Verkenning Ruimtelijke Kwaliteit Rijntakken

(1)

Verkenning Ruimtelijke kwaliteit Rijntakken (VRKR) | 57 Verkenning Ruimtelijke Kwaliteit Rijntakken (VRKR) | 56

Karakteristieken

Handelingsperspectief

1

2

3

3 Ossenwaard (West)

Uiterwaard: In het kader van Ruimte voor de Rivier is de Ossenwaard (met de Bolwerksplas) in 2014/2015 op de schop gegaan. Nieuwe hanken zijn gegraven en de rivier heeft meer mogelijkhe-den gekregen zich te verbremogelijkhe-den direct na de flessenhals van de binnenstad van Deventer. De Ossenwaard is sinds de herinrichting door Ruimte voor de Rivier een natuurparkachtig landschap met een open karakter. In het middendeel staan grote bomen. Het vormt samen met het buiten-dijks gelegen stadspark de Worp een belangrijk stedelijk uitloopgebied van Deventer.

De dijk langs de Ossenwaard is een nieuwe dijk die recent enkele tientallen meters landinwaarts ten opzichte van het oorspronkelijke tracé is aangelegd. De dijk is een verkeersdijk, vormgegeven als tuimeldijk. Hij heeft een smalle kruin met daarop een fietspad, taluds van 1:3 en binnendijks een steunberm met daarop de weg. De dijk is een duidelijke scheiding tussen de buitendijkse natuur en het binnendijkse agrarische landschap.

2 Terwolder dorpenwaarden (West)

Uiterwaard: De Terwolderdorpenwaarden liggen als een smalle uiterwaard aan de westoever van de IJssel en bestaan voornamelijk uit landbouwgebied met wat natuurelementen. Ze hebben een his-torische kleinschalige agrarische verkaveling die wordt versterkt door opgaande kavelbeplanting en natuurlijke beplanting langs verlande strangen. De uiterwaarden zijn niet of nauwelijks vergra-ven en vertonen enig reliëf. Het toevoerkanaal met de hoge kades doorsnijdt de uiterwaarden.

De dijk langs de Terwolderdorpenwaarden is een landschapsdijk, een typische Veluwse bandijk. Een kronkelige dijk met een smalle kruin, een weg erop en steile taluds. De dijk heeft een hoge ensemblewaarde door verspreide historische bebouwing en relicten van de IJssellinie. Er staan heg-gen op of aan de dijk, er zijn veel opritten, dijkhuizen en verspreide bomen en enkele wielen. Even ten zuiden van Terwolde staat binnendijks kasteel de Matanze.

1 Waarden Olst en Deventer (Oost)

Olsterwaarden, Hengforderwaarden, Rander Waarden, Keizers- en Stobbenwaard, Deventerwaard

De uiterwaarden vormen een aaneengesloten reeks ter rechteroever van de IJssel net ten noorden van Deventer. In het kader van Ruimte voor de rivier is in het aanwezige afwisselende landschap van de waarden een open, enigszins ruig en vrij toegankelijk uiterwaardgebied gerealiseerd, waarin ook de geïsoleerde wateren als hanken zijn opgenomen. De hoge delen van de Keizer- en Stobbenwaarden worden in opbouw betrokken bij de landgoederen aan de andere kant van de dijk. Het landgoed Keizersrande is een nieuw buitendijks gelegen landgoed dat aansluit op de binnen-dijks gelegen reeks landgoederen. De Deventerwaard is de meest zuidelijke. Een voormalige zand-winplas is met een hank verbonden met het landschap van de Keizers- en Stobbenwaarden. De hank in de Deventer Waard biedt plaats aan stedelijke functies als een grote jachthaven en een onderkomen van de roeivereniging.

De dijk langs deze uiterwaarden is over de hele lengte een verkeersdijk, een brede dijk met flauwe taluds en de provinciale weg N337 op de brede kruin, de weg biedt voor de automobilisten een prachtig IJsselpanorama. Langs de dijk zijn elementen van de aanliggende landgoederen en relic-ten van de IJssellinie zichtbaar. Over grote lengte van het tracé ligt binnendijks een parallelweg aan de teen van de dijk. Ter plekke van Olst is de dijk een dorpsdijk met aaneengesloten bebouwing aan de buitendijkse zijde. De brede dijk vormt een scheidend element tussen het agrarische binnen-dijkse en het natuurlijke buitenbinnen-dijkse landschap.

Zicht op de Keizers- en Stobbenwaard bij Keizersrande.

Verkeersdijk langs de Keizers- en Stobbenwaard bij de Rande.

Terwolder dorpenwaarden

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden, vooral de kleinschalige cultuurhistorische agrarische verkaveling als vanzelfsprekend onderdeel van het landschap. Afgraven van de kades langs het toevoerkanaal.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden, vooral de hoge ensemblewaarde van de Veluwse Bandijk als typische IJsseldijk.

Ossenwaard

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden.

De recent gerealiseerde natuurkwaliteiten in de uiterwaard de tijd geven zich te ontwikkelen.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit versterken.

Maak deze dijk onderdeel van Veluwse Bandijk zoals die noordelijk van de Ossenwaard is. Voor fietsers op de dijk het zicht op het buitendijkse landschap en Deventer verbeteren door doorkijkjes te realiseren tussen de opgaande begroeiing in de Ossenwaard.

Uiterwaarden Olst en Deventer

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden en ontwikkelen van de recent gerealiseerde kwaliteiten in de uiterwaarden tot een samenhangend en afwisselend agrarisch natuurlandschap met recrea-tieve mogelijkheden.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen.

De verkeersdijk beter integreren in het landschap door vloeiender overgangen naar het landschap. De dorpsdijk van Olst een meer dorps karakter geven in de plaats van de huidige overheersende verkeerskundige uitstraling. Nabij Deventer het historische tracé van de dijk beter zichtbaar maken. Realiseren van een continue fietsroute bij voorkeur buitendijks met zicht op het buitendijkse land-schap. Benutten van de landgoedelementen en relicten van de IJssellinie.

Veluwse Bandijk langs de Terwolder Dorpenwaarden zuid van Terwolde.

Tuimeldijk langs de Ossenwaard bij Stadsland, Deventer.

Waarden Olst en Deventer,

Terwolder dorpenwaarden, Ossenwaard

Dijken & uiterwaarden

(2)

Karakteristieken

Handelingsperspectief

1

2

3

3 Rammelwaard en Voorsterklei (West)

Deuiterwaard is een brede agrarische uiterwaard in een nieuw buitendijks gebied. Onlangs is de waterkering van de Voorsterklei in het kader van Ruimte voor de Rivier landinwaarts verlegd. Daarbij is de oude dijk plaatselijk verlaagd zodat er een in- en uitstroomopening ontstaat die gemiddeld eens per 25 jaar water zal doorlaten. Het gebied is agrarisch en deels onvergraven geble-ven met uitzondering van enkele zandwinplassen en nieuw gegrageble-ven strangen. Het binnendijkse gebied is authentiek agrarisch en kent terpen met boerderijen en subtiele verschillen in (micro) reliëf. De Rammelwaard heeft een kleinschaliger karakter dan de Voorsterklei met een microreliëf van kronkelwaardrestanten.

De dijk is recent aangelegd, niet riviervolgend, maar wel landschapsvolgend: op de grens van de overstromingsvlakte met het landschap en het voormalige microreliëf van de Voorsterklei. De dijk heeft een brede kruin (6 m) met fietspad, een talud van 1:3 en ligt niet zo hoog ten opzichte van de omgeving. Aankleding van de dijk is kaal, wat wel past in deze omgeving. De ontsluitingsweg met fietspad samen is te breed voor de geringe hoogte en monotoon in landschap.

2 Ravenswaarden, Uiterwaarden Deventer - Zutphen (Oost)

Uiterwaard: Het traject tussen Deventer en Zutphen is recent tussen 1950 en begin jaren ’70 volledig bedijkt. Voordien vormden de uiterwaarden een overstromingsvlakte waar de lagere delen bij hoge rivierafvoer overstroomden. De uiterwaarden zijn onvergraven en reliëfrijk. Het landschap is half-open, kleinschalig en zonder bebouwing. De waterkering langs de IJssel bestaat voor ongeveer een kwart uit een verholen waterkering in natuurlijk afgezette rivierduinen. Hiertussen zijn relatief lage dijken aangelegd.

De dijken hebben een flauw binnentalud met een iets steiler buitentalud en een smalle kruin. Er is een natuurlijke overgang tussen het kleinschalig dekzandlandschap en het rivierenlandschap met rivierduinen van de Ravenswaarden. Tussen de kerende dekzandhoogten is deze rivierduindijk her-kenbaar als waterkering en vormt tegelijkertijd een eenheid met het omringende landschap. 1 Wilpse Klei, Nijenbekerklei, Bolwerksweide en Epsweerdse polder (West)

De uiterwaarden van de Wilpsche klei, de Bolwerksweide en de Epsweerdse Polder zijn drie aan elkaar gelegen uiterwaarden aan de westoever van de IJssel. Ze vormen samen een gaaf, groten-deels onvergraven cultuurlandschap en vlaktes met enig reliëf door kronkelwaarden en oude IJssellopen. Alle drie de uiterwaarden liggen aan de rand van een dekzandgebied.

De Wilpsche Klei is een cultuurhistorisch zeer waardevol gebied met relatief veel bebouwing in de uiterwaard en gave landschapspatronen. De hogere delen stromen zelden onder. Het landschap is samenhangend, halfopen en kleinschalig veelal door de landbouw (veeteelt) in gebruik.

De Bolwerksweide en de Wilpsche Klei worden globaal van elkaar gescheiden door de rijksweg A1. De Bolwerksweide heeft meer landbouwgebied met een open karakter. In het gebied bevindt zich de Bolwerksplas, ontstaan door zandwinning. De Bolwerksweide vormt de schakel tussen de stad Deventer, de uitbreiding De Hoven en de Worp en het buitengebied, de kronkelwaard van de Wilpse Klei en verder. De ruimtelijke structuur is versnipperd.

De Epsweerdse Polder tussen de Wilpse Klei en de rivier is een ruimtelijk meer afgescheiden uiter-waard met een deels nog onvergraven en kleinschalig kronkeluiter-waardlandschap.

Verspreide bebouwing (boerderijen op terpen) is aanwezig in grensoverschrijdende landgoedstijl. Door de Wilhelminabrug is de samenhang met de andere delen van de uiterwaarden beperkt.

De dijk vertoont een zeer bochtig verloop met diverse wielen. Tussen Voorsterbeek en Wilp staan bomen/bossen op en rond de dijk waardoor de dijk geïntegreerd is in het landschap en nauwelijks herkenbaar is. Dit kan hier juist als kwaliteit worden gezien: de bomendijk. Talud is steil met een smalle kruin. Noordelijk van Wilp loopt de dijk met een breder en flauwer profiel door een meer open landschap en kan getypeerd worden als groene dorpsdijk. Voorbij de A1 loopt de dijk samen met de provinciale weg waardoor deze relatief breed en recht is en niet meer herkenbaar als dijk. Ensemblewaarde heeft de bebouwing bij Wilp met wielen, een wandelpad en heggetjes op de dijk, buitendijks agrarisch weidelandschap en binnendijks kleinschaliger (dorp, bosschages en weide).

Zicht op Nijenbeker Klei met de bomendijk.

Zicht op de uiterwaard langs het stadsfront Deventer vanaf de Rembrandtkade/IJsselkade.

Rammelwaard en Voorsterklei

Het is van belang dat de bestaande samenhang binnen- en buitendijks behouden blijft. Beperk het aantal vergravingen in verband met het onvergraven karakter. Voor de Voorsterklei gelden ook de ontwikkelsuggesties die voor de Wilpse en Nijenbekerklei zijn genoemd.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden, deels versterken.

Bij een eventuele dijkversterking kan op enkele plekken wat meer aankleding komen passend bij de Voorsterklei, zoals heggetjes of solitaire bomen om de ontsluitingsweg minder manifest te laten zijn. Ruimtelijke kwaliteit versterken geldt voor het oude deel aan de noordkant van de nieuwe dijk langs de Voorster Beek.

Ravenswaarden, Uiterwaarden Deventer - Zutphen

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden, deels versterken

Aan de zuidzijde langs de rivierduinen vraagt het bijzondere cultuurlandschap om behoud. Dit geldt voor de Ravenswaard. De uiterwaarden direct ten zuiden van Deventer vragen om een kwali-teitsimpuls, vooral rond de bestaande plas en de monding van de Schipbeek.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden.

Dat wil zeggen het karakter van de rivierduindijken behouden. Bij een eventuele dijkversterking het slingerend verloop behouden en het bestaande profiel zo goed mogelijk intact laten.

Wilpse Klei, Nijenbekerklei en Bolwerksweide en Epsweerdse polder

Zorg voor het behoud van de samenhang van het binnen- met het buitendijkse landschap. Pas voor eventuele rivierverruiming geen maaiveldverlaging toe, maar een uitgekiende kadeverlaging met behoud van de terpen met oude boerderijen en uitgaande van de bestaande laag-tes in het landschap, zodat het bestaande landschapspatroon blijft bestaan. Houd rekening met het effect daarvan op het agrarisch landschapsbeeld en op de Bomendijk.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden, alleen versterken/vernieuwen van het deel dat samenvalt

met de provinciale weg. Dit kan door het fietspad van de provinciale weg te scheiden. Met een doorlopende heg kan bij voorbeeld een kleinschaliger karakter worden verkregen. Beter nog is het fietspad lager op de dijk buitendijks te leggen om de profielbreedte van de dijk te verkleinen. Behoud het unieke karakter van de bomendijk in het bos.

Ontwikkelsuggestie: Bij Wilp zouden iets meer landschapselementen meerwaarde kunnen bieden, aansluitend bij het plantsoen van het dorp. Op de lange termijn ligt deze dijk in de zone van een eventuele bypass Deventer.

Groene dijk ten zuiden van Wilp met heggetje op de kruin.

Nieuwe landschapsdijk in de Voorster Klei met gegraven geul.

Wilpse Klei, Nijenbekerklei, Bolwerksweide en

Epsweerdse polder, Ravenswaarden, Uiterwaarden

Deventer - Zutphen, Rammelwaard en Voorsterklei

Dijken & uiterwaarden

(3)

Karakteristieken

Handelingsperspectief

1

3 ₄

2

1 Gelderhoofdsche waard (West)

Uiterwaard: Smalle en vlakke uiterwaard ten noorden van Hoven. Een open landschap, in gebruik als agrarisch grasland. Halverwege de uiterwaard ligt het terrein van de voormalige steenfabriek Gelders Hoofd, nu begroeid met bomen en ruigte. De Emper meander sluit aan op deze uiterwaard. Aan de voet van de dijk ligt over een grote lengte een brede, niet aangetakte, geul.

De dijk heeft een licht kronkelend verloop op het oorspronkelijke tracé. Bij De Hoven is de kruin nog smal, maar die wordt breder naar het noorden met een brede steunberm en weg erop. Er is verspreide bebouwing aanwezig aan weerszijden van de dijk. Meest opvallend is de vroegere wasse-rij de IJsselstroom die, buitendijks, direct aan de dijk staat. De dijk is matig geïntegreerd in het landschap en geeft een fraai zicht op het groene IJssellandschap. De dijk is nu een barrière tussen de Emper meander en de rivier.

3 Tichelbeekse waarden (West)

Uiterwaard: De rivier loopt tot in de stad met het stadsrivierpark van Zutphen met historische bebouwing. De deels onvergraven uiterwaard omvat diverse strangen en een hoge stroomrug met hardhout ooibos (reliëf ).

De dijk loopt vanaf De Hoven als tuimelkade samen met de provinciale weg N34. Verderop is het een zelfstandige groene dijk tot aan het brughoofd. Bij De Hoven sluit de verkeersdijk de uiterwaard af van de oude IJsselmeander. De dijk laat als zelfstandige landschappelijke eenheid nauwelijks de scheiding zien tussen uiterwaard en overslaggronden. Bij het front van de Hoven valt de dijk helemaal weg onder de provinciale weg.

2 Uiterwaarden Zutphen (Oost)

De uiterwaarden zijn grotendeels vergraven en nu in gebruik als jacht- en industriehaven. Het noor-delijk deel is meer oorspronkelijk, in gebruik als agrarisch grasland met een weinig begroeiing die structuren in de ondergrond begeleidt. De vier delen van de uiterwaard hebben elk een eigen karakterwaardoor er weinig samenhang is in het landschap met een afwisseling van kleinschalig, halfopen en grootschaligheid. Beeldbepalend zijn stadsfront en brug.

De dijk die ooit door het agrarisch landschap liep, is nu de grens tussen een bedrijventerrein en de uiterwaarden. Het is een steile en smalle dijk en vormt een zelfstandig landschapselement in het stadsfront tussen het bedrijventerrein binnendijks en het natuurgebied buitendijks.

4 Stokebrandsweerd (Oost)

Uiterwaard: De smalle uiterwaard met een mix van vergraven en onvergraven delen, vormt een kleinschalig open landschap met lage haagafscheidingen. De uiterwaard is voornamelijk in agrarisch gebruik. Bij Bronsbergen liggentwee rivierduinen met daarop kleine nederzettingendie een fraai ensemble vormen. In 2006 is een niet aangetakte nevengeul aangelegd in de binnenbocht onder de N348 door.

De dijk verwisselt regelmatig van gedaante. Voor een deel is de dijk onzichtbaar verwerkt in het weglichaam van de N31 met een zeer brede kruin. De brede kruin loopt als zelfstandige landschap-pelijke eenheid door en scheidt het recreatiepark van de uiterwaard en biedt een fraai uitzicht op de IJssel. Bij Bronsbergen maken twee rivierduinen deel uit van de waterkering. Hiertussen liggen rechte dijkstrekken, met een ‘normaal’ profiel geïntegreerd in het kleinschalig landschap. De dijk langs de woonwijk van Zutphen vormt weer een zelfstandige eenheid die de woonwijk scheidt van de uiterwaard. Wel zijn er enkele verbindingen van de wijk naar de dijk.

Zicht op de Gelderhoofdsche Waard vanaf de dijk met de bebouwing van de Hoven op de voorgrond.

De dijk als harde grens tussen het bedrijventerrein van Zutphen en de uiterwaard.

Gelderhoofdsche waard

Eventueel kan voor rivierverruiming de zomerkade van het zuidelijke deel van deze uiterwaard wor-den verlaagd.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit versterken door een slanker profiel en de dijk te integreren tussen de uiterwaard en de oude Empermeander onder meer door het ontwikkelen van een ecologische zone vanuit de Empermeander. Zie de planontwikkeling van De Hoven.

Tichelbeekse waarden

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken, waarbij de verhouding land-water niet te zwaar door-slaat naar water en de IJssel als rivier herkenbaar blijft. Zorg dat de uiterwaard vanuit de stad ook als uiterwaard beleefbaar blijft en dat het historische front van Zutphen vanaf de oostoever zichtbaar blijft.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen. Zoek aansluiting met de nieuwe rondweg bij De Hoven. Let op de hoogte vanwege het zicht vanaf de weg op Zutphen en de uiterwaarden. Gebruik als wandel-pad van het groene deel van de dijk biedt een kans.

Uiterwaarden Zutphen

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken waarbij het eigen karakter van elk deel wordt versterkt of juist de samenhang tussen de delen wordt versterkt.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen.

Vooral de overgang van de dijk naar het bedrijventerrein kan worden verbeterd.

Stokebrandsweerd

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken met behoud van de kleinschaligheid van het landschap.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen of versterken met behoud van de bestaande kwaliteiten. Bij de provinciale weg en het recreatiepark valt de kwaliteit met name te verbeteren door de kruin te versmallen.

Behoud van ruimtelijke kwaliteit bij de rivierduinen, eventueel met verbetering van de toeganke-lijkheid bij de woonwijk, waarbij de verbinding tussen woonwijk en uiterwaard wordt verbeterd. Houd de dijk hier groen.

De Tichelbeekse Waarden met zicht op het stadsfront van Zutphen aan de overkant van de IJssel.

Kleinschalig open landschap van de Stokebrandsweerd met de Cortenoeverse Brug (N348).

Gelderhoofdsche waard, Uiterwaarden Zuthen,

Tichelbeekse waarden en Stokebrandsweerd

Dijken & uiterwaarden

(4)

Karakteristieken

Handelingsperspectief

2 Brummensche waarden (West)

Uiterwaard: Deze uiterwaard vormt met de uiterwaarden aan de overzijde een smalle landelijke

zone gescheiden door recente dijken in een voormalige overstromingsvlakte. De Brummense waar-den dienen daarom in samenhang met de overkant te worwaar-den gezien. De uiterwaard is vlak met strangen en er is meer landbouw dan natuur. Het landschap is onbebouwd, met uitzondering van het landgoed van de Gelderse Toren, grootschalig en open en loopt door in het binnendijkse gebied. Hier loopt het landschap duidelijk op naar de stuwwal van de Veluwe. Het landschap is nog onvergraven en oude strangen zijn nog duidelijk herkenbaar door scherpe hoogteverschillen in het landschap. Het is een samenhangend geheel.

Dijk: Een rechte dijk symboliseert de ingreep in de oorspronkelijke overstromingsvlakte. Bij Leuvenheim ligt de dijk op de hoogtelijn (rand regulier stroombed). Langs de Arnhemseweg heeft de dijk een tuimelkade, circa 1,5 m hoger dan de provinciale weg. Rondom Leuvenheim heeft de dijk een ‘normaal’ dijkprofiel. Een bomenrij begeleidt de weg en de dijk, overrgaand in bosschages bij landgoed Gelderse Toren. De dijk is geïntegreerd in het landschap, liggend op de gradiënt van Veluwe naar IJssel.

3 Olburgsche waard, Spaensweerd en Bronkhorster waarden (West)

De uiterwaarden bij Olburgen en Bronkhorst vormen samen met de Brummensche waarden een smalle landelijke zone gescheiden door recente dijken in voormalige overstromingsvlakten. Bij Olburgen zijn delen vergraven, in Speansweerd is dit minder het geval. De uiterwaarden zijn vlak met strangen en er is meer landbouw dan natuur. Het is een samenhangend geheel. Het landschap is onbebouwd, grootschalig en openen loopt door in het binnendijkse gebied, waar het landschap heel langzaam oploopt. Ook binnendijks is het landschap grootschalig en open. Er zijn boerderijen op terpen en geen poelen, sloten of wielen. De oeverwallen en rivierduinen zijn van oudsher bebouwd geraakt met buurtschappen. Duidelijk herkenbaar zijn de voormalige rivierbochten bin-nendijks bij Spaensweerd en bij Steenderen.

De dijken in dit gebied volgen afwisselend een oude en een nieuwe loop. De nieuwe loop (na 1900) geeft de historie van overstromingsvlakte weer. De dijken zijn niet heel opvallend door de beperkte hoogte in combinatie met de enigszins flauwe taludhelling (1:3) en de brede kruin. Zij hebben een groen karakter en bieden een fraai panorama over het IJsseldal. Het landschap loopt door aan weerszijden van de dijk.

De nieuwe dijk doorsnijdt het oude rivierlandschap. Hier is de dijk is een zelfstandige landschappe-lijke eenheid (kaal, recht, monotoon) die ‘zweeft’ in het landschap vanwege het grondgebruik dat aan beide zijden hetzelfde is.

Nieuwe landschapsdijk na dijkverlegging bij Kortenoever.

Tuimelkade langs de Brummense Waard ter hoogte van de buitenplaats ‘De Geldersche Toren’.

1 Cortenoever (West), oud en nieuw buitendijks gebied

Uiterwaard: Het oorspronkelijke buitendijkse gebied van Cortenoever is onvergraven, reliëfrijk en onbebouwd. Het is een relatief kleinschalig halfopen natuurlijk samenhangend landschap met een goed herkenbaar kronkelwaardlandschap met geulrestanten. Bomenrijen en lage heggen op perceelgrenzen flankeren de kronkelwaarden en geulen. De uiterwaard is grotendeels in agrarisch gebruik (veeteelt en begrazingsbeheer). Kasteel Reuversweerd ligt als onbewoond rijksmonument binnendijks van de oorspronkelijke dijk. Na de dijkverlegging bij Cortenoever is dit kasteel buiten-dijks komen te liggen. In het gebied liggen verspreid enkele boerderijen op een zandrug. Het nieu-we buitendijkse gebied is vergraven en opener dan de oorspronkelijke uiterwaard.

De dijk bij Cortenoever volgt na de dijkverlegging een nieuwe loop. Niet riviervolgend, wel land-schapsvolgend (hoogtelijnen). De nieuwe dijk heeft flauwe taluds met een relatief brede kruin. De aankleding is verder kaal, passend bij het lege landschap met een fietspad op de kruin en lantaren-palen, die met zonnepanelen nogal detoneren in het landschap.

2

3

1

Brummensche waarden (West)

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden in de zone langs de dijk en versterken in de zone langs

de rivier. Ontwikkel hierbij ruimtelijke principes die voor beide oevers gelden. De historische samenhang vraagt om een ontwikkeling van één beeld op dit deel van de IJssel. Mocht aan natuur-ontwikkeling worden gedacht, creëer dit dan zo dicht mogelijk aan de oever en niet richting de dijk. Dit verstoort de samenhang met het binnendijkse agrarische landschap en plaatst ook de dijken in een ander perspectief. Maaiveldverlaging kan kleinschalig, rekening houdend met het reliëf en de natuurdoelen. Zoek naar een open verbinding van beekmondingen.

Indien dijkversterking toch nodig is, houd dan rekening met de landschapsgradiënt en de dijk-hoogte in verband met het zicht vanaf de weg en de eenheid van binnen- en buitendijks in de gradiënt.

Olburgsche waard, Spaensweerd en Bronkhorster waarden (West)

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden langs de dijk en versterken in de zone langs de rivier. Ontwikkel hierbij ruimtelijke principes die voor beide oevers gelden. De historische samenhang vraagt om ontwikkeling van één beeld op dit deel van de IJssel.

Mocht aan natuurontwikkeling worden gedacht, creëer dit dan zo dicht mogelijk aan de oever en niet richting de dijk. Dit verstoort de samenhang met het binnendijkse agrarische landschap en plaatst ook de dijken in een ander perspectief. Maak een aantal uitstromende waterren weer land-schapsvolgend (meebuigend met de IJssel). Dit geldt ook voor de vierkante zandwinplassen. Zoek naar een open verbinding van beekmondingen.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden vanwege de juiste verhouding van de dijk tot het landschap. Eventuele dijkversterking biedt de kans om een smallere kruin te maken.

Hierbij is een essentiële keuze aan de orde: 1) integratie binnen-/buitendijks of 2) de dijk als zelf-standig landschapselement. De beslissing is afhankelijk van de ontwikkelingen in de uiterwaarden en binnendijks in de oude meanders. Wanneer het binnendijkse gebied in aanmerking komt voor herinrichting is combinatie met een eventueel dijkproject wenselijk in een nieuwe ontwerpopgave. Blijft het gebruik binnen/buitendijks zoals het nu is, dan zou de afwisseling tussen oude en nieuwe dijkloop iets versterkt kunnen worden. Bij meer integratie tussen binnen- en buitendijks kunnen vooral de structuren dwars op de dijk geaccentueerd worden. Het beheer van de dijk is ook van belang.

Open landschap van de Spaensweerd, waarbij binnnendijks gebied doorloopt in buitendijks.

Agrarisch landschap van de Olburgsche Waard met zicht op het front van Dieren aan de overzijde van de IJssel.

Cortenoever (West), oud en nieuw buitendijks gebied

De bestaande uitzondelijke waarden zoals Reuversweerd en de recente inrichting van Cortenoever leiden voor het oude en het nieuwe buitendijkse gebied tot behoud van de ruimtelijke kwaliteit.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit versterken.

De dijk is net nieuw en de identiteit moet nog groeien. De openheid van het landschap vraagt om een kale dijk. Daarom is het beter de lantarenpalen te laten vervallen. Daarnaast verbetert de ruimtelijke kwaliteit als de kruin en het fietspad versmald worden.

Cortenoever, Brummensche waarden, Olburgsche

waard, Spaensweerd en Bronkhorster waarden

Dijken & uiterwaarden

(5)

Karakteristieken

Handelingsperspectief

Fraterwaard, Havikerwaard + Noordingsbebouwing,

Kronestein, Rhederlaag en Vaalwaard

Dijken & uiterwaarden

3 Kronestein (Oost)

Uiterwaard: De smalle uiterwaard tussen Giesbeek en de vestingstad Doesburg is voornamelijk in gebruik als agrarisch grasland. Bij landgoed Bingerden is de uiterwaard breder. Door de weg/dijk en de agrarische functie van de uiterwaard is er geen relatie tussen het landgoed en de rivier. De rivier wordt geflankeerd door enkele wilgenbosjes. Nabij de monding van de Oude IJssel ligt het Broekhuizerwater.

Dijk: Het tracé van de dijk valt deels samen met de N338 verkeersdijk. Deze heeft daardoor een brede kruin met flauwe taluds. Nabij Doesburg wijken de dijk en de weg van elkaar af en is de dijk veel smaller met steilere taluds. Op de kruin ligt nog een fietspad. Vanaf de weg is er goed uitzicht op de IJssel waardoor de rivier goed beleefbaar is. De dijk ligt in open gebied en wordt op enkele plaatsen geflankeerd door wat losse bosschages en het landgoed Bingerden. Woningen in de uit-breidingswijk ten zuiden van Doesburg liggen met de achterkant georiënteerd op de dijk. Enkele paden tussen de woningen zorgen voor de verbinding van de wijk met de dijk.

2 Havikerwaard en Noordingsbebouwing (West)

De uiterwaard is een zeer brede agrarische uiterwaard langs de voet van de Veluwe met verspreid boerderijen op terpen en op de oeverwal langs de voet van de Veluwe. Beeldbepalend is de gradiënt op de overgang van stuwwal met essen naar het open uiterwaardgebied. De uiterwaard kent vergraven en onvergraven delen.

Het rivierlandschap is leesbaar door de kronkelende en stromende sloten (hanken) en de aanwezig-heid van microreliëf door een waardevol systeem van richels en droge geulen (kronkelwaarden en oude strangen). Het landschap is half-open, samenhangend en bestaat uit grootschalige land-bouwpercelen afgewisseld met natuur in duidelijk gescheiden eenheden.

Dijk: De uiterwaard loopt op tegen de stuwwal waardoor dijken afwezig zijn.

Recreatielandschap langs de oude IJsselmeander ‘Het Zwarte Schaar’.

dijk a ls wez

enlijk

onderdeel van w

aard

evol c_{ultuur- en natuurland}scha

p

nie

tsze_{ggende dijk e}

n o_m ge vin_g sober re_{cht lin} t landgoe_derendijk histo risch lint m et pano rama

dijk met gevarieerde om

gevingskwaliteit bochtig fu nctione

el

verbinding natuurlandscha p en k_lein sc_h alig cultuurland_sc ha p balk on in w_{eidse ruim} te onz icht baar en verrom_m eld balko n in natuur b

ochtige grens stad-la_nd

dijk als onderdeel van dorpen

gev arieerd en kro n keli g l ang s de dorpen a fsluitd ijk wa al-maa s rond om hu_rw

enen, rivier afw

isselend ver w

eg e_{n dichtbij} rom me_ld ijk his t. landscha_{ps d} ijk d

orpsdijk hist. lan

dschaps dijk nw. la nd sc h. dijk verk_eers dijk do_rp sd ijk hist. la nds chap s dijk v_erk ee rsd ijk ve rsto pte d ijk dijk in le eg la nd sc ha p Ve luw se_b an dijk_{, a} fw isse len d c ultu urla nd sch_ap lan dsc hapsd_ijk gro en lin t la nd sc_ha psd ijk ve rke ers dijk do rp sd ijk sn elle ijs_se l - _linie d_ijk stad sdijk rivie rd u ind ijk ro m m eld ijk rivierd_uind ijk v_erk ee rsd ijk sta ds fro nt groen pano ram alint functione le dijk snelweg dijk op grad iënt nieuw e di jk verk_e e rsd_ijk ijsse lzic ht nie_uw e d ijk bo_m en dijk gro en e d orp sd ijk brede dijk in groo tse om gevin g versc_hole n worp_dijk verk eers_dijk be drij vig e d ijk functionele dijk fu nc tio_ne le d_ijk kenm_erke nd e riv ierd_ijk function ele dij k dijk met om gevings-inter actie

functionele dijk

r ecrea_tie ve sc hake l in stadsom gevin g functio_nele dijk ch arma_nte dijk fu nc tio nele dijk land scha p, o mdij king land scha p, re creati e vestin g, par keren, re creatie bondgenoot v_an o ud e IJ_sse lloo p sta ds fro nt dij k la ng s w o on wijk v erke ersd ijk rec re atie lint, afw isse le nd ver kee rsd ijk kro nk e ld ijk ka le d ijk verke ersd ijk diff use d ijk kreken en akkers bie_sb osc h zo etw_ate rgetijd en onvergra ven cultuurlandschap, landgoed op

en, bedrijven, kaap _{vergraven, rivier.na}tuur vergraven, riviernatuur landbouw, d_{eels ov} erg raven landbou w, stran_{g, d} . onve rgraven

cultuurhistorie en moerasnatuur _ndivers

atuurg_ebied met

oud

e rivierarm

natuurgeb_{ied, groten}

de els in g e bru_{ik vo} or landbouw laa gd ynam ische na

tuur, onverg

rave n kade , ver sprei de be bouw ing d ivers g ebruik kad e, di vers g ebrui k, pl as , onv ergrav en rivi erna tu ur, br

eed mix natuu

r, re_creatie , w ate_{r, u} itloop natuur,, _bo s, bedrijven open_{cultuurlandschap} , landg_oed divers gebruik, be d rijven, h

aven, natuur, landbouw

breed, schaardijken (balkons),

bree

d, vergraven, cultuurlandschap, bedrijvig

heid , brug plas , riviernatuur half open -besloten riviernatuurlandsch ap, b edrijv_en rivierna tuur en recr ea tie vm bedijkt c land m et plas mix v_an rivie

rnatuu_{r, oude arm}, recre atie, cultuurlandsch_ap riviernatuur, cultuu_r half o pen riv ier natuu r, water, recreatie, w onen riviernatuur verg rave_{n c} ultuurlandscha p, n at uu r, bedrijve n open agrarisc h landsc_ha p, onverg_raven breed

, vergra_{ven, riviernatuur, bos}

front

, hav en , o

pen grasland, kanaal

vergraven, steenfabriek, landbouw, riviernatu_ur

begroeide open, la_ndb ouw natuur e n la nd_bo uw

natuur, landbouw kronkelwaard, vergra ven haven o nvergraven, landb ouw natuur na tu ur r_ivie rna tuur relië f stra ng , la nd bo uw gra slan_d plasse n instro om ve rg ra ve n, a fw iss_e lin g la_nd go ed_e n la nd bo uw op en_, rivie rna tuu r, b uurt lan dsc ha p , recreatie be drij_vig he_id _lan db ouw , op_en verg rav en , h av en sm a,l o_pe n onve rgra ven, reli ëf , n a tuur, kron_ke lwa_ard en op_en , _riv ierduinen open , landbouw open, la ndbo uw onvergrav en. kronkelwa_ard en, ( cultu ur-)n atuu r open, verg raven , wate r en re creatie open , land bouw cultuu rnatuur, deels onvergraven bedrijv igheid, vergraven , versnippe rd vergra_ven ve rgra ve n, la n db_ouw vergraven, water sm al, v ergrave_{n, open} ha lfop_en , la nd bouw onverg_rave n, re liëfrij_{k, c} ultu urla nd sch_ap cu ltuu_rla nd_sc ha_p land bo_uw , o pe_n open cultuurla ndscha p graslan_{d, g} eul ha_lfo pe n c ultu url, m et n atu ur, r_elië f riviern_{atuur, p} ark, cult uur, re_cre atie recre_atie on ve rgra ve n, la_ndb ouw , cu ltuu rlnd sch ap , te rpe n relië f, (cu_ltuur-)n atuur vergraven_{, la} nd bo uw m et na tuu_r rivie_{r in} de sta d relie f, str an g onvergrave n, k_ron ke_lw aa rde n (cultu_ur-) na tuu_r verg_rave n, o_pe n, la nd bo uw onverg rave n, lan dgoed, , open smal, land bouw , bedr ijvig he id cu ltu_urn at

uur, onve_rgra

ve_n gra dië nt, _{o pen} bre_ed open, land bouw , dee ls onv ergrav en open, landbouw landb_ouw , op en, b ed rijvig he id, s_tra ng lan db_ou w, o pen landb_ouw , na tuu_{r, w} ate_r landbo uw, o_pe n landbo_uw onverg_rave n

historisch front, haven

vesting , bruggen landgoed , l andschap sm al, o_pen A 1

A 1 2

A 1 5

o

_pe

_n

, a

g

ra

r

i

sch v

e

n

we

i

de l

an

ds

c

h

ap

kleins cha lig, be bouwd ont ginning slint open, agrarisch veenwe idelan dscha p

op

e

n

a k

ke

rs

b

e

gr oei

de

k

r

ek

en be bou wde dijklinte n op

e

n

ko

_{m m}

et

ak

k

ers en

w

eiden

g

e

v

a

r

i

e

er de

,

kle

in

sch

ali

g

_e

oe

ve

rw

all

en

m

e

t

de

mea nd

e

r

en

de

_linge

o

pe

n

kom

met

we

i

d

_en

_e_e_nd_enko_o_ien

_w

_e

_i

_de

_vog

els

s

m

_a

lle

oev

e

r

wa

llen

_met

d

_ij

kd

orpen brede oeverwallenm et verspreid_e_d_or_{pen en g}_e v_a_r i_ee rd gro ndg ebruik ged

ifferentie

erd agrarisch cultuurlandsc hap

_a

_{fg ed}

a

m

d

e

ma

a

s

_m

e

t d

_i

jk

d

_or

pe

_n

dijk m etlin tbebouwing dorpen_met

ontw_ik_kel_ing_glast_ui_nbouw

o

_pen

_k

_{o m}metweide

n

oud_a_grarisch cultuurlandschap

oud_e m ea nd ers va n de ma as rve bind ing van ma as enw aal

o

pe

n

kom

m

e

t w

eid

e

n

b

osblo

k

ken

wede

ropbo

uwla

nd

s

cha

p verspr

eide dorpen op deoeverwallen verspreide dorpen opdeo_e_v

er_wa lle_n _s tr_o o_m rug_m e_t do_r p_e n

r

iv

_ierdu

_i

nen_en

v

_en

ne

_n

_b_e s_lo_t en zandland_sch ap,_heid e e_{n b} o_s

o

pen

_kom

m

_e

_t

wei

d

e

n

gedifferentieerd gebr

uik, verspreide dorpen_o_{p d} e oeverwallen, kleinschalig e_n beslo_ten o

_p

en k_o

mm

en

m

_{et w}

e

_id

_en o p en ko m me t we i d en

l

a

n

_d

s

_c

hap

_sp

ark

_li

n

ge

ze

_g

en

oude o ntginning slinten m et agrar_i sch_c u_l_tuu rla_n_ds c_h_ap e_{n d} ive_r_s ge_b r_uik open

kommet weiden glastuinbouw en fruit

tee_l t d_i ve_r s _ge b_r_u ik_{, b}_eslote n lan_d_s ch_ap

l

i

ng

e(

kan

a

al

) dorpen , divers ge bru ik

g

e

u

_le

n g

e

u

le

n g

eu

le

_n

_ge

ul

e

n

terpen terpen terpen terpen

zi

_c

h

t o p o

_p

e

n

p

o

ld

e r

l

a

n

d sc

h

a

p

op

en

sla

ge

nla

nd

_s

ch

_a

p

boerderij en b_o er_d er_i je_n b_o er_d er_i je_n boerde rijen

P

old

er

Ma

st

e

n

b

roek

o

p

e n

_{h e}

_i

_d

stad_aa n _de r i vie_r zi ch t o p d e st uw w a l

stad aanhet w_ate

r stad aan d_{e r} i_vi e r stad aa n d e riv i er sta d aa n de riv ier st a d a and e rivi_er kle insc halig m oza_ïek la_nd sc ha p kl eins chalig cult_uur_l and_sc h ap kl eins chalig cult_uur_l and_sc h ap kl eins chalig cult_uur_l and_sc h ap g e_v a r_ie e r d r_i vi_e re_n l_a n d sc h a p g e va rie_e r d riv_{i e r e}_n_l_{a n d s} c h a_p s_m a l l_e o_e v e r w a l

gr

adi

ënt

gr

_ad

i

_ë

nt gra dië

_n

t re l i e f weteringen weteringen w ete rin ge n wet erin gen kwel milie us wet er inge n w e te ri ng e n weteringen weteringen weteri_ngen weteringen we terin_g_e n la_nd goe_de re_n en_w_e teri_ngen La nd go ed er_en e_n we_t eri_nge n s m a lle o e v e rw a l

o

_e

v

_e

rw

a lle

n

m

e t d

o

rp

e n o p e n k o m w e i _{d e}n

z

i

c

h

to

p

d

e s tu

w

a

l l

e

n

z

i

c

h

t

o

p

d

e s

t

u

w w

a

ll

e

n

monding, beek en landgoedere

n monding_,_be ek_en lan_d goede_r_en monding, beeken landgoederen mo nding, beek en landgoeder en

mond_ing_,_b_eek en landgoederen

oude mea n de rs Ijssellini e Ijsse llini e ou_de_mean d e r s o u de m e a nd_e rs landg oede ren,be ek en monding landg oeder en, b eeken mo nding l la ndgoe deren, b eek, mond ing landg oederen, be ek, monding oe

_ve

rw

a

l

le n

m

e

t v_e rs_p re id

_e

b

_e

bo

_u

w in

_g

kw elm ili e us oe_verwa_llen agra risch kam penla ndsc hap overstrom_in g_s vla kte riv_i er_d u i n

z

i c

h

t

op

s

t u

w

a

l

op_en_ko_mmet weiden

met zic_ht_op destuwwallen

zicht op de s tuw w al _oeve rwal me_{t d}_o rpen

o_{ude Ijssel}_met

de_k_z and_rug ge_n e_n la_n dg_oed er_en o_eve_{rwal m} et_dor p_en voorma_lig s_tro o_m bed (laag dy_nam isc_h_e n_at_uu_r, la_ndb ouw) s_t ad aande rivier sta_d a_an d_{e ri}_v_i_e_r v_o ormalige ba_ndij k m et _cul tu_urhist. waarde z

i

c h t

o

p

d

e s

t

u

_w

w a l ijssel linie

L im

e s Limes

L im

_e

s

Li

_m

e

_s

vo_o_r

mali_ge bandij_{k met}

cultu_u_r hi_st_. waa_r_d e landgoederen

IJ

ss

_e

l-lin

ie

IJ

ss

e

l-lin

ie

IJ

ss

el-lin

_ie

st

uw

w

al

m

et b

os

l

a

_n

d

_bouw

Zwolle

Apeldoorn

Deventer

Zutphen

Kampen IJsselmuiden

Arnhem

S T U W W A L B E E K D A L K O M G E U L E N Twello Voorst Brummen Dieren Doesburg Rheden Eerbeek Hattum Wezep Heerde Epe Vaassen Wijhe Olst

Arnhem

Nijmegen

Elst Beuningen Druten

Tiel

Beneden-Leeuwen Geldermalsen

Zaltbommel

Oss

Leerdam Vianen Werkendam Sleeuwijk Woudrichem

Gorinchem

Hardinxveld-Giessendam Werkendam G E U L E N B E E K D A L D U I N E N D U I N E N K O M S T U W W A L O E V E R W A L G E U L E N S T U W W A L O E V E R W A L O E V E R W A L K O M K O M

n

ieu

w

e

h

o

lla

n

d

se

w

a

te

r

li

n

ie

st

u w

w

a

ll

e

n

m

et

b

o

s

se

n

e

n

h

e

id

e

stu

ww

al

m

et

b

os

sen

o

p

e

n

b

r

o

e

k

A

2

A2 7

A

7

3 A

5

0

A 1 2 A 1 A 5 0

N

5

0 A 2

8

A2 8 A5 0

A 3

4 8

A 1 5

A

3

2

5

zeekleid_ijk zeekleidijk verst_opte dijk sta dsf_ro nt op rivierduin be_le vin gsdijk E -d_ijk stad sfron_t gre ns w erk w onen have n smal, maritieme bedrijven dorpsfront, werklint smal, g roen dijk is la ndscha p ope

n

,

lan

dbouw natuur en indu strie verst

oord lint, verkeer

natuur en vesting

dorp, landschap, vesting vo orm alig e uite_rwaard m ultifu nctio neel

agrarisch, smal, vergraven

historisch, la_ndschap w akke re d ijk, la ndsch ap

landschap, b_{edrijven, omdi}jking d orp, la ndsch_ap dorp, omdijkin g dorp, landschap

vergraven mea

nder, natuu_r(b os)_{, g} rasla_nd dijk is landsc_ha p schaardijk, omdijking , indus trieweg 1 Fraterwaard (Oost)

Uiterwaard: Voor de bochtafsnijding was dit gebied verbonden met de Havikerwaard, nu is de waard een eiland tussen de nieuwe en de oude loop van de IJssel. Het gebied is meer open dan de Havikerwaard en voornamelijk in gebruik als agrarisch grasland. Bijzonder zijn de dubbele oever-wal met een voormalige geul ertussen en het onvergraven kronkelwaardlandschap. Enkele boerde-rijen liggen verspreid op terpen. In de uiterwaarden aan de overzijde van het Zwarte Schaar wordt landbouw afgewisseld met havens, campings en enkele nevengeulen. Opvallend is dat de oever van deze voormalige loop niet is verhard en daardoor zandiger en natuurlijker is.

De dijk om de Fraterwaard volgt de oorspronkelijke loop van de IJssel en kan worden getypeerd als bondgenoot van de oude IJsselloop. Het buitentalud is relatief steil met een smalle kruin. De binnenzijde is flauwer door recente dijkversterking. Het agrarisch grasland loopt aan weerszijden door over de dijk, waardoor de dijk een eenheid vormt met het omringende landschap (geïntegreerd).

1

2

3

Kronestein

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken, met name de relatie tussen landgoed Bingerden en het buitendijks gebied en de ecologische verbinding naar de Oude IJssel en het Broekhuizerwater.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen bij de N338, versterken bij Doesburg.

Maak van de dijk een ‘landgoeddijk’, waarbij de landschappelijke samenhang bij landgoed Bingerden essentieel is. Bij de woonwijk van Doesburg de ruimtelijke kwaliteit versterken door de dijk meer te verbinden met de omgeving en toegankelijker te maken.

Havikerwaard en Noordingsbebouwing

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit behouden en versterken door planontwikkeling Havikerpoort. Belangrijk zijn instandhouding en versterking van de openheid, de kronkelende en stromende sloten en het microreliëf. Daarnaast zijn kenmerkend de afwisseling van natuur en landbouw en de zichtbare gradiënt naar de stuwwal, waarbij de dijk ontbreekt.

Bij ingrepen kunnen geulen langs de boorden van de IJssel de gradiënt met water en ecologie ver-sterken. Maak de geulenzone smaller dan het zomerbed van de IJssel en trek dit door richting Doesburg. Na uitvoering van Havikerpoort geen maaiveldsverlaging, alleen nog kadeverlaging om de waterveiligheid op lange termijn te borgen zonder het gebied verder aan te tasten.

Smalle uiterwaard Kronestein met panoramisch uitzicht op de IJssel vanaf de Bingerdenseweg.

Zicht op recreatiegebied Rhederlaag in uiterwaard Rheden en de Steeg. Op de achtergrond zijn de oplopende gronden van de Veluwe te zien. Fraterwaard

Verbeter eventueel de relatie tussen beide zijden van de voormalige geul en versterk de natuurlijke oevers.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden en versterken.

Laat het grondgebruik van het binnentalud aansluiten aan de omgeving met agrarisch gebruik. Bij eventuele dijkversterking de kans benutten om de dijk meer naar een IJsselprofiel te brengen door een topje erop te zetten (smallere kruin).

4 Rhederlaag en Vaalwaard (Oost)

Uiterwaard: Rhederlaag is grootschalig vergraven tot open water met recreatieparken langs de ran-den. De verblijfsrecreatie is gedateerd, maar voor waterrecreatie is het gebied aantrekkelijk, met helder schoon water en het zicht op de stuwwal wat een grote belevingskwaliteit biedt. Relicten van de voormalige IJsselloop zijn nog zichtbaar. Ook de Vaalwaard bestaat nu grotendeels uit water. Langs de randen zijn nog diverse onvergraven zones met kronkelwaardgeulen. Aan de zuidelijke rand ligt een oud dijkje met oudere huizen en enkele wielen.

Dijk: Waar de dijk samen valt met de N338 is deze nauwelijks herkenbaar en heeft weinig ruimtelijke kwaliteit. Binnendijks ligt hier een stukje oude dijk. Bij Giesbeek loopt de dijk tussen de bebouwde kom en het recreatiegebied. Hier vormt de dijk een eenheid met het omringende landschap (geïntegreerd) als groene zone tussen dorp en plas, maar in de lengterichting is de dijk gefragmen-teerd. De binnenzijde heeft een flauw talud met smalle kruin.

4

Rhederlaag en Vaalwaard (Oost)

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken.

Hierbij kunnen de relicten van het vroegere IJssellandschap gekoesterd en geaccentueerd worden en kan de recreatie een kwaliteitsimpuls krijgen.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit versterken, waarbij de dijk als groene zone tussen dorp en plas

behouden blijft. Zorg voor versterking van de eenheid over de lengte van de dijk.

5.3

(6)

Karakteristieken

Handelingsperspectief

Uitzicht op de IJssel vanaf de A348 bij de Steeg met links de rivier en rechts de oplopende gronden van de Veluwe.

Kleinschalige structuur van de Koppenwaard met verspreide bosjes.

Extensief agrarisch grasland in de Velperwaard met de Beekhuizer Beek.

Uiterwaard van Westervoort bij hoog water met gegraven nevengeul. 3 Arnhem: Velperwaard (Oost)

De uiterwaard is zichtbaar deels vergraven, deels onvergraven. Het reliëf komt vooral voort uit de historische ontgrondingen. In de Velperwaard mondt de Beekhuizense beek uit en hier komen nog enkele percelen voor met restanten van kronkelwaardreliëf. Het landschap is open en grootschalig, het grondgebruik overwegend agrarisch in het noordelijk deel met op de hoge oeverwal agrarisch natuurbeheer. Hier zal verder natuur worden ontwikkeld.

Dijk: Tot de aanleg van de autweg A348 was er geen dijk en vormden de hogere gronden van de Veluwe de waterkering. Nu is de A348 de waterkering. De weg vormt een zelfstandig landschappe-lijk element en een barriēre in de fraaie gradiënt van Veluwe naar IJssel. Langs bedrijventerrein De Beemd is de dijk een groen lint met een fietspad.

5 Westervoort en IJsseldijkerwaard (West)

De uiterwaard omvat een mix van vergraven en onvergraven delen, waarbij reliëf vooral voortkomt uit historische ontgrondingen. Het gebruik is afwisselend agrarisch en industrieel. Fabrieken, opslagterreinen en ontgrondingen domineren het beeld en vertonen weinig samenhang. De aan-bruggen van de A12 en de Zevenaarseweg-Brugweg doorkruisen de uiterwaard. Het ensemble van de steenfabriek Emtepol zuidelijk hiervan is nog intact. De recreatieve toegankelijkheid kan beter.

Dijk: Vanaf de Veerdam volgt de dijk het oude bochtige beloop met een brede kruin en een steil talud. De bebouwing vormt samen met de heggen, de weg en open afritten een ensemble. Hierdoor vormt de dijk een eenheid met het omringende landschap (geïntegreerd), maar is toch duidelijk herkenbaar als dijk.

2 De Koppenwaard (Oost)

Uiterwaard: Deze uiterwaard heeft haar oorspronkelijke karakter weten te behouden en is deels nog onvergraven. Er is een kleinschalige structuur met bosjes en hagen aanwezig. De zomerkade is zeer hoog en er liggen verschillende dwarskades in het gebied. Het gebruik is agrarisch, afgewisseld door enkele bosjes en zand of kleigaten: cultuurnatuur. Er zijn relicten van steenfabricage. Het terrein van de voormalige steenfabriek is natuurgebied geworden. De Koppenwaard is de enige plek van de eerste 15 kilometer van de IJssel waar de uiterwaard nog als uiterwaard te beleven is.

De dijk langs de Koppenwaard ligt op haar oorspronkelijke loop. De functionele dijk is duidelijk herkenbaar als dijk met een iets brede kruin met redelijk steile taluds. Binnendijks ligt historisch waardevolle bebouwing. De dijk werkt verbindend in het landschap.

2

3

5

Arnhem: Velperwaard

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken in samenhang met Klimaatpark IJsselpoort.

Herstel van de relatie met de Veluwe, Landgoed Biljoen en de uiterwaard is landschappelijk en ecologisch gewenst.Het hoogwatervrije terrein van de Groot kan een kwaliteitsslag gebruiken.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit behouden en vernieuwen bij de A348

Het is een ontwerpopgave om de gradiënt meer beleefbaar te makendoor bijvoorbeeld meer door-zicht te creëren van binnen- naar buitendijks.

Westervoort en IJsseldijkerwaard

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit vernieuwen in samenhang met Klimaatpark IJsselpoort.

De opgave is ruimtelijk structuur en samenhang aan te brengen. Contrast tussen hoog en laag en ecologische dooradering kunnen bijdragen aan versterking van de structuur met bedrijven op de hogere delen, hoogwatervrij en natuur en recreatie op de lager gelegen plekken. Het ensemble van de steenfabriek is het behouden waard. De recreatieve toegankelijkheid kan beter.

Vooral de binnendijkse zijde heeft kwaliteit, buitendijks is versterking van de ruimtelijke kwaliteit voorstelbaar in samenhang met de kwaliteitsverbetering van het buitendijkse gebied (zie Klimaatpark IJsselpoort).

De Koppenwaard

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken met behoud van de bestaande kleinschalige structuur en de onvergravenheid. Dit is de enig plek binnen Klimaatpark IJsselpoort waar de historische structuur te accentueren is. Versterking van de ruimtelijke kwaliteit betreft de herontwikkeling van de historische structuur, bijvoorbeeld door het zichtbaar maken van het voormalig geulenpatroon. Bij maatregelen voor rivierverruiming valt eerder te denken aan kadeverlaging dan aan een neven-geul. Een nevengeul heeft een te grote invloed op de cultuurhistorische waarden.

Bij eventuele dijkversterking kan een versmalling van de kruin kwaliteit toevoegen. Zorg dat de schaal van de dijk blijft aansluiten op de schaal van het landschap.

1 Rheden en de Steeg (West)

Uiterwaard: Een smalle uiterwaard ingeklemd tussen de A348 en de rivier met de Steegse haven die grenst aan de oplopende gronden van het Veluwemassief. Het landschap van de uiterwaard is open en leeg en wordt gebruikt als agrarisch grasland.

De dijk is geïntegreerd in de snelweg en is hierdoor niet als dijk herkenbaar. Aan de Steegse haven grenzen de hoge gronden van het Veluwemassief en is geen dijk aanwezig.

1

4

4 Arnhem: Groote of Koningspleij, IJsseloordse polder (Oost)

De uiterwaard is een ontoegankelijk, monotoon, maar voor landbouw optimaal ingericht gebied zonder uiterwaardkenmerken. Verspreid liggen enkele clusters met bebouwing en industrie. Industriepark Kleefse Waard ligt nu buitendijks. Er zijn plannen om dit binnendijks te brengen.

Dijk: De functionele dijk volgt het oorspronkelijke tracé (komdijk) en volgt ten dele de rivier. De dijk is verweven met een variëteit aan infrastructuur, loopt soms samen met een provinciale weg en een fietspad (Schaapdijk). Hier door is de dijk niet altijd zichtbaar. Bij bedrijventerrein IJsseloord ligt een groene strook binnendijks, die nog uitgeefbaar is als bedrijventerrein. Dit verbindt de dijk met het omringende landschap (geïntegreerd).

Arnhem: Groote of Koningspleij, IJsseloordsche polder

Uiterwaard: Ruimtelijke kwaliteit versterken aansluitend aan het agrarisch gebruik. Het gebied recreatief toegankelijk maken, de IJsselkop, splitsingspunt van IJssel en Nederrijn is bijvoorbeeld interessant om beleefbaar te maken.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit deels versterken vooral ter hoogte van de Kleefse Waard in relatie tot de

gefragmenteerde omgeving. Een verandering in de inrichting van de omgeving heeft ook invloed op de ligging van de dijk daarin. Het is van belang deze relatie in het oog te houden.

Rheden en de Steeg

Let bij eventuele maatregelen op de beleving van de gradiënt van de Veluwe naar de rivier.

Dijk: Ruimtelijke kwaliteit versterken ter plekke van de snelweg, oner andere door doorzichten te creëren van binnen- naar buitendijks.