RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool Het Plein
Plaats : Rotterdam
BRIN-nummer : 14FG
Onderzoeksnummer : 124232 Datum schoolbezoek : 17 november 2011
Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 18 januari 2012
Inhoud
1 Inleiding 5
2 Bevindingen 7
3 Toezichtarrangement 13
1 Inleiding
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 17 november 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Het Plein naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor basisschool Het Plein een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 25 augustus 2011 heeft de inspectie de
uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen.
Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke
voorschriften.
Toezichthistorie
Op 2 april 2009 heeft de inspectie ook een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op basisschool Het Plein. De opbrengsten waren drie jaar achtereen onvoldoende.
Omdat de kwaliteit van het onderwijs toen als voldoende en op sommige onderdelen zelfs als goed is beoordeeld, is de inspectie afgeweken van de beslisregels en heeft de basisschool een basisarrangement toegekend. In het rapport van bevindingen zijn echter wel belangrijke aandachtspunten genoemd, waaronder de noodzaak om meer opbrengstgericht te werken om binnen korte tijd de resultaten van de leerlingen te verhogen.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie.
• Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan.
• Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1B, 2/3 A, 2/3C, 4/5A, 6/7A, 6/7B, 8A en 8B
• Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren.
• Een gesprek met leraren.
• Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten:
- Opbrengsten - Onderwijsleerproces - Zorg en begeleiding - Kwaliteitszorg.
Kwaliteitsonderzoek Basisschool Het Plein | 17 november 2011
pagina 6 van 13
Toezichtkader
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Opbouw rapport
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de
onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
2 Bevindingen
2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit
onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn
gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten
1 2 3 4 5
1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en
voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen
zich naar hun mogelijkheden. z
1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een
niveau dat mag worden verwacht. z
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod
1 2 3 4
2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te
bereiken doelstellingen. z
2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met
het niveau van leerjaar 8. z
2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar
aan. z
2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
z 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te
ontwikkelen. z
Kwaliteitsonderzoek Basisschool Het Plein | 17 november 2011
pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd
1 2 3 4
3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande
onderwijstijd. z
Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat
1 2 3 4
4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op
een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. z Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen
1 2 3 4
5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. z 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z Kwaliteitsaspect 6 Afstemming
1 2 3 4
6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen
in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding
1 2 3 4
7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de
prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in
de ontwikkeling van de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 8 Zorg
1 2 3 4
8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig
hebben. z
8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt
de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. z
8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. z
8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. z Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg
1 2 3 4
9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. z 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. z 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. z 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
gerealiseerde onderwijskwaliteit. z
Naleving wet- en regelgeving
ja nee NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16,
lid 2 en 3, WPO). z
NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16,
lid 1 en 3, WPO) z
NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid
3, WPO). z
NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). z NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). z
2.2 Beschouwing Algemeen beeld
Tijdens het kwaliteitsonderzoek in april 2009 heeft de inspectie geconstateerd dat het onderwijs op Het Plein weliswaar van goede kwaliteit is, maar dat de resultaten van de leerlingen nog te wensen overlieten. Helaas is de school er de afgelopen jaren niet in geslaagd de resultaten te verhogen en ook de kwaliteit van het onderwijs vertoont nu belangrijke tekortkomingen. Om die redenen kent de inspectie voor deze school een aangepast arrangement toe, waarmee wordt aangegeven dat hier sprake is van zwakke onderwijskwaliteit en dat het toezicht op deze school geïntensiveerd wordt.
De school werkt met ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) en is de afgelopen jaren op zoek gegaan naar een systeem om de vorderingen van de leerlingen beter in kaart te brengen dat past binnen het OGO-onderwijs. Hoewel er op dit gebied al veel in gang is gezet of in de steigers staat, heeft het nog niet het gewenste effect. De resultaten van de leerlingen worden nog onvoldoende geanalyseerd en er worden nog onvoldoende concrete opbrengstdoelen geformuleerd op leerling-, groeps- en schoolniveau. Omdat er tot dit jaar met verouderde toetsen gewerkt is, heeft de school geen reëel beeld van de prestaties van de leerlingen afgezet tegen een landelijke norm. Hierdoor is het denkbaar dat gedurende de schoolloopbaan van de leerlingen, geleidelijk aan een grote achterstand ontstaat die onvoldoende door de leraren wordt gesignaleerd.
Dat neemt niet weg dat er op Het Plein ook enkele positieve aspecten opvallen.
De school creëert een veilig en positief klimaat voor de leerlingen. Ze gaan graag naar school en het OGO-onderwijs betekent dat ze actief en betekenisvol onderwijs krijgen aangeboden.
Toelichting Opbrengsten
De eindopbrengsten van de school zijn nu al vijf jaar achtereen onvoldoende.
Gezien het niveau waarmee de leerlingen de school binnenkomen, dat zeer divers is, zou het gemiddelde eindresultaat, na acht jaar basisonderwijs minimaal boven de ondergrens moeten kunnen uitkomen. De school heeft wel een ruimhartig toelatingsbeleid. Dat betekent dat veel leerlingen die eigenlijk in aanmerking komen voor het SBO, maar om diverse redenen beter af zijn op een reguliere basisschool, binnen de school gehouden worden of van andere scholen doorverwezen worden naar Het Plein. Deze, vaak tussentijdse, instroom heeft enig effect op de eindresultaten, maar zou geen belemmering moeten zijn om voldoende opbrengsten te realiseren.
De verwachtingen van de huidige groep 8 zijn niet rooskleurig. Ook hier is sprake van een grote groep leerlingen met een flinke onderwijsachterstand (1.1).
Omdat drie van de vijf toetsen door de inspectie niet te beoordelen zijn doet de inspectie geen uitspraken over de resultaten op de tussentijdse toetsen. Vorig schooljaar werkte de school met toetsen voor rekenen/wiskunde die niet meer landelijk genormeerd zijn. De toets voor begrijpend lezen is later dan de voorgeschreven periode afgenomen, waardoor de resultaten hiervan ook onbetrouwbaar zijn. De toets voor technisch lezen in groep 3 is onvoldoende, maar in groep 4 wel op niveau. Dit schooljaar start de school met eigentijdse toetsen die allen landelijk genormeerd zijn (1.2).
Kwaliteitsonderzoek Basisschool Het Plein | 17 november 2011
pagina 10 van 13
De school werkt vanaf groep 4 met ontwikkelingsprofielen voor alle leerlingen.
Deze worden opgesteld op basis van een toets waarmee het leerpotentieel wordt bepaald. Ook in groep 8 hebben sinds dit schooljaar alle leerlingen een
ontwikkelingsprofiel. Voor leerlingen die met meer dan één jaar achterstand de school gaan verlaten verwacht de inspectie dat er concrete ontwikkelings- en uitstroomperspectieven geformuleerd worden. De huidige ontwikkelingsprofielen van de school voldoen nog niet aan de eisen die hieraan gesteld worden. Zo ontbreekt er nog een concreet VO uitstroomperspectief, zijn er nog geen concrete tussendoelen geformuleerd en zijn de bevorderende en belemmerende factoren nog niet meegenomen in het bepalen van het ontwikkelingsperspectief.
Hierdoor is niet duidelijk of de school alles uit deze leerlingen heeft gehaald (1.4).
Omdat de school de sociale competenties volgt met een instrument dat niet landelijk genormeerd is, doet de inspectie geen uitspraken over de resultaten van de leerlingen op dit gebied (1.5).
Onderwijsleerproces
In de afgelopen jaren zijn veel ervaren OGO-leraren vertrokken of
doorgestroomd naar een andere functie. Hoewel de nieuwe leraren erg hun best doen om het OGO onderwijs onder de knie te krijgen, zijn er nog wel verschillen zichtbaar in de groepen. Bij de huidige leerlingenpopulatie is het bovendien van belang dat er sprake is van een heldere structuur en duidelijke afspraken in de groep, die in een doorgaande lijn in alle groepen gelden. Hoewel dit gemiddeld over alle groepen van voldoende niveau is, kan de school hier in enkele groepen nog aandacht aan besteden.
De afstemming op verschillen tussen leerlingen is nog onvoldoende. Wanneer hier in de groepen meer aandacht aan geschonken wordt kunnen de resultaten van de leerlingen verbeteren.
Het begint bij het zorgvuldig analyseren van de resultaten van de leerlingen op basis van de portfolio's en de toetsen worden op dit moment nog te weinig geanalyseerd. Hierbij is het van belang na te gaan hoe het komt dat leerlingen stagneren of juist vooruitlopen? Pas dan is het mogelijk om concrete en ambitieuze doelen te stellen voor de leerlingen en vervolgens te bepalen op welke wijze de instructie, verwerking en onderwijstijd hierop afgestemd wordt.
Hierbij is het belangrijk om uit te gaan van de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen. Het formuleren van deze onderwijsbehoeften en de afstemming van het aanbod, de instructie, de onderwijstijd en de verwerkingsopdrachten hierop vindt op het Plein nog onvoldoende plaats (6 afstemming en 7.2).
Zorg en begeleiding
Basisschool Het Plein heeft sinds dit schooljaar een systeem in gebruik genomen om voor alle leerlingen vanaf groep 4 het leerpotentieel in kaart te brengen. Dit vormt de leidraad voor de verwachtingen die geformuleerd worden per leerling.
Wanneer een leerling op de toetsen onvoldoende resultaat boekt volgens zijn/haar leerpotentieel, volgt er een algemeen handelingsplan voor een jaar waarin wordt aangegeven op welk DLE de leerling aan het einde van het schooljaar moet presteren. Het is de bedoeling dat leraren op basis hiervan individuele handelingsplannen gaan maken met daarin korte termijn doelen en acties (6 à 8 weken). Dit schooljaar wordt hiermee gestart. Dit biedt goede mogelijkheden om leerlingen die extra zorg behoeven tijdig op te sporen. Helaas geldt dit pas vanaf groep 4. In de groepen 1, 2 en 3 is niet voorzien in een dergelijk systeem. Op dit moment constateert de inspectie dat zeker in deze groepen geen garantie is dat leerlingen, die extra zorg en begeleiding nodig hebben, ook daadwerkelijk op tijd gesignaleerd worden en die extra begeleiding daadwerkelijk krijgen. Op dit moment zijn er geen actuele handelingsplannen en ook de logboeken voorzien niet in een planmatige uitvoering van zorg in de groep.
De handelingsplannen die in de hogere leerjaren zijn aangetroffen bevatten nog geen concrete ambitieuze doelen, waardoor het niet mogelijk is zorgvuldig te evalueren of de geboden hulp voldoende heeft opgeleverd (8 zorg).
Kwaliteitszorg
De school is zich bewust van de tegenvallende resultaten en heeft de afgelopen jaren wel veel in gang gezet om het tij te keren. Er is een duidelijk
meerjarenbeleidsplan, dat is uitgewerkt in een concreet jaarplan met
onderwijskundige doelen. Het ingezette rekenverbetertraject heeft volgens de school al goede resultaten opgeleverd en de invoering van het systeem van ontwikkelingsprofielen moet op korte termijn de vaardigheden en bewustwording vergroten ten aanzien van opbrengstgericht werken. De inspectie merkt hierbij wel op dat de school nog onvoldoende zicht heeft op de feitelijke resultaten van de leerlingen, de groepen en de school, afgezet tegen landelijke normen. Er zijn geen (trend)analyses van de resultaten per groep. Op schoolniveau zijn er wel analyses gemaakt van het leerpotentieel van de leerlingen en de resultaten.
Deze zijn echter niet gebaseerd op betrouwbare toetsgegevens, waardoor de school zich niet kan vergelijken met vergelijkbare scholen. De school heeft zich dit ook gerealiseerd en gaat vanaf dit schooljaar met betrouwbare, genormeerde toetsen de resultaten in beeld brengen. Pas dan kan de school ook concrete ambitieuze doelen stellen op schoolniveau (9.2).
Een belangrijk aandachtspunt voor de school is de borging van de kwaliteit van het onderwijs. Zeker met een team dat uit veel nieuwe leraren bestaat is het van groot belang dat alle afspraken rond onder andere klassenmanagement, ontwikkelingsgericht onderwijs en toetsing en registratie regelmatig geborgd worden. De inspectie constateert dat in de groepen veel afspraken zijn
verwaterd en dat er grote verschillen bestaan tussen de wijze waarop de leraren met de afspraken omgaan (9.5).
3 Toezichtarrangement
Kwaliteit
De eindopbrengsten van de school zijn onvoldoende en de kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool Het Plein een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in april 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de
tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan.
Naleving
De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd.
