1
NN31545.0571
NOTA 571 10 a u g u s t u s 1970 Instituut v o o r C u l t u u r t e c h n i e k en Waterhuishouding Wageningen BATENBEREKENING EN BATEN-INVESTERINGSVERGELIJKINGVAN PERCEELSVERGROTING VOOR EEN B E D R I J F S M O D E L
VAN CIRCA 50 HA IN DE RUILVERKAVELING "DE MARNE"
J . J . A . v a n den B e r g
BIBLIOTHEEK STARINGGEBOUW
N o t a ' s van h e t Instituut zijn in p r i n c i p e i n t e r n e c o m m u n i c a t i e m i d -delen, dus geen officiële p u b l i k a t i e s .
Hun inhoud v a r i e e r t s t e r k en kan zowel b e t r e k k i n g hebben op een eenvoudige w e e r g a v e van c i j f e r r e e k s e n , a l s op een c o n c l u d e r e n d e d i s c u s s i e van o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n . In de m e e s t e gevallen zullen de c o n c l u s i e s e c h t e r van voorlopige a a r d zijn o m d a t h e t o n d e r z o e k nog niet i s afgesloten.
B e p a a l d e n o t a ' s k o m e n niet voor v e r s p r e i d i n g buiten h e t Instituut in a a n m e r k i n g
; LANDBOUWCATALOGUS
I N H O U D S O P G A V E
b i z .
I n l e i d i n g 1
U i t g a n g s p u n t e n 1
S i t u e r i n g van h e t b e d r i j f s m o d e l 1
Opzet van h e t bedrijf 3
M e t h o d e v a n o n d e r z o e k 4 R e s u i t a t e n 6 Bij 54. 0 h a ( k a d a s t r a a l ) 6 Optimale oppervlakte 8 I n v e s t e r i n g e n v o o r h e r i n r i c h t i n g 8 V e r g e l i j k i n g v a n d e b a t e n e n d e i n v e s t e r i n g e n 8 S a m e n v a t t i n g 11 L i t e r a t u u r 12
I n l e i d i n g
Bij de h e r i n r i c h t i n g van gebieden m e t een k l e i m o z a ï e k v e r k a v e ling v r a a g t de v e r g r o t i n g v a n de p e r c e l e n en de v e r b e t e r i n g van de p e r -c e e l s v o r m e n v a a k een hoge i n v e s t e r i n g . Deze gebieden b e s t a a n uit over-wegend o n r e g e l m a t i g e p e r c e l e n m e t een relatief g e r i n g e oppervlakteVolgens de c u l t u u r t e c h n i s c h e i n v e n t a r i s a t i e van de M a r n e (1967) b e
staat 6f% (exclusief jonge p o l d e r s ) van de bouwlandkavels uit o n r e g e l -m a t i g e p e r c e l e n en i s de ge-middelde p e r c e e l s g r o o t t e op de bouwland-k a v e l s s l e c h t s 2, 0 h a .
E n e r z i j d s de g e r i n g e o p p e r v l a k t e en a n d e r z i j d s de o n r e g e l m a t i g e v o r m e n van de p e r c e l e n v e r o o r z a k e n volgens schattingen aanzienlijke e x t r a k o s t e n en o p b r e n g s t v e r l i e z e n . In deze nota zullen d a a r o m m e t behulp van een b e d r i j f s m o d e l l e n s t u d i e voor een akkerbouwbedrijf van
c i r c a 50 ha de b a t e n van p e r c e e l s v e r g r o t i n g tot c i r c a 10 ha w o r d e n b e -paald en v e r v o l g e n s w o r d e n v e r g e l e k e n m e t de benodigde i n v e s t e r i n g e n voor het b e r e i k e n van deze k a v e l i n r i c h t i n g .
U i t g a n g s p u n t e n
Situering van h e t b e d r i j f s m o d e l
Uit een proefobject v o o r de r u i l v e r k a v e l i n g 'De M a r n e ' i s een b e d r i j f s m o d e l g e c o n s t r u e e r d z o a l s w e e r g e g e v e n in figuur 1. Dit b e
-drijf b e s l a a t een k a d a s t r a l e o p p e r v l a k t e van 54 ha en b e s t a a t uit .25 p e r c e l e n m e t in t o t a a l 49> 4 ha c u l t u u r g r o n d , 3, 6 ha voor sloten en
s l o o t b e r m e n en 1 ha voor het erf m e t bedrijfsgebouwen.
Volgens een o n d e r z o e k van SPRIK en K2STER (1968) b e s t a a t het l a n d v ë r l i e s bij .sloten in deze gebieden uit een s l o o t b r e e d t e van 3, 50 m en aan w e e r s z i j d e n een o n b e g r o e i d e kant van 0, 75 m , zodat
2
een m e t e r slootkant 2, 50 m l a n d v e r l i e s geeft.
Na het u i t v o e r e n van het k a v e l i n r i c h t i n g s p l a n o n t s t a a t een p e r -c e l l e r i n g a l s w e e r g e g e v e n in figuur 2. Door het dempen van een a a n t a l oude sloten n e e m t de o p p e r v l a k t e c u l t u u r g r o n d toe m e t 1, 9 ha tot 5 1 , 3 ha en de gemiddelde p e r c e e l s g r o o t t e stijgt van 1, 98 tot 10, 26 ha- De o p p e r v l a k t e n p e r p e r c e e l geven e c h t e r g r o t e r e v e r s c h i l l e n . In de u i t
-(S3 i-H O 4> -w •M O o •H co ftr-HI <0 i n 3) O 4) ft 4>
a
«J a A - oo Ö 0s o a> •O' o .ft o 5 S -w ft m « T 3 - <e«
» S« s
gattgs-fsituatie v a r i e e r t de o p p e r v l a k t e p e r p e r c e e l van 0, 87 ha tot 3, 65 ha en in de nieuwe t o e s t a n d v a r i e e r t dit van 7, 07 ha tot 13, 92 h a . Voor het b e r e i k e n van deze p e r c e e l s i n d e l i n g m o e t c i r c a 4750 m '
sloot w o r d e n gedempt en c i r c a . 960 m ' nieuwe sloot w o r d e n g e g r a v e n . Het bedrijf houdt in deze nieuwe situatie nog c i r c a 7000 m ' s l o o t k a n -ten o v e r .
Opzet van het bedrijf
Uitgegaan wordt van een t w e e m a n s b e d r i j f m e t een m o d e r n e m e c h a n i s a t i e en een s t r e v e n om z o v e e l m o g e l i j k m e t eigen m i d d e -len de w e r k z a a m h e d e n uit te v o e r e n . De hulp van de l o o n w e r k e r wordt a l l e e n i n g e r o e p e n voor het schudeggen voor p o o t a a r d a p p ë l e h , h e t p r e c i s i e - z a a i e n voor s u i k e r b i e t e n en het eventuele t r a n s p o r t van de Produkten n a a r de a f n e m e r s
-De twee v o l w a a r d i g e a r b e i d s k r a c h t e n , die in de p e r i o d e van 19 m a a r t - 16 d e c e m b e r 3071 u r e n (3412 - 10% o n w e r k b a a r w e e r ) kunnen b e s t e d e n aan de g e w a s s e n , ; w e r k e n tegen n o r m a a l C . A . O. -loon- Vah de 30i71 u r e n kunnen 10 jaren p e r weisk w o r d e n v e r s c h o v e n n a a r een v f o e g e r of l a t e r tijdstip tegen v e r g o e d i n g van ƒ 2, 65 p e r u u r . D a a r n a a s t i s nog de mogelijkheid om in de te v e r w a c h t e n k n e l -p e r i o d e n in t o t a a l 220 o v e r u r e n te gebruiken te:gen een -p r i j s van ƒ 8, - p e r u u r , e c h t e r nooit m e e r dan 10 u r e n p e r w e e k .
Voor het bouwplan staan t e r keuze de g e w a s s e n : p o o t a a r d a p pëlen, c o n s u m p t i e a a r d a p p e l e n , s u i k e r b i e t e n , wjxitertarwe, z o m e r -t a r w e en z o m e r g ë f s -t . T a b e l 1 geef-t een o v e r z i c h -t van h e -t m a x i m a l e a a n d e e l p e r gewas én groep van g e w a s s e n in h s t bouwplan. Door h e t o n t b r e k e n van een a a n t a l b a s i s g e g e v e n s , onder a n d e r e a r b e i d s -n o r m e -n e-n r a -n d - e-n w e -n d a k k e r v e r l i e z e -n , i s d<; k e u s voor h e t bouw-plan b e p e r k t tot de in t a b e l 1 genoemde gewasisen- Deze b e p e r k i n g l e v e r t e c h t e r geen b e z w a r e n op v o o r het doel van deze studie, b e -paling van de b a t e n van p e r c e e l s v e r g r o t i n g , a a n g e z i e n a l l e e n het v e r s c h i l t u s s e n de b e d r i j f s r e s u l t a t e n v o o r en na p e r c e e l s v e r g r o t i n g i n t e r e s s a n t i s en niet de a b s o l u t e hoogte van de b e d r i j f s u i t k o m s t e n .
De w e r k t u i g e n i n v e n t a r i s i s afgeleid uit I
een s t r o p e r s en een b i e t e n r o o i e r . De p r i j z e n p r i j z e n n i v e a u van I 9 6 9 .
zijn a a n g e p a s t aan h e t . C . W . -nota no: 457 (VAN DEN BERG) en aangevuld m e t o n d e r a n d e r e een m a a i d o r s e r ,
T a b e l 1. M a x i m a a l a a n d e e l p e r gewas uit v r u c h t w i s s è l i n g s o o g p u n t Gewas M a x i m a a l a a n d e e l P o o t a a r d a p p e l e n l / 3 C o n s u m p t i e - a a r d a p p e l e n 1/3 A a r d a p p e l e n 1 / 3 Suikerbieten l / 4 W i n t e r t a r w e 1/3 Z o m e r t a r w e l / 3 Z o m e r g e r s t l / 3 T a r w e • - : 1/2 G r a n e n 3 / 4 e
De saldi zijn b e r e k e n d m é t de gegevens van nota 457 en a a n g e p a s t aan h e t p r i j s p e i l van 1969« De pacht i s g e b a s e e r d op k w a l i t e i t s k l a s s e II v o o r k l e i g r o n d e n m e t m a t i g e gebouwen en b e d r a a g t in t o t a a l v o o r 54 ha ƒ 13 100. Voor a l g e m e n e k o s t e n wordt ƒ 50 p e r ha g e r e k e n d en ƒ 1000 p e r bedrijf zodat de totale a l g e m e n e k o s t e n h i e r ƒ 3700 b e d r a g e n .
M e t h o d e v a n o n d e r z o e k
Bij dit o n d e r z o e k i s gekozen voor een modellen studie w a a r b i j m e t behulp van l i n e a i r e p r o g r a m m e r i n g (MEIJERMAN, 1966) voor de twee b e s c h r e v e n s i t u a t i e s een b e g r o t i n g is, o p g e s t e l d . De b e g i n t a b l e a u s voor deze b e g r o t i n g e n bevatten v e r s c h i l l e n in;
1. de oppervlakte c u l t u u r g r o n d 2. de a r b e i d s n o r m e n
3 . de saldi van de g e w a s s e n .
ad 1. E r i s een t o e n a m e van 1, 9 ha c u l t u u r g r o n d door demping van
sloten-ad 2. De a r b e i d s n o r m e n voor deze twee s i t u a t i e s zijn v e r s c h i l l e n d . De demping van een gedeelte van de sloten geeft dat de a r b e i d s -a -a n s p r -a k e n p e r h-a wijzigen. Déze -a r b e i d s -a -a n s p r -a k e n zijn voor de p e r c e e l s k a n t e n b e p a a l d volgens de gegevens van I . C . W . -nota 492 (SPRIK en KESTER, 1968) en aangevuld m e t gegevens van het nieuwe taaktijdenboek (DE LINT, VAN DER LAAN en VAN DER WERKEN, 1969). De a a n en aflooptijden zijn volledig opgenomen in de b e r e k e n -de a r b e i d s n o r m e n .
Voor slootonderhoud i s opgenomen 0, 98 m u p e r 100 m «loot«;; k a n t . Dit is voor demping Z,9 m u p e r ha'. Na de demping wordt; dit 1, 4 m u p e r h a , wat dan m o e t w o r d e n verhoogd m e t 0, 5 mu p e r h a voor onderhoud van de, d r a i n a g e l a n g s de gedempte sloten (SPRIK en KESTER, 1970).
ad 3. Het saldo p e r gewas wordt beïnvloed door de d e p r e s s i e op de b e g r o e i d e k a n t . In de nota van SPRIK en KESTER (1968) i s deze
d e p r e s s i e aangegeven in g l d / h m k a n t . Voor dit o n d e r z o e k zijn . 2
deze f o r m u l e s h e r l e i d tot m / h m k a n t . Na b e r e k e n i n g van deze o p
-' 2 -' b r e n g s t d e p r e s s i e in m / h a (tabel 2) kan de b r u t o - o p b r e n g s t w o r d e n
gewijzigd. T o e g e r e k e n d e k o s t e n die zijn u i t g e d r u k t in een b e d r a g p e r k i l o g r a m zullen ook m o e t e n w o r d e n a a n g e p a s t . De zogenaamde onbeteelde strook bij a a r d a p p e l e n m o e t a p a r t worden b e r e k e n d o m -dat h i e r v o o r onder a n d e r e geen pootgoed nodig i s .
2 T a b e l 2. O p b r e n g s t d e p r e s s i e s op p e r c e e l s k a n t e n u i t g e d r u k t in m
onbegroeide kant p e r ha voor 2 s i t u a t i e s (25 en 5 p e r c e l e n )
Gewas 25 p e r c 5 p e r c S u i k e r b i e t e n White r t a r w e Z o m e r t a r w e Z o m ë r g e r s t A a r d a p p e l e n A a r d a p p e l e n e x t r a onbeteelde kant
De saldi voor de g e w a s s e n zijn e e r s t b e p a a l d voor het z o g e -n a a m d e s t a -n d a a r d p e r c e e l (100 x 200 m ) e-n d a a r -n a g e c o r r i g e e r d m e t de v e r s c h i l l e n in o p b r e n g s t d e p r e s s i e s op de p e r c e e l s k a n t e n . T a b e l 3 geeft de saldi p e r ha voor het s t a n d a a r d p e r c e e l , bij de situatie m e t 25 p e r c e l e n en bij de situatie m e t 5 p e r c e l e n . T u s s e n de u i t g a n g s situatie (25 p e r c ) en h e t s t a h d a a r d p e r c e e l blijken e r a l l e e n v e r schillen te zijn v o o r d e a a r d a p p e l e n . Dit wordt v o o r n a m e l i j k v e r -o -o r z a a k t d-o-or de b e w e r k i n g , w a a r v -o -o r een -onbeteelde s t r -o -o k -op de schuine p e r c e e l s z i j d e n i s aangelegd o m te wenden. Op h e t
s t a n d a a r d p e r c e e l ligt deze s t r o o k alleen op de k o r t e zijde, bij de o n r e g e l m a t i g e p e r c e l e n ligt deze s t r o o k ook op de schuine lange
2 1 0 , 5 174,9 210,6 2 0 1 , 7 1 3 9 , 4 568,6 9 7 , 5 8 0 , 8 9 2 , 4 .. 92,5 6 3 , 9 265,6
p e r c é e l s z i j d e . Een u i t g e b r e i d e b e s c h r i j v i n g h i e r v a n geven SPRIK en KESTER (1968) bij behandeling van de gevonden r a n d en w ê h d à k k e r -v e r l i e z e n .
T a b e l 3 . Saldi p e r gewas (gld/ha) voor het s t a n d a a r d p e r c e e l en r e s p e c -tievelijk de situatie m e t 25 en 5 p e r c e l e n
Gewas
Standaard-perceel 25 percelen 5 percelen
P o o t a a r d a p p e l e n C o n s u m p t i e - a a r d a p p e l e n S u i k e r b i e t e n Wint e r t a r w e Z o m e r t a r w e Z o m e r g e r s t 2925 2133 2037 1424 I 2 9 I 1074 2787 2036 2036 1424 I29O 1073 2950 2149 2070 ,1441 1310 1089 R e s u i t a t e n Bij 54, 0 ha ( k a d a s t r a a l )
Voor beide s i t u a t i e s , r e s p e c t i e v e l i j k 49, 4 ha en 5 1 , 3 ha cultuur-grond i s bij de gegeven uitgangspunten het optimale r e s u l t a a t bepaald (tabel 4). H i e r u i t blijkt een v e r s c h i l in n e t t o - o v e r s c h o t van ƒ 6046.
T a b e l 4. Saldo, v a s t e k o s t e n en n e t t o - o v e r s c h o t voor 2 s i t u a t i e s (25 en 5 p e r c e l e n ) m e t r e s p e c t i e v e l i j k 49, 4 h a en 5 1 , 3 h a c u l -t u u r g r o n d 25 p e r c e l e n 5 p e r c e l e n Saldo V a s t e k o s t e n ; Lohen Werktuigen e. d. P a c h t A l g . k o s t e n N e t t o - o v e r schot ƒ 22 000 - 25 061 - 1 3 1 0 0 - 3 700 ƒ 75 521 - 63861 ƒ 11660 ƒ 81 567 63 861 ƒ 17 706
Dit gehele b e d r a g kan w o r d e n gezien a l s b a t e n van de i n v e s t e r i n g voor de nieuwe k a v e l i n r i c h t i n g .
5-In de verbeterde situatie is er vooral een toename van de oppervlakte pootaardappelen, hetgeen mogelijk is door de lagere arbeidsaanspraken voor bewerking van grotere percelen.
Tabel 5- Bouwplan (ha en %) voor respectievelijk net plànrriet 25 per-celen én het plan rhet>5 perper-celen
Gewas s25 p e r c ; ; 5 p e r c - h a ~ %' '• i h a ~ W P o o t a a r d a p p e l e n , 5 , 6 1 1 , 4 8 , 6 1 6 , 7 C o n s u m p t i e - a a r d a p p e l e n 0 , 4 0 , 8 1 , 8 3 , 5 6 , 0 1 2 , 2 1 0 , 4 2 0 , 2 S u i k e r b i e t e n 8 , 6 1 7 , 4 6 , 8 1 3 , 3 W i r i t e r t a r w e 1 6 , 5 3 3 , 3 1 7 , 1 3 3 , 3 Z o m e r t a r w e 8* 2 ..•..-. 1 6 , 7 8 , 5 1 6 , 6 Z o m e r g e r s t 1 0 , 1 2 0 , 4 8,;5. 1 6 , 6 3 4 , 8 7 0 , 4 3 4 , 1 6 6 , 5 T o t a a l 4 9 , 4 1 0 0 , 0 5 1 , 3 1 0 0 , 0 M e t b e h u l p v a n d e m a r g i n a l e w a a r d e v a n d e g r o n d v a n h e t h u i d i g e b e d r i j f k u n n e n d e b a t e n n a d e r w o r d e n g e a n a l y s e e r d . D e m a r g i n a l e w a a r d e v a n d e g r o n d i s v o o r d e u i t g a n g s s i t u a t i e (25 p e r c e l e n ) ƒ 1 1 8 9 p e r h a . D e z e w a a r d e g e l d t b i n n e n d e g r e n s v a n + 3 , 4 h a e n - 4 , 2 h a . D i t w i l d u s z e g g e n d a t b i j e e n v e r h o g i n g t o t m a x i m a a l e e n o p p e r v l a k -t e c u l -t u u r g r o n d v a n 5 2 , 8 h a of e e n v e r l a g i n g -t o -t 4 5 , 2 h a h e -t -t o -t a a l s a l d o t o e n e e m t r e s p e c t i e v e l i j k a f n e e m t m e t ƒ 1 1 8 9 p e r h a m i t s d e o v e r i g e v o o r w a a r d e n z i c h n i e t w i j z i g e n . D e b a t e n v a n d e p e r c e e l s v e r g r o t i n g , z i j n d e ƒ 6 0 4 6 , b e s t a a n u i t l a n d w i n s t , l a g e r e k a n t i n v l o e d e n e n l a g e r e a r b e i d s a a n s p r a k e n , w a a r d o o r e e n i n t e n s i e v e r b o u w p l a n m o g e l i j k i s . D e l a n d w i n s t i s ƒ 2 2 8 9 ( 1 , 925 x ƒ 1189) e n d e o v e r i g e o n d e r d e l e n z i j n g e z a m e n l i j k ƒ 3 7 5 7 . E e n n a u w k e u r i g e r v e r d e l i n g v a n d i t l a a t s t e b e d r a g l e v e r t m o e i l i j k h e d e n o p . B i j e e n b e n a d e r i n g i s ƒ 1 7 6 5 e e n g e v o l g v a n l a g e r e k a n t i n v l o e d e n e n ƒ 1992 e e n gëvöLg v a n d e l a g e r e a r b e i d s a a n s p r a k e n .
Optimale oppervlakte
N a a s t de b e r e k e n i n g e n bij een k a d a s t r a l e oppervlakte van 54, 0 ha i s e r ook een b e g r o t i n g gemaakt m e t v a r i a b e l e g r o n d b é p e r k i n g . Voor beide m o d e l l e n i s dit v e r l o o p w e e r g e g e v e n voor het saldo, de v a s t e k o s t e n en de bedrijf s o p p e r v l a k t e ( k a d a s t r a a l ) in figuur 3- De o p t i m a l e b e d r i j f s o p p e r v l a k t e ligt bij de huidige t o e s t a n d op 58, 6 ha c u l t u u r g r o n d (63, 8 h a k a d a s t r a a l ) en na de p e r c e e l s v e r g r o t i n g op 68, 7 ha c u l t u u r g r o n d ( 7 1 , 9 ha k a d a s t r a a l ) - Het v e r s c h i l in saldo t u s s e n de oude t o e s t a n d en de nieuwe t o e s t a n d bij de r e s p e c t i e v e l i j k e o p t i m a l e grootten b e d r a a g t ƒ 1 2 1 4 5 . Dit b e d r a g b e s t a a t e n e r z i j d s u i t een t o e -n a m e va-n de b e d r i j f s g r o o t t e (8, 1 ha kad. la-nd) e-n a -n d e r z i j d s uit de b a t e n van de p e r c e e l s v e r g r o t i n g .
R e a l i s a t i e i s n a t u u r l i j k alleen mogelijk indien m e n in staat i s om dit land te pachten- Bij de o p t i m a l e oppervlakte van het m o d e l m e t de huidige situatie (63, 8 ha kad. ) zijn de baten van p e r c e e l s v e r g r o t i n g indien de k a d a s t r a l e o p p e r v l a k t e niet t o e n e e m t , ƒ 6537 (fig. 3).
De b a t e n bij a n d e r e k a d a s t r a l e oppervlakten kunnen w o r d e n afgelezen in figuur 3 door het v e r s c h i l t u s s e n de saldolijnen bij de g e -w e n s t e k a d a s t r a l e oppervlakte te
bepalen-I n v e s t e r i n g e n v o o x h e r i n r i c h t i n g
Voor h e t r e a l i s e r e n van de k a v e l i n r i c h t i n g z o a l s deze i s w e e r gegeven in figuur 2 m o e t e r c i r c a 960 m ' nieuwe sloot w o r d e n g e g r a ven en c i r c a 4750 m ' sloot w o r d e n gedempt. De k o s t e n v o o r u i t v o e
-r i n g van dit w e -r k zijn ontleend aan I . C . W . -nota 560 (SPRIK en KESTER, 1970).
Uitgaande van een aanvulhoogte tot 0, 00 m + N A P en zakputten in de l a a g t e , wordt de i n v e s t e r i n g ƒ 1837 p e r h a of voor dit gehele bedrijf ƒ 9 9 1 9 8 .
V e r g e l ij k i n g v a n d e b a t e n e n d e i n v e s t e r i n g e n
Voor deze nieuwe k a v e l i n r i c h t i n g zijn nu zowel de i n v e s t e r i n g e n a l s de j a a r l i j k s e b a t e n bekend. Om nu de b e o o r d e l i n g van dit p r o j e c t te v e r g e m a k k e l i j k e n , zullen e r enkele kengetallen worden b e r e k e n d , n a -m e l i j k de b a t e n - i n v e s t e r i n g e n verhouding en de i n t e r n e r e n t e v o e t van de i n v e s t e r i n g . De b a t e n - i n v e s t e r i n g e n verhouding i s gelijk aan het quotient t u s s e n de j a a r l i j k s e b a t e n en de i n v e s t e r i n g in dit geval Q Q. 1„
= 0,0609-8
x 1 0 0 0 g l d / j a a r 100 36 28 2 0 12
pacht en alg. kosten
ioon ondernemer loon a r b e i d e r w e r k t u i g k o s t e n , e.d. 24 32 4 0 4 8 5 6 64 72 k a d a s t r a l e opp. in ha F i g . 3 . Verband t u s s e n s a l d o , v a s t e k o s t e n en k a d a s t r a l e o p p e r v l a k t e voor m o d e l A (25 p e r c e l e n ) en m o d e l B ( 5 p e r c e l e n )
De i n t e r n e r e n t e v o e t , die gedefinieerd kan worden a l s de r e n t e -voet -waartegen de t o t a l e b a t e n contant m o e t e n w o r d e n gemaakt om een b e d r a g te v e r k r i j g e n op het m o m e n t van de i n v e s t e r i n g dat gelijk i s aan het te i n v e s t e r e n b e d r a g . Uit deze o m s c h r i j v i n g blijkt dat e r wordt gewerkt m e t de totale b a t e n . Voor bepaling h i e r v a n m o e t e r d u s een l e v e n s d u u r van de i n v e s t e r i n g w o r d e n v a s t g e s t e l d .
Indien we deze p e r i o d e v a s t s t e l l e n op 30 j a a r , dan z a l de i n t e r n e r e n t e v o e t 4,4% b e d r a g e n . Wordt de t e r m i j n op 50 j a a r geschat dan geeft dit een i n t e r n e r e n t e v o e t van 5, 6%. Stellen we de l e v e n s d u u r op een oneindig a a n t a l j a r e n , dan wordt de rentevoet 6, 09%. Voor de b e r e k e n i n g van deze kengetallen i s e r van uitgegaan, dat vanaf de
e e r s t e oogst een volledige o p b r e n g s t wordt b e h a a l d . Indien e c h t e r de baten pas na een a a n t a l j a r e n 100% zijn, dan z a l de i n t e r n e rentevoet
gaan dalen. In t a b e l 6 i s een o v e r z i c h t gegeven van alle b e r e k e n d e k e n -g e t a l l e n . H i e r i n i s ook op-genomen de mo-gelijkheid dat e r p a s n a een aanloopperiode van 4 of 10 j a a r de volledige o p b r e n g s t op de gedempte sloot wordt b e r e i k t . Aangenomen i s dat het e e r s t e j a a r de o p b r e n g s t op de gedempte sloot gelijk i s aan de t o e g e r e k e n d e k o s t e n , dus het saldo i s n u l . De volgende j a r e n gaat dit saldo dan m e t gelijke delen^ stijgen tot na 4 of 10 j a a r het o p b r e n g s t n i v e a u n o r m a a l i s . A l s a n d e r a l t e r n a t i e f i s aangenomen, dat de o p b r e n g s t op de gedempte sloten g e lijk blijft aan de t o e g e r e k e n d e k o s t e n . Dit geeft dan een b a t e n i n v e s t e -ringen verhouding van 0, 0379 en een i n t e r n e rentevoet van 0, 9% (30 j a a r ) en 2, 9 (50 j a a r ) . Duidelijk blijkt dat a l s de baten gaan dalen, de
r e n t e v o e t ook s t e r k gaat t e r u g l o p e n . In de genoemde situatie zijn de b a t e n gedaald van ƒ 6046 tot ƒ 3757.
T a b e l 6. O v e r z i c h t van enkele k e n g e t a l l e n voor de b e o o r d e l i n g van p e r c e e l s v e r g r o t i n g van 1, 97 ha n a a r 10, 26 ha voor een b e -d r i j f s m o -d e l van 54 ha ( k a -d a s t r a a l ) B a t e n / i n v e s t e r i n g (100%) 0,0609 B a t e n / i n v e s t e r i n g (geen landwinst) 0,0379 I n t e r n e r e n t e v o e t (30 j a a r , 100%) 4,4% ( 30 j a a r , na 4 j a a r 100%) 4, 0% (30 j a a r , na 10 j a a r 100%) 3,4% (30 j a a r , geen landwinst) 0, 9% (50 j a a r , 100%) 5,6% (50 j a a r , na 4 j a a r 100%) 5, 4% (50 j a a r , na 10 j a a r 100%) 5, 0% (50 j a a r , geen landwinst) 2, 9% 10
De in t a b e l 6 gegeven c i j f e r s zijn b e r e k e n d m e t behulp van a a n n a m e n voor wat b e t r e f t de l e v e n s d u u r , de aanloopperiode en de hoogte van de o p b r e n g s t op de gedempte sloot. Uit I . C . W . -nota 493 (PÈRDOK, KZSTÈR en SPRIK, 1968) blijkt dat e r de e e r s t e j a r e n nogal wat d e p r e s s i e s zijn v o o r g e k o m e n op de gedempte s l o ten in het proefobject 'Zwintocht'. Indien uit deze en a n d e r e s o o r t gelijke p r o e v e n m e e r c i j f e r m a t e r i a a l bekend i s , zullen deze g e g e -v e n s m e e r g e d e t a i l l e e r d in de b e g r o t i n g e n kunnen w o r d e n opgenomen.
S a m e n v a t t i n g
Voor h e t r r u i l v e r k a v e l i n g s g e b i e d 'DE MARNE' in h e t N ó o r d e - . lijk K l e i m o z a ï e k g e b i e d zijn een t w e e t a l b e d r i j f s m o d e l l e n opgesteld om de bäten van p e r c e e l s v e r g r o t i n g te b e r e k e n e n .
In de u i t g a n g s s i t u a t i e (fig 1) b e s t a a t het bedrijf uit 25 p e r -celen en na demping van c i r c a 4750 m ' sloot en h e t g r a v e n van c i r c a 960 m ' nieuwe sloot, zijn e r nog 5 p e r c e l e n (fig- 2). De oppervlakte c u l t u u r g r o n d n e e m t toe van 49, 4 ha tot 5 1 , 3 h a . De k a d a s t r a l e oppervlakte blijft 54, 0 h a .
Voor het b e r e k e n e n van deze b e d r i j f s m o d e l l e n i s gebruik g e -m a a k t van l i n e a i r e p r o g r a -m -m e r i n g - De t a b e l l e n 1, 2 en 3 geven een a a n t a l b a s i s g e g e v e n s voor het o p s t e l l e n van de b e g r o t i n g e n . In de t a b e l l e n 4 en 5 w o r d e n de r e s u l t a t e n van de b e g r o t i n g e n gegeven bij een k a d a s t r a l e oppervlakte van 54, 0 h a . Het v e r l o o p van de financiële r e s u l t a t e n wordt gegeven in figuur 3 .
De baten bij 54, 0 ha ( k a d a s t r a a l ) zijn ƒ 6046 en de i n v e s -t e r i n g e n voor de nieuwe k a v e l i n r i c h -t i n g b e d r a g e n ƒ 9 9 1 9 8 .
In t a b e l 6 zijn een a a n t a l k e n g e t a l l e n gegeven voor v e r s c h i l lende omstandigheden die kunnen v o o r k o m e n . Aannamen zijn g e -daan betreffende de hoogte van de o p b r e n g s t op gedempte sloten en de e c o n o m i s c h e l e v e n s d u u r van h e t p r o j e c t . Indien we u i t g a a n van de m e e s t gunstige situatie dan wordt e r m a x i m a a l een b a t e n
-- i n v e s t e r i n g e n v e r h o u d i n g van 0, 0609 en een i n t e r n e r e n t e v o e t van 5, 6% b e r e i k t .
L i t e r a t u-u r ; - . . - -• •-•••'''••.'. •.,'••
BERG,. J ..J* A...'VAN DEN, 19:68. B a s i s g e g e v e n s en v e r d e r e uitgangspunten voor p r o g r a m m e r i n g e n in het Noordelijk K l e i m o z a ï e k g e b i e d . I . C . W . -nota 457. -r
CULTUURTECHNISCHE INVENTARISATIE I . C . W . , 1%7. De M a r n e , Groningen (10.155 ha)
LINT, M . M . DE, K. VAN DER LAAN en G, VAN DER WERKEN, ,1969. P e r s o o n l i j k e m e d e d e l i n g e n betreffende het nieuwe t a a k t i j d e n -boek van het Instituut voor Landbouwtechniek en R a t i o n a l i s a t i e . MEIJERMAN, G . C . , 1966. B e t e k e n i s van een a a n t a l c u l t u u r t e c h n i s c h e
f a c t o r e n voor de ontwikkelingsmogelijkheden van veenkoloniale a k k e r b o ü w b e d r i j v e n . D i s s . Wageningeni
PERDOK, U . D . , ' J . Ä . KESTER en J . B . SPRIK, 1968. Voorlopige r e s u l -t a -t ë r i - v a n d e sloo-tdempihgsproef -te Leens- I . C . W . - n o -t a 493. SPRIK, J . B . en J . A . KESTER, 1968. E x p l o i t a t i e v e r l i e z e n op p e r c e e l s
-kanten op akkerbouwbedrijven in de F r i e s e K l e ï b o u w s t r e e k . I . C . W . - n o t a 492.
SPRIK, J . B . en J . A . KESTER, 1970. B a t e n b e r e k e n i n g van een aantal a l t e r n a t i e v e k a v e l i n r i c h t i n g s p l a n n ë n v o o r enige p r o e f c o m -plexen in het M a r n e g e b i e d . I. C . W . - n o t a 560.
