Installateur fotovoltaïsche systemen

(1)

Leerplan

OPLEIDING

Modulair

Studiegebied

Mechanica-elektriciteit

(2)

STRUCTUURSCHEMA

Basis

elektriciteit

PV-systemen

40

Fotovoltaïsche

techniek 1

40

Plaatsing

PV-installaties

Platte daken

40

Plaatsing

PV-installaties

Schuine daken

40

Aansluit-technieken

stand alone

systemen

20

Aansluit-technieken

net gekoppeld

systemen

40

Installateur

fotovoltaïsche

systemen

340 LT

Basis

instal-latietechnieken

PV-systemen

80

Fotovoltaïsche

techniek 2

40

(3)

MODULES

Naam

Code

Lestijden

Basis elektriciteit PV-systemen

M ME G430

40 Fotovoltaïsche techniek 1

M ME G431

40 Plaatsing PV-systemen op platte daken

M ME G432

40 Plaatsing PV-systemen op schuine daken

M ME G433

40 Basis installatietechnieken PV-systemen

M ME G442

80 Fotovoltaïsche techniek 2

M ME G434

40 Aansluittechnieken stand alone systemen

M ME G435

20

(4)

INHOUDSTAFEL

1 Inleiding ... 4

2 Beginsituatie ... 5

3 Algemene doelstellingen van de opleiding ... 6

4 Minimale materiële vereisten ... 7

5 Evaluatie van de cursisten ... 8

6 Module: Basis elektriciteit PV-systemen (M ME G430 – 40 lestijden) ... 9

7 Module: Fotovoltaïsche techniek 1 (M ME G431 – 40 lestijden) ... 12

8 Module: Plaatsing PV-systemen op platte daken (M ME G432 – 40 lestijden) .. 16

9 Module: Plaatsing PV-systemen op schuine daken (M ME G433 – 40 lestijden)20

10 Module: Basis installatietechnieken PV-systemen (M ME G442 – 80 lestijden)24

11 Module: Fotovoltaïschetechniek 2 (M ME G434 – 40 lestijden) ... 28

12 Module: Aansluittechnieken stand alone systemen (M ME G435 – 20 lestijden)31

13 Module: Aansluittechnieken netgekoppelde systemen(M ME G436 – 40

lestijden) ... 34

(5)

1 INLEIDING

De opleiding Installateur fotovoltaïschesystemen behoort tot het studiegebied MECHANICA-ELEKTRICITEIT. Van de opleiding Installateur fotovoltaïschesystemenis er geen

beroepscompetentieprofielprofiel gemaakt.

De basis voor het ontwikkelen van de opleiding is de bijlage IV van de RICHTLIJN 2009/28/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/EG. De opleiding Installateur fotovoltaïsche systemen dekt deze richtlijn echter niet volledig af. Het bevat enkel de basiscompetenties met betrekking tot het plaatsen en aansluiten van fotovoltaïsche systemen. Deze opleiding leidt dan ook niet tot certificering zoals aangegeven in bovenvermelde EU-richtlijn.

Deze opleiding werd opgesteld in samenwerking met Vormelek en BelPV, de Belgische federatie van PV-bedrijven en werd gevalideerd door beide organisaties.

We kunnen stellen dat het hier om een persoon gaat die zich bezighoudt met het installeren van fotovoltaïsche systemen in nieuwbouw, op bestaande woningen of op afgelegen plaatsen. De installateur fotovoltaïsche systemen werkt onder toezicht van een Servicetechnicus fotovoltaïsche systemen.

Het behalen van het certificaat INSTALLATEUR FOTOVOLTAÏSCHE SYSTEMEN binnen het volwassenenonderwijs betekent echter niet dat men automatisch een certificering

(kwaliteitscertificering) krijgt zoals deze binnen de sector gangbaar is. Voor het behalen van een kwaliteitscertificering binnen de sector dienen er een aantal specifieke criteria vervuld te zijn.

(6)

2 BEGINSITUATIE

Er zijn geen bijkomende instapvoorwaarden bovenop de algemeen geldende instapvoorwaarden van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs.

(7)

3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING

3.1 A

LGEMENE DOELSTELLINGEN De cursist leert:

 veilig, welzijns- en milieubewust werken;  het eigen werk plannen en organiseren;

 de technische competenties voor het plaatsen van PV-systemen;  de technische competenties voor het installeren van PV-systemen.

3.2 S

LEUTELVAARDIGHEDEN

Volgende sleutelvaardigheden komen in de verschillende modules aan bod.

Code Sleutelvaardigheid Verklaring

SV02 Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien.

SV10 Een werkplan kunnen maken In staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten.

SV16 Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken.

SV17 Kwaliteitsbewustzijn In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en in staat zijn om aan die vereisten tegemoet te komen.

SV22 Planmatig denken In staat zijn op methodische wijze over een opgave of probleem te redeneren.

SV30 Veiligheids- en milieubewustzijn In staat zijn om actief en proactief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden.

SV31 Verantwoordelijkheidszin Aandacht hebben voor de consequenties van een taak en beslissingen nemen op basis van mogelijke

consequenties ervan.

SV32 Zelfstandigheid In staat zijn om zelfstandig zonder hulp of toezicht gedurende lange tijd aan een taak te werken. SV34 Zin voor initiatief In staat zijn om problemen en taken aan te pakken

zonder dat het gevraagd wordt of de omstandigheden ertoe dwingen.

SV35 Zin voor samenwerking In staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken.

(8)

4 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN

Voor de opleiding dient men te beschikken over een ruime werkplaats, die beantwoordt aan de reglementaire eisen op het vlak van veiligheid, gezondheid, hygiëne, ergonomie en milieu. Ook moet er voldoende ruimte worden voorzien voor het stapelen van materialen, het bergen van machines en het opbergen van onderhoudsmateriaal. Een ruimte voor het wegbergen van dure of breekbare gereedschappen en meettoestellen is eveneens geen overbodige luxe.

Daarnaast zijn volgende lokalen, liefst aangrenzend, noodzakelijk: een goed uitgerust klaslokaal met documentatiecentrum en voldoende PC’s.

4.1 A

LGEMEEN  Projector  Pc’s met internetverbinding  Printer  Kleedkamer

4.2 G

EMEENSCHAPPELIJK KLEIN MATERIAAL

4.2.1 A

LGEMEEN GEREEDSCHAP  Accuboormachine  Dopsleutelset  Steek- en ringsleutelset  IJzerzagen  Slijpschijf  Montagematerialen

4.2.2 S

PECIFIEK GEREEDSCHAP EN MATERIAAL

 Universeelmeter  Kilowatt uur meter  Groene stroom meter  Differentieelautomaat  Temperatuurmeter  Lichtsterktemeter (lux)

 Panelen (in monokristallijn, polyskristallijn en amorf):

 Zonnepaneel Chinees : 210Wp, afmeting = 1,65m x 0,992m, module-efficiëntie = 210/1,65x0.992 = 128,30

 Zonnepaneel Japans: 205Wp, afmeting = 1,5m x 0,99m, module-efficiëntie = 205/1,5x0,99 = 138,05

 Zonnepaneel Duits: 185Wp, afmeting =1,628 x 0,84m  Omvormers DC/DC

 Omvormers DC/AC  Accu set

(9)

5 EVALUATIE VAN DE CURSISTEN

Het leerplan voorziet niet in concrete opdrachten. Opgaven moeten opgesteld worden in functie van de te bereiken doelstellingen, de beschikbare tijd en het voorhanden zijnde materiaal en materieel. Elke doelstelling van het leerplan moet ten minste één keer geëvalueerd worden. Als alle cursisten alle opgaven uitgevoerd hebben en alle criteria geëvalueerd werden, is het duidelijk of de

doelstellingen bereikt werden.

Wanneer de cursisten een werkstuk vervaardigen of een opdracht uitvoeren, krijgt elk aspect hiervan de aandacht.

Binnen de doe-activiteiten zijn een aantal factoren te onderscheiden:

 cognitieve factoren: bijv. inzicht, argumentatie, ideeën, technische kennis;

 psycho-motorische vaardigheden: bijv. juiste weergave van verhoudingen, gebruik van materialen, oog-handcoördinatie, evenwicht;

 werkmethode en attitudes: bijv. werken binnen vooropgestelde limieten, thema's, tijd, aantallen en formaten; orde en netheid, afwerking, presentatie, inzet, organisatie, sociale omgang, veiligheidsbewustzijn, verantwoordelijkheidsgevoel, nauwkeurigheid,

zelfstandigheid;

 beoordelingsvermogen.

Er kan ook op verschillende momenten worden geëvalueerd: tijdens het opstellen van een

bewerkingsvolgorde, tijdens of na een bewerking of na een afwerking. Duidelijke afspraken met de cursisten zijn hierbij noodzakelijk. Indien deze openheid er niet is, ontstaan betwistingen en blijft zelfevaluatie uit.

Evaluatie van de praktijkcomponent is een oordeel over:

 een proces: evaluatie van de vorderingen en attitudes op geregelde tijdstippen en bij momentopnames tijdens de realisatie of dienstverlening;

 een product: evaluatie van het product of de gepresteerde dienst.

Een zinvolle opdracht werkt een zinvolle evaluatie in de hand. Stimuleer de cursisten door positieve appreciatie, maar wijs op fouten en tekortkomingen. Tussentijdse evaluaties en de evolutie van de cursist zijn van groot belang voor de eindevaluatie.

Maak duidelijke afspraken met de cursist, zo wordt het werk voor iedereen eenvoudiger. Leg bij elke opdracht uit op welke aspecten de nadruk ligt. De cursist ontwikkelt zo het vermogen om het eigen werk te evalueren. Een vereiste eigenschap van elke volwassene in zijn arbeid is immers

(10)

6 MODULE: BASIS ELEKTRICITEIT PV-SYSTEMEN (M ME G430 – 40 LESTIJDEN)

L

EESWIJZER

De leerplandoelstellingen, leerinhouden en specifieke pedagogisch didactische wenken werden steeds per basiscompetentie of cluster van basiscompetentie beschreven. Het is belangrijk dat de leerplandoelen en leerinhouden gelezen worden in relatie tot bovenliggende basiscompetentie(s). Om de duidelijkheid te bevorderen werden de basiscompetenties letterlijk uit het opleidingsprofiel overgenomen en aangeduid met de bijbehorende code.

De sleutelvaardigheden die bij elk leerplan toegevoegd worden zijn attitudes die bij de cursist moeten nagestreefd worden tijdens het leerproces. Er moet daarbij niet bewezen worden dat deze sleutelvaardigheden effectief werden verworven, maar wel dat er inspanningen werden geleverd om ze te verwerven. De sleutelvaardigheden werden in de leerplannen verkaveld over de verschillende modules. Bij elke module wordt aangegeven welke sleutelvaardigheden er minimum in de module moeten nagestreefd worden.

6.1 A

LGEMENE DOELSTELLING VAN DE MODULE

I

n deze module leert men de belangrijkste elektrische grootheden, het verschil tussen gelijk- en wisselspanning en de verschillende gebruikte draden en kabels zowel in een residentiële installatie als in een fotovoltaïsch systeem herkennen. Na het voltooien van deze module is men tevens in staat, met inachtneming van de nodige veiligheidsmaatregelen, elektrische testtoestellen te hanteren.

Verder worden in deze module handmatige bewerkingen uitgevoerd op verschillende materialen, er wordt tevens rekening gehouden met de veiligheid en het milieu.

6.2 B

EGINSITUATIE

6.3 L

EERPLANDOELSTELLINGEN

,

LEERINHOUDEN EN SPECIFIEKE PEDAGOGISCH

-

DIDACTISCHE WENKEN Leerplandoelstellingen

met inbegrip van basiscompetenties (BC), eigen doelen (ED) en uitbreidingsdoelstellingen (U) (steeds cursief) De cursisten kunnen

BC ED U

Leerinhouden Specifieke pedagogisch-didactische wenken

veiligheidsnormen en reglementering naleven. ME 402

BC 002 Veiligheid

Wet welzijn op het werk AREI

Werken op hoogte

Wet welzijn op het werk moet in behandeld worden in functie van de werkzaamheden.

gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402 BC 003 gevaren van elektrische energie onderkennen. ME 402

(11)

Leerplandoelstellingen

BC ED U

BC 004 verantwoord met elektrische energie omgaan. ME 402 BC 005 courante elektrische grootheden verklaren. ME 402

BC 036 Wet van Ohm

Wet van vermogenberekening Wet van Pouilliet

Gebruik berekeningsvoorbeelden uit realistische situaties.

het verband tussen de courante elektrische grootheden herkennen.

ME 402 BC 037 het verschil tussen wissel- en gelijkspanning herkennen. ME 402

BC 038 Symbolen

Meettoestellen-metingen met een testtoestel spanning detecteren. ME 402

BC 018 de eigenschappen van serie- en parallelschakelingen

toepassen

ED _{Opstelling volt- en ampèremeter} _{Maak indien mogelijk gebruik van} een proefopstelling met metingen symbolen gebruikt in PV-systemen herkennen. ME 402

BC 039 Symbolen

Elektrische symbolen Gevarensymbolen Symbolen omvormer

Wijs cursisten op het herkennen van onder spanning staan van zones.

het onderscheid tussen een CE-label en een kwaliteitskeurmerk herkennen.

ME 402

BC 040 Regelgeving CE-label Relatie CE-label-veiligheid Kwaliteitskeurmerk

Belang van werken met gekeurde materialen.

bekabeling van een fotovoltaïsche installatie onderscheiden van de bekabeling van andere elektrische/elektronische installaties.

ME 402

BC 041 Bekabeling i.f.v.

- Vermogen van panelen

- Externe invloeden (weer, natuur …) Soorten kabel

- XVB

Wijzen op kabelsectie i.f.v. vermogen.

AREI

Raadplegen van catalogi Voorschriften van leverancier.

(12)

BC ED U

- EXVB - VOBst - VOB

6.4 S

Volgende sleutelvaardigheden komen aan bod in deze module:

Sleutelvaardigheid Specificatie Code

Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Veiligheids- en milieubewustzijn In staat zijn om actief en proactief in te staan voor de veiligheid en om situaties te

(13)

7 MODULE: FOTOVOLTAÏSCHE TECHNIEK 1 (M ME G431 – 40 LESTIJDEN)

7.1 A

In deze module leert men, zeer summier, een nieuw gegeven kennen nl. wat is duurzame energie, meer specifiek elektrische energie opwekken met fotovoltaïsche systemen.

De cursist maakt kennis met de opbouw en de werking van de fotovoltaïsche cel. Het herkennen van de verschillende soorten fotovoltaïsche panelen, de verschillende systemen die gebruikt worden en de verschillende componenten nodig voor een fotovoltaïsche systeem komen aan bod.

7.2 B

EGINSITUATIE

De cursist beschikt over het deelcertificaat van de module ‘Basis elektriciteit PV-systemen ’of voldoet aan één van de overige toelatingsvoorwaarden voor sequentieel geordende modules van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs.

7.3 L

,

-

BC ED U

BC 002 Basisvoorwaarden van het AREI specifiek naar _{montage PV-panelen.} Stedenbouwkundige voorschriften

AREI

Gemeentebesturen en

provinciebesturen raadplegen voor geldende wetgeving.

gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402

BC 003 Gevaarlijke stoffen

 Asbesthoudende materialen  Silicium (poeder)

 Afdichtingsproducten

Richtlijnen inzake veiligheid en verwerking inzake montage en verwerking van pv-panelen door OVAM

gevaren van elektrische energie onderkennen. ME 402

BC 004 Werken volgens de voorschriften:  AREI

 ARAB

Code van de goede praktijk

Werken zoals beschreven is de arbeidsveiligheid en AREI Veiligheidsprocedures benadrukken en inoefenen. verantwoord met elektrische energie omgaan. ME 402

BC 005

(14)

BC ED U

BC 018  Gebruiksvoorschriften spanningstesters en universeel meters demonstreren.

courante gegevens en opschriften van zonnestroom onderkennen.

ME 402

BC 019 Symbolen

 Regelgeving CE

Studie van gegevens aanwezig op elektrische panelen kunnen herkennen met behulp van de CE-regelgeving. De nadruk ligt op het gebruik van de CE-regelgeving. verschillende soorten duurzame systemen herkennen. ME 402

BC 045 Duurzame systemen

 Courante systemen: zonneboiler, warmtepomp, houtvergassingsystemen …

 Voor- en nadelen van de systemen  Vergelijking met traditionele technieken:

fossiele brandstoffen en kernenergie verschillende soorten PV-systemen herkennen. ME 402

BC 046 Soorten PV-systemen _

Mono- / Poly- kristalijn Amorf o Kenmerken en

toepassingsmogelijkheden: vormen, samenstelling (lagen) en rendement

 Gebruik van verkoopsfiche en montagehandleiding.

Verschillende fabrikanten productfiches opvragen. Normalisatie eigen aan de fabrikant.

Toespitsen op realisatie in de nabije omgeving van het lescentrum.

Belangrijk om cursisten de link tussen de verkoopfiche en de montagehandleiding te laten leggen.

technische informatie herkennen. ME 402

BC 048

(15)

BC ED U

Leerinhouden Specifieke pedagogisch-didactische wenken herkennen. BC 047  Registratiesysteem  Beveiligingen  Omvormers  Montagesysteem  Panelen brochures, catalogi …

de werking van een PV-paneel omschrijven. ME 402

BC 043 Werking PV-Paneel

 Omzetting zonlicht-elektrische energie  Zonnecel: reactie silicium-zonlicht,

positieve onderlaag en negatieve bovenlaag

een autonoom PV-systeem aan de hand van een handleiding beschrijven.

ME 402

BC 044 Autonoom PV-systeem  Kenmerken

 Toepassingsmogelijkheden

Een eenvoudige basisopstelling begrijpen.

verschillende soorten bekabeling toepassen. ME 402

BC 029 Bekabeling

 Relatie draadsectie en opbrengstvermogen

Tabellen fabrikanten gebruiken.

elektrische verbindingen realiseren. ME 402

BC 028 Soorten connectoren voor PV-systemen Wijzen op de merkgebonden types _{van connectoren.} eenvoudige bedradingschema’s gebruiken. ME 402

BC 030 Bedradingsschema’s  Lezen: symbolen  Monteren: verbindingen

7.4 S

(16)

Sleutelvaardigheid Specificatie Code Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16

Planmatig denken In staat zijn op methodische wijze over een opgave of probleem te redeneren. SV22 Veiligheids- en milieubewustzijn In staat zijn om actief en proactief in te staan voor de veiligheid en om situaties te

voorkomen die mens en milieu kunnen schaden.

(17)

8 MODULE: PLAATSING PV-SYSTEMEN OP PLATTE DAKEN (M ME G432 – 40 LESTIJDEN)

8.1 A

In deze module leert men de werkwijze voor het plaatsen van een netgekoppeld fotovoltaïsch systeem op platte daken. Ook het plaatsen van een autonoom fotovoltaïsch systeem op platte daken komt in beperkte mate aan bod in deze module.

8.2 B

EGINSITUATIE

De cursist beschikt over het deelcertificaat van de module ‘Fotovoltaïsche techniek 1’of voldoet aan één van de overige toelatingsvoorwaarden voor sequentieel geordende modules van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs.

8.3 L

,

-

BC ED U

instructies in verband met veiligheid, gezondheid, hygiëne, milieu, welzijn en kwaliteit uitvoeren.

ME 402

BC 001 Wet welzijn op het werk AREI Veiligheid:  Persoonlijke beschermingsmiddelen.  Collectieve beschermingsmiddelen  Procedures  Tiltechnieken

 Instructiefiches bij gevaarlijke stoffen.  Ergonomie

 Gebruik van ladders en stellingen

Breng enkel de in deze module van toepassing zijnde voorschriften aan uit de “Wet welzijn op het werk” en het AREI.

Het gebruik van werkpostfiches en risicoanalyses aanbrengen. Handleidingen leren interpreteren. Handelingen met betrekking tot veiligheidsprocedures zeker en vast inoefenen.

Het werken met een hoogtewerker kan eventueel ook aangebracht worden. Let wel op nodige attesten voor het werken met bepaalde toestellen.

Deze leerplandoelen en

leerinhouden komen geïntegreerd veiligheidsnormen en reglementering naleven. ME 402

BC 002 gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402 BC 003

veilig werken aan PV-systemen. ME 402

BC 008 veilig stellingen, ladders en hoogtewerkers gebruiken. ME 402 BC 009 veilig werken op hoogte uitvoeren. ME 402 BC 010

(18)

BC ED U

aan bod in de opdrachten van de module.

eigen werk organiseren en controleren. ME 402

BC 012 Werkorganisatie:

 Werkopdracht of omschrijving  Werkvolgorde

op basis van een werkopdracht, in overleg, het eigen werk plannen.

ME 402 BC 013

een werkvolgorde opvolgen. ME 402

BC 015 tekorten van benodigde materialen en gereedschappen

melden.

ME 402

BC 014 Materialen:

 Te gebruiken materialen volgens opdracht en/of lastenboek Gereedschappen:

 Manuele gereedschappen  Machines

 Handmachines Ergonomie

gebreken van materiaal en gereedschap visueel controleren.

ME 402 BC 020 gebreken van materiaal en gereedschap melden. ME 402 BC 021 een werkstuk/onderdeel visueel controleren. ME 402 BC 027 de werkplek tijdens en na het werk opruimen. ME 402 BC 016 materiaal en gereedschap op de juiste manier gebruiken. ME 402 BC 022 materiaal en gereedschap op de juiste manier opslaan. ME 402 BC 023

constructies demonteren. ME 402

BC 024 Werkvolgorde Gereedschappen

Aandacht besteden aan het afvoeren van (schadelijke) materialen volgens de milieuvoorschriften.

(19)

BC ED U

een technische handleiding gebruiken.

constructies monteren volgens plannen en schema’s.

ME 402 BC 026 ME 402 BC 025 Voorschriften Handleidingen Schema’s Plannen Doorvoeringen:  Doorvoeringen maken  Doorvoeringen afdichten  Dichtingsmethode afstemmen op gebruikte of reeds bestaande dakafdichting.

Aanbrengen van ballast volgend voorschriften. Montage van platdakconsoles en andere draagconstructies

Gebruik maken van specifieke handleidingen van de fabrikant.

De wijze van verankeren van platdakconsoles is afhankelijk van de dakbedekking.

Kabeldoorvoeringen water en dampdicht maken.

Verschillende materialen van afdichting voor platte daken aanbrengen: dakrubbers, roofing, metalen daken,…

een dakinstallatie op een plat dak uitvoeren. ME 402 BC 031 een dakinstallatie water- en dampdicht uitvoeren. ME 402 BC 033 bij het plaatsen van een dakinstallatie op een plat dak

volgens voorschriften ballast aanbrengen.

ME 402 BC 034 verantwoord met PV-panelen omgaan. ME 402 BC 006

een autonoom PV-systeem plaatsen. ME 402

BC 035 courante ferro- en non-ferrometalen onderscheiden. ME 402

BC 042 Staal, aluminium, inox, koper,… de nodige montagestukken op maat maken. ME 402

BC 017 Afmeten Zagen Boren Schroeven

8.4 S

(20)

Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Kwaliteitsbewustzijn In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en

in staat zijn om aan die vereisten tegemoet te komen. SV17

Verantwoordelijkheidszin Aandacht hebben voor de consequenties van een taak en beslissingen nemen op basis van mogelijke consequenties ervan.

SV31

Zelfstandigheid In staat zijn om zelfstandig zonder hulp of toezicht gedurende lange tijd aan een taak te werken.

SV32

Zin voor initiatief In staat zijn om problemen en taken aan te pakken zonder dat het gevraagd wordt of de omstandigheden ertoe dwingen.

SV34

(21)

9 MODULE: PLAATSING PV-SYSTEMEN OP SCHUINE DAKEN (M ME G433 – 40 LESTIJDEN)

9.1 A

In deze module leert men de werkwijze voor het plaatsen van een netgekoppeld fotovoltaïsch systeem op schuine daken. Ook het plaatsen van een autonoom fotovoltaïsch systeem op schuine daken komt in beperkte mate aan bod in deze module.

9.2 B

EGINSITUATIE

9.3 L

,

-

BC ED U

ME 402

 Gebruik van ladders en stellingen

Het werken met een hoogte werker kan eventueel ook aangebracht worden. Let wel op nodige attesten voor het werken met bepaalde toestellen.

leerinhouden komen geïntegreerd veiligheidsnormen en reglementering naleven. ME 402

BC 002 gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402 BC 003

(22)

BC ED U

aan bod in de opdrachten van de module.

BC 012 Werkorganisatie:

 Werkopdracht of omschrijving  Werkvolgorde

op basis van een werkopdracht, in overleg, het eigen werk plannen.

ME 402 BC 013

BC 015 tekorten van benodigde materialen en gereedschappen

melden.

ME 402

BC 014 Materialen:

 Te gebruiken materialen volgens opdracht en/of lastenboek Gereedschappen:

 Manuele gereedschappen  Machines

 Handmachines Ergonomie

gebreken van materiaal en gereedschap visueel controleren.

ME 402 BC 020 gebreken van materiaal en gereedschap melden. ME 402 BC 021 een werkstuk/onderdeel visueel controleren. ME 402 BC 027 de werkplek tijdens en na het werk opruimen. ME 402 BC 016 materiaal en gereedschap op de juiste manier gebruiken. ME 402 BC 022 materiaal en gereedschap op de juiste manier opslaan. ME 402 BC 023 constructies demonteren.

een technische handleiding gebruiken.

ME 402 BC 024 ME 402 BC 026 Werkvolgorde Gereedschappen

Aandacht besteden aan het afvoeren van (schadelijke) materialen volgens de milieuvoorschriften.

(23)

BC ED U

constructies monteren volgens plannen en schema’s. ME 402

BC 025 Voorschriften Handleidingen Schema’s Plannen Doorvoeringen:  Doorvoeringen maken  Doorvoeringen afdichten  Dichtingsmethode afstemmen op gebruikte of reeds bestaande dakbedekking.

Montage van consoles voor schuine daken en andere draagconstructies

Gebruik maken van specifieke handleidingen van de fabrikant. Kabels doorvoeren.

Soorten pannen, leien en andere dakbedekkingen voor schuine daken.

Dakhaken aanbrengen onder pannendak en leien

een dakinstallatie op een schuin dak uitvoeren. ME 402 BC 032 een dakinstallatie water- en dampdicht uitvoeren. ME 402 BC 033 verantwoord met PV-panelen omgaan. ME 402 BC 006

een autonoom PV-systeem plaatsen. ME 402

BC 035

courante ferro- en non-ferrometalen onderscheiden. ME 402

BC 042 Staal, aluminium, inox, koper,… de nodige montagestukken op maat maken. ME 402

BC 017 Afmeten Zagen Boren Schroeven

9.4 S

Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. _SV02 Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Kwaliteitsbewustzijn In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en SV17

(24)

in staat zijn om aan die vereisten tegemoet te komen.

SV31

SV32

Zin voor initiatief In staat zijn om problemen en taken aan te pakken zonder dat het gevraagd wordt of de omstandigheden ertoe dwingen.

SV34

(25)

10 MODULE: BASIS INSTALLATIETECHNIEKEN PV-SYSTEMEN (M ME G442 – 80 LESTIJDEN)

10.1 A

In deze module leert de cursist de basis installatietechnieken voor residentiële installaties die noodzakelijk zijn voor het aanleggen van fotovoltaïsche installaties. Tevens komen het lezen van schema’s en foutzoekmethodes aan bod.

10.2 B

EGINSITUATIE

10.3 L

,

-

BC ED U

ME 402

BC 001 Wet welzijn op het werk AREI

Veiligheid:

 Persoonlijke beschermingsmiddelen.  Collectieve beschermingsmiddelen  Procedures

leerinhouden komen geïntegreerd aan bod in de opdrachten van de module.

veiligheidsnormen en reglementering naleven. ME 402 BC 002

eenvoudige bedradingschema’s lezen. ME 402

(26)

BC ED U

schema’s van residentiële installaties gebruiken. ME 402 BC 063

 Algemeen elektrische installaties volgens de huidige regelgeving

 Specifiek symbolen PV:

Omvormer: maximum DC vermogen, maximum DC-spanning, MPPT (PV-spanningsbereik), maximum ingangsstroom, aantal MPP-tracker (aantal strings), AC-netfrequentie, rendement (euro-eta)

Panelen: celtype, maximum vermogen, maximum vermogen-spanning,

opencircuit-spanning, opencircuit-stroom, maximum systeemstroom

Soorten schema’s: gebruikt zoals in de installatiehandleiding

elektrische verbindingen met geleiders en leidingen uitvoeren.

ME 402

BC 049 Specificaties aansluitingen:

 Groene stroom meter – net  Groene stroom meter – omvormer  Omvormer – verschillende zones

panelen.

Voor- en nadelen van verschillende componenten kennen en begrijpen in functie van hun werking.

elektrische en logische basisschakelingen uitvoeren. ME 402 BC 051

technische informatie raadplegen. ME 402

BC 052

een verdeelkast plaatsen. ME 402

BC 053 Plaatsing conform AREI

Onderscheiden basisaansluiting tot grotere eenheden.

Het overzichtelijk houden een

elektriciteitsvoorziening in het verdeelbord componenten in een verdeelbord plaatsen en aansluiten. ME 402

BC 054 stroomkringen en voedingsspanning etiketteren. ME 402 BC 065 verbindingen op de aardinginstallatie maken. ME 402

BC 055 Aardingsinstallatie

 Verschillende equipotentialen verbindingen

Specifieke toepassingen op de werkvloer bekijken en eventueel uitvoeren.

(27)

BC ED U

 Meten aardingsweerstand.

opbouwdozen plaatsen. ME 402

BC 056 Code van de goede praktijk:  Afstanden beugels  Verbindingsmoffen  Eindmof  … Goed vakmanschap  Levensduur installatie

 Klimatologische en mechanische slijtage  Brandweerstand

Verwijs naar de procedure van BELSOLAR voor de

kwaliteitsbewaking van netgekoppelde fotovoltaïsche systemen

buizen bewerken, leggen en bevestigen ME 402 BC 057

kabelgoten plaatsen ME 402

BC 058

draden in buizen aanbrengen ME 402

BC 059

kabels leggen en bevestigen ME 402

BC 060 kabels in buizen en kabelgoten aanbrengen ME 402 BC 061 muren, vloeren en wanden doorboren en afdichten. ME 402 BC 062 elektrische installatie met behulp van een schema

controleren, fouten en defecten opzoeken en herstellen.

ME 402

BC 064 Fouten en defecten elektrische installatie  Gebruik schema’s

 Meettoestel  Spanningsfouten

 Spanningsonderbrekingen

Opbouw van een opstelling voor schemalezen en eventueel foutzoekanalyse is aangewezen. fouten of defecten in elektrische installaties opsporen en

verhelpen

ME 402 BC 066

10.4 S

(28)

Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. SV02 Een werkplan kunnen maken In staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering

van een taak zal zetten.

SV10

Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Kwaliteitsbewustzijn In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en

SV17

Planmatig denken In staat zijn op methodische wijze over een opgave of probleem te redeneren. SV22 Veiligheids- en milieubewustzijn In staat zijn om actief en proactief in te staan voor de veiligheid en om situaties te

voorkomen die mens en milieu kunnen schaden.

(29)

11 MODULE: FOTOVOLTAÏSCHETECHNIEK 2 (M ME G434 – 40 LESTIJDEN)

11.1 A

In deze module leert de cursist de juiste bekabeling selecteren in functie van het fotovoltaïsch systeem, de verschillende componenten van een fotovoltaïsch systeem aansluiten en eenvoudige metingen zoals weerstand en spanning uitvoeren. Daarnaast leert de cursist een installatie te controleren en een

eenvoudige foutenanalyse uit te voeren. Specifieke wetgeving m.b.t. fotovoltaïsche systemen komt eveneens aan bod in deze module.

11.2 B

EGINSITUATIE

De cursist beschikt over het deelcertificaat van de modules ‘Basis installatietechnieken PV-systemen’ en ‘Fotovoltaïsche techniek 1’of voldoet aan één van de overige toelatingsvoorwaarden voor sequentieel geordende modules van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs.

11.3 L

,

-

BC ED U

BC 002 Wet welzijn op het werk AREI Veiligheid:  Persoonlijke beschermingsmiddelen.  Collectieve beschermingsmiddelen  Procedures Gevaarlijke stoffen

 Giftige dampen bij verhitting bekabelingen en verbindingen

Risicoanalyse voor deze

werkzaamheden kunnen opmaken om de gevaren te leren inschatten. gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402

BC 003 gevaren van elektrische energie onderkennen. ME 402 BC 004 verantwoord met elektrische energie omgaan. ME 402 BC 005

verantwoord met PV-componenten omgaan. ME 402

BC 007 Gevaren spanning/stroom in geleiders Met behulp van een grafiek de _{gevaren visualiseren.} veilig stellingen, ladders en hoogtewerkers gebruiken. ME 402

BC 009 Werken op hoogte volgens de huidige wetgeving _ ARAB

 VCA regelgeving veilig werken op hoogte uitvoeren. ME 402

(30)

BC ED U

met meettoestellen elektrische grootheden interpreteren. ME 402

BC 067 Elektrische grootheden _ Spanning  Stroom  Weerstand Multimeter Referentiewaarden

Instellen van de juiste grootheden op het meettoestel om

beschadiging aan apparatuur te voorkomen.

Gebruik van technische fiches om de referentiewaarden te

controleren. courante gegevens en opschriften van zonnestroom

onderkennen.

ME 402

BC 019 Symbolen _

CE-regelgeving

 Relatie zonnestroom-grootte van de installatie

Begrijpen van gegevens en eventueel omzetten naar gelang van de informatie van de leverancier.

Raadplegen en controleren of alles conform installatiehandleiding en wetgeving is.

technische informatie op componenten interpreteren. ME 402 BC 079

technische informatie raadplegen. ME 402

BC 052 spanningsloos fouten in een PV-systeem opsporen. ME 402

BC 070 Testprocedures _

Doormeten verbindingen  Controle aardingsverbinding

Koppelen met herhaling van schema lezen.

verschillende soorten bekabeling selecteren. ME 402

BC 069 Bekabeling

 Relatie draadsectie en opbrengstvermogen  Wet van Pouillet

Tabellen fabrikanten gebruiken.

het onderscheid tussen labels en keurmerken identificeren.

ME 402

BC 076 Labels en keurmerken  Keurmerk: CE  Label: Belsolar

In functie van plaats en herkomst materiaal de geleverde labels en keurmerken identificeren. de inhoud van specifieke wetgeving begrijpen. ME 402

BC 077 AREI

Regelgeving netbeheerder Stedenbouwkundige voorschriften

(31)

BC ED U

verschillende componenten nodig voor een PV-systeem identificeren. ME 402 BC 078 De basiscomponenten: _ Registratiesysteem  Beveiligingen  Omvormers  Montagesysteem  Panelen

Gebruik van documentenmateriaal: brochures, catalogi …

11.4 S

Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. SV02 Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Kwaliteitsbewustzijn In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of dienst moet voldoen en

SV17

SV32

SV31

(32)

12 MODULE: AANSLUITTECHNIEKEN STAND ALONE SYSTEMEN (M ME G435 – 20 LESTIJDEN)

12.1 A

In deze module leert men een fotovoltaïsch systeem voor transport en stand alone aansluiten.

12.2 B

EGINSITUATIE

12.3 L

,

-

BC ED U

ME 402

Gebruik van ladders en stellingen

Het werken met een hoogte werker kan eventueel ook aangebracht worden. Let wel op nodige attesten voor het werken met bepaalde toestellen.

leerinhouden komen geïntegreerd aan bod in de opdrachten van de gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402

BC 003 gevaren van elektrische energie onderkennen. ME 402 BC 004 verantwoord met elektrische energie omgaan. ME 402 BC 005 verantwoord met PV-componenten omgaan. ME 402 BC 007

(33)

BC ED U

module. veilig met batterijen van een PV-systeem omgaan. ME 402

BC 011 Veiligheidsprocedures.

Werken uit voeren en controleren. Specifieke beschermingsmiddelen Meettoestellen

Gereedschappen Beschermingsmiddelen

Zorgen voor ventilatie bij batterijen Aandacht vestigen op het gevaar bij het werken aan batterijen. Gebruik rubber handschoenen en geïsoleerd gereedschap

Procedures

Batterijen en zonnepanelen hebben geen aan- uitknop!!!

op basis van een werkopdracht, in overleg, het eigen werk plannen. ME 402 BC 013 Organisatie - Planning - Opvolging - Controle - Opruimen

BC 015 eigen werk organiseren en controleren. ME 402 BC 012 de werkplek tijdens en na het werk opruimen. ME 402 BC 016 een werkstuk/onderdeel visueel controleren. ME 402

BC 027 Specificaties van fotovoltaïsche systemen _{interpreteren.} Controle door vergelijking met de specificaties van voorgeschreven componenten.

courante gegevens en opschriften van zonnestroom onderkennen.

ME 402 BC 019

met meettoestellen spanning meten. ME 402

BC 068 Meetinstrumenten:  Spanningstester

 Universeel meettoestellen Meetmethode

Bijv. kunnen ook ampèretang, wattmeter …aangebracht worden. Zoeken door deductie en/of

eliminatie. Foutzoekboom opstellen Veiligheidsprocedures

spanningsloos fouten in een PV-systeem opsporen. ME 402 BC 070 onder spanning fouten in een eenvoudig PV-systeem ME 402

(34)

BC ED U

opsporen. BC 071 Schema’s specificaties van onderdelen

raadplegen. Foutzoekmethodes Veiligheidsprocedures.

Bedrading aanpassen en eventueel onderdelen vervangen.

benadrukken en inoefenen. Veiligheidsprocedures die kunnen aangebracht worden, bijvoorbeeld: “De Vitale 5” of “De Vitale 8” Aandacht vestigen op het gevaar dat een belicht pv-paneel steeds onder spanning staat.

Gebruik rubber handschoenen en geïsoleerd gereedschap

onder spanning fouten in een eenvoudig PV-systeem verhelpen.

ME 402 BC 072

technische informatie verwerken. ME 402

BC 073 Specificaties van een installatie en de _onderdelen. Voorbeelden van specificaties van _{omvormers en zonnepanelen} opgeven en bespreken.

schema’s voor elektrische keuring van een PV-systeem tekenen.

ME 402

BC 074 Gangbare normen en symbolen. Een eenvoudige CAD-toepassing _gebruiken.

12.4 S

Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. SV02 Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16

(35)

13 MODULE: AANSLUITTECHNIEKEN NETGEKOPPELDE SYSTEMEN(M ME G436 – 40 LESTIJDEN)

13.1 A

In deze module leert men een netgekoppeld fotovoltaïsch systeem aansluiten met en zonder batterij back-up.

13.2 B

EGINSITUATIE

13.3 L

,

-

BC ED U

ME 402

BC 001 Wet welzijn op het werk AREI

Milieu- en recyclagevoorschriften

leerinhouden komen geïntegreerd aan bod in de opdrachten van de module.

gevaarlijke stoffen identificeren. ME 402 BC 003 gevaren van elektrische energie onderkennen. ME 402 BC 004 verantwoord met elektrische energie omgaan. ME 402 BC 005 verantwoord met PV-componenten omgaan. ME 402

BC 007 Plaatsing- en aansluitvoorschriften fabrikant

BC 008 Veiligheidsaspecten

- Onder spanning werken

- Keuze en gebruik gereedschappen - Kennis gevaren werken op hoogte - Voorschriften gebruik stellingen, ladders

en hoogtewerkers

Voor het werken op hoogte zijn er specifieke opleidingen voorzien. De inhoud van dergelijke opleiding wordt besproken in de les. veilig stellingen, ladders en hoogtewerkers gebruiken. ME 402

BC 009 veilig werken op hoogte uitvoeren. ME 402 BC 010

(36)

BC ED U

BC 012 Organisatie - Planning ( - Opvolging - Controle - Opruimen op basis van een werkopdracht, in overleg, het eigen werk

plannen.

ME 402 BC 013

BC 015 de werkplek tijdens en na het werk opruimen. ME 402 BC 016 een werkstuk/onderdeel visueel controleren. ME 402

BC 027 Specificaties van een installatie en de onderdelen _{interpreteren.} Controle door vergelijking met de specificaties van voorgeschreven componenten.

Voorbeelden van specificaties van omvormers en zonnepanelen opgeven en bespreken. courante gegevens en opschriften van zonnestroom

onderkennen.

ME 402 BC 019

technische informatie verwerken. ME 402

BC 073 met meettoestellen spanning meten. ME 402

BC 068 Meetinstrumenten: - Spanningstester - Universeel meettoestel Meetmethode

Schema’s specificaties van onderdelen raadplegen.

Bedrading aanpassen.

Eventueel onderdelen vervangen. Foutzoekmethodes.

Veiligheidsprocedures

Bijv. kunnen ook ampèretang, wattmeter …aangebracht worden. Zoeken door deductie en/of eliminatie.

Veiligheidsprocedures benadrukken en inoefenen. Veiligheidsprocedures die kunnen aangebracht worden, bijvoorbeeld: “De Vitale 5” of “De Vitale 8” Aandacht vestigen op het gevaar dat een belicht pv-paneel steeds onder spanning staat.

Gebruik rubber handschoenen en spanningsloos fouten in een PV-systeem opsporen. ME 402

BC 070 onder spanning fouten in een eenvoudig PV-systeem

opsporen.

ME 402 BC 071 onder spanning fouten in een eenvoudig PV-systeem

verhelpen.

ME 402 BC 072

(37)

BC ED U

geïsoleerd gereedschap schema’s voor elektrische keuring van een PV-systeem

tekenen.

ME 402

BC 074 Gangbare symbolen en normen. CAD-toepassing gebruiken. Informatie opvragen bij keuringsorganisme. een kilowattuurmeter (kWh) aansluiten. ME 402

BC 075 Gegevens zoals meetbereik van de kWh-meter _{respecteren bij aansluiting.} Aansluit- en installatietechnieken.

Soorten kWh-meters aanbrengen:

13.4 S

Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. SV02 Kunnen omgaan met informatie In staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken. SV16 Zin voor samenwerking n staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken. SV35

(38)

14 BIBLIOGRAFIE

AREI

Synergrid: http://www.synergrid.be/index.cfm?&language_code=NED

Europese richtlijnen: Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/EG; RICHTLIJN 2009/28/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 23 april 2009

Vreg: http://www.vreg.be/

Creg: http://www.creg.be/nl/index.html Gemeentelijke voorschriften voor subsidiëring

Confederatie Bouw: http://www.confederatiebouw.be/Home/tabid/2126/language/nl-BE/Default.aspx FVB: http://fvb.constructiv.be

Landelijke Federatie voor meesterelektriciens België: http://www.lvmeb.be/ Vormelek: http://www.vormelek-formelec.be/onderwijs/?save=onderwijs