Braille_Scheikunde_HAVO_2019_TV1_aanpassingen

(1)

AANPASSINGEN EXAMENS 2019 TIJDVAK 1 HAVO SCHEIKUNDE

Algemeen:

 Uitwerkbijlage vervalt.

 Bij dit examen horen een bijlage (Binas scheikunde verkorte versie = extra: zie bijgeleverde print van het aangepaste examen) en een tekeningenband.

 De onderwerpen worden voorafgegaan door "Opgave ...".  Eventueel tekenhulp nodig bij vraag 6.

 Aanpassingen in het correctievoorschrift (vraag 4, 30, 31 en 32) zijn achterin geplaatst.

EXAMENOPGAVEN

titelblad

 Tekst aangepast: Bij dit examen ... Binas of ScienceData.

Bij dit examen horen een bijlage (Binas scheikunde verkorte versie) en een

tekeningenband. In de bijlage staan voor elke opgave de benodigde gegevens uit de reguliere Binas.

 Zin aangepast: Dit examen bestaat uit 34 vragen. = Dit examen bestaat uit 34 open vragen.

 Zin aangepast: Voor elk vraagnummer staat ... = Achter elk vraagnummer staat ...

blz. 2: Opgave 1. Kopergehalte van een munt

 Vraag 2: tekst aangepast: Gebruik Binas-tabel 97E of ScienceData-tabel 38.3. = Gebruik de Binas-bijlage.

 Tekst boven vraag 3 aangepast (figuur in uitwerkbijlage = tekening 1): Op de uitwerkbijlage ... koper(II)ion weergegeven. = In tekening 1 zijn schematisch een koper(II)ion en een watermolecuul weergegeven.

 Vraag 3 aangepast: Vraag 3: 2 punten

(2)

 Tekst onder vraag 3 vervalt: De procedure die ... figuur 1 schematisch weergegeven.

blz. 3

 Figuur 1 vervalt. Tekst toegevoegd:

De procedure die Vera heeft gevolgd, is hieronder kort samengevat weergegeven: a. Reactiemengsel = geconcentreerd salpeterzuur + munt

b. Reactiemengsel + water --> 1,000 L muntoplossing (in maatkolf)

c. 1,00 mL muntoplossing + 4,00 mL water + 5,00 mL ammonia --> oplossing van 10,00 mL (in reageerbuis)

 Figuur 2 vervalt.

 Tekst boven figuur 2 vervalt: Ook meet Vera ... figuur 2 is weergegeven.  Tekst onder figuur 2 aangepast: Met behulp van figuur 2 bepaalt Vera het

kopergehalte van de munt. = De concentratie Cu(NH_3)_4 ^2+ -ionen is gelijk aan 5,60 * 10^-3 mol L^-1.

 Vraag 4: tekst + correctievoorschrift aangepast: Vraag 4: 2 punten

Bereken het aantal mol Cu(NH_3)_4 ^2+ -ionen in de 10,00 mL oplossing in de reageerbuis.

blz. 4: Opgave 2. Twee vliegen in één klap  Vraag 6: tekst aangepast:

Vraag 6: 2 punten

Geef een omschrijving van de structuurformules van koolstofdioxide en methaan. Je mag ook aan de surveillant vragen om de structuurformules met behulp van jouw aanwijzingen te tekenen.

 Afbeelding structuurformule barnsteenzuur = tekening 2.

 Verwijzing naar structuurformule in tekst ernaast aangepast: De structuurformule van barnsteenzuur is hiernaast weergegeven.

De structuurformule van barnsteenzuur is in tekening 2 weergegeven. Zoals je kunt zien, bestaat barnsteenzuur uit twee helften, die gespiegeld zijn.

 Tekstfragment in kader is aangegeven met "begin tekstfragment" en "einde tekstfragment". Regelnummers + tekst "naar: Chemisch2Weekblad" vervallen.  Tekstfragment: tekst aangepast (in regelnummer 8): ... één glucosemolecuul'. = ... één glucosemolecuul'. Glucose heeft de molecuulformule C_6 H_12 O_6.

(3)

blz. 5:

 Tekst boven vraag 7 aangepast: De beschrijving van ... is niet volledig. De beschrijving van de reactie die in het tekstfragment wordt gegeven, is niet volledig. Er staat:

De bacteriën zijn volgens de onderzoekers in staat 'twee barnsteenzuurmoleculen te maken uit twee koolstofdioxidemoleculen en één glucosemolecuul'. Glucose heeft de molecuulformule C_6 H_12 O_6.

 Vraag 8: tekst aangepast: Vraag 8: 3 punten

Laat met behulp van een berekening zien dat voor elke mol koolstofdioxide die wordt verbruikt, één mol barnsteenzuur ontstaat.

Gebruik hierbij:

- gegevens uit het tekstfragment: Onder deze condities wordt per liter reactorvolume per dag 2,59 dm^3 CO_2 omgezet en 14,4 g barnsteenzuur geproduceerd.

- het gegeven dat het volume van 1,00 mol koolstofdioxide 21,3 dm^3 is.  Afbeelding fragment PBS = tekening 3.

 Verwijzing naar fragment in tekst erboven aangepast: Hieronder is een fragment ... = In tekening 3 is een fragment ...

 Vraag 9: tekst aangepast: Geef de structuurformule ... = Beschrijf de structuurformule ...

 Vraag 10: tekst aangepast: Gebruik Binas-tabel 97F of ScienceData-tabel 38.6. = Gebruik de Binas-bijlage.

blz. 6: Opgave 3. SCR-techniek

 Afbeelding structuurformule ureum = tekening 4.

 Verwijzing naar structuurformule in tekst ernaast aangepast: De structuurformule van ureum is hiernaast weergegeven. = De structuurformule van ureum is in tekening 4 weergegeven.

 Figuur SCR-systeem vervalt. Tekst toegevoegd: Hieronder wordt het SCR-systeem beschreven:

Lucht en diesel komen samen in de dieselmotor. Daaruit komen vervuilende uitlaatgassen.

blz. 7

 Tekst boven vraag 15 aangepast: Om NOx te verwijderen, ... uiteindelijk de uitlaat.

(4)

Om NO_x te verwijderen, vinden in de uitlaat de volgende processen plaats:

In zone 1 wordt AdBlue in de uitlaat gespoten en mengt met de hete uitlaatgassen. In zone 2 wordt alle ureum in AdBlue onder invloed van een katalysator omgezet tot ammoniak en koolstofdioxide volgens reactie 1.

Reactie 1:

CH_4 N_2 O (s) + H_2 O (g) --> 2 NH_3 (g) + CO_2 (g)

In zone 3 reageert No_x met ammoniak met behulp van de SCR-katalysator tot stikstof en waterdamp.

De gereinigde uitlaatgassen verlaten uiteindelijk de uitlaat.

 Vraag 15: tekst aangepast: Gebruik Binas-tabel 57 of ScienceData-tabel 9.2. = Gebruik de Binas-bijlage.

blz. 8: Opgave 4. Solar fuels

 Tekst boven vraag 19 aangepast (figuur in uitwerkbijlage = tekening 5): Op de uitwerkbijlage is in diagram 1 ... = In tekening 5 is in diagram 1 ...

Laat zien welke invloed de katalysator heeft op de ontleding van water, door nauwkeurig te omschrijven op welke plaats de ontbrekende energieniveaus in tekening 5 getekend zouden moeten worden. Geef ook de bijbehorende bijschriften.

blz. 9

 Figuur 1 = tekening 6.  Figuur 2 vervalt.

 Tekstfragment in kader is aangegeven met "begin tekstfragment" en "einde tekstfragment". Tekst "naar: Chemische feitelijkheden" vervalt. Tekst aangepast: begin tekstfragment

Het kunstmatige plantenblad (zie tekening 6) bestaat uit silicium met aan de zonkant een kobaltkatalysator die is bevestigd op een laagje ITO (een legering van onder andere indium en tin). Hier wordt H_2 O omgezet tot O_2, H^+ en elektronen. Hierbij hoort de vergelijking:

2 H_2 O --> O_2 + 4 H^+ + 4

e^-De elektronen verplaatsen zich door het silicium. Aan de andere kant zit een

NiMoZn-katalysator, bevestigd aan een laagje RVS (roestvast staal). Daar wordt H^+ omgezet tot H_2. Hierbij hoort de vergelijking:

(5)

2 H^+ + 2 e^- --> H_2

Als het kunstmatige plantenblad in een bak water wordt gezet en zonlicht op het blad valt, borrelen aan de zonkant zuurstofbelletjes en aan de andere kant

waterstofbelletjes omhoog. einde tekstfragment

blz. 10

Geef met behulp van de vergelijkingen van de halfreacties de vergelijking van de totale reactie die plaatsvindt in het kunstmatige plantenblad. De eerder genoemde vergelijkingen van de halfreacties zijn:

2 H_2 O --> O_2 + 4 H^+ + 4 e^-en

2 H^+ + 2 e^- --> H_2

 Vraag 23: tekst aangepast: Geef de structuurformule ... = Beschrijf de structuurformule ...

 Tekst boven vraag 24 aangepast: Door gebruik van ... (reactie 1'

Door gebruik van micro-organismen is men in staat om propaan-2-ol te produceren volgens reactie 1.

Reactie 1:

9 H_2 + 3 CO_2 --> C_3 H_8 O + 5 H_2 O

 Vraag 24: tekst aangepast: Gebruik Binas-tabel 37H of ScienceData-tabel 1.7.7. = Gebruik de Binas-bijlage.

blz. 11: Opgave 5. Grondstoffen uit spaarlampen  Foto vervalt.

 Figuur 1 = tekening 7.

 Verwijzing naar figuur 1 in tekst erboven aangepast: ... zijn in figuur 1 met ... = ... zijn in tekening 7 met ...

blz. 12

(6)

 Verwijzing naar figuur 2 in tekst erboven aangepast: ... weergegeven in figuur 2. = ... weergegeven in tekening 8.

 Vraag 26: tekst aangepast: Vraag 26: 1 punt

Geef een duidelijke omschrijving van de roosteropbouw van NaCl. - Ga uit van acht positieve en acht negatieve ionen.

- Een positief ion omschrijf je met een plus en een negatief ion met een min.  Figuur 3 = tekening 9.

 Verwijzing naar figuur 3 in tekst erboven aangepast: ... uitgewisseld (zie figuur 3). = ... uitgewisseld (zie tekening 9).

blz. 13

 Tekst boven vraag 30 aangepast (figuur in uitwerkbijlage = tekening 10): Op de uitwerkbijlage ... van de bijbehorende stoffen.

In tekening 10 is het beschreven proces om Sb_2 O_3 en hydroxy-apatiet te produceren uit HALO, in een vereenvoudigd en nog onvolledig blokschema

weergegeven. In dit blokschema ontbreken enkele stofstromen en de namen van de bijbehorende stoffen.

In tekening 10 staat bovenaan "HALO". Vandaaruit gaat een pijl naar vierkant "stap 1" en door naar vierkant "stap 2". Vanuit vierkant "stap 2" gaan twee pijlen: een naar vierkant "stap 3" en een naar vierkant "stap 5". Vanuit vierkant "stap 3" vertrekken twee pijlen: een naar vierkant "stap 4" en een naar Sb_2 O_3. Vanuit vierkant "stap 5" gaat een pijl naar hydroxy-apatiet.

 Vraag 30: tekst + correctievoorschrift aangepast (extra figuur = tekening 11): Vraag 30: 4 punten

In tekening 11 is hetzelfde blokschema getekend, maar aangevuld met zes extra pijlen met de letters A t/m F ernaast.

Geef bij elke letter aan welke van de onderstaande vier stoffen hierbij hoort. 1. ionische vloeistof 2. natriumchloride-oplossing 3. natriumhydroxide-oplossing 4. zoutzuur blz. 14: Opgave 6. Fluimucil  Figuur 1 vervalt.

 Tekst boven figuur 1 aangepast: Bij een vastzittende hoest ... in figuur 1 weergegeven.

(7)

Bij een vastzittende hoest schrijft de huisarts soms Fluimucil voor om het vastzittende slijm in de longen gemakkelijker te kunnen ophoesten.

Het werkzame bestanddeel in Fluimucil is NAC (N-acetylcysteïne). De molecuulformule van NAC is C_5 H_9 NO_3 S.

Behalve NAC bevat Fluimucil onder andere de zoetstof aspartaam. De molecuulformule van aspartaam is C_14 H_18 N_2 O_5.

 Tekst boven vraag 31 vervalt: In de structuurformule van aspartaam ... van een nummer.

Leg uit wat een peptidebinding is.

Een van de aminozuureenheden is ook veresterd. Een verestering is een reactie waarbij een ester wordt gevormd.

Leg uit wat een ester is.

blz. 15

 Figuur 2 = tekening 12.

 Verwijzing naar figuur 2 in tekst erboven aangepast: In figuur 2 is zo'n zwavelbrug ... = In tekening 12 is zo'n zwavelbrug ...

 Tekst boven vraag 33 aangepast (figuur in uitwerkbijlage = tekening 13A en 13B): Op de uitwerkbijlage is de vergelijking ... = In tekening 13A en 13B is de

vergelijking ...

De onvolledige vergelijking in tekening 13A en 13B kun je compleet maken door e^- aan de juiste kant van de pijl te zetten en de vergelijking kloppend te maken. Geef precies aan hoe je dat moet doen.

 Tekst onderaan (Bronvermelding) vervalt.

BIJLAGE (BINAS NATUURKUNDE VERKORTE VERSIE) = EXTRA Zie bijgeleverde print van het aangepaste examen.

(8)

AANPASSINGEN IN CORRECTIEVOORSCHRIFT

vraag 4 (maximumscore 2): verdeling punten aangepast

vervalt: [Cu(NH3)42+] bij de kleurintensiteit 0,29 afgelezen in twee decimalen:

(5,60 ± 0,10) ∙ 10-3

2 pt omrekening naar de chemische hoeveelheid in mol Cu(NH3)42+-ionen in de

reageerbuis met 10,00 mL oplossing vraag 30 (maximumscore 4)

4 pt A = 4; B = 3; C = 3; D = 1; E = 2; F = 2 Opmerking:

Bij elk fout antwoord één scorepunt aftrekken. vraag 31 (maximumscore 2)

Een peptidebinding is een chemische verbinding tussen een carboxygroep (-COOH) en een aminogroep (-NH_2).

1 pt carboxygroep (-COOH) 1 pt aminogroep (-NH_2) vraag 32 (maximumscore 2)

Een ester is een chemische verbinding tussen een alcohol en een (carbon)zuur. 1 pt alcohol