Iets over de geschiktheid voor tuinbouwdoeleinden van de gronden ten oosten van het Maas-Waalkanaal tussen Heumen en Hatert

dà/.j/y: 4ir£\'$x&£)

S8T

Ï9%8 over de geschiktheid voor t ^ b o a s ^ o e i l e i g d e n van de gronden t e n oosten van h e t Biaas - Waalkanaal tussen Hengen ea fîatert

doors I r I.. J . pons, bedeakundige b i j de Stichting voor Bodeiakartering. • V ' Wageningea, October 1950.

j.^^ZP^k^cA

* . ,' '-?,,*"*ç.ryji. f. • i f '*

%k

POTP*

a. Aanleiding tot het onderzoek

b. Omgrenzing van het gebied en uitvoering van het onderzoek

Samenvatting van de conclusies, waartoe het onderzoek heeft geleid

d. Topografie en bodemgesteldheid

e. De hydrologie van het gebied

D@ resultaten van enkele op het beisuste bodes» type gevestigde tuinbouwbedrljveB

g. Conclusies voor de vestiging van tuinbouwbe-drijven bij lalden

pag* 1 pag. 1 pag. a pag* 3 pag. 4-pag, 6

il

BI jlagem Bodemkundig overgichtskaartje van d© lage gronden langs het laas » Waalkanaal tussen Hatert ©n Malden» ^et beschrijving

>* ir

, c

• x

ïn verband set de door de snelle uitbF*tdï»g ira» de etad

noodsakelijk geworden verdwijning van de tuinbouw ia !»«&» v«r*eeiïfc de

Beest« ons een eenvoudige bodeisfetmdlge verkoiming uit tô roeren in het

Katerbse &n Maldense Broek. Het doel hiervan was, das© gronden t© beoordelen

of fa» geschiktheid

tuinbouw.

Ds grenzen vas het gebied werden ale volgt vastgesteld»

£«t de proYineiegrens met Limburg ; O.t de grote «eg vaa look naar

m van Malden de «eg naar ïïatert; K.i Hatertj W.t eem lijn op ± 500 ra

«esta» vas het Baai » Waalkanaal.

In bet voorjaar van 1950 «erd het gebied globaal onderaoobt

kaart gebracht. Door de zeer eenvoudige opbouw van de bodemgesteldheid

bleek 1 waarneming p#ar * 3 ha ruim voldoende veer het geetelde doel,

' . ' . • • ' • [ . '

en in

Ie* Bet op de bodeakaart aangegeven bodemtyps |g samen met enkele kleine

stukjes van het bodentgipe j£b is tot sekere hoogte geschikt veor het

vestigen vas nieupe tuinbouwbedrijven.

2e. Behalve over gronden van het type $% dienen deae bedrijven, ©ok de

be-schikking te hebben over een klejin stukje bodesfcype ïofe.

3e. Bij het stichten van nieuwe tuinbouwbedrijven dient men hoge eisen te

stellen aan de waterbeheersing, speciaal aan de detailontwatering.

4-e. Het verdient aanbeveling het bewuste gebied nauwkeurig bodeakundig te

laten onderzoeken door een bodeakundlge, in nauwe saBenwerking m% de

5«# • Special© aandaeht dient testeer! t e worden aan het optreden TO» nacht« •; ' vorsten i a d i t Mervoor gevaarlijk gelegen %©ra?e&n«

Bet beven oiaachreven gebied vorst de oosthelft TO» een depressie» ai© van Modk in »*«, richting loopt. De w©sts&j# vs& deze d e p r e s s i e j a a r âeérheen * 25 jaar geladen het laas - laâlkaaaal'is, gegraven, i s v r i j s t e i l

m irerdt gevorsd door de stuifheiavelg van de Haterise»Tennen, to oosthelliag

leept seer geleidelijk- op naar de fijiaeegse st'asmœpàiaen». Op deze ©osthel-l i s | , j ^ i s t op ©n beve» de 10 à hoogte©osthel-lija vindt mm de boerderijen*

De algeaeae helling* die de vallei verioeot,, i s van z . e . naar n.w. en "bedraagt ongeveer20 o^/km» over de af stand look - Batert das ongevaer t l , Pe.bo&èa van é&m vallei wordt gevormd-"door een erna, seer g r i l l i g ge-vorM r i v i e r e a s t e l e e l , Be r i v i e r k l e i , die deaeaogenaaMe Slechtende r i v i e r8 hier afgeset-heeft,- i s van hoge ouderdom. Zij i s sterkverweerd en doet sich ;e>&et;" ogenblik voor a l s rivierleea (S). We hebben Merin onderscheiden?

.fep ,lfsgf reod^aifie i4et fiere4ttqeerde riv^^leeBgroadfflfti De.se gronden liggen hoog en hebben en badden nooit overlast van rotexv

"$l foff«, m ^ « W w ,•*».<* ff®?? ytig ffH»^. ,i4^f^q?fflton3

a* ..

Dit sijn desselfde gronden als type Sr maar hadden vooral vroeger veel over-last van water en vertonen daardoor veel roestversehijnselen, grijze tinten e» slechte stn*ctiïs?@n,

^ g j g g ^ b ^ d i n ^ m van de vroegere rivier, welke net veen si ja opgevuld«

Op bijgaand kaartje (zie bijlage) zijn de onderscheiden eenheden globaal ingetekend.

Alleen de diepere geulen van het vlechtend« syetees werden op het kaartje aangegeven«

heuvel-.8. «

-3-eOïapl«s wat grotendeels bestaat «it ^igdsandsxeadea T Y Y . zeer geleidelijk •^ernaar de vallei. Daar er aan de voet van het heuTraleomplex een grote*"" "

hoeveelheid drangwater naar buiten trad en nog steeds treedt, vindt men hier mn vrij brede z$ne vochtige gronden. Hierin sija onderscheiden«

Iw foehtiae sterk h a w m grifrdgantoondea. Bez® gronden hadden vroeger veel overlast van water en de bovenste sSées van dit bodemtype zijn dan ook sin of neer veaig ontwikkeld»

2gbjg&gef mij$% humeuze b o s o n ^ ^ i ï ^ s z a a d ^ m f e B ,

Deze liggen hoger langs de helling, ongeveer daar waar de boerde-rijtjes staan» dus globaal boven de 10 a hoogtelijn.

Het boderatyp© dat voor de tuinbouw perspectieven biedt, is het tS32aJÜy de vochtig®, sterk huaeuze griadzandgronde». Men ziet ze op de bijgevoegd® kaart als een brede lange strook onmiddellijk ten o. van het kanaal. Het gehele gebied is tot nu toe praetiseh uitsluitend als grasland ia gebruik.

f^pe, hydrologie vanhe,t gebfod

ïooral van d® oostzijde ontving het gebied veel kwelwater. Be lage ligging belemmerde de waterafvoer zeer. Dit werd aog versterkt, doordat d© dorpen aan de taalkant zich ast behulp van de îeôrsdijk tegen dit schrale kwelwater trachtten te beveiligen. De sluis in de Teersdijk aocht eerst dan

ópen, waaneer de andere dorpen zelf hun overtollige isater kwijt m r e n . Dit .wiis soms pas ver in het voorjaar of in de voorzoaer het geval, Vêor Juni

ism<m"â®m gronden zelden droog, vandaar dat vele grondeoaplexta in het ge~ h@l© gebied «Broek«-naffl©n dragen s Heuaense-, Maldèagse*., Hatertse-, Worssuase-E«i4se Broek, enz.

Iet graven van tofe'MMS - Waalkanaal b m o K t in de ontwatering reeds een grote verbetering, daar dit kanaal grot© hoeveelheden kwelwater

s , ' " • > vl*

lanneer »en oa bepaald© dringende redenen toch een aantal tui»» bouwers x&% Hees naar M d e n wil verplaatsen, wat o.a. gezien de «item»*» gunstige Taes&tsverhotïdingen «eer aantrekkelijk sou zijn, bestaan hiertegen alt bodeaiatjslig oogpunt gesis» dé volgende » in het algeaeen niet ernstigej hesswarent >

In de eerste plaats koert hiervoor alleen in aanmerking het iet siptfeool Jg aangeduide gedeelte op de bijgevoegde bodeakaart met nog enkele kleine stukjes van het typ© J ^ ,

In de tweede plaats moet nen er voor aorgeh, dat aen de grondwa-terstanden door ©e» nsowkaurige waterbeheersing (nog nauwkeuriger» vooral wat betreft de detailontwatering, dan nn reeds bet geval is) volledig in d#; hand heeft.:

Daarnaast dient aen er ons inziens ïtaar te streven* dat elk be- .^ drijf, behalve wat lage gronden, ojok de beschikking krijgt over wat-goede hogere gronden. In verband hiermee verdient een nauwkeurige boderakartering van het aangegeven gebied uitgevoerd te worden, die in nauwe samenwerking éet de Rijkstuinbow Voorlichtingsdienst moet plaats hebben. Dit om teleur-stellingen te voorkomen, die gemakkelijk veroorzaakt ktinnen worden door het verkeerd aanpakken van het probleem»

Tarder dient mm de nodige aandacht.te besteden aan het naoht-vorstgevaar. iet gebied ligt aan beide zijden ingesloten door hetrosle, 'se-. dat het optreden hiervan niet denkbeeldig is.

<

• . * : ' « : . • ^ ' V •.-A-s •••::T::;-P

Bäjlage-. b i j rapport ໫- £51*

J ^ ^ - , ^ ^ i 4 ¥ t o g . , ^ ae .bctfeiyeeks^., "•'"••^'

:

.lA^rgBâ#

fel4.tet^^®Écm4ig ©versdcMtskaart^e -ean de lage gratâtttt&ngs

; ^ i d | # a | * ' ^ ^ 3 ? l ® f f l ^ m 4 ^ a

Hst tMsdeakundig landschapSivierleemgronden omvat e » aantal bodes*«

;r#eksea

.marvsn het profiel 'bestaat uit rivierleeia. Ï&v5erléeia,is verweerde

<&;'-.geheel o a t ï a ^ ö ?i^*&le-i» door de bevolking "lees" gmoeEd» Be structuur

is, sleehi- en..de- -leem is moeilijk bewerkbaar, £e is afgeset door een ventildes»«

de

-vlechtende tak van de Jong Pleistocene Rijn en d© p?ofialopbow is op

korte afstand:"&eer wisselend. Vlak naast elkaar teaen profielen voor van

lichte '.leest op ondiep los' aaad m zœre lees «onder &a»d binnen 1,25 ra,.

:

laarmt® de hydrologische castandigheden, maronder desse rivüerl«sMi.

2,ya .verweerd slechter of gunstiger wren* .heeft men xm. met gereduceerd®

-gr$4a gskl®urde of met aooi doorlachte min of jaeer roodbruin gekleurde

pro-f i e l » t*-.iB$tóu 'kaarmast' werd-ew de lager gelegen, geulen onder één reeks •

nli i i »f i III'I itt jMmiii-ri gCrft.ffi* ''-"»

iaMeagevas» . ;/'.

/ ::Ä^;.;|srofiel

b@lrtaat mit rifierlesagrcsad

meestal vrij l i s h t , welk©

op Ä r s e h ' ü l Ä e '4'îepfce: oyer kan gaan ia zand» .Er werd geen verdere

©ndeyfer-deliag la;t$j£aô"' géaâakt« Het groiidwater stond en "'staat steeds dieper .dan l»öö

m$ $oias heeft. :aœ\last van verdroging,- Fruitteelt kan goed tilt geoefend wördes,'

vmr 'groœtè^eelt is- de- grond ongeschikt,

' • * * * * > ^ ef.^eerftrijs ^ r e & ^ e r d e . r j y i ^ e e ^ ; . :

'" -•&%' prof i e l bestaat geheel uit rl*terl©em,

gware tot lichte rivier».

lé^L-fi»t:

sani-

o'g wisselèade. diepte, Ook;htó;iW*d de reefes. niet verder

Stichting voor Bodemkartering •1

Directie,

•s

Bijgaand rapport word door onze dienst vervaardigd in opdracht

van de Stedebousifcundige Dienst van de Gemeente Nijmegen«

Het onderzoek werd verricht door onze medewerker & L.J. Pons

en had tot doel na t e gaan, welke mogelijkheden er dn het betrokken

gebied voor vestiging van tuinbouwbedrijven aanwezig zijn.

De meer bodeiakundige gegevens zijn in een speciale bijlage

iets nader uitgewerkt.

De Adjunct-directeur

O HATERT

«

BODEMKUNDIG OVERZICHTSKAARTJE VAN DE LAGE GRONDEN

LANGS HET MAAS-WAALKANAAL TUSSEN HATERT EN MALDEN

BULAGE BU RAPPORT N a 251

S*

LEGENDA

RIVIÉRLEEMGRONDEN :S

\ / / ï / \ LAGE EN MIDDELHOGE MIN OF MEER Ï///A GRUS GEREDUCEERDE RIVIÉRLEEMGRONDEN I l | HOGE ROODBRUINE NIET GEREDUCEERDE Sr l j; l RIVIÉRLEEMGRONDEN

MET VEEN OPGEVULDE VOORNAAMSTE: STROOMBEDDING ; — : — ; : . 1 ,% & » .WEGEN SCHAAL 1.25000 !E50 1000n GRINDZANDGRONDEN : Y

DROGE WEINIG HUMEUZE B0S~ ONTGINNINGSGRINDZANDGRONDEN VOCHTIGE 3TERK HUMEUZE GRINDZANDGRONDEN

MET GRIND UIT HET KANAAL OPGEHOOGDE TERREINEN

STICHTING VOOR BODEMKARTERING WAGENINGEN