door mr. F. Korthals Altes, Voorzitter van de VVD

5 mei gaan we een nieuwe Tweede Kamer kiezen. Het misschien wel de belangrijkste verkiezingen zijn, die tweede wereldoorlog in ons land zijn gehouden. Nog immers is zó duidelijk geweest waar het om gaat. De zullen een uitspraak moeten doen, die niet alleen end is voor het beleid in de komende jaren, maar ook voor de wijze waarop de samenleving in ons land

llunr..t<an ingericht.

kabinet-Den Uyl heeft vier jaar lang onomwonden ge- dat het erop uit is de maatschappij te veranderen.

Ie terreinen streeft het een nivellering na, niet aleen inkomens en bezit, maar bijvoorbeeld ook van onder-

Wij moeten toe naar de socialistische heilstaat en Uyl heeft aangekondigd dat hij om dat doel te bereiken

jaar nodig heeft.

socialistische heilstaat betekent: meer macht voor de mindat vrijheid voor de burgers. Vadertje Staat zal alles zorgen en moet daartoe natuurlijk ook vrijwel alle beheren. Voor de individuele burger blijft er dan niet zoveel over. maar dat hoeft in de socialis-

nn•us>1-tin,n ook niet. De Staat kan immers veel beter

en hoe en waaraan het geld besteed moet worden de burger, die het verdient.

die opvattingen komt de WD in het geweer. Wij niet in de heilstaat, maar in de mondigheid van de . Wij willen die burger zo goed mogelijke kansen zich te ontplooien. De socialistische visie dat de zelf eigenlijk tot niets in staat is en dat alles door en gemeenschap geregeld moet worden, is niet de onze.

ons draait het niet om de Staat. maar om het individu.

ons staat de mens centraal.

politiek is mensenwerk. Daarom laten wij u in dit ver- urnmar van ons partijblad kennismaken met een aantal kandidaten van onze partij voor de Tweede . Wij kozen daarvoor de eerste dertig kandidaten onze lijst uit. U vindt ze in dit blad in alfabetische volg-

gepresenteerd. Niet als politici, maar als de gewone· die zij zijn. Mensen met hun vrouw en kinderen, hun problemen van alledag en hun hobbies. Met hun trekjes, die u misschien leuk vindt en bij u zelf of juist niet. Gefotografeerd in hun huis of hun tuin, sportveld.

kiezer heeft u er recht op, natuurlijk. te weten wat de wil. Daarvoor zij verwezen naar ons verkiezingspro-

(zie ook pagina 40 van dit blad), naar het artikel van Korthals Altes en naar het politieke inter- pagina 4 e.v. met lijsttrekker Wiegel. Maar u heeft recht op te weten wie de mensen zijn, die dit pro- deze politiek, willen uitvoeren. Vandaar die dertig en kleine schetsjes.

Ph. C.la Chapelle, hoofdredacteur en Democratie, veertien daags partijorgaan ven de WD.

1168, 25 maart 1977. Adres ven de redactie: Pleter de Hooghlaan Hifl(ers·um. Abonnement voor niet-leden f 16,50 per jaar.

Li

Liberale politiek gaat uit van de mondigheid van de men- sen: ieder kan eigen verant- woordelijkheid dragen en moet daar dan ook de moge- lijkheid toe krijgen. De mens vindt zijn levensvervulling door op eigen benen te staan, zich in vrijheid en verant- woordelijkheid te ontplooien;

zelf verantwoordelijkheid te dragen voor zijn of haar werk, gezin (vrije schoolkeuze bij- voorbeeld), de vrije-tijdsbeste- ding, de groep waarin hij of zij leeft en in de samenleving als geheel.

In de laatste jaren is het aan- leunen tegen de gemeen- schap steeds meer toege- nomen. Ook ondernemers die in de klem geraakt zijn, zoe- ken hulp in ,.Den Haag", trachten steun te krijgen zodra zij denken niet meer op eigen benen te kunnen staan.

Maatschappij- verandering

Wat wij als liberalen willen veranderen in de maatschap- pij is dat het zelf verantwoor- delijkheid dragen -de logische consequentie van het mondig zijn - wordt nagestreefd. Wij zijn ervan overtuigd dat door een beroep op het eigen kun- nen, door het zelf iets tot stand brengen, veel onvrede wordt weggenomen.

Die verantwoordelijkheid strekt zich ook uit tot anderen.

Tegenover hen past ook ver- draagzaamheid. On~e verant- woordelijkheid strekt zich ook uit tot onze medemens, met name de zwakke in de samen- leving. De ouderen die niet meer kunnen en hoeven te werken, de arbeidsonge- schikten, de werklozen en de mensen in de ontwikkelings- landen.

Ons streven is daarbij erop gericht het zwakke sterk te maken. De ouderen een eigen plaats te geven in de maat-

door mr. F. Korthals Altes, Voorzitter van de VVD

l/rale ID.aatschappijvisie

schappij. hen niet buiten te sluiten. Voor de gehandi- capten te zorgen door aange- past werk. Te zorgen voor meer arbeidsplaatsen om de werkloosheid te verminderen.

De economie van de ont- wikkelingslanden te verbete- ren, waardoor eigen bestaans- mogelijkheden ontstaan.

Die taken wensen wij te ver- vullen op grond van onze verantwoordelijkheid, onze verdraagzaamheid en ons ge- voel voor sociale rechtvaar- digheid.

Wie deze verantwoordelijk- heid wenst te dragen, is ook zijn vrijheid waard, Het is niet de ongebondenheid, waarvan de sterken alleen profiteren.

Het is de vrijheid waarop wij allen volgens de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens recht hebben en die in verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid en met inachtneming .van de sociale rechtvaardigheid beleefd moet worden.

Mentaliteits- verandering

In die maatschappij van vrije en verantwoordelijke mensen heeft de overheid een taak als orgaan van de gemeenschap waartoe wij behoren. De over- heid heeft een taak als de vrij- heid van de één schade toe- brengt aan de vrijheid van de ander. Zo moet de overheid voorschriften geven om te voorkomen dat industrieën het milieu verontreinigen.

Ook het zorgen voor de zwakken in eigen land en in de ontwikkelingslanden is niet een taak die wij individueel kunnen vervullen. De overheid is daarbij het dienend orgaan van de gemeenschap. Zij is er voor de burgers en de vrije burgers zijn er niet voor de overheid. Dat is een mentali- teitsverandering die wij na- streven.

WD'ers in kabinet

Wij willen alsVVD'ersdaarbij mede-verantwoordelijkheid voor het overheidsbeleid dragen. Wij willen dat in samenwerking met anderen die wij niet als gedogers wil- len beschouwen, maar als bondgenoten; niet als partijen op wier steun het kabinet is aangewezen, zoals Den Uyl

dat noemt, maar als partijen die het kabinet steunen omdat de Kamerfracties vertrouwen hebben in dat kabinet. Dat is onze opvatting van een parle- mentair-democratisch kabi- net.

De zwaarste taak waarvoor het nieuwe kabinet staat, is het bevorderen van meer werk ter vermindering van de werkloosheid. Dat zal niet

zonder zware offers ku Maar het doel is die waard. Als onze pol tegenstanders ons voor voeten werpen dat wij gee sociaal gevoel hebben b beeld omdat wij de socia uitkeringen niet meer vaartsvast willen hou maar "slechts" waa (AOW en AWW blijven vaartsvast), omdat de huu subsidies verminderd m worden, dan stellen wij tegenover: Wij geven rang aan meer werk. Dat niemand asociaal noe dat is het zwaartst wegen wat het zwaarst is.

Dat met de door ons stelde, deels niet populai maatregelen, dat doel ka worden bereikt, is naar leiding van rapporten van Teldersstichting en de de-Kamerfractie bereke met computerp

van het Centraal Planbureau.

Vrijheid, werk, samenwerking

Wij staan voor vrijheid ei verantwoordelijkheid te gen. Wij wensen werk de werklozen. Dat doel will wij bereiken door werking.

Samenwerking met

moet thans uitaleSI<)tel worden geacht en van kant heeft de PvdA same werking met de VVD sloten. Het CDA heeft al weten na de verki eerst met de PvdA en PPR te willen praten.

klinkende verkiezin winning voor de VVD, echter het CDA ertoe om vervolgens zaken te komen.

Interview met lijsttrekkerWiegel door Ph. C.la Chapelle

Ulij hebben het niet gel

Vier jaar lang heeft de VVD oppositie gevoerd. Je hoort

ogal eens het verwijt dat 'daarbij alleen is aangeschopt tegen het kabinet-Den Uyl, 'dat het de VVD ontbreekt aan een visie op de samenleving vanmorgen.

Wiegel: ,.Ik herinner mij nog heel goed de laatste alge-

ene besr.houwingen over et kabinet-B iesheuvel. Den IJyl was toen oppositieleider en stond letterlijk alles af te kraken. Zó erg, dat zelfs een man als Andriessen in op- perste woede uitriep: ..

u

praat

lies kapot wat het kabinet oet". Een dergelijke aprner- ing is aan ons adres nooit gemaakt. Kon ook niet ge-

aakt worden, omdat wij van net begin af stelselmatig een oeleid hebben gevoerd, waar-

an het draagvlak was: een

•eer kritisch volgen van dat- pene wat het kabinet deed en als we het daar niet mee eens onden zijn zeggen hoe het

~aar onze mening dan wèl oe st.

ilet beste voorbeeld van dat ppositionele beleid is natuur- lik dat wij elk jaar een alter- latieve begroting hebben op- esteld. Daarin hebben wij - een aantal hoofdlijnen en 1ader uitgewerkt voor zover ij daar met onze mankracht oe in staat waren - gezegd 10e het beter zou kunnen.

et name ook ten aanzien an het belangrijkste vraag- tuk: de werkloosheid.

apporten

de tweede plaats hebben e, de laatste jaren in goede 1amenwerking met ons we- enschappelijk bureau, de 'eldersstichting, voor het be-

id op de middellange en op e langere termijn met betrek-

·ng tot de hele sociaal- anemische en financiële roblematiek, drie uitgewe- en rapporten uitgebracht:

• van de Teldersstichting een rapport over de sociale voor- zieningen;

• ,.sociale zekerheid nu en morgen'·, een rapport van een werkgroep onder voorzitter- schap van prof Pais;

• een rapport van de Tweede Kamerfractie, met onze so- ciaal-economische specialist Van Aardenne in de eerste linie.

Die drie rapporten, die onder-

ling samenhangen, hebben

·wij vorig jaar in de zomer ge- publiceerd. Iedereen, ook onze politieke tegenstanders, noemde het een stuk gedegen werk. Iedereen, behalve de heer Aantjes. Die riep meteen uit, het rapport van de Tel- dersstichting niet gelezen hebbende, dat het weer schandalig was wat de VVD bepleitte. Ik heb toen groot respect gekregen voor Aan- tjes' fractiegenote, mevrouw

Van Leeuwen, die vrij kort daarna, openlijk in he't parle- ment, haar waardering en bewondering uitsprak voor de wijze waarop de WO dat zo belangrijke vraagstuk van de sociale zekerheid heeft àan- gepakt.

Wij hoeven onszelf niet op de borst te slaan, maar we hoe- ven ook niet het licht onder de korenmaat te houden. Als je kijkt naar het werk dat wij hebben verzet met betrekking

tot het vraagstuk van de so- ciale voorzieningen en dat plaatst naast datgene wat anderen op dat stuk tot stand hebben gebracht, dan mogen wij best trots zijn. Het gaat daarbij om opvattingen, die een heel belangrijke groep in de samenleving raken, de so- ciaal zwakkeren: de bejaar- den, de gehandicapten, de werklozen.

Wie ons een gebrek aan visie aanwrijft, moet dan toch eerst

eens de gedegen werkstukken lezen, die wij gewijd hebben aan tal van punten, die voor de toekomst van onze samen- leving van grote betekenis zijn. In dat verband past een pluim op de hoed van de Tel- dersstichting. Ik denk bijvoor- beeld aan het rapport milieu, groei en schaarste, aan het rapport over de vermogens- aanwasdeling, aan het rap- port over het functioneren van de universiteiten, over het vraagstuk democratie en we- tenschap, aan het rapport Nederland en de derde we- reld.

Dat laatste is ook zo iets, waarvan onze tegenstanders zeggen dat wij er geen aan- dacht aan schenken. Laat ik dan eens voor één keer minis- ter Pronk instemmend citeren.

Heel open en heel duidelijk heeft hij verklaard, in de Tweede Kamer, dat hij waar- dering heeft voor de wijze waarop de WO, eigenlijk als eerste partij, het vraagstuk van de verhouding tussen de rijke landen en de derde we- reld heeft bezien.

Samenvattend kun je zeggen dat de WO het de afgelopen vier jaar beslist niet heeft ge- laten bij kritiek en dat wij zo- veel mogelijk elke keer óók hebben aangegeven hoe het naar onze opvatting wèl zou moeten.

Invloed

Als we nog even bij de ge- voerde oppositie mogen blij- ven: wat is daarvan nu ·de invloed geweest? Komen al die pogingen van de VVD om het kabinetsbeleid wat om te buigen wel voldoende over het voetlicht? Of gaat uitein- delijk het CDA met de eer strijken?

Wiegel: Het CDA zal zeker proberen om te gaan strijken met de eer. Maar als je kijkt naar de moties die wij hebben

vn hij krit. ek op Den Uy

ingediend, de amendementen en wijzigingsvoorstellen, dan blijkt dat die heel vaak om zuiver partij-politieke redenen in de Kamer zijn verworpen.

Voor mij staat vast- en achter de groene gordijnen hebben veel CDA'ers dat ook steeds gezegd - dat het CDA vaak wel voelde voor onze denk- beelden, maar gewoon niet de politieke moed heeft gehad daar openlijk voor uit te ko- men. Als je goed bekijkt wat er de afgelopen vier jaar in het parlement is gebeurd, dan zie je dat onze voorstellen vaak zijn verworpen, maar dat la- ter de regering en de rege- ringspartijen toch vaak iets van onze gedachten hebben overgenomen. Zij het mis- schien voor de helft of in wat andere bewoordingen.

Het meest actuele bewijs is de crisis rondom de grond- politiek. Wij hebben duidelijk gemaakt dat wij het CDA niet zouden steunen als het met onbelangrijke wijzigingsvoor- stellen zou komen, maar wel als het amendementen zou in- dienen die een principiële wij- ziging van het kabinetsvoor- stel zouden inhouden. Door die pressie van ons is het CDA gekomen met het inmiddels beroemde amendement dat voor zoveel strijd en tweespalt in het kabinet heeft gezorgd.

Daaruit blijkt zonneklaar onze invloed. Maar het is ook waar, dat als een regeringspartij ernstig bezwaar maakt tegen een wetsvoorstel, dat dit in de ogen van de journalisten - heel begrijpelijk overigens - eerder nieuws is dan wan- neer de oppositiepartij dat doet. Dat veroorzaakt voor een goed deel de indruk dat niet de VVD maar het CDA bijstuurt. Maar ik vertrouw dat de kiezers daar doorheen kijken.

Conservatisme

De zich noemende "progres-

sieve" partijen streven naar allerlei hervormingen. Zij me- nen dat zich in de moderne samenleving tal van proble- men aandienen, waarop een antwoord nodig is. Door haar oppositie daartegen is de VVD in de ogen van veel mensen een conservatieve partij ge- worden.

Wiegel: In de eerste plaats is het natuurlijk zo, dat het woord conservatief in Neder-

land een negatief etiket is en het wordt dus per definitie gebruikt om de politieke te- genstander in een kwaad dag- licht te stellen.

In de tweede plaats, en dat is veel belangrijker: er is natuur- lijk een wezenlijk verschil tus- sen de socialistische en de liberale kijk op de samenle- ving van morgen. Socialisten zeggen: deze of gene situatie in de maatschappij deugt niet en dus moeten de regels die

' , -

..

^{- --::-- .}

:· .. .. . .

^.

gelden, de structuren, veran- derd worden. Want als je dat doet, zo redeneren de socia- listen, dan zal het beter gaan en komen wij terecht bij de heilige rechtvaardige samen- leving.

Op twee punten zijn wij het met die benadering niet eens.

Natuurlijk zijn hervormingen nodig, op tal van terreinen.

Het gaat er slechts om hoe je die wilt bereiken. Het veran- deren van structuren betekent

niet automatisch dat de sa- menleving dan ook beter gaat functioneren, het kan zelfs in tegengestelde richting wer- ken. Wij denken niet in struc- turen, wij denken in mensen.

In de tweede plaats is het ver- schil tussen socialisten en li- beralen dat wij niet in die hei- lige rechtvaardige samenle- ving geloven. Die bestaat vol- gens ons niet. Wij geloven niet in een statisch einddoel, wij geloven dat de samen-

leving zich steeds verder ont- wikkelt. Thorbecke heeft het ruim honderd jaar geleden al zó geformuleerd: liberale po- litiek is er niet een van eind- doelen maarvan doeleinden.

Daar waar je in de samenle- ving gebreken ziet moet je proberen die gebreken te ver- helpen. Daar waar hervormin- gen nodig zijn, moet je ze aanbrengen. Maar als iets goed functioneert, dan mag je daar best rond voor uitkomen en dan moet je dat niet gaan veranderen, alleen maar om- dat je zo graag veranderen wilt. Naar onze opvatting be- reik je meer door de bestaan- de structuren te versterken, dan door alles op z'n kop te zetten.

Ik wil dat nog wat nader toe- lichten aan de hand van een paar concrete voorbeelden.

Het onderwijs. Onder dit ka- binet is het hele onderwijs- bestel door elkaar gegooid.

De ene nieuwe regeling na de andere wordt aangekondigd en naar de kwaliteit van het onderwijs wordt nauwel gekeken. Men is bezig sleutelen aan de structu maar men vergeet het om de botten heen. Wij vi den de kwaliteit van het derwijs veel belang Daarom zeggen wij:

met een eenzijdige school, maar laat de m zelf na de lagere school de leiding kiezen, die past bij kwaliteiten, hun eigenscha pen en hun zin. Je moet bestaande structuren wijzigen, maar er een gebruik van maken.

De onderneming. Toen wij de zestiger jaren constatee den dat de onderneming in samenleving niet tunetion de zoals wij liberalen graag zagen, omdat er in onderneming binnen de stru tuur die toen gold te overleg, te weinig inspraa te weinig openheid was, toe

· B elangrij k ste doel koine

\ hebben wij het voortouw ge- nomen. Het kabinet-De Jong c heeft toen structuurverande-

r

d .

J

ren e wetsontwerpen mge- :1

~

diend, met als eerste onder-

1 tekenaar onze geestverwant 1 c Polak. Daarmee hebben wij

~ E onze stelling in praktijk ge- , ~ bracht dat de overheid natuur-

J \ lijk de taak heeft kaders aan , t te geven en te moderniseren, : r als je in de samenleving ziet

'I t dat bepaalde ontwikkelingen,

• l die je wenselijk acht, zich niet

; E vanzelf voltrekken.

I ~

l

r

Werkgevers-

1 ~

werknemers

• é

• c Een vraag over de verhouding

l f

tussen werkgevers en werk-

1 c

nemers. Hoe kijkt u aan tegen

l ;

de situatie van werknemers,

~ ₁

die jaren lang hun beste

~ 1

krachten aan een bedrijf heb-

' 1

ben gegeven en dan, als het : , bedrijf slecht gaat, op straat

• 1

worden gezet, terwijl de on- ' . dernemer zelf - zo wordt het

; i immers vaak voorgesteld- zijn

' 1

schaapjes op het droge heeft?

e

₁

Hoe ziet u, met andere woor-

~ 1

den, de verhouding tussen de

: 1

factoren kapitaal en arbeid?

( I Wiegel: En de derde factor:

I' leiding. In de negentiende eeuw was het duidelijk de strijd tussen kapitaal en ar- beid, waarbij leiding en kapi- taal één waren. Tegenwoordig 1 1 zie je heel vaak de directeur I als werknemer en niet als 1 I eigenaar van het bedrijf. De 1 ' leiding is de derde poot ge- ( : worden, waarop een onder- I neming rust.

1 Uitwassen moeten natuurlijk l bestreden worden. Bij de be- l , strijding van misbruik behoort 1 , de liberaal vooraan te staan.

1 . Maar aan een negatieve hou- I . ding ten opzichte van de on-

I

dernemers doen wij niet mee.

De welvaart die wij in ons land kennen en waarvan in belangrijke mate ook de werk- nemers profiteren en die ook is terug te vinden in onze col-

.

.

lectieve voorzieningen, heb- ben wij voor een zeer groot deel te danken aan de vin- dmgrijKhe•d van de Neder- landse ondernemingen, aan hun daadkracht, aan het on- dernemersschap. Sommige linkse heren vinden dat reac- tionair gepraat. Nou, dat kan me dan niks schelen.

Natuurlijk kunnen er op korte termijn tussen degenen die in de onderneming werkzaam zijn tegenstellingen bestaan.

Een loonsverhoging. Werkne- mers vinden dat op het eerste gezJcht altijd een aardige ge- dachte, de aandeelhouders minder en de leiding zegt in het ene geval: het kan er nog net wel af, in het andere ge- val: het kan net niet meer. Op de korte termijn zijn er dus altijd wel tegenstellingen.

Maar op de lange termijn is het toch zo, dat de drie poten • waarop de onderneming stoelt

- de werknemers, de kapitaal- verschaffers en de onderne- mingsleiding - één gemeen- schappelijk doel hebben. Na- melijk de voortgang van het bedrijf en de werkgelegenheid die het biedt. Als je dat vanuit een samenwerkingsgedachte constateert, dan moet je alles op alles zetten om de samen- werking tussen al degenen die in het bedrijf werkzaam zijn te versterken.

Dat betekent - ik wil daar

geen misverstand over laten bestaan - dat naar mijn me- ning een aantal ondernemers nog veel te weinig positief ingesteld is ten opzichte van het inspraak geven. Het bete- kent ook dat nog te veel werk- nemers zich onvoldoende interesseren voor hun bedrijf.

Je moet er samen naar stre- ven een klimaat te scheppen, waarbij iedereen zich in de onderneming thuis voelt. Dat

is een zaak van mentaliteit, dus van mensen.

Sociale voorzîeningen Wat de collectieve sector be- treft wordt de VVD nogal eens aangewreven dat zij met name de sociale voorzienin- gen een soort sluitpost wil laten zijn. Dat de VVD zich eigenlijk niet zo interesseert voor de sociaal zwakken.

Wiegel: PrecieS', dat zeggen degenen die ons in een kwaad daglicht willen stellen. De blauwe draad die door onze bezuinigingsvoorstellen heen- loopt is: het voortreffelijke ge- bouw van sociale zekerheid, dat wij in ons land na de oorlog met elkaar, met mede- werking van alle partijen heb- ben opgebouwd, moet in- standblijven. Daartoe moeten de sociale lasten betaalbaar blijven. Als ze niet meer opge- bracht kunnen worden stort het gebouw in. Juist omdat we dàt willen voorkomen, om- dat we de voorzieningen veilig willen stellen ten behoeve van degenen die erop aangewe- zen zijn, pleiten wij voor een zuinige en voorzichtige ver- dere uitbreiding, voor een zo groot mogelijke efficiency, voor het afknippen van over- bodige franje, voor de bestrij- ding van misbruik, voor het tegengaan van oneigenlijk gebruik. Dat heeft ons tal van verwijten opgeleverd, waar- onder inderdaad het verwijt dat wij niet aan de sociaal zwakken denken. Dat is onzin.

Het is juist onze oprechte zorg om het behoud van dat grote goed van sociale zekerheid, die ons voor die maatregelen doet pleiten. Geen botte-bijl- werk, maar voorzichtige ope- raties, die de bestaande wet- ten niet in het hart aantasten.

Ontwikkelingshulp In het verlengde hiervan ligt

: 6 _. . '

_'

. . . .

-

^{·- -}

de jaren: "'erkgelegenheid

de ontwikkelingshulp. Ook wat dat betreft worden de VVD verwijten gemaakt en wordt het vaak zo voorgesteld dat de partij het niet redelijk zou vinden iets van onze wel- vaart af te staan aan de derde wereld.

Wiegel: Natuurlijk is dat wêl redelijk en die mentaliteit spreekt ook uit ons program- ma. Toen wij mee-regeerden hebben wij meegewerkt niet alleen aan een verhoging van de uitgaven voor ontwikke- lingshulp, maar ook aan het inhoud geven aan het ontwik- kelingsbeleid. Toen wij in de oppositie kwamen, zou het heel simpel zijn geweest om de buitensporige verhoging voor ontwikkelingshulp, die we toen te zien kregen, tot op de bodem af te breken. Dat hebben we niet gedaan. Wij hebben gezegd: als Neder- lands volk zijn we toch nog zo rijk, ook al zitten we in moei- lijkheden, dat we een deel van onze welvaartsgroei aan ontwikkelingslanden zullen moeten afstaan. Wij zijn vóór een verdere versterking van de ontwikkelingshulp. Maar wij vinden wel dat we zoveel mogelijk op één lijn moeten gaan zitten met onze Euro- pese partners en dat de hulp terecht moet komen dáár waar hij de beste uitwerking heeft. Een land als Cuba, dat zich kan permitteren oorlog te voeren in een ander wereld- deel, hoeft geen ontwikke- lingshulp te ontvangen.

Navo en defensie VVD 'ers worden, door hun pleidooien voor Navo en de- fensie, nogal eens voor ijzer- vreters uitgemaakt.

Wiegel: Zoals ieder ander willen ook wij niets liever dan een duurzame vrede in de we- reld. Die bereik je naar onze opvatting slechts als het evenwicht tussen de Navo- landen en het Warschau-pact

gehandhaafd blijft. Ook wij willen dat beperking van de bewapening wordt nage- streefd, maar wij achten dat alleen aanváardbaar en de vrede dienende, als die be- perking aan twee kanten ge- lijkelijk plaats heeft, zich in fasen voltrekt en goed gecon- troleerd wordt. De praktijk van de laatste jaren is dat de Sowjet-Unie en het War- schau-pact de eigen militaire macht in een aanzienlijk

dragen. Een papieren lidmaat- schap: officieel wel meedoen, maar intussen je eigen defen- siekracht uithollen en dan maar hopen dat de andere partners je taak overnemen, dat vind ik volstrekt onaan- vaardbaar.

De leus .. geen geld voor de defensie" doet het bij een deel van het volk altijd goed. Maar ik vind het hoogst onverant- woordelijk. Niet alleen omdat het defensie-apparaat, als het

Waar en wanneer spreekt Wiegel?

Datum vrijdag dinsdag donderdag vrijdag maandag dinsdag

1 april 5 april 14 april 15 april 18 april 19 april

Plaats

Boskoop, hotel Florida.

Hoogeveen, de Tamboer.

Nijmegen, de Vereniging Zwolle, Buitensociëteit Zaandam, De Speeldoos.

Middelburg, Concert-Gehoorzaal Singelstraat 13.

donderdag 22 april maandag 25 april dinsdag 26 april

Leeuwarden, de Harmonie.

Helmond, zaal Traverse.

Den Haag, Congres Gebouw Carous- selzaal.

donderdag vrijdag maandag dinsdag donderdag vrijdag maandag

5 mei Bussum, 't Spant.

6 mei, Roosendaal, Schouwburg de Kring.

9 mei Utrecht, Jaarbeurs.

1 0 mei Dordrecht.

1 2 mei Maastricht.

1 3 mei Sappemeer, hotel Struvé.

1 6 mei Rotterdam, Rotterdamse Schouw- burg.

dinsdag maandag

17 mei Arnhem, M usis Sacrum.

23 mei Amsterdam, Krasnapolsky.

tempo hebben versterkt. Dat wordt door niemand bestre- den. En het brengt mij tot de conclusie dat handhaving en versterking van de Navo noodzakelijk is en blijft, mis- schien in de nabije jaren nog wel méér dan in de jaren achter ons.

Nederland moet dus naar mijn oordeel lid van de Navo blij- ven en zich daarin dan ook als een loyaal partner ge-

erop aan komt, onze vrijheid zal moeten waarborgen. Maar ook omdat de overheid in zo'n situatie de Nederlandse sol- daat niet met verouderd ma- teriaal en een slechte bewa- pening de oorlog in mag stu- ren.

Werkgelegenheid Aan het slot van ons gesprek

de vraag wat volgens Wiegel

het belangrijkste punt in de komende verkiezingsstrijd moet zijn.

Wiegel: Het belangrijkste doel waar wij in ons land de komende jaren voor staan is het veilig stellen van de werk- gelegenheid en de bestrijding van de inflatie. Daartoe is een ander beleid nodig dan ge- voerd is door het kabinet-Den Uyl. De zelfstandige moet niet langer als sluitpost van de nationale rekening worden beschouwd, het bedrijfsleven moet meer armslag krijgen, de overheid zal terughouden- der moeten zijn in haar uitga- ven. Eén cijfertje: als de plah- nen van Den Uyl voor de komende jaren doorgaan, dan zal van elke gulden die wordt toegevoegd aan het nationaal inkomen 80 cent naar de col- lectieve sector gaan. Slechts 20 % blijft over voor de bur- gers en het bedrijfsleven sa- men. Daar moeten we van af.

Wij willen een redelijker en ook een modernere verhou- ding tussen overheidsuitgaven en particuliere besteding. Mo- derner, omdat de mensen in dit land mans genoeg zijn om zelf zoveel mogelijk te bepalen wat zij willen doen met het geld dat zij met hun werk verdienen.

Alleen door samenwerking zullen wij uit de problemen kunnen komen. Polarisatie moet worden afgewezen. Wij hebben een regering nodig, waarin de ene partij niet de andere als onderhorige of voetveeg beschouwt. In de regering en trouwens in de hele samenleving zullen ver- draagzaamheid en respect voor elkaar de boventoon moeten voeren. De overheid moet niet streven, zoals het kabinet-Den Uyl heeft gedaan, naar vergroting van eigen macht, maar juist naar ver- groting van de vrijheid van de burgers.

•

Gijs van Aardenne, 46, komt niet uit een politiek gericht gezin. Zelf koos hij voor de WD in 1958. ,.In de jaren na de oorlog was de belangstel- ling voor de politiek groot. Op school en op de universiteit discussieerden we er veel over. Ik heb me altijd erg aan- gesproken gevoeld door de idealen van de Franse Revolu- tie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. In feite is dat een liberale revolutie ge- weest .... "

In zijn studententijd (wis- en natuurkunde in Leiden) heeft

i a

- -

Gijs van Aardenne

Aangetrokken door Franse Revolutie ·

hij zich nooit bij een politieke partij willen aansluiten. ,.Ik vond dat je eerst je plaats in de maatschappij moest heb- ben Dus werd ik lid van de WD kort nadat ik uit dienst kwam. Aan een kamerlid- maatschap dacht ik helemaal niet. Het ging geleidelijk. Ik bezocht afdelingsverga- deringen, kwam in het be- stuur en kwam in de gemeen- teraad. In een privégesprek met Oud heb ik ooit eens voorgesteld om binnen de WD een sociaal-econo- mische comm1ss1e op te zetten. Daar ben ik later tot

mijn grote verrassing voor- zitter van geworden.

Begin 1970 heb ik het be- drijfsleven verwisseld voor de politiek, voor het wethouder- schap in Dordrecht." Van Aardenne heeft daar een beeldschoon huis, waarvan het voorste en achterste deel een eeuw schelen. Zijn tuin is door een weg gescheiden.

Zit hij in het tweede deel te broeden ·over de WO-begro- tingen, dan is hij officieel ,.niet thuis".

Van zijn vier kinderen vinden vooral de jongste twee, de

meisjes, dat vader er véél te weinig is. Een mening die gedeeld wordt door zijn vrouw.

Voor Gijs is de grootste ont- spanning om een dag bij zijn gezin te zijn of met hen op pad te gaan. Hij is een selec- tief lezer ,.Dat leer je wel in dit vak". Verder luistert hij graag naar muziek en heeft de radio verre de voorliefde boven de televisie. Gijs werkt het best onder grote span- ning. Hij pot alles op tot het laatste moment en dan gaat de materie razendsnel door zijn vingers.

Pol de Beer, 43, is in België geboren. Na zijn HBS-ben de HTS-bouwkunde behaalde hij het diploma "Werkorga- nisator Bouwbedrijf". Pol werd in '57 na zijn diensttijd lid van de WD. "Het was de tijd van de bestedingsbe- perking. Je kon in die tijd heel slecht aan werk komen. Na vergelijking van de politieke programma's koos ik voor de WD. Mijn moeder was katho- liek en mijn vader Jood; hun levenshouding was liberaal.

Dus dat ik een liberaal katho- liek ben, is niet zo vreemd."

Pol heeft nooit bewust naar het Kamerlidmaatschap ge- streefd. Als gemeenteraadslid in Utrecht heeft hij zich nog eens laten ontvallen: "Be- roepspoliticus word ik nooit.

Er je brood van maken?

Afschuwelijk". "Toen ik er in '69 vóór kwam te staan zei ik toch ja, maar ik heb er nooit echt naar gestreefd. Tot mijn verrassing kwam ik toen hoog op de lijst. We hadden pas in Vlaardingen een huis gekocht, omdat ik mijn werk in Rotter- dam had. Toen zijn we daar blijven wonen."

Pol heeft net zijn 12 ¹_{/ 2}-jarig huwelijksfeest met zijn Jac- queline tijdens de wintersport gevierd.

Pol kan zich mentaal goed losmaken van zijn werk, hoewel hij in de Kamer altijd bezig is. ..Als ik 's avonds één been in bed plaats, moet ik het ander er snel bijtrekken, anders slaap ik al. Ik ben wel temperamentvol, maar ik ontlaad me makkelijk."

De meest geniale invallen krijgt hij overigens gedurende de nachtelijke uren. "Mijn grappen in mijn speeches ont- staan 's nachts."

Pol streeft ernaar om zijn gezinsleven zo goed mogelijk in stand te houden. Ook voor zijn dochters van 9 en 4, waarvan de oudste nog wel

Pol de Beer

In politiek nooit brood gezien

eens klaagt over de voort- durende afwezigheid van haar vitale vader ... Als ik even kan, ga ik 's avonds thuis eten. Ook als ik een spreekbeurt elders heb. Verder ontbijten we

s morgens gezamenlijk en breng ik de kinderen naar school. Ik kan gelukkig met weinig slaap toe." Heeft hij verder nog even vrij dan staat hij op de tennisbaan die recht

.. <.

~

.• ,., ...

~--:

...

._~:··?C:·~ < ~: , .. "·:: ~ . . -~. ~~0 ~ ^, " ' · ' • . ; · · : • • • • • : " . - '.-=. (· . , , .: ⁰ , _ ~r

..

~··~· ~ ~

..

' . . . . '

.

. _·

tegenover zijn huis ligt "om een beetje lichamelijke condi- tie te houden. Bovendien vind ik het een zalige ontspan- ning." Hij leest het liefst·

science tietion en Tol kien.

, - .

9

Cees Berkhouwer, 58, is een Europees Liberaal. Hij behoort tot de weinigen van de totale Kamer die er kans toe zien zowel in binnen- als in het buitenland bekend te zijn.

Voor een deel komt dat mede door zijn voorzitterschap, anderhalf jaar geleden, van het Europees parlement. Hij moet zijn parlementaire tijd nog steeds verdelen tussen Luxemburg, Straatsburg en Den Haag. Maar in het Noord-

Hollandse kent

men Berkhouwer beter als .. Boerenkees" en wordt hij door iedereen gegroet als hij

Cees Berkhouwer

mens het best binnen de WO tot haar recht kwam."

Toen hij in 1956 Kamerlid werd, deed hij dat vanuit dezelfde overtuiging als waarmee hij tien jaar ervoor lid werd van de .. Partij van de Vrijheid".

Cees Berkhouwer is een druk bezette levensgenieter. Hij waardeert een halve vrije dag in Parijs voor een bezoekje aan een museum méér dan 14 dagen vakantie achter elkaar. Voor dat laatste is hij de man niet. Veel te rusteloos.

Zijn franse vrouw Michêle heeft daar maar vrede mee

Druk bezette genieter

van het leven

op zijn racefiets boodschap- pen gaat doen.

Berkhouwer heeft aan de wieg van de WO gestaan.

.,Ik was een van de eersten die in de Partij van de Vrijheid, de voorloper van de WO, kwam. In '46 heb ik me gelijk aangemeld We hadden net vijf jaar leven achter de rug die bol stonden van dirigisme en bemoeienissen (de Twee- de Wereldoorlog) dus het socialisme, waarbinnen men de mens aan de leiband houdt, làg me niet zo. Ik zag dat de ontwikkeling van de persoonlijke vrijheid van de

gesloten evenals de 9-jarige Patrick, die weet dat àls zijn vader thuis is, hij op diens belangstelling kan rekenen.

Berkhouwer is een enthou- siast sporter, .. niet zozeer van- wege de conditie alswel om het speelse." Hij is een levenskunstenaar met een scala van belangstellingen.

Zijn devies is: .. Je moet jezelf niet te serieus nemen". In het koffertje in zijn auto zijn altijd een racket en zwempak en een paar voetbalschoenen. In de trein neemt hij Proust en Plato mee. Kortom: iemand die het leven vreet.

~ • • I • -

10 .... _ - - . -' ·.-- ·- - -

Reinier Braams, 53, leerde de kracht van het liberalisme kennen als enkeling binnen de protestantse minderheids- groep, die in het zuiden groot wordt. ..Voor mij is libera- lisme: het respect voor min- derheden en de erkenning van hun geestelijke behoeften."

Voor de - thans nog - hoog- leraar, werd die instelling destijds verpersoonlijkt door de liberaal-katholieke rector van zijn school, waar hij zo ongeveer als enige protes- tantse jongen zat.

Lid van de WD werd hij ná zijn terugkeer uit de Verenig- de Staten na een aantal ge- sprekken met Hofstra, terug- varend op de Maasdam. Zijn studie was de biofysica, de natuurkundige kant van de biologie, waarvoor hij in Engeland zijn eerste opleiding en zijn - wel in Nederland - erkende doctorsgraad ver- wierf. Nadat hij een paar jaar verbonden is geweest aan de medische faculteit in Utrecht, verdwijnt Reinier voor twee jaar naar de Vere- nigde Staten in het kader van een uitwisseling. Terug in Nederland in '57 kreeg hij de opdracht een eigen nieuwe richting op te zetten aan de universiteit van Utrecht in de biofysica.

Reinier Braams: .. In Amerika - en ik ben nogal eens terug- gegaan - trok mij de betrok- kenheid van de mèns bij de politiek. Aan de universiteiten waren de academici demo- crate!'\. Zo heb ik gevolgd hoeveel senator Humphry voor buitenlanders in Ameri- ka heeft gedaan en - in die tijd - voor de negers heeft ge- vochten voor hun burger- rechten."

In '66 werd hij gemeente- raadslid in Utrecht, later fractievoorzitter van de WD.

.. Het laatste jaar heb ik het

Reinier Braams

Hoogleraarschap voor politiek verruild

gevoel gehad: Je kan niet èn volledig hoogleraar èn poli- ticus zijn. Dan doe je géén van beide dingen goed. Dus moest er iets veranderen. Het was een moeilijke keus, want met

dat hoogleraarschap laat je een stuk levenswerk los."

Hij heeft vier kinderen. De jongste is 16; de anderen studeren in Utrecht, maar wonen wél op kamers. Zijn

vrije tijd brengt hij het liefst door met knutselen en timme- . ren. Vroeger deed hij veel aan

atletiek. Daaruit is nog de voorliefde voor het golfspel overgebleven.

11 -

l

Dick Dees, 32, kwam uit een Vrijzinnig Christen-Democra- tisch/CHU-nest. Zijn groot- vader, die raadslid was in het Zeeuws-Vlaamse Zaamslag, is ook lange tijd lid van de CHU-Unieraad geweest. Dick koos op zijn 20ste tijdens zijn studententijd voor de JOVD en later voor de WD. Zijn ouders doen dat nu ook.

Dick: .. Ik had geen Kamer- ambities. Dat kwam pas toen de lijst werd samengesteld in 1971. Zowel uit het noor- den als uit het zuiden kreeg ik toen een telefoontje of ik op de groslijst van de WD wilde gaan staan". Hij was in dat-

Dick Dees

me te feliciteren. Ik wist nog van niks. Nog diezelfde avond stond ik in het NAG-clubhuis in Breda bij een rondje mijn maidenspeech te houden. De volgende ochtend belde de WO-fractie om 11 uur waar ik blééf. Men zat al te ver- gaderen .... "

Dick Dees zegt over het Kamerlidmaatschap: .,Ik zou niets anders willen doen. Ik wilde een brede basis. Primair moet je de algemene politiek vanuit het liberalisme be- heersen." Daarom was hij het eerste jaar vrijwel permanent in de Kamerbankjes te vinden en maakte hij een oriëntatie-

Apotheker?

Nooit over gepeinsd

zelfde jaar geslaagd voor zijn apothekersexamen in Utrecht. Politiek had hij het toen gebracht tot landelijk voorzitter van de JOVD. Dick heeft er nooit over gepeinsd om een apotheek te beginnen.

",k dacht aan een beleids- functie op bijvoorbeeld het departement van Volksge- zondheid. De opiumwet en het drugbeleid fascineren me." Zelf schatte hij zijn kans om in de Kamer te komen laag ... Ik had die hele dag van 29 november op het stem- bureau gezeten. 's Avonds om acht uur stond mijn vader juichend voor het raam om

reis door de Verenigde Staten en ging hij naar de VN.

Naast zijn werk heeft hij nog drie hobby's: Zijn racefiets, de wijncultuur en . het leven in Breda, Soms raced hij met een groepje vrienden door de bossen of pakt hij een pint in een Bredase kroeg. Zijn vrouw is een van de weinigen die e.en Kamerlid trouwde. Marly heeft rustig een eigen leven opgebouwd als lerares bij het Middelbaar Sociaal Pedago- gisch Onderwijs na haar pedagogie studie. Ze volgt de WO-carrière van haar man met enthousiasme.

.

-

12

Wim van Eekelen, 46, geeft voor dat Kamerlidmaatschap een topfunctie op bij Buiten- landse Zaken. Hij is lid sinds 1967 maar heeft al in 1950 voor de WO in het studenten- parlement gezeten.

Binnen de partij heeft hij meegewerkt aan de nota van de VVD-defensiecommissie en aan de commissie Buiten- landse politiek.

Wim van Eekelen: .. Veel te weinig mensen zijn bereid om voor de Kamer te kiezen. Het is toch een uitdaging om het zèlf eens te proberen? Natuur- lijk besef ik dat je op een ministerie op een heel appa- raat kan terugvallen maar dat je als Kamerlid in feite een kleine zelfstandige bent.

Juist op die gebieden van de- fensie en buitenlandse zaken wordt in Nederland veel onzin verteld." Hij koos voor de WO omdat hij de vrije ont- plooiing van de mens zo be- langrijk vindt ... Ik heb het kun- nen vergelijken met het bui- tenland. In de Oosteuropese landen zie je wat voor een in- efficiënt apparaat de staat heeft opgebouwd, wanneer geen enkele verantwoorde- lijkheid aan de mensen zèlf•

is gelaten."

Als ambtenaar van de Buiten- landse Dienst heeft Wim van Eekelen een uiterst boeiend bestaan gehad. We noemen als standplaatsen: India, Londen, Ghana, Parijs en bij de NAVO in Brussel. In Ghana maakte hij de staatsgreep mee. Zijn stelling is: .. Geen enkel menselijk probleem is te min om er aandacht aan te geven."

Zijn twee kinderen, meisje van 19 en jongen van 16, kijken nog wat vreemd tegen de Kamerkandidatuur van vader aan. Het betekent dat ze voorlopig niet naar het buiten- land worden uitgezonden.

Als Wim van Eekelen vrij is, knutselt hij graag iets met

Wim van Eekelen

Uitdaging om het zelf eens te proberen

zijn handen. 's Zomers werkt hij het liefst wat buiten. Jaar- lijks staat er een bergtocht op het program. Dan wandelt het gezin van hut naar hut.

In de wintermaanden houdt

Van Eekelen zich in zijn spaar- zame vrije tijd bezig met zijn verzameling handwerk en oude landkaarten, waarbij vooral het grensverloop in vroegere tijden hem interes-

seert. Met het Kamerwerk zal er voor hem niet veel ver- anderen: .. Die ongeregelde tijden heb ik nu ook. Vaak ben ik laat op kantoor of op reis."

Albert-Jan Evenhuîs

Mengeling idealisme en terughoudendheid

Albert Jan Evenhuis, 35, is lid van de VVD geworden .. onder druk van de omstandigheden.

Met een groepje mensen van de JOVD deden we dat om het verkiezingsprogram van 1966 te kunnen amenderen.

Daar is overigens weinig van gekomen!"

Albert Jan vertegenwoordigt Drenthe in de fractie. In zijn provincie is hij sinds -1970 Statenlid. Na de kweekschool studeerde hij ma-geschie- denis in Utrecht en stond hij

voor de klas in Emmen. Door al die functies tegelijk leefde hij met een slaaptekort . .,Ik ben één keer op mijn fiets in slaap gevallen en van een brug getuimeld."

Hij is in Drenthe geboren en getogen.

Over de sfeer van de Tweede Kamer, waar hij in 1973 in belandde: .. Die houdt het midden tussen de devote sfeer van een leraarskamer en een officiersmess." Zes jaar heeft hij les gegeven aan

de Pedagogische Academie in Meppel. Hij is het Kamerlid dat, ver wonend, toch het liefst's avonds naar huis gaat, meestal met de trein, soms per auto. Méérijders vinden dat het meer op laagvliegen lijkt.

Albert Jan benadert de poli- tiek met .,een mengeling van idealisme en terughoudend- heid. Het idealisme heb je nodig om een aantal dingen te verwezenlijken: de terug- houdendheid om niet be-

disselend op te gaan treden.

Ik vind dat je de mensen de spontaniteit van het leven moet kunnen laten," stelt hij . .. Persoonlijk leef ik vanuit eÊm politieke geladenheid. Je moet dwars door alle mach- ten heen de rechten van de burger overeind houden.

Mensen moeten het zèlf maken! Ik voel me wel ge- laden als er onrecht wordt gepleegd.'"

Zijn enige probleem bestaat uit twee kinderen van 5 en 7.

..Als je éven op doorreis thuis komt, krijg je de vraag: Moet je nou al weer weg? Daarom probeer ik de weekends zo- veel mogelijk tijd aan mijn gezin te besteden.

Mijn vrouw heeft tegen mijn beslissing om Kamerlid te worden veel meer opgezien dan tegen de gevolgen. Ze is politiek erg geïnteresseerd en ze is raadslid in Meppel."

Aart Geurtsen, 51, leidt een dubbelleven. Hij heeft Europa én het Nederlands parlement.

Een handelsreiziger in politiek blijkt hij, terwijl hij ook in de Tweede Kamer zéér duidelijk zijn sporen heeft verdiend.

Zijn initiatiefwet op de kans- spelen en dito betreffende · abortus zijn daar voorbeelden van. Door een uiterst effi- ciënte werkwijze combineert deze briljante jul'ist vele functies. ..Als secretaris van de Rotterdamse Midden- standsvereniging zag ik dat voor Kamerleden de deuren over\ll open gingen. Daarom wilde ik in de Kamer."

Zo begon het tien jaar ge-

leden. ·

..Ik kom niet uit een politiek gezin. Ik werd VVD-er doordat het bestuur van de plaatse- lijke middenstandsvereniging voor het overgrote deel uit WD-ers bestond.

Politiek heeft wel invloed op mijn leven. Het heeft gemaakt dat er van een privé-leven weinig over blijft en dat is jammer."

Voor Aart is liberalisme: .. Zo- ver dat maar enigszins moge- lijk is een ander vrij te laten in wat hij denkt en doet. Ik stel er nadrukkelijk bij: voor zover dat mogelijk is. Je kan namelijk niet toestaan dat de één belangen van anderen vertrapt."

Als één van zijn hobbies noemt hij het kweken van planten in de vensterbank . .. Ik kan nergens komen waar oleanders groeien zonder een stek mee te nemen."

Binnen de fractie is het zo dat wanneer zaken ècht juridisch gaan worden hij voor iedereen de vraagbaak is .

.. Wat niet wil zeggen dat ik alles weet."

Ook hij lijdt eronder dat hij aan het lezen van boeken buiten de vakanties niet meer toekomt. Een ontspannen vakantie betekent voor hem:

wandelen en muziek. Het is trouwens zijn vaste dagaf- sluiting. Al komt hij om vier uur in de nacht terug uit het Europees Parlement dan neemt hij een borrel en zet een bandje aan. liefst ré- quierns of opera's.

.. Dat ontspant me volkomen en daarop kan ik voortreffelijk slapen."

1" ...

Aart Geurtsen

Van privé leven

blijft weinig over

Nel Ginjaar-Maas

Ik zou niet zonder de · zee kUnnen

Nel Ginjaar-Maas, 46 jaar.

Deed doctoraal scheikunde en gaf daarna les in scheikunde en maatschappijleer in haar woonplaats Rijswijk. Nel is zo actief als Kamerlid dat zij ver-

16

moedelijk in de afgelopen jaren het. kampioenschap .. spreken in het land" zou kunnen hebben gehaald, als daar statistieken van waren.

Ze ziet haar Kamerlidmaat-

schap als toeval. "Ik stond op de 25ste plaats. Met die be- noeming was ik wel blij."

Ze heeft drie kinderen. Haar man Leendert is ook zeer actief binnen de VVD.

"In feite ben ik in de Kamer gekomen, doordat Koos Riet- kerk er op aandrong dat ik me kandidaat zou stellen. "Ze zoeken nog vrouwen" zei hij.

Eerst leek me dat zo ridicuul, dat ik erom moest lachen. Nu . vind ik gewoon dat ik be-

voorrecht ben, dat ik dit mag doen." Nel kwam van huis uit niet uit een politiek gezin en haar indruk van Kamerleden was die van: .. Kijkdieren op afstand". Daar staat ze nu wel anders tegenover, sinds 3 jaar Kamerlidmaatschap.

"We zijn verknocht aan de zee. We wandelen vaak langs het strand met de hond. Ik zou niet zonder zee kunnen.

Maar 's zomers om te bráden, nee, dan zie je me er niet!

De kinderen accepteren dat Kamerlidmaatschap. Ze V'/a- ren trouwens gewend dat ik altijd wat deed. Alleen de publiciteit vinden ze niet altijd even leuk. Als Petra, de jong- ste, op school hoort: ",k heb je moeder op t.v. gezien,"

komt ze thuis met de mede- deling: ",k wordt later ge- wóón huisvrouw."

Nel vindt het plezierig dat de WD-ers met elkaar hebben kunnen tegenhouden dat de toelating tot de universiteit uitsluitend door loting zou worden bepaald. Wat dit kabinet wilde.

Ze is een verwoed bridge- speelster. In een kleine ge- meente heeft ze eens al bridgend ná een spreekbeurt een burgermeesterspost aan- geboden gekregen. Ze was altijd gek op lezen. Som- ber: "Daar kom ik nu alleen in de vakanties toe, maar ik koop boeken het hele jaar door en die stapel gróeit maar . . . . " Zegt dan: "Het intrigeert me, of ik als ik oud ben van mezelf zal vinden of ik met dat Kamerlidmaat- schap een goeie keus heb gedaan. Ik houd altijd twijfel."

Loek Hermans is onze benja- minkandidaat Nog nèt voor de verkiezingen wordt hij 26.

Hij heeft in Nijmegen politi- cologie gedaan; hoofdrichting Openbaar Bestuur en als bij- vakken staats- en bestuurs- recht en economie/overheids- financiën. Kort na zijn docto- raal moest hij zich melden voor de militaire dienst. Voor' hem betekent die Kamer straks: vervroegd afzwaaien, maar dáárom heeft hij zich niet kandidaat gesteld . .,Ik heb wat studiekeuze be- treft heel lang geaarzeld tussen geschiedenis en politi- cologie. Het eerste was mijn hobby en daar moet je nooit je beroep van maken." Als 18-jarige werd hij in 1969 lid van de VVD en in '71 van de JOVD, waar hij vice-voor- zitter van was. Een half jaar werkte hij op de WO-fractie als stagiaire in het kader van zijn doctoraal. Zijn WO-lid- maatschap kwam wat voort uit de linkse sfeer. van de universiteit in Nijmegen ... Je gaat soms denken: ben ik nou zo bekrompen? Als je anderen hoort. Mij trekt binnen de WD het meest die klemtoon op het dragen van eigen ver- antwoordelijkheid en vrijheid en het stimuleren van elkaar om die verantwoordelijkheid te dragen. Om die redenen wil ik ook Kamerlid worden."

Loek zit nu nog in Ermelo, waar ..bij de officiersopleiding volgt. ..Ik doe ontzettend graag aan sport: tennissen, volleyballen en vrQeger heb ik veel aan judo gedaan. Als ik lees, is het moderne literatuur of een politiek werk."

Hij is lid van de JOVD ge- bleven. Hierover zegt hij: .. Als de JOVD kritiek héeft op de WD dan zal de denkkracht van de WD zelf door discus- sies moeten aanwakkeren.

Laat de JOVD alsjeblieft onaf- hankelijk blijven I"

Ondanks zijn jeugdige leeftijd heeft Loek al vijf jaar maat- schappijleer en bestuurskunde gegeven aan de bestuurs- school. Hij is lid van de Nij- meegse gemeenteraad, van het stadsgewest en het zuive- ringsschap Rivierenland. Loek en zijn aanstaande, Edith, zijn van plan op 22 juli te trou- wen. Edith doet fysiotherapie.

Loek Hermans

Werd D' er door linkse sfeer op universiteit

' '

"';;~~?-:-=1~~·.',~~

...

^,1 ,.--,.~ '.: ... ~. .... ~

. _. .

...

. ·

...

I

H uub Jacobse

Amsterdamm e r in hart en nieren

. -

--

^{~ ~ ' . - -}

.

. .

I

18 • . - •.

Huub Jacobse, 51 jaar. Ge- boren in Zeist, maar sinds 1950 wonend in Amsterdam, een stad die hij door en door kent en Amsterdam hèm.

Jacobse is in 1950 in de JOVD in Amsterdam terecht- gekomen, werd na een paar jaar voorzitter van de hoofd- stedelijke afdeling en van 1957 tot '60 was hij landelijk JOVD-voorzitter . .,Toen ben ik tot '65 helemaal uit de poli- tiek gestapt, mijn werk als organisatie-adviseur eiste me volledig op. In feite ben ik in '65 weer .. opgegraven" door Hans Gruijters, die een ver- nieuwing van de Amster- damse WO wilde en bij mij bleef drammen of ik in de raadsfractie wilde gaan zitten.

Nou, diens overtuigingskracht is langzamerhand wel bekend.

In '66 kwam ik in de raad en in '67 werd ik WO-fractie- voorzitter."

Voor Huub Jacobse, die in zijn vrije tijd trompet speelt, is liberalisme .,synoniem met redelijkheid, ruimdenkend- heid. Ja, zelfs met de over- tuiging dat anderen wel eens een keer gelijk kunnen heb- ben." Hij staat nu voor de Kamer kandidaat omdat in feite al zijn hele opleiding daarop gericht was. Jacobse koos namelijk destijds voor Politieke en Sociale Weten- schappen. Hij heeft ook altijd politieke belangstelling gehad.

Zijn dubbelfunctie van de laatste jaren, waarin hij zijn broodwinning als organisatie- adviseur met het voorzitter- schap van de WO-raads- fractie moest combineren, was wel erg zwaar. De be- grotingen vergden drieëneen- halve week nachtvergaderin- gen, waarna hij 's morgens toch weer fris aan de slag moest. Jacobse is een aantal jaren voorzitter geweest van de voetbalclub .. De Zwarte Schapen", tweede klas KNVB, met als voornaamste suppor- ters de kooplui uit de Albert Cuyp en kasteleins . .,Ik speel nog wel eens met de vete- ranen mee." Hij is nog altijd diep te~.treden over het feit dat de WO tijdens de Am- sterdamse bestuurscrisis in het college kwam met steun van de CPN en een deel van de PvdA-fractie.

Dat is één van zijn uitzonder- lijke, liberale verdiensten.

Theo Joekes, 53, heeft zich lang verzet tegen het "poli- tieke erfdeel" van zijn vader, die als links liberaal (VDB) kamerlid, minister en lid van de Raad van State is geweest.

Theo Joekes begon zijn loop- baan als journalist. In de afge- lopen 30 jaar was hij achter- eenvolgens in dienst van de BBC, de NRC, The Financial Times en The Economist.

Hij koos voor de WO "omdat ik in de jaren '50 bezorgd was geworden over het verdwijnen van waardevolle dingen in de samenleving, waar de WO zich juist voor inzette. De persoonlijke beslissingsbe- voegdheid begon steeds meer in de knel te komen, vooral onder zelfstandigen en vrije beroepsbeoefenaren."

Theo Joekas zit nu al bijna 14 jaar in de Kamer. (Hij vindt dat er wel wat sfeer verloren is gegaan.) "De Kamer is onpersoonlijker ge- worden. Bij grote politieke verschillen verliezen sommige leden de kunst als collega's met elkaar te blijven omgaan.

De goede manieren en het respect voor elkaar zijn ver- minderd. Maar deze WO- fractie heeft een plezieriger onderlinge verstandhouding dan sommige vorige fracties.

Bovendien zijn de hulpdien- sten onherkenbaar verbe- terd."

Hij heeft in zijn leven enige honderden gedichten ge- schreven en daarvan enkele in De Gids en andere tijd- schriften gepubliceerd. (Mars- man en Bloem zijn zijn favo- riete dichters en hij is goed thuis in Shakespeare.) Als scholier bracht hij zijn zakgeld bij de jonge boekhandelaar Koens, die hem zo goed advi- seerde, dat hij nu nog een

TheoJoekes

Zorg over verdwijnen waardevolle dingen

mooie verzameling Neder- landse poëzie uit die periode bezit.

De klassieke muziek speelt een belangrijke rol in zijn leven. Als jongen speelde hij piano, in latere jaren fluit.

Bij gebrek aan talent heeft hij die studie opgegeven. Zijn favoriete componist is Mozart - "maar niet alleen Mozart I" - (Zijn belangstelling strekt zich uit van de barok tot Pro- kovief.)

Annelien Kappeyne van de Coppello, 40, wordt niet al- leen door de VVD, maar door de gehele Kamer als een van de meest scherpzinnige staatsrechtskundigen binnen het parlement beschouwd. Ze staat bekend om haar puntige, concrete debatteertechniek, waar meestal geen speld tussen is te krijgen. Annelien is bovendien een uiterst prin- cipieel Kamerlid, dat onmoge- lijk kan marchanderen met een e~nmaal door haar inge- nomen standpunt. Daarmee maakte ze het vaak zichzelf niet gemakkelijk.

Annelien: ..Ik heb me als WO-lid opgegeven in 1961.

Actief betrokken raakte ik in de politiek in januari 1962 als lid van de plaatselijke (Leidse) propagandacommissie. Ik kom uit een liberaal nest. Voor mij is liberalisme een levens- houding, die niet alleen op politiek terrein tot bepaalde daden aanzet, maar die je hele leven bepaalt. Het is een opstelling tegenover je mede- mensen, die niet met een paar woorden te omschrijven is zonder in details te ver- vallen."

Annelien deed doctoraal Nederlands Recht in Leiden.

Ze is blijven wonen in het oude huis, waar zij eens als studente introk. Ze houdt van

I.

haar stad ... Ik geloof dat ik voor het eerst door de Twee- de Kamer gefascineerd ben geraakt, toen ik met mijn staatsrechtdispuut in februari '59 hier op bezoek kwam. We werden ontvangen in de Tweede Afdeling (bepaald deel van de Kamer) door Franssen (PvdA). Daarna zijn we door de loges en over de tribunes door de Kamer ge- wandeld. Ik heb toen geboeid naar de spreker gekeken en gedacht: Ik wil daar ook staan. Ook de letterlijke uit- zendingen via de radio van de val van het Kabinet-Drees in

Annelien Kappeyne van de Coppello

Liberalisme is een levenshouding

1958 hebben tot mijn poli- tieke interesse bijgedragen."

Voor ze Kamerlid werd heeft ze een tijd lang het fractie- secretariaat van de WO ge- rund: .. Hoewel ik het Kamer-

gebeuren vijf jaar zo van zeer dichtbij heb kunnen volgen, was het Kamerlidmaatschap toch anders dan ik ver- wachtte." Door veel van haar collega's wordt Annelien als

zeer loyaal gezien, bereid om hen te helpen als dat nodig is. Ze maakt een strikte schei- ding tussen haar privéleven en haar werk en dat is haar goed recht.

Wim Keja, 51 jaar.

Antwoordt kort en bondig: ..Ik ben lid van de WO omdat ik liberaal ben en lid van de Tweede Kamer omdat de leden me hebben gekozen.

Voor mijn gevoel moet de oplossing van alle problemen gelegd worden bij het indi- vidu. En dan ligt bij mij de klemtoon bij die oplossing anders dan bij de socialisten.

Van dat Kamerlidmaatschap had ik wél een beeld toen ik kwam. Tenslotte heb ik 7 jaar in de Amsterdamse Gemeen-

Wim Keja

Dertien jaar machinist op de · grote vaart

teraad gezeten." Hetgeen aan zijn sappig Amsterdamse accent hoorbaar is.

Wim is van de zittende Ka- merleden een van de meest spontane. Hij zegt: .. Wat mij meevalt, is dat ik het lekker bij kan benen met mijn MULO en Machinistenopleiding.

Destijds was het vertrouwen van de partij in mij de grootste pressie om die gok naar de Kamer te wagen. Ik stond er eerlijk gezegd zèlf erg scep- tisch tegenover."

Een man zonder kapsones,

zal men in Amsterdam zeg- gen. Wat Wim lijkt te verge- ten, is dat hij hiermee zijn enorme levenservaring weg- cijfert, die hij in de 13 jaar dat hij als machinist op de grote vaart zat, zéker heeft opgedaan. Daarna werkte hij 13 jaar in een fabriek.

.. Ja, mijn levenspatroon is veranderd. Vroeger begon ik om 7.30 uur op de fabriek en daarna had ik 's avonds ge- meenteraad. Ik kan nu beter tot een dagindeling komen."

Als hij vrij heeft, zwalkt hij over het IJsselmeer en de

Waddenzee met zijn Engelse dieselmotor- en zeilboot. Het water blijft hem trekken.

Wim Keja heeft duidelijk een laconieke instelling. Hij is er de man niet naar om zijn mening onder stoelen of banken te steken, maar staat zeker open voor commen- taren van anderen .

Zijn enige huiselijke hobby heeft natuurlijk óók met water te maken. Hij kweekt bijzon- dere tropische vissen. .,Daar ben Ik echt een deskundige in geworden. Boeken zou ik er over kunnen schrijven."

Henk Koning, 43, werd lid van de WD een maand nadat hij doctoraal Nederlands Recht had gedaan. Voordien en

Henk Koning

deels gecombineerd haalde hij de Rijksbelasting Acade- mie in Rotterdam. Henk vond dat éérst zijn opvoeding een

beetje klaar moest zijn eer hij WD-er werd. Hij koos voor de belastingacademie

• eigenlijk omdat zijn vader dat

Studeerde in zwembad met wat boeken open

zo'n goede opleiding leek. Van de 250 kandidaten werden er slechts 2 5 aangenomen.

Hij onderbrak de Academie voor 21 maanden militaire dienst o.m. aan de kader- school voor de artillerie.

Na het eerste examen aan de Academie .,ben ik met twee van mijn vriendjes rechten gaan doen." Een half jaar later deed hij al kandidaats.

Zijn examens registratie en successie betekenden een

"zwembadstudie". Henk slaagde tot grote vreugde van zijn vrienden, die niet ernstig konden blijven bij de waarde- rende woorden aan zijn adres . .,Ik lag af en toe bij het zwem- bad met wat boeken open .... "

Pas als adjunct-inspecteur nam hij de rechtenstudie in Leiden weer op. Hij deed dat naast een volledige baan en deed binnen drie jaar docto- raal. Toen hij lid werd van de WD in '62 werd hij ook actief. Anderhalf jaar later volgde hij de huidige voor- zitter Frits Korthals Altes op als secretaris van de afdeling Kamercentrale Rotterdam, kwam daarna in de Partijraad.

Zegt over het Kamerlidmaat- schap: .,Het is een menge- ling van eerzucht en idealis- me, met als achtergrond mijn opleiding gecombineerd met een geweldige belangstelling voor geschiedenis plus sterke politieke interesse in mijn familie. Ik ben van mening dat het liberalisme het best in de WD wordt vertegen- woordigd. Het is ook wel in andere partijen te vinden, maar dat zijn liBeralen in de verstrooiing." Echte ont- spanning betekent voor Henk:

.,Lui zijn en autorijden." Een geliefde bezigheid die hij niet alleen voor zijn vele spreek- beurten combineert, maar ook om zijn buitenhuisje in Boertanga te bereiken. Henk is een geboren en getogen Drent. Henk zegt er keurig bij: .,Als ik voor mijn genoe- gen rijd, dan ga ik niet harder dan 1 00." Zijn rusteloosheid wordt gecompenseerd door- dat hij (ook per trein) wordt verplaatst of zich verplaatst.

Verder is hij een verwoed skiër en leest hij minstens elke dag een half uur voor het slapen gaan.