongarije, Roe- menië en Polen wil bezetten om "Lebensraum" te krijgen en er niet aan denkt direct de Sowjet-Unie aan te vallen, die sterke staat, maar liever voorlopig in Midden-Europa zijn eigen, aan de Engelse im- perialistische belangen rakende, rijk op wil bouwen.
Kortom er blijkt duidelijk, zoals in het boek de "Geschiedenis der Communistische Partij der Sowjet-Unie" staat:
"De tweede imperialistische oorlog wordt in laatste instantie gevoerd tegen de kapitalistische belangen van Engeland, Frank- rijk en de Verenigde Staten, daar hij een nieuwe verdeling van de wereld en van de invloedsferen ten gunste van de agres- sieve staten en wel ten koste van de zogenaamde democrati- sche staten ten doel heeft."
11
Uit het voorgaande blijkt duidelijk, waarom de Engelse leidende kringen der conservatieven hun politiek o p d i t m o m e n t ver- anderd hebben. Plotseling betreurt Chamberlain het lot der
Tsjechen. _
Plotseling grijpt hij- hoewel het accoord van München nog verdedi- gend - naar het middel van collectief optreden, tezamen met an- dere staten.
Plotseling herinnert hij zich, dat de Sowjet-Unie bestaat, die hij bij München trachtte te isoleren.
Plotseling verklaart hij, dat de vrijheid boven de vrede gaat, na maandenlang ieder, die hier ernst mee wilde maken, als een "oor- logsmaker" bestreden te hebben.
KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG Het is precies zoals de Londense correspondent van de "N. Rotterd.
Courant" zegt:
"Kortom, wij zijn na drie jaar realiteitspolitiek, zoals het trots genoemd placht te worden, weer teruggekeerd tot het collec- tieve stelsel, dat in 1936 als volkomen "onpractisch" en "idea- listisch" zijnde, met zoveel zelfverzekerdheid opzij werd ge- schoven. Dat Enge I a n d's positie er door d ie
twee jaar reële politiek niet bepaald
v o o r u i t o p i s g e g a a n, z a I w e I g e e n n a d e r b et o o g b e h o e v e n." '
Vormt dit laatste niet de bevestiging van wat wij heel het laatste jaar beweerd hebben, n.l., dat de München-politiek in handen der grote bourgeoisie een hulp aan de fascistische aanvallers op kosten van de nationale en democratische belangen van het Engelse en Franse volk vormde?
Vandaar, dat wij uiterst gereserveerd zijn, over de nieuwe manipu- laties van Chamberlain, als leider der Engelse bourgeoisie.
Heinrich Heine zegt ergens over de bekering van een Jood tot Christen:
Gisteren nog een held geweest is men heden reeds een schurk.
Dit komt helaas vaak voor, het omgekeerde echter minder!
Er is alle reden het "perfide Albion", om dit zo veel gebruikte beeld nog eenmaal te gebruiken, uiterst argwanend gade te slaan.
Vlak voor München gebruikte Chamberlain ook besprekingen met Moskou om .... Hitier een tikje te intimideren.
En het is volstrekt niet uitgesloten - ook al willen we de situaties niet gelijk sftelen - dat de minste manoeuvres van het Duitse fascis- me, om van Mussolini maar te zwijgen, genoeg zijn om Chamberlain tot de München-politiek - nooit verloochend - terug te voeren.
Chamberlain heeft de stemming van verontwaardiging onder het Engelse volk handig opgevangen, maar hij blijft er niet minder on- betrouwbaar om, hij en zijn kliek van het Engelse grootkapitaal.
Het spreekt vanzelf, dat inderdaad de uitweg ligt in een krachtig ge- meenschappelijk collectief optreden van Engeland, Frankrijk, de Sowjet-Unie, Amerika en andere landen tegen de fascistische aan- vallers, van wie niemand weet, hoever zij met hun politiek reeds in dit voorjaar willen doorgaan, m.a.w. of zij allleen hun afpersings- politiek willen voortzetten, of dat zij, gedreven door hun innerlijke moeilijkheden en de angst hun voorsprong te verliezen, het op een conflict laten aankomen.
Maar wij stellen daarbij met nadruk voorop, dat het voornaamste om dat te bereiken, niet is een vertrouwen in een koerswending van Chamberlain, maar het krachtig optreden van de volkeren, van de arbeidersklasse zelf.
Slechts de Sowjet-Unie is gesloten en doelbewust tot de politiek van collectieve veiligheid bereid. In Engeland en Frankrijk zijn de
197
.KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG regeringen dat niet. Hun reactionair, groot-kapitalistisch klassekarak- ter drijft hen in andere banen.
Daarom herinneren we hier aan de woorden van Dimitrof in zijn reeds vroeger aangehaald artikel:
"De belangrijkste les uit de laatste gebeurtenissen bestaat juist hierin, dat zonder 't beteugelen van de reaktionaire imperialis- tische klieken en de aanhangers der kapitulatie in eigen land, het beteugelen van de uit de band gesprongen fascistische ro- vers niet mogelijk is, de suksesvolle strijd ter verdediging van de vrijheid en de onafhankelijkheid van de volken en de ver- dediging van de algemene vrede niet mogelijk zijn."
Daarom ligt het gevaarlijke van de toestand van thans hierin, dat en in· Engeland en in Frankrijk de ontwikkeling van de krachten van het volk en de arbeidersklasse bij de laatste gebeurtenissen nog niet sterk genoeg geweest is om de regering Chamberlain en de re- gering Daladier-Bonnet of althans Bonnet weg te vagen, dat integen- deel deze van de omstandigheden gebruik hebben gemaakt om zich ten dele - ondanks dat hun politiek bankroet is - vaster in het zadel te zetten.
En we stellen dus voorop: het eerste wat nodig is, dat is de totstand- brenging van de hechte strijdeenheid der arbeidersklasse, van het volksfront om werkelijke krachtige slagen aan het fascisme toe te brengen en de capitulanten de voet krachtig dwars te zetten.
Ook thans geldt nog het woord van Dimitrof:
"De fascistische veroveraars hebben hun rekening buiten den waard om gemaakt. De volken hebben hun beslissend woord nog niet gesproken. De fascisten kunnen roven en schandda- den plegen als roofdieren in de middeleeuwen, zolang zij de baas van het huis nog niet in volle wapenrusting hebben ont- moet. Deze baas, dat is het volk en in de eerste plaats de ar- arbeidersklasse. Op het ogenblik dat deze, na zijn krachten te hebben bijeengebracht, vastberaden slagen toebrengt aan de rovers, zal de wereld heel de leegte, opschepperij en snoeverij van deze "dappere arische krijgers" zien, die de laffe kruide- niers in de landen van de burgerlijke democratie de stuipen op het lijf hebben gejaagd.''
Op de eenheid van de arbeidersklasse en van het volk komt het aan!
Dat is ook thans de hooofdzaak!
111
Dit alles is van het grootste belang voor de Nederlandse arbeiders en het Nederlandse volk.
De gebeurtenissen van de laatste dagen belichten fel heel de voor de veiligheid van het Nederlandse volk zo noodlottige politiek der Nederlandse grote bourgeoisie en. de huidige reactionaire regering.
Welke koers volgt zij?
KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG Het is in één woord gezegd: de Münchenkoers.
Bezien in het licht van de huidige gebeurtenissen, zijn de jongste debatten in de Eerste Kamer over de buitenlandse politiek al bizon·
der interessant.
Wat zei daarbij Minister Patijn?
Hij zei, nadat hij gewezen had op het vertrouwen inboezemende ka·
rakter van de laatste rede van Hitier in de Rijksdag:
"Er zijn geen aanwijzingen, om aan de correcte houding van Duits- land te twijfelen."
Heel dat debat was doordrongen van vertrouwen in de München·
politiek.
De enige, die enigszins voor het herstel van collectieve veiligheid op·
kwam, de sociaal-democraat Vorrink, kreeg van alle kanten de wind van voren en werd als "aanhanger van een ideologische oorlog" af·
gemaakt.
Het was alles pogen tot verzoening, tot overeenkomst met Nazi- Duitsland, "de grote buur, die lange tonen heeft", zoals minister Patijn zich uitdrukte, wat de klok sloeg.
Kortom, capitulatiepolitiekl
Waarheen heeft deze politiek Tsjecho-Siowakije gevoerd? Waar- heen heeft de Tsjechische bourgeoisie het volk gevoerd?
Alweer: wij willen de zaken niet gelijk stellen.
Maar wij herhalen, wat wij schreven in het Februarinummer van dit tijdschrift:
"Het moet de arbeidersklasse duidelijk zijn, dat voor de ver- dediging van de vrijheid en de onafhankelijkheid van het Ne- derlandse volk, het in de allereerste plaats op haarzelf aan·
komt."
Daarom zeggen wij thans, na de inlijving van Bohemen en Moravië met des te meer klern: Dit is een nieuw signaal!
Dit toont opnieuw hoe het gevaar voor Nederland krachtiger en groter is geworden.
Des te noodzakelijker is het alle krachten te richten tegen deze re- gering, tegen de Colijn-Patijn-koers.
Des te noodzakelijker is het te eisen, dat Nederland zich niet in de
"zelfstandigheidspolitiek", die in wezen een onderwerpingspolitiek aan het Duitse fascisme is, verliest, maar dat het behoud van de onafhankelijkheid en vrijheid van het Nederlandse volk alleen ge- vonden kan worden in de aansluiting bij de collectieve afweer van de fascistische dreiging.
Des te noodzakelijker is het dat de gehele arbeidersbeweging tot inzicht komt, tegen deze reactionaire regering stelling neemt en de democratische krachten bijeenbrengt, die een grondslag voor een werkelijke nationale en democratische regering vormen kunnen.
Zulk een regering zou het fascisme in Nederland moeten onderdruk- ken, werk en welvaart aan de volksmassa's moeten brengen om de nationale weerstandskracht te vergroten en het defaitisme te ~eren.
199
I !
KO BEUZEMAKER NA DE BEZETTING VAN PRAAG
200
De huidige regering zwijgt na de inlijving van Praag in alle talen en .... laat het defaitisme groeien.
Des te noodzakelijker is het met alle kracht op te treden tegen de capitulatie richting in de moderne arbeidersbeweging, tegen de ver- deeldheidshandhavers, tegen de T rotzkisten, die de hele moderne arbeidersbeweging hinderen, haar rol van een op de massa's steu- nende democratische oppositie, van een Volksfront te spelen, en haar verzwakken en de ondergang te gemoet voeren.
Wij moeten vooraan gaan en het uiterste doen om te zorgen, dat de arbeidersbeweging, de arbeidersklasse thans de tekenen verstaat en aan de spits gaat van het volk bij de daadwerkelijke verdediging van zijn vrijheid en onafhankelijkheid.
Geen onderwerping aan het Duitse fascisme.
Werkelijke handhaving van de zelfstandigheid van het Nederlandse 'volk.
Geen overgave aan de reactionaire bourgeoisie met haar capitulatie- politiek.
De koers is meer dan ooit:
Vorming van een breed democratisch front tegen fascisme en reactie.
NEDERLAND EN INDONESTË VERENIGD TEGEN HET FASCISME
A. STRUIK De debatten in de Tweede Kamer over de Indische begroting zijn geëindigd. De regering heeft haar politiek ten opzichte van Indo- nesië verdedigd, waarbij op de voorgrond stond de u i tbr ei- d i n g v a n d e b e w a p e n i n g voor de militaire verdediging van Indonesië naast de besliste a f w ij z i n g van de verlangens der Indonesische nationale beweging naar d e m o c r a t i e e n m e e r ze I f best u u r.
Deze afwijzing had zijn voorloper gevonden in het koninklijk Besluit van 16 November j.l., waarbij het verzoek van de "Volksraad van Nederlands-Indië" om een "conferentie op voet van gelijkgerechtig·
heid van vertegenwoordigers van Nederland en Nederlands-Indië"
te doen bijeenroepen, (de petitie-Soetardjo dus) resoluut werd afge- wezen.
Na de samenzwering van de heren Chamberlain, Mussolini, Hitier en Daladier te München is de fascistische aanvalslust toegenomen. De herverdeling van het koloniale bezit der verschillende staten staat practisch aan de orde. Daarmee is ook de fascistische bedreiging voor Indonesië toegenomen. Met de inneming van Kanton en de be- zetting van het eiland Hainan door de Japanse strijdkrachten is het Japanse imperialisme reeds bedenkelijk ver naar het Zuiden ge- drongen, naar de plaats waar de Indonesische eilanden liggen, die
- krachtens het T anaka-rapport, dat stap voor stap verwezenlijkt wordt - tot het Japanse wereldrijk moeten gaan behoren.
Tegenover deze toegenomen bedreiging moeten het Nederlandse en het Indonesische volk hun houding bepalen. Hier liggen sterkspre- kende gemeenschappelijke belangen!
Roestam Effen di heeft deze in de Tweede Kamer duidelijk uitgedrukt in de leuze: "Ge e n d u i m b ree d s g r o n d va n h et N e- d e r I a n d s e n I n d o n e s i s c h e g e b i e d a a n h e t f a s-
. "
Cl Sm e.
Nederland zelf wenst niet onder vreemde heerschappij te komen, in het bijzonder wenst het geen fascistische dwingelandij. Nederland is echter een kleine en zwakke staat met zijn kleine negen millioen in·
weners. Nederland zou veel sterker staan tegenover de fascistische ë.anvallersplannen, als de volkeren van het tegenwoordige Rijk der Nederlanden met zijn 70 millioen inwoners inderdaad een eenheid vormden en in staat zouden zijn schouder aan schouder te staan.
Dat zou een gelijkberechtiging veronderstellen, die bij de huidige koloniale verhouding onbestaanbaar is. Het volk van Nederland heeft er voor zijn eigen veiligheid groot belang bij, dat een daadwer-
-- p
i
'
i
11
!
A. STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE
202
keiijk bondgenootschap tussen het Nederlandse en het Indonesische volk ontstaat.
Indonesië heeft er niet minder belang bij uit de omknelling van het fascisme te blijven. Indonesië kent thans geen zelfstandig volksbe- staan, maar als het een fascistisch wingewest zou worden, zou dit niettemin een zware ramp voor het Indonesische volk betekenen.
Niet alleen, dat het fascisme elke nationale beweging zou verbieden, elk spoor van zelfbestuur of overgeleverd democratisch recht zou uittrappen, het fascisme zou ook betekenen, dat het Indonesische volk als kanonnenvoer gebruikt zou worden voor de imperialistische veroveringslachten der fascistische rovers.
De greep van het fascisme naar Indonesië zou onmiddellijk beteke- nen, dat dit eilandenrijk - strategisch gunstig gelegen als het is, als afsluiting tussen de Stille en de Indische Oceaan - tot krijgstoneel zou worden. Dit zou voor een militair onbeschermd volk als het In- donesische thans is, nog moordender zijn dan het ergste koloniale schrikbewind.
Indonesië heeft niets van het fascisme te verwachten. Een leer, die gebaseerd is op de "rassentheorie", zal zwakke volken als afval be- handelen, erger dan een huidige blanda in zijn grootheidswaan. Een der "rassen-deskundigen" van het Derde Rijk, een zekere dokter Günther Hecht, heeft dat onlangs nog eens duidelijk uitgedrukt, toen hij de positie der "inboorlingen" beschreef in de toekomstige Duitse koloniën.
"Inboorlingen", schreef deze moderne barbaar, " uit Duitse kolonies zullen niet in Europa worden toegelaten, niet als bedienden, niet als soldaten, niet als studenten." Aan deze "inboorlingen" zal zelfs het leren van een Europese taal worden verboden. Hogescholen en uni- versiteiten worden voor hen verboden, enz.
Indonesië zij gewaarschuwd voor dergelijke rassen-waanzinnigen!
Ondertussen verricht het fascisme met grote voortvarendheid voor- bereidend werk in Indonesië, onder welwillend toezicht van het Ne- derlandse gezag.
Japan spioneert en vestigt zijn economische steunpunten. Het spio- neren heeft plaats op velerlei wijze: met behulp van "vissers", met
"toeristenreizen", met "handelsagenten", met behulp van industriële en landbouwconcessies, die het van het Nederlandse gezag ont- vangt. Japan beïnvloedt de Indonesische pers en richt propaganda- kranten op met Indonesische journalisten, in Tokio daarvoor opge- leid. Het tracht Indonesische voormannen uit de nationale beweging of uit handelskringen als steunpunten te kopen en maakt op han- dige wijze gebruik van de afkeer van den Indonesiër voor het Wes- terse imperialistische gezag. Japan propageert daartoe de "solidari- teit van het Oosten tegen het Westen". Het Oosten moet solidair staan tegenover de Westerse mogendheden, de democratieën, waar- bij dan democratie met Westerse koloniale onderdrukking wordt ge- lijkgesteld!
Deze demagogie heeft merkbare invloed op de mentaliteit van een
A. STRUIK NEDERLAND EN INDOI'oiESJE aantal burgerlijke intellektuelen in Indonesië, die zich zelf zowel ont·
recht als machteloos gevoelen tegenover het Nederlandse gezag en uit arren moede dan maar in Japan de bevrijder gaan zien. Alsof Japan, in plaats van de bevrijder, niet is de onderdrukker van het Oosten, die zelfs zijn eigen volk van arbeiders en boeren tot een barbaars hongerbestaan heeft veroordeeld, nog afgezien van het schikbewind, dat het op veroverd gebied, in Korea en China heeft gevestigd!
Naast Japan verricht Duitsland zijn voorbereidende arbeid, Op ko- loniaal gebied verrichten de "as" -genoten werk, gedeeltelijk tegen elkaar in. De Duitse propaganda heeft in Indonesië nog ongegeneer- der plaats dan in Nederland en niet alleen door bemiddeling van de N.S.B. Overal werken de Duitse "Vereine", die propaganda maken voor het Nazibewind, dat zulke grote "nationale" resultaten zou hebben bereikt. De Duitse propaganda-dienst van minister Goebbels beheerst voor een belangrijk deel de openbare berichtgeving. Door middel van het D.N.B. "Transocean"en door middel van kranten ais de "Javabode" en "Sumatra Post", maar ook door de invloed op het door de regering gesubsidieerde telegraafagentschap "Aneta", door het beschikbaar stellen van persfoto's, weet men op vele persorga·
nen zijn stempel te drukken. Voor de Indonesische pers is het daar·
door moeilijk zich te oriënteren in de wereld en zo vindt men vaak in nationalistische bladen met democratische strekking fascistisch-ge- tinte berichtgeving. Ook langs een ander kanaal werkt de Nazi-pro- paganda: in Palestina wordt met succes Islamitische propaganda door Nazi-agenten bedreven tegenover Engeland, in Berlijn is een speciaal opleidingscentrum voor Islam-propagandisten, waarom zou ook dit middel niet bruikbaar zijn tegenover het Nederlandse gezag?
In reactionaire Islamitische kringen in Indonesië vindt men inder- daad de weerklank: in de onlangs te Solo nieuw opgerichte Partai Islam lndonesia kan men klanken beluisteren, die fascistisch aan- doen.
Het is dus niet waar, dat de fascistische propaganda in Indonesische kringen geen invloed heeft. Zeker, de N.S.B. heeft er weinig invloed.
Daarvoor is haar propaganda te zeer ingesteld op de Europeanen, en ze bemantelt haar bruut imperialistisch karakter nauwelijks. Maar het fascisme heeft in zijn. ongebreidelde demagogie wegen gevon- den, die wèl in de Indonesische wereld invloed uitoefenen, waarbij het een soort Oosterse heilsleer heeft ontwikkeld, gericht tegen het Westen, of gebruik maakt van godsdienstige geschillen.
De Nederlandse regering voert hiertegenover haar doelbewuste reactionaire klasse-politiek. Ze doet, of ze het fascistische gevaar niet ernstig vindt. Bij de kamerdebatten ging in deze richting het verst, de reactionaire katholieke generaal Bajetto, die het signaleren van de gevaren, welke van de zijde van Japan en Duitsland komen, reeds schadelijk vond. Zeer kenmerkend was ook het gezegde van minister Welter, dat hij de actie van de Gerindo gevaarlijker acht dan die van de N.S.B. Natuurlijk weet de minister even goed als wie
203
i
'
I
I
':A.' STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE
204
ook, dat deze N.S.B. een agentuur is van het Duitse fascisme, dat er op uit is vaste voet in de koloniale wereld te krijgen.
Hier is geen kortzichtigheid bij het Nederlandse gezag in het spel, geen onwil om de toestand te overzien: hier vindt men uitingen van een weloverwogen politiek, waarbij men het voor eigen kapitaals- belangen beter acht met het fascisme samen te werken, dan met het volk van Indonesië tegen het fascisme.
Nu is het waar, dat de verdediging van Indonesië alleen met tech- nische middelen - met kruisers, vliegtuigen en kustversterkingen - niet doeltreffend kan worden georganiseerd, als het volk van In- donesië niet bij de defensie van het land wordt betrokken. En toch doet de Nederlandse regering dit niet en heeft ze een politiek in die geest van de hand gewezen. Waarom? Omdat ze het volk van In- donesië vreest! Een bewust volk, dat zich verweren kan, moge een waarborg zijn voor een goede afweer tegen Japan of Duitsland, het wordt als een ongunstige factor beschouwd voor de voortzetting van een politiek, waarbij - zoals Wijnkoop bij de debatten in de Tweede Kamer uitrekende - Indonesië tussen 1930 en 1937 2360 millioen gulden armer is geworden en het Nederlandse vermogen met 3040 milHoen gulden is toegenomen. Samengaan met het Indonesische volk zou betekenen, dat wel het grondgebied beter kon worden be- veiligd, maar niet de koloniale overwinsten, die het volk de uitputting nabij brengen. De huidige Nederlandse regering komt liever aan het fascisme tegemoet, dan dat zij aan de gerechtvaardigde volkseisen tegemoet komt. Zij stelt alleen veel geld voor technische militaire verdedigingsmiddelen beschikbaar, niet om het grondgebied tegen het fascisme te verdedigen, maar om beter met het fascisme te kun- nen onderhandelen. Immers, in kringen van fascisten en imperialisten kent men slechts de taal der kanonnen. Militair-zwakken worden onder de voet gelopen, militair-sterken waardeert men als bondge- noten - tegen de democratie, tegen het volk, tegen de nationale bevrijdingsbewegingen.
In dit licht moet men ook de besliste afwijzing van het verzoek van de Volksraad zien, dat de naam van het Volksraadslid Soetardja draagt. De afwijzing om een conferentie te houden om aan In- donesië "langs de weg van geleidelijke hervorming de staat van zelfstandigheid binnen de grenzen van artikel één der Grondwet toe te kennen" is door den minister uitvoerig met redenen omkleed.
Hij voert formele redenen aan - de bijeenroeping van een con- ferentie zou strijdig met het geldend staatsrecht zijn - en praktische redenen. Bij de formele redenen staat de minister weinig sterk, want hij is niet bij machte één wetsartikel aan te halen, dat zulk een con- ferentie zou verbieden. Bij de praktische redenen treft een schijn- baar tegemoetkomen aan de eis van democratisch zelfbestuur. De regering zegt namelijk, dat een bespreking niet nodig is, omdat "de bestaande grondwettelijke en wettelijke bepalingen ruimte bieden voor verdere opbouw en vervollediging van de op de voorschre- ven beginselen berustende ontwikkeling in de zin van autonomie op
A. STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE democratische grondslag", terwijl "een grotere mate van zelfstan- digheid" een "te waarderen politiek verlangen" wordt genoemd.
Tegelijk wordt echter meegedeeld, dat de "vervollediging" niet te snel mag gaan. Het volk zou nog te weinig ontwikkeld zijn voor gro, tere politieke vrijheid.
De katholiek van T oll vertolkte deze opvatting nog duidelijker, door te zeggen, dat de grote meerderheid der Indonesische bevolking
"volstrekt onkundig is van de staatkundige toestanden" en dus niet rijp is voor zelfstandigheid.
Deze soort argumenten bewijst, hoe nodig een andere koers is!
Want voor de algemene en politieke opvoeding van het volk zijn juist staatkundige rechten nodig, is verenigingsvrijheid, algemeen kiesrecht en beter onderwijs een vereistel Dan zou men snel het volk bewust kunnen maken van zijn toestand, dan zou het een volks- kracht kunnen ontwikkelen, waardoor het zich verweren kon.
Maar de regering wenst juist het onmondig houden van het Indo- nesische volk, zij wenst een onbewust volk, als een voorwaarde voor een gemakkelijke koloniale roofpolitiek.
De koers van de Nederlandse regering, zoals deze zich bij de debat- ten in de Tweede Kamer en bij de afwijzing van de petitie heeft ge- openbaard, is duidelijk gericht tegen de nationale belangen van Nederland en Indonesië, die een bewustwording van het Indone- sische volk vereisen. Om deze koers te wijzigen is in Indonesië nodig een sterke nationale beweging. De totstandkoming van een der- gelijke beweging is dus tevens in het belang van de Nederlandse democratie.
Deze beweging is echter nog vrij zwak en dit heeft het aan de re- gering gemakkelijk gemaakt om de petitie en andere eisen van het Indonesische volk af te wijzen
Wat zijn de voornaamste zwakheden van de nationale beweging in Indonesië?
De voornaamste zwakheid is het ontbreken van e e n ze I f st a n- d i g e a r b e i d e r s b e weg i n g binnen het kader der nationale beweging. Daardoor mist deze beweging haar meest consekwente kern. Zeker, er is een vakbeweging en verschillende vooraanstaande nationale leiders zijn voormannen van deze vakbeweging. Maar deze vakbeweging is hoofdzakelijk beperkt tot overheidspersoneel en in haar leiding zitten verschillende elementen, die direct in dienst van den overheerser staan en zelfs behoren tot het politieke spionnage- apparaat van het Nederlandse gezag. Een vakbeweging in het vrije bedrijf ontbreekt bijna geheel, terwijl een goede proletarische kern in de leiding van de vakbeweging niet aanwezig is.
Burgerlijke en feodale elementen kunnen niet de leidende kern vormen van een consekwente en bewuste nationale bevrijdingsbewe- ging. Het feodale en het burgerlijke element is - uit vrees voor het volk - geneigd tot verraad aan de nationale zaak.
Het Chinese voorbeeld is in dit opzicht leerrijk: de burgerlijke natio- nale partij van de kwo-min-tang was pas in staat krachtig leiding te
l
i1 i I i I
A. STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE
206
geven aan de nationale bevrijdingsoorlog tegen de militair-fascis- tische indringer, nadat zij onder drang der volksbeweging de hulp van de partij der arbeiders en boerenmassa's (de Communistische Partij) had aanvaard en de strijd ging voeren tegen de wankelmoe- digen in eigen rijen. In deze tijd is de bourgeoisie nergens meer de consekwente drager van de nationale idealen: in alle landen is ze wankelmoedig en geneigd uit vrees voor het volk voor de nationale vijand te capituleren. De leiding van de Tsjechische nationale be- weging en die van de burgerlijke Catalaanse nationale beweging hebben getoond, hoe zij op het kritieke ogenblik de nationale zaak in de steek lieten, in tegenstelling tot de klassebewuste arbeiders.
Een nationale beweging, die uitsluitend burgerlijke - en zoals in Indonesië zelfs vaak feodale - leiders telt, kan geen krachtige poli- tiek tot ontwikkeling van het eigen volk voeren.
Het is dan ook geen toeval, dat groeperingen in de Indonesische nationale beweging allerlei uitvluchten zoeken om de activiteit voor democratische hervormingen zo beperkt mogelijk te houden. Allerlei persoonlijke en sectarische opvattingen spelen daarbij een grote rol en vormen een belemmering voor de ontplooiing van brede acties.
Zo ondervond de petitie-Soetardjo, hoewel goedgekeurd door de meerderheid van de Volksraad, grote tegenwerking uit persoonlijke motieven in de nationale beweging. Soetardjo zou niet de juiste man geweest zijn! Deze voorwendsels, om eigen passiviteit te ver- goelijken namen heel vaak de vorm aan van zeer "links" -klinkende leuzen. Terwijl de directe strijd voor de staatkundige onafhankelijk- heid van Indonesië thans geenszins aan de orde is, werd de petitie- Soetardjo bestreden .... omdat ze slechts een conferentie vroeg en
niet verder ging!
De vraag werd niet gesteld: is deze petitie een grondslag om de politieke massabeweging te organiseren? Voor dergelijke "linkse"
frazeurs, die onwillig zijn volksacties te organiseren, is geen actie links genoeg ....
Dit quasi--linkse sectarisme heeft in Indonesië de beweging van het volk reeds jarenlang ernstig geremd. Het wordt thans onder de ver- houdingen van de fascistische agressie tot een direct gevaar, omdat Japan er gebruik van maakt om de nationale beweging van binnen- uit te ondermijnen en het vertrouwen van het volk in eigen kracht te verlammen.
Het is nodig vast te stellen, dat ook in de Gerindo zich dergelijke
"links" -sectarische elementen hebben genesteld, die de ontplooiing van de nationale beweging belemmeren. Het streven naar grotere eenheid in de nationale beweging wordt tegengewerkt met het ar- gument, dat eenheid van optreden gelijk zou staan met het prijs- geven van eigen beginsel of met het pri~geven van de actie tot ver- sterking van de eigen partij.
Alsof eenheid van actie voor bepaalde concrete aktuele punten, waarover wettelijk toelaatbare actie mogelijk is, niet ontzaggelijk stimulerend op de gehele volksbeweging zou werken en daardoor
A. STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE de groei van de deelnemende partijen en bewegingen zou be·
vorderen, en wel het meest bij de organisaties, met de meest juiste beginselen!
Het zijn speciaal de T rotzkistisch en Japans gezinde elementèn in de nationale beweging, waarvan een figuur als Moh. Hatta het voor·
beeld is, die het grootste gevaar vormen voor de nationale bewe·
ging. Ze steunen zijdelings de demagogische Japanse campagne van
"Azië voor de Aziaten" door wantrouwen te zaaien tegen de arbei·
dersbeweging van het Westen, die geheel "imperialistisch" zou zijn, zodat het aangaan van broederlijke verbindingen met haar schade·
lijk zou zijn voor de nationale zaak. Daar de nationale beweging nog te zwak is om zelfstandig te strijden en men de Westerse bond·
genoten niet wenst.blijft er dan maar één bondgenoot over: Japan.
En zo werken deze elementen met een anti-Westerse theorie als agenten van het Japanse imperialisme.
Tegelijk hitsen ze tegen de Sowjet-Unie, die gelijkgesteld wordt met imperialistische mogendheden en die zich alleen met de koloniale volkeren zou bemoeien uit imperialistische overwegingen. Het is speciaal de z.g. Pari-beweging (de "Partai Republik lndonesia"), die in het geheim als agent van Japan de buitenlandse politiek van de Sowjet-Unie en de proletarische politiek van de Camintern op trotskistische wijze heeft verdacht gemaakt, speculerend op de te- leurstelling, die de nederlaag van 1926-27, toen de Communistische Partij van Indonesië werd verboden, heeft veroorzaakt.
Tegen dit "koloniale trotskisme" moet de nationale beweging uiterst waakzaam zijn om niet het slachtoffer te worden van een stroming, die schuilgaande achter linksklinkende kritiek op de Westerse ar- beidersbeweging en het communisme, in dienst staat van Japan.
Het is een zelfde soort stroming als in China optreedt, waar trotskis·
ten, zwaar gefinancierd door de Japanse militaristen, proberen in de rijen van de nationale verdedigingsorganisaties en de Communisti- sche Partij door te dringen, om van binnen uit de nationale eenheid
- zo onmisbaar in de strijd tegen Japan - te vernietigen.
Grote waakzaamheid is dan ook in de nationale beweging geboden tegenover allerlei elementen, die in dienst van Duitsland of Japan, met nationalistische of lslamietische argumenten werken, om zich in ae nationale beweging te nestelen.
De communisten van Nederland zijn verplicht om hier hulp te bieden en de internationale ervaringen op het gebied van de politieke waakzaamheid aan de nationale beweging te leren.
Het is zonder twijfel waar, dat niet a 11 e e n de arbeidersklasse van Nederland de natuurlijke bondgenoot is van het Indonesische volk.
Ook in het Oosten zijn die te vinden. Die zijn niet te vinden bij de imperialistische veroveraar Japan, maar bij de volkeren, die in het Oosten om democratie en vrijheid vechten.
In de eerste plaats is die bondgenoot het strijdende Chinese volk.
De Nederlandse regering spant zich in om te voorkomen, dat de solidariteit met het strijdende Chinese volk zich in Indonesië ont·
wikkelt.Herhaaldelijk past zij de persbreidel toe op Indo-Chinese 207
I
Ii I
A STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE kranten die het Japanse imperialisme aanvallen, en ze belemmert de solidariteitsbeweging voor China in Indonesië. Tegelijk propageren de Japanse agenten in lndonesié de opvatting, dat een overwinning van China schadelijk zou zijn voor Indonesië, omdat de Chinese handelaars in Indonesië dan met nog meer succes de Indonesische handelaars zouden kunnen bekonkurreren. Alsof het niet duidelijk was, dat een overwinning van het nationale China op het militair- fascistische Japan een geweldige steun zou zijn voor de volkeren van het Oosten in hun streven naar democratie en zelfbestuur!
Niet het veroveringszuchtige Japan is de bondgenoot van de vol- keren van het Oosten, maar het democratische China, dat in zware strijd tegen Japan zijn nationale eenwording en zelfstandigheid poogt te bereiken Het Chinese volk vormt de voorhoede in het Oosten in de wereldomvattende strijd tegen fascisme en voor democratie.
Naast China is het het volk van Indië, waarmee verbindingen voor de nationale beweging in Indonesië waardevol zijn en tot versterking van de idealen der nationale beweging kunneo bijdragen.
De bondgenoten van het Indonesische volk zijn echter niet tot het Oosten beperkt. Het lot van Indonesië is door de historische ontwik- keling nauw met dat van Nederland verbonden. Het is daar in de eerste plaats de Communistische Partij, die een principiële voorstan- der is van de strijd voor de nationale zelfbeschikking en die het Indonesische volk - in het belang óók van het Nederlandse volk - behulpzaam wil zijn in zijn strijd.
Daartoe tracht zij de ervaring van de politieke strijd tegen de oorlog en tegen het fascisme ook in Indonesië te verbreiden. Zij bepleit de nationale eenheid in Indonesië en bestrijdt de huidige Nederland- se regering, die de onbeperkte koloniale overheersing in Indonesië wil handhaven. Zij werkt voor de samenwerking tussen de Neder- landse democratie en de Indonesische nationale beweging en poógt haar invloed aan te wenden in alle organisaties van het werkende volk om die samenwerking zo vruchtbaar mogelijk te doen zijn.
Zij stemt in met de pogingen van het N.V.V., dat onlangs de heer Palar heeft uitgezonden om nauwere betrekkingen aan te knopen met de Indonesische vakbeweging, al acht zij Polar - één van de weinige Indonesiërs, die lid van de sociaal-democratie is - niet de geschikte persoon om als vertegenwoordiger van de moderne arbei- dersbeweging in Indonesië op te treden. Want de sociaal-demo- . cratie, die in Indonesië steeds als een bijwagen van het Neder- landse imperialisme is beschouwd, heeft in Indonesië geen goede traditie. Maar die traditie kan gewijzigd worden, als de Nederlandse sociaal-democratie bereid is te strijden voor democratie in Indonesië, voor herziening van het kiesrecht, voor herstel van het pers-, vereni- gings- en vergaderingsrecht, tegen de exorbitante rechten en tegen het schande-kamp van Digoel, als deze sociaal-democratie bereid is samen met de Communistische Partij en andere democratische groeperingen te vechten voor een democratische regering in Ne- derland, die een wijziging van de bestaande koloniale verhouding tussen Nederland en Indonesië doorvoert en daarmee dè baan effent
A. STRUIK NEDERLAND EN INDONESIE voor een doelmatige verdediging van Indonesië en Nederland beide tegen het agressieve fascisme.
Als de Nederlandse democratie zich weet te verbinden met de zich ontwikkelende nationale beweging in Indonesië, dan staat zowel Ne- derland als Indonesië sterker tegenover het fascisme.
MUENCHENER BRAU ....
FREEK VAN LEEUWEN.
Heer, wil ons in ontferming gadeslaan ...
Waar is mijn slaapmuts, maf ze, welterusten!
Sinds Chamberlain den Dolf zijn handen kuste, Kan een fatsoenlijik mens weer rustig slapen gaan.
De Tsjekken, godzijdank, wonen hier vèr vandaan.
Wat zouden wij hun droevig lot betreuren?
Vandaag of morgen komen wij er aan:
Dolf heeft nog niet gedaan de atlas te verscheuren.
Als hij maar kucht, dan krimpen w' in elkaar En zakken door de sidderende knieën.
Er is geen and're weg, de Vrede loopt gevaar ...
En zonder slag of stoot krijgt 'em zijn kolonieën.
Die Adolf brengt z'n zaakjes voor mekaar, Wij volgen hem als schapen hunnen herder.
'k Dee vroeger óók in goede zeden, maar Als gangster of chanteur kom je toch verder.
Dus kameraden, komt, de rijen dicht gesloten, Marcheert, marcheert, verplet met vaste stap Moraal, humaniteit, en vaag royaal je voeten Aan 's mensen schoonste droom:
Vrijheid en Broederschap!
DE ECONOMISCHE KRISIS VAN 1937 -'39
E. VARGA
210
DE VERANDERING VAN HET KARAKTER DER KRIS ES.
Hoewel de diepste oorzaak van alle overproduktie-krises, die sinds meer dan 1 00 jaar in de kapitalistische maatschappij periodiek terug- keren, dezelfde is, verandert het karakter der krises met elke pe- riode. Binnen elke periode heeft elke krisis haar konkrete, speciale karakter, dat bepaald wordt door het totaal der historische konkrete faktoren, waaronder zij zich afspeelt. Natuurlijke faktoren: vooral oogst-mislukking; politieke faktoren: revoluties, burgeroorlogen en oorlogen, doorkruisen de door de innerlijke wetten van het kapita- lisme bepaalde kringloop en het verloop der krises.
Wij willen op deze plaats niet een geschiedenis der kapitalistische krises geven. Wij willen slechts wijzen op enige belangrijke punten, die voor een recht begrip der tegenwoordige krisis nodig zijn.
De .,materiële basis" van de kringloop der reproduktie is het vaste kapitaal. Hieruit volgt: H o e g r o t e r d e b e t e k e n i s v a n het vaste kapitaal in een periode en in een I a n d i s, d e s t e m e e r k o m e n - alle andere faktoren als gelijk voorondersteld - d e k r i n g I o o p e n d e k r i s e s o v e ree n m et h et b e e I d, d a t zij o v e ree n k o m st i g d e a I g e m e n e w e t t e n v a n h e t k a p i t a I i s m e m o e- t e n v e r t o n e n. Omgekeerd: hoe geringer de betekenis van het vaste kapittaal, of, wat praktisch hetzelfde is, hoe geringer het aan- deel van de machinale groot-industrie is, hoe meer een land een agrarisch karakter heeft, des te minder .,regelmatig" zijn de kring- loop en de krises, des te beslissender wordt hun verloop beïnvloed door ,.toevallige", niet uit het kapitalistisch karakter der maatschappij voortvloeiende faktoren (oogst-mislukkingen e. d.).
Het historisch gegeven, konkrete kapitalisme was nooit en is ook thans niet een ,.zuiver" kapitalisme. Het groeiende kapitalisme was door een zee van niet-kapitalistische, voor hun eigen behoefte pro- ducerende boeren omgeven. Die klassen, die niet direkt aan de ka- pitalistische produktie deelnemen, die slechts indirekt in de cirkulatie- sfeer met het kapitaal verbonden zijn - de boeren en handwerkers
- vormen nog heden de meerderheid van de bevolking der wereld.
Door het tempo, waarin telkens in een periode, in verschillende landen, de groepen, die nog ver van het kapitalistische warenverkeer staan, hierin worden betrokken - door het tempo van de uitbreiding van het kapitalistische marktverkeer over de grens, die door de eigen ontwikkeling van het reeds kapitalistische deel van het ekono- misch leven wordt bepaald, wordt het karakter der krises sterk be- invloed. Is dit tempo snel, dan zijn (alle andere faktoren gelijk ge- nomen) de krises kort en niet diep, de opleving en de bloeiperioden krachtig en lang.
In de periode van het monopolistisch kapitalisme is de betekenis van
E. VARGA DE EKONOMISCHE KRISIS VAN 1937-'39 de machinale groot-industrie groot; het betrekken van de "onafhan·
kelijke producenten" in het kapitalistische marktverkeer in de vol- ledig ontwikkelde imperialistische landen is beëindigd; de monopo- lies beperken door het kunstmatig hoog houden der prijzen de mo- gelijkheid voor de markt, om meer op te nemen, zij belemmeren de vernieuwing en uitbreiding van het vaste kapitaal. Dit alles brengt wijziging in het verloop van de krises onder het imperialisme, wentelt een nog groter deel van hun lasten af van het kapitaal op de werkers.
In de periode van de algemene krisis van het kapitalisme, met de duurzame overvloed van vast kapitaal, wijzigt zich het karakter van de krises nog meer. De tijden van opleving en bloei zijn kort, zij om- vatten niet alle kapitalistische landen; de tijden van krisis en depressie zijn lang, diep, omvatten alle landen en produktietakken en veroor- zaken een geweldige werkloosheid en diepe ellende voor de wer- kers. De verhoging der produktie toont - ondanks de technische vooruitgang - een neiging tot daling.
Te m p o v. d. v e r h o g i n g d e r i n d u st r i e p r o d u kt ie va n d e k a p i t a I i st i s c h e we re I d.
(in procenten per jaar)
1870/1890 1891/1913 1913/1929 1929/1937
6,3 5,8 5 0.4
Zien wij nu naar de afzonderlijke krises in de periode van de alge- mene krisis van het kapitalisme. Er waren er, gelijk bekend, drie; zij kwamen tot uitbarsting in de jaren 1920, 1929 en 1937-
DE DRIE KRISES VAN DE NA-OORLOGSTIJD.
De k r i si s va n 1 9 2 0/2 1 had zeer speciale trekken. Zij was e e n "n a-o o r I o g s k r i s i s." De oorlog had geleid tot eenzij·
dige ontwikkeling van bepaalde, voor de oorlog nodige produktie- takken - ijzer en staal. chemie, wapenfabrikage, graanbouw in de overzeese landen. Anderzijds was de voorziening der burgerbevol- king met waren tot een minimum gedaald. Bij het eind van de oorlog had een plotselinge sterke daling van de produktie voor de oorlog plaats. Duizenden fabrieken veranderden hun produktie voor de oorlog in produktie voor de vrede, hierbij uitgaand van het voorhan- den zijn van een grote, onbevredigde behoefte bij de burgerbe- volking.
Er verliepen echter nauwelijks anderhalf jaar, of de door de oorlog veroorzaakte verarming, de vermindering van de konsumptiekracht der kapitalistische maatschappij in het algemeen, van de oorlog- voerende landen en speciaal van de geblokkeerde en verwoeste landen in het bijzonder, leidden tot het uitbreken van de krisis van 1920. De "behoefte" was ongetwijfeld wel voorhanden, maar de brede lagen der werkers hadden de middelen niet, om deze be- hoefte te bevredigen. De overproduktiekrisis omvatte niet alle lan- den van de wereld; in die landen, waar tengevolge van de ver- arming in de oorlog een sterke waardedaling van het geld plaats vond, was er geen overproduktiekrisis. ·
211
