Natuur, leven en technologie correctievoorschrift

Correctievoorschrift VWO

2017

Neder

Natuur, leven en technologie

Tijdvak 1

Vrijdag 19 mei 09.00 – 11.00 uur

College-examen schriftelijk

1 Voor het antwoord op een open vraag worden alleen gehele punten toegekend tot het maximum vermeld in het antwoordmodel. Het minimum aantal punten is 0. Bij

meerkeuzevragen wordt óf 0 punten óf het maximum aantal punten toegekend. 2 Bij een meerkeuzevraag wordt alleen de hoofdletter die hoort bij de juiste

keuzemogelijkheid goed gerekend. Indien meer dan één letter als antwoord gegeven is worden geen scorepunten toegekend.

3 Indien de corrector meent dat het antwoordmodel van een meerkeuzevraag een fout of onvolkomenheid bevat, dan beoordeelt zij/hij het werk van de kandidaten alsof toets en antwoordmodel juist zijn. Zij/hij stelt het CvTE op de hoogte van de fout of

onvolkomenheid. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het antwoordmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden.

4 Indien een open vraag gedeeltelijk juist beantwoord is wordt een deel van de maximale score toegekend in overeenstemming met het antwoordmodel.

5 Indien een antwoord op een open vraag niet in het antwoordmodel voorkomt en dit antwoord op vakinhoudelijke gronden als juist beoordeeld kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het antwoordmodel. 6 Indien in een antwoord een gevraagde verklaring, uitleg of berekening ontbreekt dan wel

foutief is, worden 0 punten toegekend, tenzij in het antwoordmodel anders is aangegeven.

7 Indien meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) gegeven worden dan gevraagd, worden uitsluitend de eerst gegeven antwoorden beoordeeld tot maximaal het gevraagde aantal.

8 Een antwoord mag één cijfer meer of minder bevatten dan op grond van de nauwkeurigheid van de verstrekte gegevens verantwoord is. Bij grotere

(on)nauwkeurigheid moet 1 punt worden afgetrokken. Bij een berekening wordt voor een

rekenfout en/of nauwkeurigheidsfout maximaal 1 punt afgetrokken.

9 In het antwoordmodel geeft het teken / scheiding aan tussen verschillende juiste mogelijkheden.

10 In het antwoordmodel wordt met (...) een deel aangegeven, dat niet in het antwoord van de kandidaat hoeft voor te komen.

11 In het antwoordmodel wordt eventueel met onderstreping een deel aangegeven, dat in het antwoord van de kandidaat moet voorkomen.

12 Voor deze toets kunnen maximaal 57 punten worden behaald. Het CvTE stelt een omzetting van score naar cijfer vast.

Correctiemodel

vraag antwoord pnt Module 1 3 2 1 2 2

)

(

4

r

m

m

G

T

⋅

+

=

π

₌ 3 12 24 30 11 2 ) 10 . 0579 , 0 ( ) 10 . 330 , 0 10 . 988 , 1 ( 10 . 674 , 6 4 ⋅ + = − π = 5,7755·1013 s2, dus t = 7,5997 . 106 s / (24 x 3600) = 87,96 dag.

Dit komt (bijna) overeen met 87,97 dag uit Binas.

Uitrekenen omlooptijd. 1p

Vergelijking met Binas. 1p De massa van Mercurius speelt vrijwel geen

rol, want de waarde van die massa is te

verwaarlozen ten opzichte van die van de Zon. 1p

3 Meten aan melkwegstelsels

2 De kinetische energie aan het oppervlak van de bol (1/2 * m * v2) moet groter of gelijk zijn aan het “tekort” aan gravitatie-energie aan het oppervlak: -- G*M*m / r. Daaruit volgt dat v(ontsn)2 = 2*G / R(pl)

Omdat vontsn = c 2

2

c

GM

R

_s

=

dus

G

Rc

M

2

2

=

m = 2,44·106 *(3.0·108)2 /(2*6,674·10-11) = 1,65·1033 kg.

Omwerken van de formules. 1p Inzicht dat vonts = c. 1p

Antwoord. 1p

3 Meten aan melkwegstelsels

3 (1 – b2/a2) = 0,05542 dus b2/a2 = 0,99693. 1p b = 0,998464 a, dus 0,15 % korter. 1p

2 Meten aan melkwegstelsels 4 A 1 Dynamisch modelleren 5 C 2 Dynamisch modelleren 6 Berekening: 10 x 24 = 240 mm = 2,4 dm. 1p 1,5 x 2,4 = 3,6 dm3. = 3,6 L. 1p 2 Dynamisch modelleren 7 D 2 Dynamisch modelleren 8 Er ontstaat evenwicht tussen instroom en

uitstroom.

9

6 begrippen goed ingevuld: 3p 5 begrippen goed ingevuld: 2p 4 begrippen goed ingevuld: 1p

3, 2, 1 of 0 begrippen goed ingevuld: 0p

Membraan Koperdraad Ladingdragers (positieve) ionen elektronen Naam van grootheid met eenheid Volt (actie)potentiaal spanning Levering van energie voor transport door ATP Centrale/stop-contact 3 Hersenen en leren

10 Met een voltmeter. 1p

Aansluiten op binnen- en buitenzijde van het celmembraan. 1p 2 Hersenen en leren 11 0,12 x 10-2/80 = 1,5 x 10-5 s. 1p = 15 µs. 1p 2 Hersenen en leren 12 Snelheid = 2/3 van 2,9979·108 m/s = 1,9986·108 m/s. 1p

Het is dus 1,9986·108 / 80 = 2,5·106 keer sneller. 1p

2 Hersenen en leren

13 Om de neuronen zit een vetlaag / myelineschede.

1 Hersenen en leren 14 Calcium, chloor, kalium en natrium (indien de

symbolen van de elementen zijn gegeven, dit niet fout rekenen, voor het geven van de ionen in plaats van de elementen maximaal 1 punt aftrek)

4 goed: 2p 3 goed: 1p

2, 1 of 0 goed: 0p

2 Hersenen en leren

15 Men meet hoeveel energie op een bepaalde oppervlakte (bijvoorbeeld 1 m2) op aarde valt. 1p

(Men zoekt de afstand tot de zon in Binas (tabel 32C) en) berekent de oppervlakte van de bol om de zon met straal aarde-zon. 1p Men berekent hoe vaak het oppervlak waarvan men de stralingsenergie heeft gemeten in deze bol past en vermenigvuldigt die hoeveelheid stralingsenergie hiermee (dat levert de energie die de hele zon in een seconde uitzendt). 1p

3 Kernfusie

16 9,011·1037 s : 60 : 60 : 24 : 365,25 = 2,9·1030 jaar = 2,9·1021 miljard jaar. 1p

Dit is veel meer dan 14,5 - 4,5 = 10 miljard jaar. 1p

18 Aan massa verdwijnt 4 x 9,011·1037 p/s= 36,044·1037u/s = 36,044·1037 x 1,67262·10-27 kg/u = 6,028·1011 kg/s. 1p

De huidige massa waterstof van de Zon is 0,70 x 1,989·1030 kg = 1,3923·1030 kg. 1p

Tijd = 1,3923·1030 kg / (6,028·1011 kg/s x 60 x 60 x 24 x 365,25·1010) = 73 miljard jaar. 1p

3 Kernfusie

19 Omschrijven formule F =

½·ρ·v2·A·Cw naar Cw = 2F/(ρ·v2·A)

en invullen eenheden: Cw = 2N/

(kg·m-3 (m·s-1)2 m2). 1p

N = kg·m·s2, dus Cw = kg·m·s2/

(kg·m-3 (m·s-1)2 m2. Alles kan tegen elkaar worden weggestreept, dus geen eenheid (dimensieloos getal). 1p 2 Forensische technieken 20 W = E, dus Fgem .s = 1/2·m·v2. 1p ½·ρ·v2·A·Cw·s * 0,40 = 1/2·m·v2, s = m / 0,40 * (ρ·A·Cw). 1p s = 2,592·10-3 / (0,40 * 0,998·103·π·(2,15·13/2)2·0,295 = 1,8 m. 1p 3 Forensische technieken

21 Voorbeelden van juiste antwoorden zijn: - De ballonnen zorgen voor extra weerstand. - Er is een ander type kogel (andere

vorm/massa) gebruikt.

Per juist antwoord 1p, maximaal 2p.

2 Forensische technieken

22 Voorbeeld van een juiste opzet van zo’n experiment:

– Neem een geweer/pistool met kogels met de juiste massa en vormweerstand. 1p

- Neem een bak water (meer dan 2,4m) en meetapparatuur. 1p

- Schiet meerdere keren in het water en bepaal de baan van de kogel. 1p

3 Forensische technieken

23

- Juiste peptidebindingen 1p

- Juiste structuur glycine, proline 1p

- Juiste structuur hydroxyproline 1p

- Juiste begin en einde van fragment en alleen glycine, proline en hydroproline met elkaar verbonden 1p

24 Aangezien de zoutconcentratie buiten de vezel hoger is, wordt er water afgestaan. 1p

Hierdoor krimpt de collageenriem. 1p N.B. Uitleg aan de hand van entropie is ook goed.

2 Blue energy

25 Het bovenste tandwiel heeft een kleinere straal dan het onderste tandwiel. Aangezien er geldt:

F1 · r1 = F2 · r2, moet de kracht op het bovenste

tandwiel groter zijn dan op het onderste

tandwiel. 1p De ketting draait dus tegen de klok in. 1p

2 Blue energy

26 Voorbeelden van voordelen (1p):

- Op kleine schaal gemakkelijk te realiseren.

- De opstelling is erg eenvoudig te maken.

- De onderdelen zijn niet duur.

- Geen schadelijke chemicaliën nodig. Voorbeelden van nadelen (1p):

- Rendementsverlies/slijtage door wrijving bij bewegende delen.

- Lastig op te schalen.

- Het rendement van de generator kan niet verwaarloosd worden.

2 Blue energy

totaal 57

Illustraties:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Mercurius_(mythologie)#/media/File:Mercurybyhendrickgoltzius.jpeg (figuur 1)

eigen ontwerp (figuur 2, 3 en 4)

https://44thwaves.wordpress.com/tag/levenscyclus/ (figuur 5)

https://www.eo.nl/home/over-de-eo/presentatoren/item/artikel/-85571bebc7/ (figuur 6) http://www.neolaya.com/nl/home/wat-is-collageen (figuur 7)