Braille_Biologie_VMBO_GLTL_2013_Aanpassingen

(1)

AANPASSINGEN EXAMENS 2013 TIJDVAK 1

VMBO-GL en TL BIOLOGIE

Algemene opmerking: alle afbeeldingen + bijbehorende verwijzingen vervallen. EXAMENOPGAVEN

titelblad

 Tekst aangepast (Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage.) Bij dit examen hoort een bijlage.

bladzijde 2

 Vraag 1: tekst aangepast

Nederland staat bekend om de bollenvelden met tulpen.

Een tulp is tweeslachtig. Het bevat zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen. --> Wat is de naam van het mannelijk voortplantingsorgaan bij een tulp? En wat is de naam van het vrouwelijk voortplantingsorgaan bij een tulp?

bladzijde 3

Aan de buitenkant van een zaadje van een watergentiaan zitten stekeltjes. --> Leg uit hoe deze stekeltjes helpen bij het verspreiden van de zaden.  Vraag 5: tekst aangepast

De watergentiaan plant zich voort door wortelstokken en door zaden.

--> Gaat het bij wortelstokken om geslachtelijke of ongeslachtelijke voortplanting? En gaat het bij zaden om geslachtelijke of ongeslachtelijke voortplanting?

bladzijde 4

 Tekst aangepast (In het diagram ... door de jaren heen.)

In de tabel hieronder zie je hoe de populaties van beide soorten in grootte veranderen door de jaren heen.

(2)

begin tabel

De tabel bestaat uit 2 kolommen: Kolom 1: jaar

Kolom 2: populatiegrootte (in %) kleine heremietkreeft 1990; 0 1995; 250 2000; 100 2005; 540 druipzakpijp 1990; 0 1995; 10 2000; 100 2005; 120 einde tabel bladzijde 5

 Vraag 7: gedeelte tekst aangepast (In het diagram is ... soms sterk afneemt.)

In de tabel is te zien dat de populatiegrootte van de kleine heremietkreeft soms sterk afneemt. bladzijde 6

 Tekst boven afbeelding vervalt  Vraag 9 aangepast:

Waaraan herken je een slagader?

A Een bloedvat met een dikke elastische wand.

B Een bloedvat met een dunne wand met in het bloedvat kleppen. C Een bloedvat waarvan de wand 1 cel dik is.

aanpassing correctievoorschrift vraag 9 (maximumscore 1)

1 pt A

Hoe heten de kleinste bloedvaatjes die tussen de cellen van het weefsel van een orgaan zitten?

 Tekst onder "Een proef" aangepast (Hij stopt een ... met vochtig filtreerpapier.) Hij stopt een aantal gekiemde bruine bonen in een pot met vochtig toiletpapier. bladzijde 7

Bij de bespreking zegt de docent dat hij de controleproef mist.

Welk antwoord geeft de juiste controleproef aan voor het onderzoek van Bas? (Kies uit: A B C)

A Pot met kiemende boon in doorzichtige zak en vochtig toiletpapier.

(3)

C Pot zonder kiemende boon in zwarte, ondoorzichtige zak en vochtig toiletpapier. bladzijde 8

Bas schrijft in zijn onderzoeksverslag dat licht nodig is voor fotosynthese. Het schema hieronder geeft de fotosynthese weer.

water + ..(1).. geeft met zonlicht glucose + ..(2)..

--> Wat moet op plaats 1 en op plaats 2 ingevuld worden om het schema compleet te maken?  Tekst onder "IJzer" aangepast (tabel = tekst; verwijzing naar tabel vervalt)

Hieronder staat de voedingswaarde van gekookte spinazie (analyse per 100 gram):

energie: 70 kJ water: 90 g eiwitten: 4 g koolhydraten: 1 g vetten: 0 g vezels: 3 g ijzer: 1,3 mg

 Vraag 13: gedeelte tekst aangepast (Schrijf twee andere ... in de tabel levert.)

Schrijf twee andere bouwstoffen op die spinazie volgens bovenstaande gegevens levert. bladzijde 9

 Vraag 15: tabel aangepast begin tabel

aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ijzer (mg) De tabel bestaat uit 3 kolommen:

Kolom 1: leeftijdscategorie Kolom 2: man Kolom 3: vrouw 7-10 jaar; 8; 8 10-13 jaar; 10; 11 13-16 jaar; 15; 12 16-19 jaar; 15; 14 19-22 jaar; 11; 16 22-50 jaar; 9; 15 50-65 jaar; 9; 8 einde tabel

 Vraag 16: gedeelte tekst aangepast (Gebruik daarbij gegevens uit de twee tabellen hierboven.)

Gebruik daarbij de gegevens boven vraag 13 en de tabel bij vraag 15.

(4)

bladzijde 11

Vlak vóór de sprong blijkt het adrenalinegehalte van het bloed bij alle deelnemers sterk verhoogd.

--> Neemt het aantal hartslagen per minuut toe of af? En neemt het glucosegehalte van het bloed toe of af?

 Vraag 20: tekst aangepast Welk orgaan maakt adrenaline? (Kies uit: A B C D) A hypofyse B schildklier C alvleesklier D bijnieren bladzijde 12  Vraag 21 aangepast:

Wat is de naam van het orgaan in de hals waar de buis voor de operatie naar binnen geschoven moet worden?

aanpassing correctievoorschrift vraag 21 (maximumscore 1) 1 pt luchtpijp

bladzijde 13

 Vraag 23: gedeelte tekst aangepast (Hellen laat op ... laat het resultaat zien.)

Hellen laat op de nieuwe manier haar bloedgroep bepalen. Drie druppels van haar bloed worden op drie proefstrookjes aangebracht. Het resultaat is dat op het proefstrookje met anti-B en anti-resus klontering optreedt en op het proefstrookje met anti-A niet.

bladzijde 14

 Tekst boven afbeelding aangepast (De afbeelding laat zien hoe transgene muizen gemaakt kunnen worden.)

Hieronder wordt beschreven hoe transgene muizen gemaakt kunnen worden. bladzijde 15

Een gewone lichaamscel van een muis bevat 40 chromosomen.

--> Hoeveel chromosomen bevinden zich in de kern van de eicel van de muis?

 Vraag 26 aangepast:

(5)

voortplanting van muizen. Twee gebeurtenissen zijn innesteling en rijping van eicellen. --> Waar vindt innesteling plaats? En waar vindt rijping van de eicellen plaats?

aanpassing correctievoorschrift vraag 26 (maximumscore 2) 1 pt innesteling: baarmoeder

1 pt rijping van de eicellen: eierstok

 Vraag 27: gedeelte tekst vervalt (In de afbeelding hieronder ... door een microscoop.) bladzijde 16

 Vraag 28: gedeelte tekst aangepast (In de afbeelding ... in de iris aangegeven.) Er zijn twee typen spiertjes in de iris: lengtespieren en kringspieren.

bladzijde 17

 Tekst boven afbeelding vervalt (In de afbeelding zie je een stamboom van een kattenfamilie.)  Vraag 31: tekst aangepast

Uit de resultaten van één bepaalde kruising is met zekerheid af te leiden dat het gen voor korte haren dominant is.

Welke kruising is dit? (Kies uit: A B C) A Aa x aa B AA x aa C Aa x Aa

Wat is het genotype van een poes met lange haren? (Kies uit: A B C)

A AA B aa C Aa

bladzijde 18: geen aanpassingen bladzijde 19

 Vraag 37: weergave tabel aangepast begin tabel

De tabel bestaat uit 2 kolommen: Kolom 1: aap die begroet wordt

Kolom 2: aantal begroetingen tijdens het onderzoek aap Ans Ans; -Bes; 6 Cis; 0 Do; 7 Els; 2 aap Bes Ans; 0 Bes;

(6)

-Cis; 0 Do; 7 Els; 0 aap Cis Ans; 5 Bes; 5 Cis; -Do; 10 Els; 2 aap Do Ans; 0 Bes; 0 Cis; 0 Do; -Els; 0 aap Els Ans; 0 Bes; 5 Cis; 0 Do; 4 Els; -einde tabel bladzijde 20  Vraag 39 aangepast:

In de tabel van informatie 1 staan gegevens over zoogdiersoorten in Australië.

--> Bereken hoeveel procent van de zoogdiersoorten bedreigd zijn. Geef hierbij je berekening en het antwoord.

aanpassing correctievoorschrift vraag 39 (maximumscore 3) 2 pt juiste berekening: 64 / (186 + 64) = 25,6 (tussen 25 en 26%) 1 pt 25,6%

In de tekst van informatie 2 is het gedrag van twee kangoeroes in voortplantingstijd beschreven.

--> Is dit gedrag paringsgedrag? Leg je antwoord uit.

aanpassing correctievoorschrift vraag 40 (maximumscore 1)

1 pt nee, met een uitleg waaruit blijkt dat de mannetjes vechtgedrag vertonen

bladzijde 21

(7)

dagen.

--> Op welke datum wordt volgens de informatie het kangoeroejong geboren? aanpassing correctievoorschrift vraag 41 (maximumscore 1)

1 pt 6 februari

bladzijde 22: geen aanpassingen BIJLAGE

titelblad

 Tekst toegevoegd:

Informatieboekje bij Dieren van Australië bladzijde 2 t/m 4: geen aanpassingen bladzijde 5

 omschrijving afbeelding:

De stamboom ziet er als volgt uit:

- 325 miljoen jaar geleden (Paleozoïcum) splitsing tussen (vogelbekdier, duo van buidelrat en dier Q) en (dier R, dier S)

- 250 miljoen jaar geleden (Trias) splitsing tussen (dier R) en (dier S)

- 150 miljoen jaar geleden (Jura) splitsing tussen (vogelbekdier) en (buidelrat, dier Q) - 140 miljoen jaar geleden (Krijt) splitsing tussen (buidelrat) en (dier Q)

bladzijde 6: geen aanpassingen UITWERKBIJLAGE