Het voorkomen van de Segrijnsslak op Vlieland

nomen als doortrekker of als onzekere broedvoge] waaronder Kraanvogel, Rietgans, Visarend, Havik, Bruine en Blauwe kieken-dief, Ijsvogel, Boomvalk en Watersnip. Van de overige fauna is helaas alleen bekend dat er regelmatig Reeën worden waargeno-men en dat er Muskusratten in de vijver hui-zen.

Tot nu toe werd er evenmin hydrobiologisch onderzoek in het Dalemse Stroomken en in

Op 26 juni 1968 werd de Segrijnslak, Helix aspersa, voor het eerst op Vlieland aange-troffen (5). Op 30 juni 1975 werd een, door een Zanglijster bewerkt huisje van deze soort in de tuin van de ambtenaar bij het Staats-bosbeheer gevonden. In mijn eigen tuin wer-den door mij de laatste jaren tientallen grote en kleine exemplaren van de Segrijnslak ge-teld.

Die tuin ligt op het noorden en bevindt zich in de Dorpsstraat te Vlieland aan het west-einde. Vooral op twee plaatsen werden in mijn tuin de Segrijnslakken veelvuldig aange-troffen: in een heg op stenige zandgrond, be-staande uit Rode ribes (Ribes sanguineum), Wilde liguster (Ligustrum vulgare),

Hegge-de vennen verricht. Op grond echter van het voorkomen van een niet vervuilde beek die bovendien niet gekanaliseerd is, kan worden aangenomen dat deze hydrobiologisch van betekenis is. De veronderstelling wordt enigszins ondersteund door de waarneming in 1974 van een beekjuffersoort (Calopteryx spec). Deze zeldzame libel is kenmerkend voor laaglandbeken met een niet geringe stroming en een goede waterkwaliteit.

rank (Bryonia dioica). Grote brandnetel (Ur-tica dioica) en bramen (Rubus spec), en, in de noordoost-hoek van de tuin, in een be-groeiing, welke bestaat uit gecultiveerde ro-zen (Rosa spec). Wilde kamperfoelie (Loni-cera periclymenum) en Akkerwinde (Convol-vulus arvensis), met in de ondergroei veel Grote brandnetel en Kleefkruid (Galium aparine). Deze begroeiing bevindt zich even-eens op een stenige ondergrond, terwijl er dakpannen en steenslag zijn opgeslagen. In de tuin waren geregeld Zanglijsters in de weer met het opsporen van de slakken en het stukslaan van hun huisjes. Het aantal door de Zanglijsters kapotgeslagen huisjes werd steeds door mij per dag geteld en elke dag Litteratuur:

1. Lichthart, R. H. en H. Piek, 1975. Cartierheide, beheersrichtlijnen. Intern rapport Natuurmonumen-ten.

2. Natuurmonumenten, div. jaren. Beheersverslagen en jaarverslagen.

3. STIBOKA, 1968. Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000; blad 56 Turnhout, blad 57 West Valkenswaard. Wageningen.

4. V.W.G. „De Kempen", 1975. Broedvogelinventarisatie Cartierheide 1975. Intern verslag, 5. Westhoff, V., 1946. De bovenloop van de Beerze. Intern rapport Natuurmonumenten.

6. Westhoff, V. en J. van Dijk, 1950, Rapport uitgebracht aan het dagelijks bestuur der Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten in Nederland, betreffende het natuurmonument „De Cartierheide" bij Hoogeloon, Intern rapport Natuurmonumenten.

7. Westhoff, V. en A. J. den Held, 1969, Plantengemeenschappen in Nederland. Zutphen.

Het voorkomen van de Segrijnslak op Vlieland

G. Th. DE ROOS

Landbouwhogeschool, afd. Natuurbeheer, Med. nr. 121

Tabel 1. Predatie van Helix aspersa door Zang-lijster in tuin te Vlieland.

D a t u m 14-10-1975 16-10-1975 17-10-1975 18-10-1975 20-10-1975 21-10-1975 23-10-1975 Aantal Totaal kapotte huisjes 4 7 2 6 2 1 2 24

werden deze kapotte, getelde huisjes door mij verwijderd. De huisjes werden steeds vrijwel op dezelfde plaats gevonden. In tabel

1 wordt een overzicht gegeven van de aan-tallen individuen van de Segrijnslak welke door Zanglijsters waren opgegeten. Vóór 14 oktober en na 23 oktober vond ik geen huis-jes. Figuur 1 geeft een gaaf, figuur 2 een ka-potgeslagen huisje van de Segrijnslak weer. Het gebruik van aambeelden door Zanglijs-ters voor het stukslaan van de slakkehuisjes is algemeen bekend (1). Een dergelijk aam-beeld (een steen of ander hard voorwerp) wordt dan omringd door kapotgeslagen slak-kehuizen.

In figuur 3 is de verspreiding van de

Segrijn-Fig. 1. Gaaf huisje van de Segrijnslak. Fo-to R.I.N.

Fig 2. Door Zanglijster kapotgeslagen huis-je. Foto R.I.N.

slak op Vlieland zowel in 1968 als in 1975 weergegeven. Wikke (6) vond op 25 septem-ber 1950 aan de voet van de kerk van Den Burg op Texel een levend exemplaar van de-ze soort. Volgens hem wordt in de Fauna van Nederland, afl. VII (1933) Alkmaar nog als noordelijkste vindplaats genoemd. Kroon (2) vond in 1973 tijdens een verblijf op Ter-schelling Helix aspersa daar in het bos. Het betrof het gedeelte van het bos aan beide zijden van de weg aan de rand van de dui-nen in de richting van paal 8.

Van Regieren Altena (4) vermeldt drie groe-pen landslakken, waarvan verspreiding door de mens waarschijnlijk is. In de eerste plaats zijn dat soorten die zich uitsluitend of bij voorkeur in huizen, tuinen of op erven op-houden, zogenaamde antropochoren. Hiertoe behoort o.a. Helix aspersa. Verder zijn er de bewoners van door de mens geschapen bio-topen als bijvoorbeeld dijken. De derde groep wordt gevormd door de xerofiele slakken, d.w.z. soorten die betrekkelijk dro-ge terreinen bewonen en lang droogte kun-nen doorstaan. Dergelijke soorten kunkun-nen vaak gemakkelijk met getransporteerde

NOOmZEE

maxnm

terialen op wegbermen e.d. worden gestort, die voor deze soorten een geschikt biotoop vormen. Aan de hand van de vegetatie kan

men altijd nagaan welke levensvoorwaarden voor bepaalde mollusken in bepaalde ter-reingedeelten zijn te onderscheiden (3). Litteratuur:

1. Frieswijk, Joh. J., 1963. Van aambeelden en smidsen. De Levende Natuur 66: 21-23,

2, Kroon, G , 1973. Enige vindplaatsen van land- en zoetwatermollusken op Terschelling. De Kreukel 9, 10: 140-141.

3, Mörzer Bruyns. M. F., 1947. Biosociologie van de molluskenfauna van het IJsseldal. Verslag van de 13e Ned, Dag voor Biosociologie en paleobotani, Utrecht 1942,

4, Regieren Altena, C. van, 1964. Veranderend faunabeeld. Corr.blad Malacologische Vereniging 109: 1136-1138.

5. Visser, G. J. M., Malacologische mededelingen van de Waddeneilanden. Corr. blad Malacologische Vereniging 128: 1370-1371.

6. Wilcke, L, 1950. Segrijnslak. De Levende Natuur 53: 240.

Vragen en korte mededelingen

\ l \ \ ijkende zaadverspreiding van berken. Ber-ken verspreiden hun zaden als regel in de na-zomer, zo ongeveer van half augustus tot eind sep-tember. Door de wel zeer droge en hete zomer van 1975, in het bijzonder de periode van begin juli tot half augustus, kregen op de zandgronden veel bo-men en struiken te kampen met watergebrek. Vroegtijdige bladval was dan ook veel waar te ne-men, vooral bij Beuk en berken.

De Ruwe berken in mijn achtertuintje hadden van de droogte ogenschijnlijk niet zoveel last. Toen echter in de loop van november de blaadjes waren verdwenen, bleken de bomen nog een groot

aantal katjes met rijpende vruchtjes te bevatten, die bij wat droog en zacht weer geregeld werden verspreid. Eerst tegen het eind van januari waren de katjes zo goed als verdwenen. Er was dus tij-dens het droge en hete weer stagnatie in de groei en rijping opgetreden, waardoor de zaadversprei-ding van een flink aantal katjes werd vertraagd, Uit onderzoek bleek mij dat dit verschijnsel bij veel berken in meer of mindere mate aanwezig was. Opmerkelijk is nog dat de in het najaar ge-vormde nieuwe mannelijke katjes aan het eind van de twijgen, en ook de nieuwe bladknoppen forser zijn en meer zijn uitgegroeid aan die twijgen waar

46