AANPASSINGEN EXAMENS 2017 TIJDVAK 1 VWO BIOLOGIE
Algemeen:
De meerkeuzevragen worden aangegeven met 'meerkeuze' achter het vraagnummer. Aanpassingen in het correctievoorschrift (vraag 21 en 22) zijn achterin geplaatst. EXAMENOPGAVEN
titelblad
Zin aangepast: Voor elk vraagnummer staat ... = Achter elk vraagnummer staat ... Onder deze zin is tekst toegevoegd:
Let op: de meeste vragen zijn open vragen. Als een vraag een meerkeuzevraag is, dan wordt dat aangegeven met 'meerkeuze' achter het vraagnummer.
blz. 2
Tekst van Bregje op internetforum is tussen dubbele aanhalingstekens gezet. Vermelding datum en tijd vervalt.
Tekst boven afbeelding 1 vervalt. Afbeelding 1 vervalt.
Vraag 1: tekst aangepast: Vraag 1: 2 punten
In het urogenitale stelsel (combinatie van voortplantingsstelsel en uitscheidingsstelsel) van een man en een vrouw is in de urinebuis en in de schede (bij de vrouw) de aanwezigheid van micro-organismen normaal en veroorzaakt daar doorgaans geen klachten. Maar vrouwen hebben wel veel vaker een blaasontsteking dan mannen. Dit komt onder andere door verschillen in de bouw van de urogenitale organen van mannen en vrouwen.
- Noteer zo'n anatomisch verschil.
- Verklaar aan de hand daarvan waardoor de kans op een blaasontsteking bij vrouwen groter is dan bij mannen.
blz. 3
Tekst van Debbie op internetforum is tussen dubbele aanhalingstekens gezet. Vermelding datum en tijd vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 2 in tekst erboven vervalt. blz. 4
Laatste zin in tekst boven afbeelding 3 aangepast: In afbeelding 3 zijn ... van E.coli weergegeven.
Bij de elektronentransportketen van E. coli verschilt de laatste stap van de energieoverdracht van het NADH-molecuul.
Bij de aerobe keten is die laatste stap: 3 H^+ + 1/2 O_2 --> H_2 O + H^+
Bij de anaerobe keten is die laatste stap: 2 H^+ + NO_3 ^- --> NO_2 ^- + H_2 O Afbeelding 3 vervalt.
Vraag 4: tekst aangepast: Vraag 4: 2 punten
E. coli kan in het anaerobe milieu van de blaas per NADH-molecuul minder energie vrijmaken dan onder aerobe omstandigheden.
Leg dit uit aan de hand van de beide laatste stappen van de keten.
blz. 5:
Tekst van Bregje op internetforum is tussen dubbele aanhalingstekens gezet (vermelding datum en tijd vervalt) + tekst toegevoegd aan het begin:
Bregje schrijft op het forum: "Ben net gebeld door de huisarts. Zij vertelde dat een beginnende blaasontsteking vaak nog niet zichtbaar is in de urine. Heb nu een kuurtje voor vijf dagen gekregen."
Afbeelding 4 vervalt. blz. 6
Afbeelding 1 vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 1 in tekst ernaast vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 2 in tekst onderaan aangepast: ... opgeslagen koolstof (zie afbeelding 2). = ... opgeslagen koolstof (zie onderstaande tabel).
blz. 7
Afbeelding 2 = tabel. begin tabel
Kolom 1: verandering biomassa (in 1000 kg C per hectare per jaar) Kolom 2: aantal proefvlakken tropisch regenwoud
-6; 1 -5; 0 -4; 0 -3; 3 -2; 4 -1; 9 0; 12 1; 26 2; 19 3; 4 4; 1 einde tabel
Vraag 10: eerste zin aangepast: Twee beweringen over de in afbeelding 2
weergegeven resultaten zijn: = Twee beweringen over de weergegeven resultaten in de tabel zijn:
blz. 8
Afbeelding 1 vervalt.
Laatste zin in kadertekst aangepast: Aan een Duits ... mutatie is (afbeelding 1). Hij bestudeerde een zeer gespierd jongetje en zijn familiestamboom.
Zowel de moeder als haar twee broers en haar vader waren gespierd, maar niet zo gespierd als het jongetje. De vader van het jongetje was niet gespierd.
Uit onderzoek blijkt dat het gen, dat deze eigenschap bepaalt, onvolledig dominant overerft.
blz. 9
Afbeelding 2 + afbeelding 3 + tekst erboven vervallen. Vraag 15: tekst aangepast:
Vraag 15 meerkeuze: 2 punten
Hoe komt het jongetje aan zijn sterke gespierdheid? A Hij krijgt de mutatie via zijn vader.
B Hij erft het gen van zijn vader. C Hij krijgt de mutatie via zijn moeder. D Hij krijgt het gen van zijn moeder.
blz. 10
Afbeelding 4 vervalt. Kadertekst aangepast:
In theorie is het mogelijk het gen voor myostatine bij een sporter uit te schakelen en hem zo supergespierd te maken. Een manier om het gen 'knock down' te maken, is door RNA-interferentie (RNAi). De expressie van het gen voor myostatine wordt daardoor
verminderd.
Hieronder is het proces van RNA-interferentie, waarbij gebruik wordt gemaakt van een plasmidevector, in vijf stappen weergegeven.
1. Via een vector komt een genconstruct in de kern van een cel. enz.
blz. 11
Afbeelding 5 vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 5 in tekst erboven vervalt + tekst toegevoegd:
Een haarspeld-RNA (shRNA) ontstaat als in het mRNA een sense- en een antisequentie voorkomen die complementair zijn. Het RNA is dan zo gevouwen dat de sense-sequentie en de antisense-sense-sequentie tegenover elkaar komen te liggen.
Nucleotidenvolgorde boven vraag 18 aangepast: van rechts naar links verwerkt. 3' - TTTTTTTCCGTGACCATAAA - 5'
blz. 12
Afbeelding 6 = tekst. Tekst erboven aangepast:
Naast de sense- en antisense-DNA-sequenties bevinden zich ook promotors in de genconstructen.
Hieronder is de coderende streng van een deel van het genconstruct K2 beschreven. Twee plaatsen zijn aangegeven met P en Q:
5' P - K2-sense - Q - K2-antisense - 3'
blz. 13
Laatste zin in kadertekst aangepast: In afbeelding 1 is een vereenvoudigde
fosfaatkringloop weergegeven. = Fosfaat doorloopt in de natuur een kringloop. Daarbij geven landdieren, zoals de mens, fosfaat af aan het compartiment 'fosfaat in de
bodem'.
Afbeelding 1 vervalt.
Vraag 21 (meerkeuze i.p.v. open vraag en 2 punten i.p.v. 1 punt): tekst + correctievoorschrift aangepast:
Vraag 21 meerkeuze: 2 punten
De fosfaatstroom die ontstaat door het initiatief van SaNiPhos, kan aan de kringloop toegevoegd worden.
Aan welk compartiment wordt deze fosfaatstroom toegevoegd? A fosfaat in water
B kunstmest C landbouw D sedimentatie
Vraag 22 (1 punt i.p.v. 2 punten): tekst + correctievoorschrift aangepast: Vraag 22: 1 punt
In de Nederlandse veeteelt ontstaat een fosfaatoverschot. Dit fosfaat wordt geloosd op het oppervlaktewater.
Noem de naam van het verschijnsel dat optreedt in het water.
blz. 14
Kadertekst aangepast:
Slechts een deel van het fosfaat dat in de nieren uit het bloed gefiltreerd wordt, komt uiteindelijk in de urine terecht. Het grootste gedeelte wordt gereabsorbeerd.
De mate van reabsorptie van fosfaat (P_i) in een nierbuisje wordt mede geregeld door het aantal NaP_i-transporteiwitten in het celmembraan van de epitheelcellen. Inbouw van deze NaP_i-cotransporters aan de binnenkant van de cellen wordt gestimuleerd door een lage fosfaatconcentratie in het bloed aan de buitenkant van de cellen. Een
natrium/kaliumpomp brengt natrium vanuit de cellen naar het bloed en kalium vanuit het bloed de cellen in. Onder invloed van het parathormoon (PTH) trekken deze
cotransporters zich terug en worden ze tijdelijk opgeslagen in het cytoplasma.
blz. 15
Afbeelding 2 vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 2 in vraag 26 vervalt. blz. 16:
Afbeelding 1 vervalt.
Verwijzing naar afbeelding 1 in tekst vervalt. Tabel 1 is gekanteld: begin tabel tabel 1 Kolom 1: bloedgroep Kolom 2: frequentie DEA1.1; 42% DEA1.2; 20%
DEA1-negatief; 38% einde tabel blz. 17: geen aanpassingen blz. 18 Afbeelding 2 vervalt. Kadertekst aangepast:
Het is niet bekend of Max al eerder een bloedtransfusie heeft gehad. Om te voorkomen dat Max door een transfusie sensibiliseert, wordt zijn bloed vooraf getypeerd op DEA1.1 met een 'ID-Gel Test', bestaande uit twee testbuisjes.
De gel van het DEA1.1-buisje bevat antistoffen tegen DEA1.1. De gel van het ctl-buisje niet: dat is het controlebuisje.
Voor de test worden twee bloedmonsters van Max op de gel aangebracht. De buisjes worden vervolgens gecentrifugeerd. Intacte rode bloedcellen zullen hierdoor naar de bodem zakken, terwijl samengeklonterde rode bloedcellen boven in de gel blijven. Bij Max zakken in beide buisjes de rode bloedcellen naar de bodem.
blz. 19: geen aanpassingen
AANPASSINGEN IN CORRECTIEVOORSCHRIFT vraag 21 (maximumscore 2 i.p.v. 1)
2 pt B
vraag 22 (maximumscore 1 i.p.v. 2) 1 pt eutrofiëring / waterbloei
