I N S T I T U U T V O O R B O D E M V R U C H T B A A R H E I D
R A P P O R T 8-1972
EEN VERGELIJKING VAN METHODEN OM S T I P IN A P P E L S T E B E P A L E N ** with a s u m m a r y : C o m p a r i s o n of m e t h o d s to d e t e r m i n e b i t t e r pit in a p p l e s door P . VAN LUNE 1972 I n s t i t u u t v o o r B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , O o s t e r w e g 92, H a r e n ( G r . ) I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 8-1972
INHOUD Inleiding 3 Methodiek 4 Resultaten en d i s c u s s i e 6 Samenvatting 10 Summary 11 Literatuur 12 Ontvangen: 21 juni 1972
INLEIDING
X3JCIOHT3M
>&R&l&
yt&
tueel e e n ^ g j ^ l t e ^ n . ^ ^ i - t ^ ^%
0^SWiîmoV^
nS!^?^i^é^^m>
he"
-ed \^?n. & j 3 9 o ^j f b t a w . T i b o / n . ' . a ï - , - ^ b flau q j ü H s c i I s M . . . .
80onlijke m e d e d e l i n g , 1970). Door a l deze v e ^ p ^ I ^ e i M ^ ^ e ^ ^ ï d e n i s
rijk om" a p p e l s op e e n j u i s t e m a n i e r te kunnen b e o o r d e l e n tej£ a^anzien
M o o nam. nß*l j a o o î i ^ v o r i s l o u a i ru.-a ;>.;h <?J x r t 3 ' 3 J . R J s n a : ; 9 2 n s i b n l a l j s i o i J 9 ï l Toofa b l a s b y o ebaogïov ' t>(f Li R ' ! O O V i ' >3ifo s b f i f ' i q c ; s 3îB.;Sjvîgn:.6G I s l n . E x ; :t3fi i oob ei'(_i:.is g n i ' ) î . s i L > a s b I I B V m o s s b a i „ f ': :3 b fi o v 9 y , 81 s q q s I Ji.) n £ £ ri-HSV/ , i 3 b <J ri J s m i O o V Vv- b! . î î b t o o à d crx.i • ' s I Ï . S V ' j . î £ m eh n o q q r i s S n i \ î 0 q o g t b r t a w ' Ê V n s f s q s d 0 9 b I I B V -J.SiV' i3.Cl iï-SV 1 9 9 Ö i' "• J A i s b s d i - . q . i n s >b iïi ? f [ i l s § o r n cujb <>s L<- t< s j j s r r r s b Ï O O V i c t ?I ß I v c s q q o i s b 11 o '.! ^ J i '. , a a l i n i o e .en ioqc;„s 3 a l ^ q q s » b [ i d i . S O W < (i ;: aiSS-jgiTsf a b q o : l ; î j 3 ' T b o o 915 9 G - ^ C f ! :-ibun.:Li.\n -v i ß i v i scrc 4 b o /i .1 •; ï 9 b : CLE"1 l i j ß r i ^ a r i 9 9 m J^xr-fb^yj?:;ï s j £ r n sb ne b 3 - s i s g i l t / â[?Iri >.!'u^hTooed q ÎJ" ci n a s q o n:?.?l':M. l e ; o b o i \ 1 ' ; : T \ J j"):ycjq.ij3 t. = I f - à l \ . i , q s 3 i - c ,£ ,<L , S / ' . r s q q o a l s j ' o j l ' a V î ^ a b b \ £ - d . ' " • - q q 'T'h i'jr-n ' i l ' . ' l J O O 1 t i i 1 TOOV 1 i- * 1 ^ ' .. , - t m ' i <u c f j . s q o f i s l t i r i o a t.Oitv a i t .i."..i.:' ' c l t ' g i e q q . 6 t e q qi:Ja n £ v (...jO j s r l . ' I . i i î ê M V J.-Ci b l 9 W l a c j c f s 9 b fI£V n [b."j i s c r c j s • e s q q t J a i i s v 3 i J 3 m sQ^
s v rs.3./L>l.E!'q nx ;tßc;-r6qq.g r i a ^ larn q o i s 9 ! i ; i i / a s n s b i a w r t s b s n a a g O ~>b :!r>bï:ïW 9 0 J l 9 l H . 0 1 - 0 ft-GV
METHODIEK
Het bepalen of een appel stip heeft of niet g e b e u r t v i s u e e l . Nu kunnen de appels in v e r s c h i l l e n d e gedaanten bekeken w o r d e n . Het eenvoudigste i s om de a p p e l s aan de buitenkant op s t i p te b e o o r d e l e n , m a a r in dat
geval kan m e n een fout m a k e n omdat het eventueel aanwezige stip in h e t onder de schil liggende weefsel m i s s c h i e n niet te zien i s .
Stip w e r d d a a r o m in de v e r s c h i l l e n d e p r o e v e n v i s u e e l bepaald in a p p e l s m e t schil (methode 1), na schillen (methode 2), na snijden in plakken van 5 m m m e t een a p p a r a a t (methode 3) en na snijden in 3
plakken m e t een m e s (methode 4 ) . Bij m e t h o d e 3 en 4 w e r d e n de plakken dus afzonderlijk b e o o r d e e l d op de aanwezigheid van s t i p .
Met behulp van deze m e t h o d e n w e r d het p e r c e n t a g e s t i p b e -paald: h i e r o n d e r w e r d v e r s t a a n het a a n t a l a a n g e t a s t e appels gedeeld door het t o t a l e a a n t a l appels in een m o n s t e r en de u i t k o m s t h i e r v a n v e r -menigvuldigd m e t 100.
Een appel w e r d a l s gezond a a n g e m e r k t a l s hij 0-2 stippen v e r t o o n d e , een appel m e t m e e r dan 2 stippen w e r d beschouwd a l s te zijn a a n g e t a s t door s t i p .
Indien g e c o n s t a t e e r d is dat een appel stip v e r t o o n t , kan m e n ook nog de m a t e van s t i p p e r appel b e p a l e n . In de v e r s c h i l l e n d e p r o e v e n w e r d e n d a a r o m nog s c h a t t i n g s c i j f e r s gegeven v o o r de m a t e van s t i p p e r appel bepaald m e t behulp van de v i e r m e t h o d e n volgens een v a s t g e stelde s c h a a l . H i e r m e e w e r d het gemiddelde s t i p g e t a l van de a a n -g e t a s t e a p p e l s , dat is de som van de s c h a t t i n -g s c i j f e r s voor stip -gedeeld door het a a n t a l a a n g e t a s t e a p p e l s , en de gemiddelde s t i p i n d e x , dat i s de som van de s c h a t t i n g s c i j f e r s voor stip gedeeld door h e t t o t a l e a a n t a l a p p e l s , gevonden.
Voor m e t h o d e 1 , w a a r b i j de ongeschilde appels v i s u e e l u i t -wendig op s t i p b e o o r d e e l d w e r d e n , w e r d de volgende s c h a a l voor het bepalen van de m a t e van stip p e r appel gebruikt:
0 = 0 t / m 2 stippen
1 = 3 stippen t / m l / l 6 deel van het totale o p p e r v l a k van de appel bedekt m e t stippen
2, 3, 4, 5 = r e s p . l / l 6 - l / 8 , 1 / 8 - 1 / 4 , 1 / 4 - 1 / 2 en 1 / 2 - 3 / 4 deel van het totale o p p e r v l a k van de appel bedekt m e t stippen
6 = 3/4 d e e l t / m het gehele oppervlak van de appel bedekt m e t s t i p p e n .
Voor m e t h o d e 2 , w a a r b i j de a p p e l s v i s u e e l na zo dun m o g e l i j k schillen op -stip b e o o r d e e l d w e r d e n , w e r d dezelfde s c h a a l voor de m a t e van stip p e r appel gebruikt a l s voor m e t h o d e 1, e c h t e r onder oppervlak van de appel w e r d nu v e r s t a a n het oppervlak van de appel na s c h i l l e n .
De m a t e van stip p e r appel bij m e t h o d e 3 , w a a r b i j de appels m e t een a p p a r a a t in plakken van 5 m m dikte, l o o d r e c h t op de l e n g t e a s gesneden w e r d e n en v i s u e e l op stip b e o o r d e e l d , u i t g e d r u k t in een s c h a a l van 0 - 1 0 . H i e r t o e w e r d e n de plakken op een plankje uitgelegd en de m a t e van stip p e r appel w e r d volgens de volgende s c h a a l bepaald:
0 = 0-2 stippen
1 , 2 = r e s p . 3-10 en 11-20 stippen
3, 4, 5 e n z . = r e s p . 21 stippen-30%, 30%-40%, 40%-50% e n z . van h e t totale oppervlak van de plakken bedekt m e t stippen De plakken w e r d e n h i e r a a n een zijde b e k e k e n .
Bij m e t h o d e 4 , w a a r b i j de a p p e l s v i s u e e l op s t i p b e o o r d e e l d w e r d e n na het snijden in d r i e o n g e v e e r even dikke plakken m e t een m e s , w e r d e n de plakken ook op een plankje uitgelegd om de m a t e van s t i p p e r appel volgens de volgende s c h a a l te bepalen:
0 = 0-2 stippen
1 = 3 stippen t / m l / l 6 d e e l van het t o t a l e o p p e r v l a k van de plakken van de appel bedekt m e t stippen
2, 3, 4, 5 = r e s p . l / l 6 - l / 8 , 1 / 8 - 1 / 4 , l / 4 - l / 2 en 1 / 2 - 3 / 4 d e e l van het t o t a l e o p p e r v l a k van de Plakken bedekt m e t stippen 6 = 3/4 d e e l t / m het gehele o p p e r v l a k van de plakken bedekt
m e t stippen
De plakken w e r d e n ook bij methode 4 aan een kant b e k e k e n .
A p p e l s van d i v e r s e v e l d p r o e v e n w e r d e n al dan niet na k o e l h u i s -b e w a r i n g ge-bruikt voor de s t i p -b e o o r d e l i n g e n .
Cox O r a n g e Pippin a p p e l s w e r d e n volgens m e t h o d e 1, 2, 3 en 4 o n d e r z o c h t en J a m e s G r i e v e a p p e l s volgens m e t h o d e 1 en 3 . Bij Cox O r a n g e Pippin w a s het niet mogelijk a l l e v i e r m e t h o d e n v o o r dezelfde a p p e l s te g e b r u i k e n . Sommige p a r t i j e n w e r d e n volgens de m e t h o d e n 1, 2, 4 op s t i p bekeken en a n d e r e p a r t i j e n volgens de m e t h o d e n 1, 2 of 1, 3 .
Bij de v e r w e r k i n g van de r e s u l t a t e n w e r d e n de p e r c e n t a g e s s t i p g e t r a n s f o r m e e r d in de a r e sinus van de v i e r k a n t s w o r t e l van h e t h o n d e r d s t e d e e l van dit p e r c e n t a g e o m d a t e r v e e l lage p e r c e n t a g e s v o o r k w a m e n .
D a a r n a w e r d de r e g r e s s i e a n a l y s e t o e g e p a s t v o o r het vinden van de j u i s t e lijnen in de g r a f i e k e n .
R E S U L T A T E N EN DISCUSSIE
In figuur 1 i s het p e r c e n t a g e stip bepaald m e t behulp van de m e t h o d e n 2, 3 en 4 , u i t g e z e t tegen het p e r c e n t a g e stip b e p a a l d m e t behulp van m e t h o d e 1. De gebogen lijnen w e r d e n v e r k r e g e n na t e r u g t r a n s f o r m a t i e van de l i n e a i r e r e g r e s s i e l i j n e n in t a b e l I. De lijnen v e r k r e g e n volgens de m e t h o d e n 2, 3 en 4 w e r d e n v e r g e l e k e n m e t de 4 5 ° lijn volgens
m e t h o d e 1. Uit figuur 1 blijkt dat, bij gebruik van de v i e r m e t h o d e n om het j u i s t e p e r c e n t a g e s t i p in Cox O r a n g e Pippin te b e p a l e n , het p e r c e n -tage stip b e p a a l d m e t behulp van m e t h o d e 2 het h o o g s t w a s . Dit wil zeggen dat a p p e l s die volgens m e t h o d e 2 stip v e r t o o n d e n , bij g e b r u i k van m e t h o d e 1, 3 en 4 s o m s tot de gezonde a p p e l s g e r e k e n d w e r d e n . De p e r c e n t a g e s s t i p in Cox v e r k r e g e n m e t behulp van m e t h o d e 4 , lagen v e e l l a g e r dan die v e r k r e g e n m e t behulp van m e t h o d e 2. Hoewel de v e r s c h i l l e n in g r o o t t e t u s s e n de p e r c e n t a g e s s t i p bepaald m e t behulp van de m e t h o d e n 1 en 2 a a n z i e n l i j k w a r e n (methode 1 gaf l a g e r e p e r c e n -t a g e s dan m e -t h o d e 2), bleven ze wel o n g e v e e r gelijk in h e -t o n d e r z o c h -t e s t i p a a n t a s t i n g s g e b i e d . Met behulp van m e t h o d e 3 w e r d het op een na hoogste p e r c e n t a g e s t i p in Cox gevonden. Het v e r s c h i l t u s s e n de p e r c e n -t a g e s s-tip gevonden m e -t behulp van m e -t h o d e 2 en 3 in Cox w e r d k l e i n e r bij een stijgende a a n t a s t i n g door s t i p . Dit w e r d w a a r s c h i j n l i j k v e r o o r -zaakt door het feit dat bij een s t e r k e r wordende a a n t a s t i n g het s t i p s t e e d s m e e r ook inwendig in de appel v o o r k o m t . De p e r c e n t a g e s s t i p bepaald m e t behulp van m e t h o d e 3 in J a m e s G r i e v e , lagen o n g e v e e r 10% h o g e r dan m e t behulp van m e t h o d e 1 in het gebied van 7 %~ 30% s t i p , bepaald m e t behulp van m e t h o d e 1.
Uit de m e t de v i e r m e t h o d e n in Cox gevonden p e r c e n t a g e s s t i p blijkt dat m e t h o d e 2 het b e s t w e e r g a f hoe g r o o t de a a n t a s t i n g door de z i e k t e w a s . Stipbepaling in a p p e l s m e t behulp van m e t h o d e 3 i s m i s s c h i e n ook m o g e l i j k , m a a r v o o r a l bij een g e r i n g e a a n t a s t i n g z a l m e n e r r e k e n i n g m e e m o e t e n houden a l l e s t i p niet op te m e r k e n . Methode 4 en 1 zijn ongeschikt om s t i p in a p p e l s te b e p a l e n .
Het p e r c e n t a g e s t i p i s n i e t a l l e e n b e l a n g r i j k , m a a r ook in welke m a t e de a p p e l s door s t i p a a n g e t a s t zijn en of e r een v e r b a n d b e s t a a t t u s s e n het p e r c e n t a g e s t i p en de m a t e van s t i p a a n t a s t i n g p e r a p p e l . D a a r o m w e r d in de v e r s c h i l l e n d e p a r t i j e n a p p e l s de m a t e van stip p e r appel bepaald m e t behulp van de v i e r m e t h o d e n . De r e s u l t a t e n zijn t e zien in figuur 2 w a a r het p e r c e n t a g e stip u i t g e z e t i s t e g e n het d a a r b i j
gevonden s t i p g e t a l van de a a n g e t a s t e a p p e l s volgens de g e b r u i k t e m e t h o d e . De lijnen in figuur 2 w e r d e n v e r k r e g e n na t e r u g t r a n s f o r m a t i e van de
o v e r e e n k o m s t i g e r e g r e s s i e l i j n e n in t a b e l I . De bepalingen volgens m e t h o de 2 en 4 zijn niet w e e r g e g e v e n , d a a r de r e g r e s s i e c o ë f f i c i ë n t e n n i e t s i g -nificant w a r e n , w a a r s c h i j n l i j k v e r o o r z a a k t door het g e r i n g e a a n t a l m o n s t e r s . De c o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t e n van de b e p s l i n g e n m e t behulp van m e t h o d e 1 en 3 zijn zowel bij Cox a l s bij J a m e s G r i e v e l a a g , hoewel ze wel significant zijn. Uit figuur 2 kunnen we dan ook de c o n c l u s i e t r e k k e n dat bij stijgend p e r c e n t a g e s t i p de m a t e van stip van de a a n g e t a s t e Cox en J a m e s G r i e v e a p p e l s m a a r l a n g z a a m t o e n a m .
De g e m i d d e l d e stipindex p e r appel w e r d ook m e t behulp van de v i e r m e t h o d e n b e p a a l d . Het blijkt uit t a b e l I dat h e t p e r c e n t a g e s t i p ( g e
TABEL I. Regressievergelijking y=bx+c van de verschillende methoden van stipbepaling en correlatiecoëfficiënten voor Cox en James Grieve. De cijfers werden verkregen na transformatie van de percentages stip in de arcsinus van de vierkantswortel van het honderdste deel van dit per-centage.
Ras x y b Sb Pb< c r Pr< n Cox Zstip meth.l Zstip meth.2 0,846 0,262 0,005 15,539 0,50 0,01 34 Cox %stip meth.l . Zstip meth.3 1,132 0,096 0,001 4,300 0,82 0,01 71 Cox Zstip meth.1 Zstip meth.4 0,556 0,177 0,005 11,879 0,51 0,01 30 J.G. Zstip methll Zstip meth.3 0,900 0,055 0,001 10,491 0,88 0,0l 82 Cox Zstip meth.l
gem'.stip-getal meth.l 0,033 0,001 0,001-0,414 0,93 0,01 109 Cox Zstip meth.2
gem.stip-getal meth.2 0,032 0,002 0,001 -0,393 0,95 0,01 50 Cox Zstip meth.3
gem.stip-getal meth.3 0,036 0,001 0,001 -0,528 0,95 0,01 73 Cox Zstip meth.4
gem.stip-getal meth.4 0,018 0,002 0,001 -0,172 0,88 0,01 38 J.G. Zstip meth.l
gem.stip-getal meth.l 0,038 0,002 0,001 -0,562 0,89 0,01 97 J.G. Zstip meth.3
gem.stip-getal meth.3 0,034 0,001 0,001 -0,563 0,94 0,01 83 Cox Zstip meth.1 stipgetal
aan-getaste appels
meth.l 0^033 0,008 0,001 1,166 0,39 0,01 109 Cox Zstip meth.3 stipgetal
aan-getaste appels
meth.3 0,017 0,006 0,01 1,478 0,32 0,01 73 J.G. Zstip meth.1 stipgetal
aan-getaste appels
meth.l 0,014 0,006 0,025 1,689 0,23 0,05 97 J.G. Zstip meth.3 stipgetal
aan-getaste appels
meth.3 0,011 0,003 0,001 1,418 0,37 0,01 83
b • regressiecoëfficiënt; Sb - standaardafwijking van b; Pb - overschrijdings-kans van b; c = berekende constante; r = correlatiecoëfficiënt; Pr »"over-schrijdingskans van r; n = aantal monsters van minimaal 15 appels.
8 °/a S t i p
% b i t t e r pit
6 0 r 3 J. Gr.
0 10 20 30 40 50 °/o b i t t e r pit according to methodl °/o s t i p volgens methode 1.
Fig. 1 . Vergelijking van percentages stip gevonden met behulp van verschillende methoden roet percen-tages stip gevonden met behulp van methode 1.
Fig.. 1. Comparison of .bitter pit percentages as found by different method'- it h the percentages as found by means ,cf method 1.
Mate van stip per appel in aangetaste appels Severity of b i t t e r pit per apple in a f f e c t e d apples
1 Cox 2 - 3 J.Gr. _L 10 20 30 i.0 50 60 % b i t t e r pit °/o s t i p
Fig. 2. Correlatie tussen de »ate van stip per appel in aangetaste appels «i het percentage stip be-paald met behulp van verschillende methoden.
Fia. 2. Correlation between the severity of/bitter pit per apple in affected apples and the percen-tage of bitter pit as determined by means of different methods.
appel bij gebruik van alle vier methoden bij Cox en by Jarre« Grieve bij gebruik van methode 1 en 3. E r moet echter rekening gehouden worden met het feit dat er reeds een verband bestaat tussen het percentage
stip en het gemiddelde stipgetal per appel.
Uit de bovengenoemde gegevens over het percentage stip (getrans-formeerd) en het gemiddelde stipgetal per appel, en het feit dat de
mate van stip van de aangetaste Cox en James Grieve appels m a a r langzaam toenam, kunnen we de conclusie trekken dat het waarschijn-lijk niet nodig is om de mate van stip per appel te bepalen indien het percentage stip bepaald wordt.
In het kort samengevat kunnen we dus zeggen dat, van de hier gebruikte methoden, de beste manier om de stipaantasting in een partij appels te bepalen is het beoordelen van de appels na schillen.
10
SAMENVATTING
E r w e r d e n v i e r m e t h o d e n van b e o o r d e l e n van Cox O r a n g e Pippin a p p e l s op de C a - g e b r e k s z i e k t e stip v e r g e l e k e n . Na schillen van de a p p e l s w e r d het hoogste p e r c e n t a g e stip (aantal a p p e l s a a n g e t a s t door s t i p gedeeld door het totale a a n t a l appels e n d e u i t k o m s t h i e r v a n v e r m e n i g v u l d i g d m e t 100) gevonden, gevolgd door een m e t h o d e w a a r b i j de a p p e l s in p l a k -ken van 5 m m gesneden w e r d e n .
De p e r c e n t a g e s s t i p gevonden na uitwendig, m e t s c h i l , b e o o r d e l e n van de a p p e l s en b e o o r d e l e n na snijden van de a p p e l s in d r i e o n g e v e e r even dikke plakken lagen v e e l l a g e r dan de p e r c e n t a g e s v e r k r e g e n na b e o o r d e l e n na schillen van de a p p e l s .
A a n g e n o m e n m a g w o r d e n , dat de m e t h o d e w a a r m e e h e t hoogste p e r c e n t a g e stip gevonden w o r d t , de b e s t e i s . Volgens de r e s u l t a t e n m e t de o n d e r z o c h t e m e t h o d e n kan m e n de p e r c e n t a g e s s t i p dan het best bepalen na schillen van de a p p e l s . Indien dit te t i j d r o v e n d w o r d t g e -acht, kan m e n de a p p e l s ook op stip b e o o r d e l e n na het snijden in plakken van 5 m m , m a a r dan m o e t m e n wel r e k e n i n g houden m e t een fout, v o o r a l bij weinig s t i p a a n t a s t i n g .
De m a t e van a a n t a s t i n g van de a a n g e t a s t e a p p e l s (Cox en J a m e s G r i e v e ) m e t stip bleek bij stijgend p e r c e n t a g e stip m a a r l a n g z a a m toe te n e m e n .
Het gemiddeld s t i p g e t a l p e r appel ( s o m s c h a t t i n g s c i j f e r s v o o r s t i p gedeeld door h e t totale a a n t a l appels) en het p e r c e n t a g e stip w a r e n zowel bij Cox a l s J a m e s G r i e v e hoog g e c o r r e l e e r d . W a a r s c h i j n l i j k is h e t niet noodzakelijk om de m a t e van a a n t a s t i n g door s t i p ook op d e z e wijze te b e p a l e n .
11 SUMMARY C o m p a r i s o n of m e t h o d s t o d e t e r m i n e b i t t e r p i t i n a p p e l s A c o m p a r i s o n w a s m a d e of four m e t h o d s of v i s u a l l y a s s e s s i n g t h e i n c i d e n c e and s e v e r i t y of t h e C a - d e f i c i e n c y d i s e a s e b i t t e r pit in C o x ' s O r a n g e P i p p i n a p p l e s : (1) of intact a p p l e s , (2) after p a r i n g , (3) after cutting into s l i c e s of 5 m m t h i c k n e s s , (4) after cutting into t h r e e s l i c e s .
It was a s s u m e d that t h e method by which t h e h i g h e s t p e r c e n t a g e of b i t t e r pit (number of a p p l e s affected with b i t t e r pit divided by the t o t a l n u m b e r of a p p l e s in the s a m p l e and m u l t i p l i e d by 100) w a s d e -l e c t e d , was t h e b e s t one to d e t e r m i n e the p r e s e n c e of t h e d i s e a s e .
The h i g h e s t p e r c e n t a g e s of b i t t e r pit w e r e d e t e c t e d a f t e r t h e a p p l e s h a d been p a r e d and t h e n i n s p e c t e d for t h e p r e s e n c e of b i t t e r pit on t h e i r o u t e r s u r f a c e s . Next in efficiency w a s cutting t h e a p p l e s into s l i c e s of 5 m m t h i c k n e s s and i n s p e c t i n g t h e s l i c e s for b i t t e r p i t .
The s e v e r i t y of b i t t e r pit in affected a p p l e s i n c r e a s e d only slowly with i n c r e a s i n g p e r c e n t a g e of b i t t e r pit (Cox's O r a n g e P i p p i n and J a m e s G r i e v e ) , T h e r e w a s a high c o r r e l a t i o n b e t w e e n the a v e r a g e b i t t e r pit index p e r apple ( s u m n u m e r i c a l r a t i n g s of b i t t e r pit of a l l a p p l e s divided by t h e t o t a l n u m b e r of a p p l e s in a s a m p l e ) and t h e
p e r c e n t a g e of b i t t e r pit for both Cox O r a n g e P i p p i n and J a m e s G r i e v e . H e n c e , it will p r o b a b l y be sufficient to d e t e r m i n e the p e r c e n t a g e s of b i t t e r pit only.
12
LITERATUUR
Goor, B. J . van, 1 9 7 1 . The effect of frequent s p r a y i n g with c a l c i u m -n i t r a t e solutio-ns o-n the m i -n e r a l c o m p o s i t i o -n a-nd the o c c u r r e -n c e of b i t t e r pit of the apple Cciés Orange P i p p i n . J . H o r t . S e i . 46: 3 4 7 - 3 6 4 .
Kidson, E , B?, E . T, Chittenden and J . M. B r o o k s , 1962. C h e m i c a l i n
-v e s t i g a t i o n s on b i t t e r pit of a p p l e s , IV. The c a l c i u m content of skin and flesh of a p p l e s in r e l a t i o n to b i t t e r p i t . N . Z . J . A g r . R e s . 6: 4 3 - 4 6 .
M a r t i n , D. , T . L . L e w i s and J . C e r n y , I 9 6 0 . B i t t e r pit in the apple v a r i e t y C l e o p a t r a in T a s m a n i a in r e l a t i o n to c a l c i u m and m a g -n e s i u m . A u s t . J . A g r . R e s . 2(5): 7 4 2 - 7 4 9 .
M a r t i n , D . , T . L . L e w i s and J . C e r n y , 1965. E x p e r i m e n t s with o r c h a r d s p r a y t r e a t m e n t s for the c o n t r o l of b i t t e r pit in a p p l e s in T a s -m a n i a . C . S . I . R . O . (Co-m-monw. S e i . Ind. R e s . O r g a n . ) , Div. Plant . I n d . , T e c h . P a p . N o . 2 2 .
S c h r e v e n , A . C . van, J . van d e r Boon en A . D a s , 1962. Stip in a p p e l s . M e d e d . D i r . Tuinbouw 25: 8 7 - 9 2 , 1 8 1 - 1 9 1 .
S c h u m a c h e r , R . v o n , u n d F . F r a n k h a u s e r , 1964, V e r s u c h e m i t K a l z i u m -s a l z e n z u r Bekämpfung d e r Stippigkeit. S c h w e i z . Z . O b -s t - Weinbau 16: 4 1 2 - 4 1 7 .
13 Veel dank is verschuldigd aan de afdeling Bodemvruchtbaarheidsmodel-len en statistische verwerking van het Instituut voor Bodemvruchtbaar-heid, in het bijzonder de heer J . Wolf, die adviezen gaf in verband met de uitwerking van <le resultaten.
