Loonweten akbonden
Het VVD-Tweede-Kamerlid mr. J. G. Rietkerk oordeelt dat bij de behandeling van en in de reacties op de nieuwe loonwet PvdA en NVV gekozen hebben voor een . ónvervalst oud-19e eeuws vrijheidsideaal en hij vindt dat rijkelijk opportunis- tisch.
Mr F. Portheïne behandelde namens de VVD in de Tweede Kamer Verolme's verzoek en schreef daarover voor ons blad een korte beschouwing (pag. 3).
Op pag. 12 stelt Kamerlid H.
Wiegel 'tien vragen aan de par·
tijleden over het bouw- en huur- beleid.
Radio-uitzending van de VVD: vrijdag 3 oktober, van 18.20--18.30 uur, over de zen·
der Hilversum IJ (298 m.)
In de nacht van 25 op 26 september heeft de Twaede Kamer haar goedl,euc ring gehecht aan de wet op de loonvor- ming, die de. regering enige beperkte bevoegdheden 'toekent op loonpolitiek gebied. Deze beslissing is genomen on- danks zware druk van vakbeweging en oppositie om de regering het ingrijpen in wat men noemt "individuele" cao'a onmogelijk te maken. Deze druk was zo zwaar geworden dat het kabinet-De Jong het "onaanvaardbaar" moest uitspreken alvorens een deel van de KVP-fra~tie
bereid was de wet te aanvaarden. Viel' leden van deze fractie, die nauwe ban- den hebben met het NKV, bleven zoals bekend tegen.
g·etekend. Daarop lijkt slechts uitzicht te bestaan, indien ook het NVV terug- ' keert van de gevaarlijke weg die dat
grootste verbond heeft ingeslagen.
Het NVV heeft voorshands uitvoering gegeven aan zijn eerder bij monde van d.e heer Kloos geuite dreigement om · aan het overleg over de loonpolitiek in colleges zoals de Ser en de Stichting van den Arbeid niet meer te zullen deel- nemen. De andere vakcentraJen hebben het NVV hierin niet (geheel) gevolgd.
Het NKV heeft - als de laatste berich- ten juist zijn - besloten alleen niet mee te zullen werken aan de vaststelling van normen die bij de toepassing van arti- kel 8 van de wet zouden kunnen worden gehanteerd, en het CNV heeft zich ge- heel niet op dit pad laten meeslepen en blijkt bereid - met behoud van de ook bij dit verbond levende bezwaren - de wet te aanvaarden en zijn loonpolitieke · verantwoordelijkheid te blijven dragen.
Het feit, dat de Tweede Kamer nog - belangrijke beperkingen in de wet heeft aangebracht, heeft hierbij mede een rol gespeeld.
Met deze . versebillende reacties is de loonpolitieke vrede natuurlijk nog niet
Als liberalen treft het ons dat de FDP met een échec uit de stembus is gekomen. Zij wilde een "intelligente" campagne v.oe·
ren, gericht tot intelligente mensen en zij kondig<le bij voor·
baat haar verloving aan met Wil·
ly Brandt. Het een met bet ander is baar komen te staan op een verlies van tweevijfde van haar aanlmng. .
Goddank komt de NPD niet in de Bondsdag. Bovenal is dit ge·
lukkig voor het beelll van de Bondsrepubliek in de werehl.
Na de verkiezing- heeft Willy Brandt terstond gezegd dat bij wil praten met de FDP. Of dit een drukmiddel is op de CDU of tot een ldeine coalitie Inoet leiden, de tijd zal bet leren. Uiteraard kan de SPD alleen doot· middel van de ldeine coalitie het kanselierschap verkrijgen. Als ZIJ verder zou gaan met de CDV blijft dit het monopolie van deze partij. Samen met deze partU zou zij ook het meerderheidsstelsel per kiesdistriet moeten nitwet·kcn, dat het einde zou betelmnen ,·an de FDP. In bondgenootschap met de socialisten zal <le FDP kunnen voorkomen dat haar totale liqui·
datie wordt bewerkstelligd. Aldus pleit er voor beiden iets voor een kleine coalitie : SPD een kanse- lier, FDP haar voortbestaan in en na een volgende verkiezing (als zij tenminste de 5 pct. blijft ha·
len!).
Vorig jaar schreef ik een Franse les in Vrijh. en Dcm. na de verkiezingen voor de Assem·
blée. Na de revoltes van mei vluchtte het Franse electoraat in
Reeds bij de "hearing" over dit wetsontwerp sprak de heer Kloos van schijnbare macht van regering en par- lement. Ik heb daarop destijds al gerea- geerd met de opmerking, dat ik dat een voor onze democratie bedenkelijke uitspraak vorid. Het besluit van het NVV om, nu deze wet op volkomen le- gale wijze door de Tweede Kamer is aanvaard, desondanks dwars te gaan liggen en niet meer mee te zullen· doen aan loonpolitiek overleg, dat voor ons gehele land van groot belang is, vind il\
even bedenlwlijk. Dat zou namelijk lmn·
nen betekenen, dat deze val\centrale slechts mede-verantwoordelijkheid voor de loonpolitieke ontwikkeling als zoda- nig zou· aanvaarden, indien de regering op alle punten doet wat het NVV wenst.
Het NVV zal hier toch moeten kiezen tussen het aanvaarden van de democra- tische spelregels, waartoe voor een vak- centrale ook behoort de medeverant- woordelijkheid voor het zo goed moge- lijk ftmctioneren van ons sociaal-econo·
misch bestel, of het isolement. De meer genuanceerde standpunten van beide andere vakcentraJen geven inmiddels hoop dat de moeilijkheden met de rege- ring niet uitzichtloos zijn.
Van de regering kon en mocht niet verwacht worden dat zij aan alle wensen van de vakcentraren tegemoet zou komen. Dat zou namelijk betekÉmd hebben dat zij praktisch alle loonpolitie~
ke bevoegdheden - en daarmede prak- tisch a.Ue verantwoordelijkheid voor <le
DUITSE LES
door mr. dr. C. Berkhouwer
de "veiligheid" ,·an het lismë. De meer<lcrhei<l der listen werd groter dan ooit ren.
gaul·.
gaul·
tevo·
De kern van de Duitse les lijkt mij een amlet;c. Voor liberalen in Nederland komt zij er op neer, dat wij ons n1oeten berru:len over het profijt of het nadeel <lat een zgn. stembusakkoord lmn opleve- ren. Zaal{ die "in" is 0111 o,·er te 1u·aten! De Duitse liberalen ver·
loofden zich op voorbami 111et <Ie socialisten. Het gevolg was dat zij naar twee kanten verloren: de ge·
nen <lie het met deze ,·om·keur eens waren sten1den reehtstreel;:s SPD, die het oneens waren stem·
den Iüesinger of... von Tha<lden.
l\iisschien mag deze , 1 apertura a sinistra" dau uitmonden in een bijwagenschap in een kleine coali- tie, de electorale debacle blijft.
:€n hoe zal men de volgende keer n10eten n1anoeuvreren? Het gaat door tot men er zelf niet meer bij is.
Toxopeus
naar
Groningen
n:ort voor het ter perse gaan van dit blad bereikte ons het be- richt van de benoeming van llll'.
E. H. Toxopeus per 16 februari 1970 tot eommisssaris van de Ko- ningin in de provincie Groningen.
Mr. \V. J. Geertsema wordt i.v.m. het vertrel!: van de llecr Toxopeus uit de Tweede Kamer voorzitter van de VVD-fra~tie en de heer R. Zegering Haddcrs zal optreden als waarnemend voor- zitter,
loonpolitieke ontwi!;:keling - uit handen zou geven.
De VVD-fractie heeft zich bij de be- handeling van deze wet op het stand- punt gesteld dat aan de regering die bevoegdheden, die zij voor het waar kunnen maken van die verantwoorde- lijkheid beslist nodig heeft, niet moch- ten worden onthouden. Voorzover die bevoegdheden nog iets te ruim waren, heeft zij er met de overige rege- ringspartijen aan medegewerl\t deze te beperken. Naar het oordeel van het grootste deel van de fractie viel ooit artikel 11 hieronder. Als de regering onverhoopt tot herinvoering van de ge- leide loonpolitiek overeenkomstig het BBA zou moeten overgáan, dan kan zij dat beter bij afzonderlijlm wet doen en niet in het kader van een wet die juist ten doel heeft de contractsvrijheid van
partijen voorop te stellen.
Dat is de ironie van de gang van zaken rondom deze \Vet. Terwijl daarmede de bevoegdheden die de regering krachtens het EBA heeft drastisch worden inge- perkt en dan nog wel op basis van een door werknemers en ·werkgevers zelfs VERVOLG OP PAGINA 11
Wat nu in Duitsland is gebcunl·
moet wat liberaal is in Nederland tot nadenken stemmen, bepaalde·
lijk voor wat betreft lwt aangaan van stembusakkoorden met hetzij de confessionele hoek (hoe die zich dan verder moge ontpoppen
\'auuit <le "achttien" of an·
dcrszins), hetzij de hoe!;: vau PvdA plus D'66. Op de lange baan is het confessioualisme simls 1915 op de terugtocht, alom. Het socia·
!isme boekt iu de Bondsrepubliek eeu iucidentele vooruitgang, dank zij ... d~ liberalen! Zet meer (min- der) liberalen uaast Bra,mlt (on·
m.Uger nag-edaehtenis, te onzeut
"naast Colijn" in de jaren der·
tig}.
Aldus, over de getm'mltelijlm en prmdnciale tussenbalans van '70 heen, de vraag voor '71. Zal dan de VVD zich niet n1oeten n1aken tot het meest denkbaar krachtige eigen libet;ale gelni<l da.t kan ldin·
ken? Ik zeg eigen, niet no,rmeng-<l.
Eigen geluid, ·eigen .gezicht, eigen (re)presentatie. Niet mildwn op, veromlenl, "linl;:s" of "rechts".
maar zich richten tot allen, 1e<lers eonfessic t•espeetereud. liet is UlO·
de <lat iedereen mikt op wat radi·
caal of links heet of wat daarvoor doorgaat. Een voln1aakt versleten zaak lijkt mij. Laten onze Bel·
gische en LuxCinburgse vrienden ons een voorbeeld zijn, respcctie·
velijk in oppositie en regering.
Beiden zijn zij een machtsfactor in hun respectieve landen, door <le formatie· vau hun eigen politieke lijn. Eigeulijl;: passen stemhusak·
koor<len alleen maar in tri J)artite verhoudingeu in distrietenmeer·
<lerbei<lsstclsels met twee roll(len.
uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democrátie nummer 1004 vrijdag 3 oktober 1969
Kamerleden spreken
In deze rubriek \Vorden openbare of tenminste voor alle VVD-lede~ toeg~nke
lijke bijeenltomsten aangeltondigd, tlJde~s welke het woord ~revoerd zal \vord_en d~or kamerleden vari de VVD. Allee_n volledt"e aankondigingen ·worden· geJJUbltceerd
(mi-nimaal moeten
1.vor~en_opgegeven de ge- meente waar de bijeenkomst plaats heeft én het ~rebou"'~, de· na_am: van ·de spr~ker en het t\idstip
van~ aa~vang~.. .
Kopij voor deze ru)Jr1ek .dtent gezon.den te worden aan het algemeen seçretanaat van de VVD, Koninginnegràeht 61 te Den Haag. De rubriek wordt afgesloten op maandagochtend 12.00 uur voor";~ga_ande aan de versch\iningsdatum van VrlJhe•d en Democratie.
Aankondigingen
Datum I Gemeente j Plaats en tijdstip I Spreker Bijzonderheden
3 okt. Veenwouden hotel Popma; 20.00 uur mr. J. F. G. Schlinge- georganiseerd door statencentrale
mann
/Dokkum
3 okt. Roden hotel Zuiderveld; · 21.00 uur H. Wiegel - - -
6 okt. Vlaardingen zaal "Harmonie"; 20.15 uur H. J. L. Vonhoff georganiseerd door de afdelingen Schiedam, Vlaardingen en Maas- sluis; onderwerp: Troonrede en mil- joenennota.
6 okt. Rotterdam hotel Regina; 20.00 uur mr. H. E. Koning e.a. spreekuur
6 okt. Helmond foyerzaal Vlln Traverse; mr. F. Portheïne onderwerp: Wat heeft de midden-
20.15 uur stand aan de VVD?
~6 okt. Rijswijk restaurant Reinvoorde; 20.00 mr. J. G. Rietkerk en Onderwerp: Sociale zaken en volks- uur dr. A. P. J. v. d. Burg gezondheid
6 okt. Assen hotel Overcïngel; 20.00 uur G. Koudijs - - -
8 okt. Vries café St. Niéolaas; 20.00 uur mr. F. Portheïne Onderwerp: Zijn we 't eens met het beleid van het kabinet-De Jong?
9 okt. Eindhoven hotel Cocagne; 20.00 uur mr. H. van Riel onderwerp: Nederland in 1980 10 okt. Amersfoort café De Groene Draecke, Hof mr. F. Portheïne politiek caféj debat ()Ver miljoenen-
.24; 20.00 uur nota
10 okt. Spijkenisse gebouw Kontakt, v·redehof- mr. H. E. Koning onderwerp: Taak eh plaats van de
straat 14; 20.00 uur provinciale staten
10 okt. Wolvega - - - H. J. L. vonhoff .. georganiseerd door statencentrale
Heerenveen
10 okt. Heer.len .Parochiehuis Molenberg; G./Koudijs en onderwerp: Molenberg, leefbare ge-
20.00 uur H. Wiegel meen te of ··getto?
10 okt. Rijswijk - - - drs. Th. H. Joekes debat met dr. ir. A. Vondeling; po- litieke instuif
13 okt. Tilburg Stadsschouwburg; 20.00 uur H. Wiegel onderwerp: Komt er van een partij-
~-
vernieuwing nog iets terecht?
13 okt. Wageningen - - - mr. W. J. Geertsema georganiseerd door LSVN
13 okt. Driebergen restaurant Klein Zwitser- mr. H.E. Koning onderwerp: Financiële toestand land; 20.00 uur
17 okt. Wassenaar Hertelaan 1; 10.30 uur mr. J. G. Rietkerk onderwerp: Sociale verzorging; ge- organiseerd door Vrouwen in de VVD
20 okt. Heerhugowaard zaal Heiligenberg; 20.00 uur mr. H. van Riel onderwerp: Algemene pohj:iek Daleman; 20.00 uur
20 okt. Zwolle - - - - H. Wiegel - - -
20 okt. Stadskanaal R. Zegering Hadders - - -
20 okt. Groningen - - - drs. Th. H. Joekes - - - '
20 okt. Heerlen - - - mr. F. Portheïne georganiseerd door VVD en mid-
denstand
22 okt. Brussel - - - - mr. J. F. G. Schlinge- liberale kring
mann
24 okt. Zoetermeer - - - H. J. L. Vonhoff - - -
24_okt. Zandvoort - - - H. Wiegel - - -
24 okt. Assen ontmoetingscentrum De Kolk mr. H. v. Riel e.a. politiek café; onderwerp: wat is
~
20.00 uur
27 okt. 's-Hertogenbosch - - - drs. Th. H. Joekes
27 okt. Oss - - - mr. H. E. Koning
3 nov. Waalwijk - - - drs. Th. H. Joekes
3 nov. Rotterdam I hotel Regina; 20.00 uur -- mr. A. Geurtsen
o De statencentrale Zaandam heeft het bestuur ingrijpend veranderd. Het bestaat thans t<it de heren R. Barentz (Krommenie, voorzittre), H. Schaap (Assendelft, penningmeester) en D.
Groot (Wormer).
0 Op 19 september jl. werd tijdens een druk bezochte bijeenkomst in het paro- chiehuis te Bleiswijk een nieuwe afde- ling van de VVD ongericht. Het Tweede- Kamerlid de heer H. Wiegel hield een boeiende rede over , .Liberalisme in de- ze dagen." Het voorlopig bestuur van de nieuwe afdeling, welke reeds 35 leden telt, is als volgt samen- gesteld: Ir. P. D. D. v. Waardhuizen, voorzitter; S. v. Dijk, secretaris (Mary- kelaan 15, tel. 01892 - 3124) en K. J. A.
M. Beermann, penningmeester.
0 De sociaal-economische commissie van de VVD vergaderde op 25 septem- ber in Den Haag. Traditiegetrouw was dez-e septembervergadering geheel ge- wijd aan een bespreking van de mil-
0 De Vereniging van Staten- en Raadsleden van de VVD houdt op 25 oktober in restaurant Kobus aan de Poort te Amersfoort (Utrechtsestraat 9) haar jaarvergadering. De bijeen- komst begint om 10.30 uur.
In de ochtendvergadering zal men zich hoofdzakelijk bezig houden met huishoudelijke aangelegenheden, zoals de jaarverslagen. Op de agenda staat daarbij o.m. de verkiezing van bestuursleden.
De middagvergadering, die om 13.30 uur begint valt in twee delen uiteen. De gemeenteraadsleden komen bij elkaar voor de vaststelling van het VVD-Ge- meenteprogram-1970 en de statenleden hebben een samenkomst met de leden van de Eerste-Kamerfractie van de VVD.
0 De Ji:amercentrale Den Helder belegt op 15 oktober te Alkmaar een bijeen- komst van de besturen der vier staten- centraJen in haar gebied (Den Hel- der, Hoorn, Alkmaar en Zaandam). Op
joenennota. De commissie sprak uitvoe- rig over het voorstel de huurverhoging van 1 januari naar 1 juli l970 uit te stel- len en over de verhoging van de omzet- belasting.
Zeer veel aandacht kreeg ook het Gemeentefonds. De stijging bij de ge- meentefinanciën is aanmerkelijk sterker dan bij de rijksuitgaven. Nauwkeurige doorlichting van . de gemeentelijke uitga- ven is vereist.
De commissie oordeelde de miljoenen- nota aanvaardbaar. Maar wel was zij- van oordeel dat de presentatie van de begroting essentieel is, wil het Neder- landse volk de redelijkheid van de voor- gestelde verhoging \Jan de omzetbe- lasting e.d. zien.
0 Mevrouw H. M. M
Marcuse~Sigis benoemd tot secretaresse van de afde- ling Zaandam als opvolgster van de heer H. Schaap die secretaris werd van de statencentrale Zaandam. De heer Schaap blijft deel van het afde- lingsbestuur uitmaken. De heer D. W.
Out neemt de bestuursplaats in welke
3 november, eveneens te Alkmaar, zal de vergadering plaats hebben, waarin de voorlopige kandidatenlijst voor de verkiezing van provinciale staten wordt vastgesteld.
ID De Kamercentrale Amstelveen houdt op 16 oktober een algemene ledenverga- dering in restaurant De Amstelhoek, Amstelveenseweg 1156 te Amsterdam.
Aanv·ang 20.15 uur.
Adreswijzigingen
Dringend worden de afdelingssecreta- rissen verzocht verhuizingen van leden der partij naar andere afdelingen zo spoedig mogelijk aan het algemeen se-
cretariaat te willen opgeven ten einde onnodig ledenverlies te voorkomen.
De leden wordt verzocht van hun ver- huizing tijdig kennis te geven aan hun afdelingssecretariaat.
politiek en wat doe ik ermee?
- - -
onderwerp: belastingpolitiek - - -
e.a. spreekuur
sinds jaren werd bezet door de heer H.
Huisman.
0 De heer A. Klomp, VVD's fractie- voorzitter in de gemeenteraad van Be- verwijk, heeft· aan· b. en w. van die gemeente vragen gesteld over de bouw- vallige staat waarin de (aan de ge- meente toebehorende) Wijkertoren .ver- keert. Gezien de ernstige staat van ver- val kan niet langer op het beseNkbaar komen van financieringsmiddelen wor- · den gewacpt, zo deelt de vragensteller mede, die zelf bouwkundige is.
0 De deelcommissie Groqdrechten kwam op 26 septembeeeeer in Amersfoort bijeen. In deze derde verga- dering werd de definitieve versie van het rapport Grondrechten vastgesteld.
Het rapport behandelt onder meer de kwestie van het toetsingsrecht, de socilJ.·
Ie grondrechten, demonstraties als vorm van meningsuiting enz. Het rap- port is de hèer mr. H. P. Talsma, coördinator der deelcommissies, aange- boden.
De redactie van het partijblad Vrijheid en Democratie is geves- tigd te Amsterdam, Nieuwe He- rengracht 89-B. Hoofdredacteur en voorzitter van de redactie- commissie is de heer Ph. C. Ia Chapelle jr.
De administratie (zowel voor
abonnementen als voor adverten-
ties) van het partijblad Vrijheid
en Democratie is gevestigd te
Rotterdam; Witte de Withstraat
73 (postbus 824). Telefoon (010)-
111000, àbonnementen toestel 219,
advertenties toestel 224. Postre-
kening: ~5103 ten name van ad-
ministratie Vrijheid en Democra-
tie te Rotterdam •.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 3 oktober 1969 - 3
De. ondernemingsstructuur
Naar aanleiding- van de overeenstem·
ming die in de SER is bereikt over de principes van een herziening van de ondernemingsstr·uctuur,- heeft de redac- tie drs. G. M. V. van Aardenne verzocht een kort commentaar te schrijven, mede tegen het licht van het VVD-rapport Herziening van het ondernemingsrecht.
De heer Van Aardenne, wiens beschou- wing men hierbij aantreft, is voorzitter van de sociaal-economische commissie van de VVD.
.INIIJII.U§
BRANOBEVEILING V
.... OffJcieel gpec],gekeur~.
'.ralrijke attesten SIMPLUS N.V. DORDRECHT Visstraat '6. 8 --'- Tel. 43355* (01850)
tijdig advies
door regelmatig persoonlijk toezicht is de'veiligheidsklep voor uw effectenbezit
KRAAIJENHA.GEN
J. Kraaijenhagen & Co.
Driekoningenstraat 4 • Amsterdam Tel. 63011 Telex 12469
7
Vrijdag 19 september kwam een ge- heel onverwacht bericht door: de Soci·
aal-Economische Raad had ·een akkoo:rd bereikt over de inhoud ook van he-t laatste van zijn vier adviezen inzake de herziening van het ondernemingsrecht, nadat in het tevoren gepubliceerde com-
missierapport de wederzijdse stand- punten onwrikbaar hadden geleken.
Het advies - zelf is er nog niet. Wij beschikken slechts over -een soort proto- col betre,ffende dè punten die in het advies zullen worden opgenomen. Vele details zullen hierbij nog moeten wor·
den geregeld, en elk commentaar kan dan ook slechts voorlopig zijn. Eé!t ding is echter zeker: door ook op dit punt met een éénstemmig advles te komen, heeft de SER een politiel\ feit van groot belang gesteld. Weliswaar is het proto- col nog geen advies, en moet dit nog worden gevolgd door een wetsontwerp, dat door de Staten-Generaat moet wor- den goedgekeurd, maar voor het kabi- net ligt hier dan toch een eensluidende mening van de reprèsentatief geachte vertegenwoordigers van het bedrijfsle·
ven ter tafel, waarmede in elk geval zeer sterk rekening zal moeten worden gehouden.
Men onderschatte het belang van deze ontwikkeling niet. De vorige drie advie- zerf van de SER betroffen de jaar- verslaggeving, het enquêterecht en de ondernemingsraden, onderwerpen waar- over ook de commissie-Verdam in het algemeen unaniem . had geadviseerd.
Maar hier ging het over de structuur van de NV, waar in èle commissie-Ver- dam 9 leden recht tegenover 7 anderen stonden. Deze 9 mannen adviseerden tot een andere structuur voor de ter beurze genoteerde NV, met een of twee van de commissarissen (een minderheid dus) door de werknemers te kiezen uit een door de SER op te ma!{en lijst. Aan de zo samengestelde raad van cornmissa- rissen zouden dan. uitgebreide bevoegd·.
heden, o.a. in benoeming en ontslag der- directie, worden toegekend. Tegen deze voprstellen van de 9 is veel verzet gere·
'zen. De tegenargumenten vindt men bij·
voorbeeld duidelijk uiteengezet in de brochure "Verbroken Evenwicht" van de Teldersstichting.
De nu voorliggende punten van over' eenstemming kennen de werknemers- commissarissen niet. De commissarissen benoemen hun eigen collega's uit een groslijst van door henzelf, directie, aan- deelhouders en ondernemingsraad te noemen kandidaten, maar dan hebben zowel de aandeelhoudersvergadering als de ondernemingsra~d het recht een veto tegen de voorgenomen benoeming uit te spreken. De Raad van commissa- rissen lmn tegen zo'n veto in beroep gaan bij een SER-commissie', die het veto kan. vernietigen of bekrachtigen.
Ook déze raad van commissarissen krijgt grote bevoegdheden : hij benoemt en ontslaat de directie; zonder zijn toestemming kmmen niet alleen bepaal- de directie-handelingen (o.a. investerin- gen, sluiting van afdelingen e.d.) niet geschieden, maar bovendien ook bepaal- de, thans aan aandeelhouders toeko-
~ende rechten als statutenwijûging en liquidatie, niet worden uitgeoefend. Hij stelt de jaarrekening vast. Na deze laatste handeling (die voorafgegaan is door horen van de ondernemings- raad) is dan een goedkeuring nodig van de algemene vergadéring van aandeelhouders. De meerderheid van de commissie-Verdam wilde wel de winst- besternming (dus o.a. de hoogte van het dividendpercentage) bij aandeelhouders laten, maar dat lijkt nu ook uitgesloten.
De conunissarissen worden voor vier jaar benoemd en zijn in beginsel niet afzetbaar.
De werkingssfeer ligt nu ooi\ anders dan bij de .,9 van Verdam": toen de ter beurze genoteerde NV's, nu de NV's met meer dan f 10 miljoen eigen vermo- gen en 100 man personeel. Er bestaat dan in deze dus geen verschil meer tussen "open" en ,,besloten" NV's.
Uiteraard worden commissarissen voor deze NV's verplicht gesteld.
\Vorden deze voorstellen eens wet, dan zal het oude evenwicht tussen de organen van de NV door een geheel ander worden vervangen. Het .,primaat van het kapitaal' is vervangen door het beginsel van de samenwerking van de gelijlMaardige, hoewel niet gelijksoorti·
ge, componenten: kapitaal en arbeid,
Hoe verhoudt deze ontworpen nieuwe structuur zich nu tot de beginselen van hf:lt ondernemingsrecht, zoals de VVD die op haar algemene vergaderb,1g van 11 januari heeft geformuleerd? Daar is nog eens uitgesproken dat de particulie·
re onderneming naar liberaal oordeel de beste vorm van organisatie van de produktie is, maar oolt dat deze vrijheid van · ondernemen-- een grote verant- woordelijkheid meebrengt jegens alle bij de onderneming betrokkenen, en dat derhalve openheid een eerste vereiste i:s. Vèrmaatschappelijking van het be- heer van de onderneming werd afgewe- zen, evenals de werknemerscommis- saris, maar wel werd uitgesproken dat ook de werlmemers vertrouwen moeten kunnen stellen in de gehele ra_ad van commissarissen. Men dient niet te spre- ken van een tegenstelling kapitaal - arbeid, doch de onderneming zelve moet centraal staan:
. Men zou in het algem.een kunnen stel- len dat het nieuwe evenwicht aan deze liberale beginselen zou kunnen voldoen.
Het zijn iminers de eigen organen va11 de NV die bij de com.missariskeuze wor- den ingeschakeld en door de coöptatie kan een homogeen college tot stand ko·
men. Een vraagtelten zet ik (o.a.) ech- ter wel bij de beslissende bevoegdheid
·van de SER"commissie om een veto te bekrachtigen dan wel te vernietigen.
Ware het niet beter .bijv. de Onderne- mingskamer (die op grond van het wetsontwerp op de jaarrekening tot stand zal ·komen) in te schakelen?
Heel veel zal ervan afhangen hoe de verschillende bevoegdheden. als deze visie gerealiseerd zal worden, in de praktijk zullen worden uitgeoefend. De heer Kloos maakt het ons niet gemakke·
lijk vertrouwen te hebben in de werking
van dit nieuwe evenwicht, nu hij al bin·
nen enkele dàgen heeft gesproken van
"een eerste stap naar zelfbestuur der werknemers". De Joegoslavische weg is een andere dan die een liberaal wense- ~ lijk acht. Er zijn wellicht meer vrijhe- den in het geding dan zuiver econo- mische. Hier ligt de nodige stof ter overdenking.
Het is goed een gedachte-voorbeeld bij de hand te hebben: hoe zoti de kwestie-Verolme verlopen in de nieuwe structuur, met -voor vier jaar onafzetba- re -commissarissen, die de directie zon·
der goedkeuring van de aandeelhouders kunnen ontslaan? Deze probleemstelling al laat zien hoe groot de structuurwijzi·
ging is die de SER-voorstellen mee zul-
len brengen. ·
Elders in dit blad vindt men ee11 verslag over de Partijraadsvergadering van zaterdag 27 september. Daar was het 5e hoofdstuk van het rapport van de sociaal-economische comll1issie van de VVD .,Herziening van het Onderne- mingsrecht" áan de orde, behande·
lende.... de structuur van de NV! Ik blijf van mening, dat de even- wiehtsconstructie van de -sociaal-econo- mische commissie van de VVD - door het hoofdbestuur onderschreven - zui- verder was dan die nu voorligt, maar het politieke .feit van een unaniem SER-advies noopte _de SEC tot het ad- vies· de behandeling van enkele resolutiès aan te houden. Vóór de algemene ver- gadering in Breda zullen er op--dit ge- bied nog veel meningen loskomen. Het is goed, dat ook in onze partij veel over dit onderwerp, en vooral ook over de consequenties van het SER-voors_tel, zal worden gedacht. Dit eerste, voorlo- pige commentaar moge hier een stimu- lans toe zijn !
VeroiÎne's verzoek
De interpellatie over Verolme in de Tweede Kamer moest een wat schim- mig geheel worden. Zeker wij moeten ons immers realiseren dat het bespre- ken in het openbaar van de moeilijkhe- den in een particulier bedrijf dat steun heeft gevraagd, beperkingen oplegt,_ ooi~
ten bate ·Van het algemeen belang. Aan de andere kant, waar dit beroep op tle algemene middelen wordt gedaan, dient een zo openbaar mogelijke afweging van eventuele regeringsdaden plaats te hebben, zoals ik tijdens het Kamerdebat opmerkte.
Verolme heeft de publiciteit, zoals steeds, goed bespeeld. Hij heeft het doen voorkomen alsof de z.i. g·edwongen overname van de NDSM de schuld was en is van al zijn financiële moeilijkhe- den. Ik heb die voörstelling van zaken eenzijdig genoemd en erop gewezen dat deze samenwerking, een eis van de re- gering destijds om voor het z.g. mam- moetdolt kredietgarantie te -krijgen, een vrije -ondernemersbeslissing was, waar- van de consequenties dienen te worden
aanvaard.
De historie van dit dolt_ kwam ook nog uitvoerig ter sprake. Ik heb erop gewe- zen dat deze beslissing eenmaal geval- len zijnde, concurrenten teleurgesteld bleken en vraagtekens gezet kunnen worden m.b.t. plaats en karakter (nieuwbouw en reparatie) van het dok.
Vraagtekens ook t.a.v. medegebruik en samenwerking met anderen, die wij nog steeds als wenselijl< zien. maar waar- van de kansen door de recente finan- ciële moeilijkheden bij Verolme eerder verzwakt dan versterkt worden. De ver- liezen op mammoettankers waren van .die moeilijkheden een belangrijke basis en dan niet alleen via de NDSM. Ik heb mij angevraagd of, gezien de mondiale verliesgevende situatie m.b.t. de bouw van mammoettankers deze in ons land - nog wel dient te worden voortgezet, ten- zij hechte internationale samenwerking een antwoord geeft op de zo gunstige
situatie in deze van de oliemaatschap- pijen.
Verolme heeft veel steun gevraagd en dä.t geeft consequenties, die hij niet ge- heel blijkt te beseffen. Ondanks waarde·
ring voor zijn initiatief heb ik de wense·
lijkheld uitgesproken dat hij, die toch duidelijk vergissingen heeft gemaakt, naast zich personen ltrijgt die zijn al·
lesbeheersende positie indammen: dat eist nu eenmaal het beroep op publieke
middelen,~
De minister wil nu eerst een gedegen onderzoek, door mr. Biesheuvel en prof.
Langman, alvorens. beslissende stappen op dit terrein te zetten. Een onderzoele dat de oolt door ons gewenste openheid zal brengen. Ik heb gezegd open te staan na dit onderzoek voor elke moge- lijkheid, ook m.b.t. eventuele niet-hand- having van het bedrijf of gedeelten daarvan.
In afwachting daarvan wordt een over- bruggingskrediet van f 25 miljoen onder stringente voorwaarden gegeven. Ik heb die voorwaarden nog wat gepreciseerd en daarbij nog eens nadrukkelijk gewe- zen op Veroirnes positie temidden van zijn èoncurrenten. Vóór alles moet ver- meden worden, zo stelde ik, dat Verol- me wel wat krijgt I.v.m. zijn optreden wat anderen onthouden zou worden.
In dit verband heb ik de bestaande renteoverbruggingsregeling voo_r de scheepsbouw veroordeeld. I.v.m. de af- bouwovereenkomst voor subsidie in de EEG heb ik de consequentie daarvan besproken ·en de vraa.g naar eventuele aanpassing van de regering aan de hoge rente-tarieven gesteld. Bij de begro- tingsbehandeling, zo kondig·de ik aan, zal ik daarop terugkomen.
Ik meen dat de minister in deze voor
de gehele scheepsbouw zo belángrijlte
zaal{ een juiste beslissing heeft genomen,
waarvan de consequenties met de
grootste interesse in de komende maan-
den dienen te worden gevolgd.
4 - vrijdag 3 oktober 1969
:AMSTERDAM
e Enkele kernpunten uit de discussie- nota van de VVD-Amsterdam voor het verkiezingsprogramma 1970: · .
Een nieuwe stad door nieuwbouw, sanering en reconstructie;
Versterking van de economische
·•structuur van de hoofdstad;
· Realisering van het Wereldhandels- .centrum op korte termijn;.
...•.. Stimulering. van experimenten in het :;jeugdwerk;
"., Verlevendiging: van de stad .o.m. door variabele openingstijden voor winkels
·.en hol'eCabedrijven ;· ·
·•·. IOcorbreken ·Van ongewenste machts- . concentraties • binnen de gemeentelijke
overheid (PW);
Doorlichten ·v;:m .het gemeentelijk ap-
•paraat door 'i>·nafhankelijke · desku~i
:gen;
! · .. , • . .
I>
.. ;.
·:,:\i (,.···
; ! ' ,·.,
!: .:..·
ROTTERDAM
• Het liberale gemeenteraadslid w.
Baggerman heeft van burgemeester en 'wethouders antwoord gekregen op zijn schriftelijke vragen over de brand in de ruimten van de Socialistische Jeugd in de Gaffeldwarsstraat. Uit dit antwoord blijkt dat het blussingswerk snel en doeltreffend is verlopen. Niet is vast kO- men te staan dat de ruimté is gebruikt voor het maken van brandgevaarlijke .stoffen.
• De. afdeling Rotterdam van de VVD gaat dinsdag 7 oktober 'li avonds om acht uur ve~g<!d~ren in hotel Atlanta ter voorbereiding. Vi:in de verl~iezingen voor. 'gemeenteraad,' . Rijnmo11draad en Provinciale Sta:ten. · ·
• Het onlangs in Vrijheid en Democra- tie aangekondigde denkbeeld om werk- groepen een studie te laten maken van onderwerpen als ontwikkelingssamen- werking, de· NAVO,· het· echtscheidings- :recht, het .<onderwijs, de 'Sociale wet-
·geving en het rapport van het Libe- l'aal beraad,· heeft weákla:nk gevohden In Rotterdam. Het bestuur van de af- deling heeft tot deelneming besloten:
·• ·voor de tweede maal wor!;lt, nu on- '!:ier auspiciën van de studentensociëteit
Koinoonia, een poging gedaan· in. Rot- terdam een politiek café in het leven te roepen. Vertegenwoordigers van de ver- schillende partijen krijgen in de komen- de maanden gelegenheid korte inieidin- gen te houden om een discussie op gang te brengen. Op vrijdag 24 oktober is de VVD aan de beurt.
Eurocity
·v· ·oRIGE week heeft de afdeli.ng Amsterdam van de VVD het ont- werp voor een verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 openbaar gemaakt. Het is een goed werkstuk dat in de komend,e maanden op verscheidene openbare bijeen- komsten nader zal worden besproken en . bestudeerd; dat zal wijksgewijze in heel Amsterdam gebeuren. Aan het eind, omstreeks medio februari 1970 zal dan op een ledenvergadering het definitieve .verkiezingsprogramma worden op-
gesteld, op basis van de nu ter tafel gelegde uitgangspunten en de daarop ge- komen reacties van de bij·eenkomsten.
. Deze gang van zaken verklaart tevens waarom · in de kernpunten het woord democratisering niet voorkoJllt :. demo- cratie zoals die ook in de procedure voor het verkiezingspro,gramma wordt gevolgd, is voor de VVD een uit- gangspunt, geen strijdpunt.
Als een soort motto voor het verkie- zingsprogram dient de titel Amster- dam-Eurocity. Wie iets verder kijkt dan 1969 ·.zal inzien dat grote steden in het integrerende Europa stra·ks niet meer nationale, maar Europese· steden zullen zijn. Daarop moet ook Amsterdam zich nu reeds krachUg voorbereiden.' Amster- dam kan een Europese stad van for- maat zijh. In dat raam past' ook nauw- keurig' de stelling dat door'--nieuwbouw, sanering en reconstructie moet worden gewerkt' aan· een ,;nieuwe"· stad, nieuw in ·diè zin dat met handhaving ·van de bestaande centrumfuncties rUimte ·moet
·worden geschapen voor een groei naar 'nieuwe activiteit. In dat raam Ill'!;St even·
eens :nauwkeurig het door .. de liberale wethouder van · Amsterdam krachtig gestimuleerde Wereldhandelscentrum.
Om deze Eurocity te verwe:llenlijken zullen economische en milieuhy- giënische factoren dan ook evenwichtig
moeten worden beschouwd zonder de
· kortzichtigè benadering·-· ·van• · minder-
~,·.; .".,
:•.,.;
,: •;:··.·,-
·.l. '':.:
·.JN een vragenhalfuurtje van de ge- meenteraad heeft de KVP-er Seleski onlangs het bestaan . van een contro- verse tussen de gemeente en een groep aannemers onthuld. Uit zijn vragen bleek dat. op 18 maart een aanbeste- ding was gehouden voor de bouw van de Beerbrug, maar dat op de dag van de bewuste raadsver.gadering - 28 au- gustus - de gunning nog niet was geschied. Volgens de wethouder van openbare werken, de heer Worst, was dat een gevolg van het feit, dat de betonaannemer:o;, die aan de aanbeste- ding hadden deeLgenomen, met een te hoge rekenver,goeding hadden gewerkt.
De wethouder meende de handelwijze
·van de aannemers zeif's te moeten karakteriseren als onereus.
Voor goed begrip van zaken kan die- nen dat de rekenvergoeding soms .wel- eens wordt vergeleken met het vroege- re "opzetj~". De I aannemers Wij- zen zo'n vergelijking ten scherpste van de hand. In tegenstelling tot de vroege- re "opzet'' is de rekenvergoeding streng gereglementeerd. Zij heeft officiële er- kenning gevonden. Dat laatste is begrij- pelijk omdat met name aanbestedingen van grote werken de deelnemende aan- nemers een massa rekenwerk plegen te bezorgen.
Hoe zeer men overigens de rekenver- goeding in beginsel ook gerechtvaardigd acht, dit neemt niet weg dat er in be- paalde omstandigheden toch wel eens misbruik van gemaakt kan worden. Een zeker wantrouwen aan de zijde van de gemeente dat zulks in het geval van de Beerbrug is gebeurd, ligt waarschijnlijk aan het ontstaan van de conflictsituatie ten grondslag.
Voor goed begrip van zaken dient voorts, dat de Beerbrug - die het Beer- kanaal in het Europoortgebied moet gaan overbruggen - eigenliijk een sa- menstel van vier bruggen is, twee ver-
keersbrug~gen en twee spuorbruggen.
Gemeentewerken liad ontwerpen ge-
heidsgroeiJ€n ·die door hun eenzijdigheid de groei van de stad schade toebrengen.
Die evenwichtige beschouwing is van vitaal belang voor Amsterdam; de po- ging va:n Jan Blokker om in zijn ko- mische rubriekje in pe Volkskrant nu . juist dit punt te ridiouliseren wekt· de indruk dat het succes van grapjasserij belangrij·ker is dan zin'delijk denken.
Trouwens hèt grapje wordt wat kwaadsappig doordat er niet in wordt gemeld dat de liberale fractie in de gemeenteraad in het bijzondere geval van Progil na die zorgvu1dige beschou- wing van beide aspecten tot een andere
·beslissing is gelwmen dan hij insinu- ee·l't.
Overigens is dat niet zo belangrijk, maar het waarschuwt nogeens dat een serieuze politieke partij er altijd op voorbereid moet zijn dat zij niet altijd op rationele a!'gumenten zal worden beoor- deeld. Het is goed daar rekening mee te houd_en.
Het is niet de bedoeling, er is ook niet de ruimte voor, om hier uitvoerig de
·hele discussienota te bespreken. In de
·komende maanden zal er alle gelegen- heid zijn voor ieder die serieus aan de opbouw van Amsterdam wil deelhebben de grondgedachten voor het stedelijke
·beleid te bestuderen en ertoe bij te dra- gen. Zo · is een van de stellingen . dat
·ni·euwbouw, sanering en doorstroming remmlngen. ondervinden van het erf- pachtdogrri.a en van de aanzienlijke 'Verschillen· · in huurprijzen· tussen de nieuwbouw en het oude woningbestand.
'Men ·kan nu ernaar streven de huren van de oude huizen zo hoog mogelijk op te trekken, men kan ook, en dat ·.bepleit ge VVD, verlangen, dat. eenvoudige, goedkope woningen jonge mensen aan het begin van hun carrière tegen betaal- bare huren een eigen huisvesting te vin- den. Men kan, met de VVD van oordeel.
zijn dat de onnodige betutteling van bouwplannen moet worden beëindigd.
' : ~
:' : .
maakt voor twee alternatieve uitvoerin- gen: een geheel betonnen brug en een stalen brug op een betonnen onderbouw.
Aan de aanbesteding hebben
·tweeëntwintig betonaannemers deelge- nomen. Van hen. was de. firma Neder- horst te Gouda de laagste met een aail- 'nem!ngssom van f 9.241.000 voor de ge- heel betonnen brug. Voor de betonnen onderbouw· van de stalen brug werd een bedrag van f 4.800.000 genoemd.
In ·beide prijsopg·aven ·zat een reken- vergoeding van f 850.000 verscholen, een · bedrag dat de gemeentelijke overheid, met als exponent wethouder Worst, exor- bitant hoog achtte. De wethouder heeft daarover herhaaldelijk in contact gestaan met de Rotterdamse Aanne-
·mersvereniging. 'Dit heeft echter niet tot resultaat geleid; De aannemers hebben duidelijk laten weten dat zij' tot een ver- mindering van de rekenvergoeding onder geen voorwaarde bereid waren.
Dit verklaart dat de gemeente de gunning maandenlang heeft aange- houden. Zij vond dat de - op zichzelf veel te hoog geachte-rekenvergoeding tot een onzuivere prijsvergelijking tus- sen de twee brugtypen moest 1eidén.
Waarbij valt op te merken dat blijkens de aanbesteding de geheel bètonnen brug f 738.000. goedkoper zou uitvallen dan de stalen brug op betonnen onder- bouw. Hadden, aldus wethouder Worst, de aannemers hun rekenvergoeding naar redelijke normen vastgesteld, dan zou dat verschil slechts twee ton zijn geweest.
Het is niet duidelijk geworden hoe .de wethouder tot deze calculatie is geko-
VRIJHEID EN DE~OCRATIE Het is van belang dat in de b'ijeell'- komsten met de burgerij van Amster- dam over deze zaken· wordt gesproken.
Datzelfde geldt voor de standpunten ten aanzien van de haven van -Amster- dam (waarbij de VVD-Amsterdam o.m.
voorstaat dat de buitenhaven van I.Jmuiden tot voorhaven van Amsterdam wordt getransformeerd), ten aanzien van de bevordering van handel, in- dustrie en toerisme· en talloze andere zaken. Nadrukkelijk past daarin ook de zorg voor de jeugd, waarbij .. ver- keersvoorzieningen en spelmogeliJkhe- den elkaar niet ontoelaatbaar mogen hinderen, of voor de deskundige aanpak van het experimentele jeugdwerk. Dat geldt voorts voor de demonstratievrij- heid, voor. het beheer van de financiën en de budgetbewaking, voor de monu-
ment~mzorg en voor de positie van be-
jaarden. ·
Natuurlijk bevat ook deze discussie- nota een aantal punten die wel- haast vanzelfsprekend op het verlang- lijstje van een serieuze politieke partij thuishoren. Iedereen wil een goede op- lossing van het stedelijke vervoerspro- bleem, van de openbare gezond-.
heidszorg, en van de vele andere
vraags.tu~ken
die in een naar volledig- heid strevend programma thuishoren . Mal'!;;r tevens kan het· noodzakelijk zijn zich te verzetten tegen bijvoorbeeld de ongewenste machtsconcentratie die zich in Amsterdam bij de dienst PubHeke Werken voordoet. Dat is een program- mapunt van dez~ discussienota. Nog een punt is dat het hele gemeentelijke appa- raat door deskundige buitenstaanders moet worden doorgelicht; het is niet toererkend eigen diensten te laten be- oordelen of er optimaal met de geJUeen- telijke gelden wordt omgesprongen.
Een op zichzelf niet zo vitaal schij- nend punt is dat in de discussienota wordt aangedrongen op grotere zelfstan-
digheid van winkels en horecabedrijven bij het bepalen van de openingstijden die nu kunstmatig tot bepaalde, vaak geenszins , rendabele uren worden be- lmot, iets wat op de toerist die een wereldstad bezoekt een nogal zotte in- druk maakt. Belangrijker dan die in- druk is echter dat uit dit programma- · punt nogeens duidelijk de filosofie blijkt van waaruit het discussiestuk is op- gesteld, met name het recht op indivi- duele vrijheid dat de burger hebben moet om zich ook in particulier initia- tief te ontplooi'en. De VVD wenst de mens als mondig en met vertrouwen in zijn individuele verantwoordelijkheids- besef behandeld te zien.
men. Opmerkelijk is het wel dat burge- meester en wethouders in hun vergade- ring van 12 september in het prijsverschil van f 'j'38.000 geen aanlei- ding he-bben gezien nog langer te wach- 'ten met het bepalen van een keus. Zij hebben hun voorkeur uitgesproken voor de stalen brug met betonnen onde!I'- 'bouw, op grond van esthetische overwe- gingen. Te-gelijkertijd hebben zij beslo- ten de bouw van dit kunstwerk toch 'maar op te dragen aan 'Nederhorst.
Zulks onder de uitdrukkelij·ke bepaling dat de gemeente "•zich het recht voorbe- houdt de rechtsgeldigheid, de geoor- -loofdheid of de verschuldigdbeid van het
bedrag van de rekenvergoeding te be- twisten."
Uit deze formulering kan gemakkelijk worden afgeleid dat het allerminst ze- ker is, dat de gemeente van dit recht gebruik zal maken. Maar ook al gaat zij niet over tot een . gerechtelijke actie, dan nog is deze záak de wereld niet uit.
Het is nameHjk zo dat in de NRC van aannemerszijde een verklaring van de controverse is gegeven die sterk afwijkt van het wethouderlijke standpunt. Te oordelen naar wat van die kant wordt beweerd is de rekenvergoeding ten volle verantwoord .geweest, Hoewel de op- dracht is gegund staan de partijen dus nog recht tegenover elkaar.
We hebben hier te maken met een uitermate ingewikkelde materie waarin ondanks de . uiteenzettingen van de be- trokken partijen - of misschien juist daardoor - allerlei dingen duister zijn gebleven. Dat ·heeft de liberale fractie- leider mr. K. Staab blijkbaar ook zo erv·aren. Vandaar dat hij het college .alsnog heeft benaderd met schriftelijke vra;gen die beoogden opheldering te brengen in vage .punten en twijfels weg te nemen.
Wij kunnen niet zeggen dat hij in zijn streven helema:al is geslaagd. Uit het antwoord van het college blijkt dat in
·de gunningsbrief aan Nederhorst de mo-
gelijkheid van riader overleg is openge-
houden, dat 'de aannemingsmaatschappij
zich tot . dit overleg bereid heeft ver-
klaard en dat het ongetwijfeld tot een
'proces zal komen indien het overleg on-
verhoopt zou mislukken.' Duistere punten
zijn er echter nog altijd.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
nder de loep
d~~r o~s re~a©tieijid Au. W. A~$pO®~
Hypocriet
De voorzi1;ter W'all de PPR, mr.
E. Jurgens, heeft onlangs in
"Ruim Ziell:l.t", bet officieel or- gaan van het Nederlands Katho- liek Vakverbond, bezwaren geuit tegen de houding van de v.akbe·
weging ten aanzien van het poli·
tiek gebemren. Hij is van oordeel dat het NJKV zich te weiuig kri·
tisclta opstelt tegenover de be·
leidslijn van de regering-De Jong en met name tegen de · houding
wtn de lKWlP'·lKamerleden.
Dit verwijt beeft kennelijk in een deeR wan de katholieke vakbe·
weging de schrik om het haxt doen slaallll, getuige de uitlating van de lneer JL. Brouwer, voorzit- teil" van de Nederlandse Katholie·
ke Bond van Werknemers in de Bouwnijverheid die in het orgaan van zijn bond ,.Op de steiger", onder meer opmerkt dat het in·
derdlliad de ll:i.o&gste tijd is dat de vakbewegiing haar leden grondig voornicht over het gedrag van de pollitieke partijen ten aanzien van
gerecbtv~tardigde verlangens van de werknemers. Hij werkt deze stelling nader udt op een wijze .die nogal hypocriet w.mdoet. Immers~
men !kan bezwaarlijk volhouden r.Iat de vaki!Jeweging - en niet alleen de katholieke - in bet par·
Ierneut zich niet danig roert. Dat is baar goed recht, doch het is dwaas lllet te doen voorkomen alsof vakbeweging en politiek· in ons land twee geheel afzonder·
!ijke zaken zouden zijn.
Dit is sneehts formeel het geval en de ro~p van de vakbeweging om meer voorlichting ten aanzien van de politiek iis daarom ook een beThacltnelijke zaak. Dit heeft het jorrtg~>te debat over de Loonwet wei dllllideRnjk bewezen. S.
Het leèk allemaal zo mooi te gaan op de ophèffingsbijeenkomst van de Katho- lieke Werkgemeenschap in de Partij van de Arbeid, die medio september in Apeldoorn werd gehouden. Niemand minder dan de bisschop van Den Bosch, mgr. Bluyssen, was aanwezig om, zoals hij zei, "een broederlijke hand·
kus van de bisschopperi over te brengen aan de katholieken in de PvdA." Hij be- treurde thans de geïsoleerdheid en de moeilijkheden, die zich na de publikatie van het bisschoppelijk mandentent v9xt 1954 onder de katholieken in de PvdA hadden voorgedaan. En hij zette uiteen dat het Nederlandse episcopaat de vol·
ledige vrije politieke keuze van de ka- tholieken erkent, zij het dan onder de toevoeging volgens het verslag in het Algemeen Handelsblad: "zonder - in tegendeel - afbreuk te doen aan het nut van de confessionele partijen".
Bovendien was de goede vriend uit het PAK mr. Jurgens, .voorzitter der van de KVP afgescheiden Politieke Par- tij Radicalen (groep-Aarden), aanwezig en zou als gastspreker optreden een andere niet minder goede vriend, de anti-revolutionaire radicaal, het Eerste·
Kamerlid prof. Albeda.
Laatstgenoemde zorgde echter voor een onaangename verrassing door plotseling met iets aan te komen dat men juist van hem niet had verwacht - overigens een bekende tactiek tegen- woordig van de anti-rèvolutionairen. De anti-revolutionaire gastspreker zei hij- zonder teleurgesteld te zijn over het PAK, dat z.t. na het afvallen van de pacifistisèh-socialisten (PSP) en de af- zijdigheid van D'66 geen perspectief meer had. Het progressieve blok zal z.i.
nu alleen kunnen komen van een sa- mengaan van de PvdA met de drie bij het- gesprek van de. "Achttien" betrok- ken partijen: de KVP, de ARP en de CHU.
Het (tegenwoordig) radicale dagblad Trouw juichte deze "ll:!.terventie" van prof. Albeda harstochtelijk toe. Bij de drie van -de "Achttien", zo redeneerde het, is een vierde partij nodig. Trouw achtte het wel duidelijk dat de drie christelijke partijen die de rapporten van de "Achttien" gepubliceerd hebben,
"zich ongeloofwaardig maken als ze denken dat die rapporten met~ de VVD uitvoerbaar zijn". Dan rest, zo juichte Trouw, alleen de suggestie van prof.
Albed,a, dat de drie christelijke partijen met de PvdA aan de praat raken, al heeft de PvdA dat door verschillende recente uitspraken erg moeilijk ge- maakt.
Mr. Jurgens, voorzitter van een par- tijtje, dat zich juist van de KVP had afgescheiden, en dr. Vondeling, voorzit- ter van de PvdA, zowel als de heren van de KWG stonden echter geschokt.
En dezelfde avond dat dr. Bruins Slot zijn hoofdartikeltje voor Trouw schreef, verklaarde de heer Vondeling voor de radio, dat het bestuur van de PvdA er nog altijd "niet over peinst" om m
gesprek met de KVP te komen. ,.Geen schijn van kans"_, zo liet hij weten. De KVP omarmt nog altijd het kabinet-De Jong en zij ,.verdedigt door dik en dun minister Witteveen".
Het is duidelijk, dat de heer Vonde- ling een subtieler spel van afstoten en losweken tracht te spelen dan de te hard van stapel lopende prof. Albeda.
Vandaar zijn toevoeging in diezelfde ra- dio-uitzending, dat hij ,.erg benieuwd"
was naar de houding van de KVP-frac- tie ten aanzien van het enquête- voorstel-Aarden naar de fusies van gro- te ondernemingen, hetgeen een ,.toets- steen" zou kunnen worden.
• Nogmaals:
Nationaa~ Mon~m~nt
Minister Beernink heeft geantwoord op de schriftelijke vragen van de heren Joekes en Portheine. Een antwoord, dat wij graag in de belangstelling van de door die vragen zozeer geschokte heer . W. L. Brugs ma, hoofdredacteur van De Haagse Post, aanbevelen. Misschien be- grijpt hij nu, dat die ,.Damslapers"
toch niet zulke onschuldige lammeren zijn als hij blijkbaar meende.
De minister toont duidelijk ·aan dat de vrije toegankelijkheid van het monu- ment is misbruikt door personen, die daar vrijwel de gehele dag en een groot deel van de nacht vertoefden. ,.Een aantal van deze personen heeft" - al·
dus het ministeriële antwoord - .,he- laas zonder dat zij in de menigte be- trapt konden worden, het monument veelvuldig bekrast en besmeurd, onder
andere met viltstiften, kleurkrijt, lip- penstiften en verf. Aangezien dergelijke stoffen diep in het poreuze gesteente doordringen, is het nodig het monument vaker een schoonmaakbeurt te geven dan met het oog op het zachte materiaal verantwoord is."
Ook naar het oordeel van de minister zijn de grenzen van het toelaatbare overschreden en dit· zal, naar hij aan- neemt, het algemeen gevoelen zijn. De ontwikkeling van de situatie rond het Nationale Monument op de Dam te Amsterdam en de openbare weg daar- omheen gedurende de afgelopen tijd heeft, naar de minister mededeelt, (ook) het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam met zorg vervuld. Ten einde het monument een betere bescherming te kunnen geven, hebben b. en w. van Amsterdam (dan ook) een aanvulling van de Algemene Politieverordening . ontworpen, waarin wordt gestreefd naar een oplossing, die de vrije toegankelijkheid van het monu- ment handhaaft, maar het vrijwaart te- gen een banale benadering en een bete·
re controle op beschadiging en besmeu- ring /Xl.Ogelijk maakt, aldu.s minister Beerninb:,
• Inflatie-correctie
Nog altijd wordt in socialistische en in radicaal-antirevolutionaire kringen gea- geerd tegen de in de vorm van een inflatiecorrectie voorgenomen verlaging van het tarief der loon- en inkomstenbe- lasting. Een onbegrijpelijke houding, omdat deze correctie zowel op sociale als op parlementair-democratische
gronden eem dringende noodzaak is.
Men w:eet waar het om gaat: de jaar- lijkse loon- en inkomStenstijging is slechts voor een gedeelte een werkelijke draagkracht-stijging, gevolg van de al- gemene welvaartsstijging, Voor een an- der gedeelte is zij namelijk een gevolg van de inflatie en betekent zij dus geen reële stijging. Toch betalen we daar allemaal extra ·belasting over, in ver- band met -de sterke progressie in het tarief. Dat is niet alleen onsociaal, maar het is tevens een jaarlijkse be·
131Stingverhoging, die geheel buiten de beslissing van de wetgever - en dus ook van de Staten Generaal als me- de-wetgever - om gaat.
Minister Witteveen wil dat nu redres- seren. We hebben er hier al eens eerder op gewezen, hoe volstrekt onjuist en onzinnig het gejammer van de socia- listen is, dat -degenen die meer inkomen hebben bij dat redresseren "bevoor- deeld" worden omdat zij dan meer .. be- lastingwinst" maken:-, Uiteraard krijgt ieder progressief meer verlaging naar gelang hij ook progressief te veel blijkt te betalen. Vandaar de inflatie-aanpas- sing van het tarief, welke zich uitstrekt over de parlementaire periode 1967/'71, ten bedrage van totaal f 900 miljoen~
Correct is alles tenslotte pas wanneer minister Witteveen óók zijn zin krijgt dat de Kamers t.z.t. akkoord gaan met het alsnog in te dienen ontwerp tot auto- matische jaarlijkse aanpassing van het
vrijdag 3 okt~ber 1969 - 5
tarief aan het eventuele inflatie-percen- tage. En wanneer een minister dan meer geld blijkt nodig te hebben, zal hi' volgens de regels der parlementaire ~e
mocratie een voorstel tot zulk een ver- hoging moeten indienen.
Tot ons genoegen heeft dezer dagen met wat andere woorden nu ook de (nieuwe) politieke redacteur van het Al·
gemeen Handelsblad en de NRC de so- cialisten op dit punt gediskwalificeerd.
Hij stelde vast dat de heer Den Uyl er nauwelijks een geheim van maakt dat zijn fractie zowel tegen de BTW-verhoging als tegen de inflatie-cor- rectie zal stemmen. De laagste inko- mensgroepen profiteren er niet van, de correctie moet beta:ald worden met ver- hoging van indirecte belasting, waar de laagst betaalden wel onder lijden - zo ongeveer is het socialistische· betoog (waarbij aangetekend dient dat het in de bedoeling ligt om de omzetbelasting op noodzakelijke levensbehoeften juist te verlagen en -bovendien de vrijstelling aan de voet van het tarief der loon- en inkomstenbelasting is verhoog·d).
Met deze redenering; zo betoogt de schrijver in het Handelsblad en· de NRC, komt de socialistische oppositie op gespannen voet met het rechtskarak- ter van de inflatiecorrectie. Het corrige- ren van de door de inflatie. t-oeg.enomen druk is niet meer dan het spiegelbeeld van de progressie in de tarieven: Van die progressie was ook de PvdA voorstandster. Daarom is het inconse- quent om te betogen dat een correctie (ook of vooral) aan de laagstbetaalden ten goede moet komen. Den Uyl houdt een asymatrisch pleidooi, dat alleen ge- rechtvaardigd zou zijn als hij . tegelijk zou betogen dat hij de tariefconstructie fundamenteel verkeerd vindt en een nog grotere progressie wil.
Het tweede argument (correctie wordt betaald met verhoging van de indirecte belastingen) acht hij ook on- zuiver, omdat in onze expanderende volkshuishouding het overheidsaandeel in het nationale inkomen, gegeven de wensen van de burgers, alleen maar groter kan worden. Wié in zo'n situatie (impliciet) betoogt, dat tariefcorrectie alleen maar geoorloofd is als de indirec- te belastingdruk niet toeneemt, vraagt :iets onmogelijks.
Ook met dit laatste tegen-argument zijn wij het eens, met dien verstande, dat o.i. die stijging van "het over- heielsaandeel in het nationale inkomen", toch niet altijd door zal kunnen gaan.
De noodzaak en de mogelijkheid, dat
h~t eens ook tot een reële belastingver- laging komt, Willen we bepaald niet voor altijd uitsluiten. ,
Uit het· gebruik van beide onzuivere argumenten trekt genoemde politieke redacteur ten slotte de conclusie, dat ook de socialisten met het vraagstuk van de progressie zitten. Als de inflatie doorgaat en de progressie blijft bestaan, komt onherroepelijk het mo- ment waarop ook de achterban van de PvdA zich zal verzetten tegen de toene- mende druk.
• Democrate~ '~~
Naar aanleiding van de verschijning van "Bewegend Verleden" had Vrij Ne·
derland een gesprek met de schrijver, ons Kamerlid H. J. L. ~Vonhoff. Er wer- den hem allerlei politieke vragen gesteld, die eigenlijk weinig met zijn boek te maken hadden. Een dier yragen luidde : "Hoe komt . het, dat uw liberale zusterpartij D'66 er wèl en u niet in geslaagd bent om grote stemmenwinst binnen het confessionele kamp te boe- ken?"
De heer Vonhoff antwoordde: D'66 is geen liberale partij. Kijk alleen al naar haar stemgedrag in de Kamer, waar zij haast altijd met de PvdA meegaat. D'66 ' - de dominoclub ,.Dubbel Zes" zoalsïk haar noem - is naar mijn gevoel een - tijdelijk verschijnsel. Zij mist datgene waardoor een partij op den duur een persoonlijkheid krijgt: een politieke ideo·
logie. De PvdA heeft een maatschap·
pijbeeld. De VVD heeft een mensbeeld.
D'66 heeft noch het een noch het ander.
Het succes van D'66 stoelt op haar frisheid van presentatie. Maar omdat politiek geen wasmiddel is, kan dat nooit lang duren - trouwens, de geur van frisheid gaat er alweer een beetje af.
"Gruyters", aldus Vrij Nederland, .,voorspelt dat D'66 binnen vier jaar de grootste partij van Nederland zal zijn".
Antwoord van Vonhoff: D'66 wordt on- getwijfeld de grote winnaar van de _ko·
mende Statenverkiezingen. Maar haar hoogtepunt zal in 1970 voorbij zijn. Dan komt er een partij B'70, waarmee ik geen heropleving van de Boerenpartij bedoel, maar een nieuwe protestpartij.
Het kenmerk van protestpartijen als PSP, Boerenpartij en D'66 is, dat zij de politiek terugbrengen tot één, nogal geïsoleerd thema. Bij de PSP was dat de atoombom. Bij de boeren was dat • het Landbouwschap. Bij D'66 is dat het
"bestel", dat volgens haar aan demo- cratisering toe is. Aldus de heer Von·
hoff,
';.+
