R A P P O R T 11 - 1971 1971
INVLOED VAN T I J D E L I J K E DROOGTE OP DE MINERALE SAMEN-STELLING VAN BLAD EN VRUCHT EN OP HET O P T R E D E N VAN FYSIOGENE ZIEKTEN BIJ TOMAAT IN AFHANKELIJKHEID VAN DE KALIUM- EN CALCIUMVOEDING
V e r s l a g van potproef V P 677 (1964) en V P 753 (1965)
door
J. VAN DER BOON
I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 11-1971
3 -INHOUD 1. D O E L V A N DE P R O E F 5 2. OPZET V A N DE P R O E F 5 2. 1. G r o o t t e van de proef 7 3 . UITVOERING VAN DE P R O E F 7 3 . 1 . P o t g r o n d en b e m e s t i n g 7 3 . 2 . V e r z o r g i n g v a n h e t g e w a s 9 3 . 3 . O v e r b e m e s t i n g en p e r i o d i e k g r o n d o n d e r z o e k 10 3 . 4 . Watergift 19 4. INVLOED VAN DROOGTE OP DE MINERALE SAMENSTELLING
VAN HET BLAD 19 4 . 1. Het c a l c i u m g e h a l t e van het blad 20
4 . 2. Het k a l i u m g e h a l t e v a n het blad 22 4 . 3. De k a l i u m / c a l c i u m v e r h o u d i n g in h e t b l a d 22
4 . 4. Het a s g e h a l t e v a n het blad 24 5. INVLOED VAN DROOGTE OP DE SAMENSTELLING VAN
DE VRUCHT 25 5. 1. De g e h a l t e n in de v r u c h t 26 5. 1. 1. Het c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t , b e r e k e n d op d r o g e stof 26 5. 1.2. Het k a l i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t 28 5. 1. 3. De k a l i u m / c a l c i u m v e r h o u d i n g i n de v r u c h t 29 5 . 1 . 4 . Het a s g e h a l t e v a n de v r u c h t 30 5. 1. 5. De verhouding c a l c i u m / t o t a a l a s 31 5 . 1 . 6 . Het d r o g e s t o f g e h a l t e v a n de v r u c h t 32 5. 1. 7. Het k a l i u m g e h a l t e v a n het v r u c h t s a p 33 5. 1.8. Het s u i k e r g e h a l t e v a n het v r u c h t s a p 33 5 . 2 . De h o e v e e l h e d e n in de v r u c h t 34 5 . 2 . 1 . De h o e v e e l h e i d c a l c i u m in de v r u c h t 35 5 . 2 . 2 . De h o e v e e l h e i d k a l i u m in de v r u c h t 35 5 . 2 . 3 . De h o e v e e l h e i d a s in de v r u c h t 36 5 . 2 . 4 . De h o e v e e l h e i d d r o g e stof in de v r u c h t 36
w a t e r hadden gehad, w e r d e n opnieuw b l a d - en v r u c h t m o n s t e r s g e n o m e n . Aan het einde v a n de proef, a l s de d e r d e t r o s was afgeoogst, w e r d e n b l a d m o n s t e r s genomen van planten, die niet en v a n planten die wel een d r o o g t e p e r i o d e o n d e r g a a n hadden. A l s v r u c h t m o n s t e r s w e r d e n t e v e n s de vijf e e r s t e r i j p e v r u c h t e n p e r t r o s g e n o m e n , g e r e k e n d vanaf het m o m e n t van de d r o o g t e -p e r i o d e in de b e -p a a l d e g r o e -p .
Twee k a l i u m / c a l c i u m v e r h o u d i n g e n w e r d e n aangehouden. Bij het o n t w e r p e n van de proef w e r d gedacht a a n K?0 / C a O - v e r h o u d i n g e n
v a n 5:1 en 1:5. Bij de uitvoering zijn e r e c h t e r v e r s c h i l l e n d e c o m p l i c a t i e s :
T o e v o e g e n v a n gelijke h o e v e e l h e d e n van v e r s c h i l l e n d e m e s t s t o f f e n b e t e k e n t nog niet dezelfde b e s c h i k b a a r h e i d v o o r de plant in
v e r b a n d m e t a d s o r p t i e a a n de b o d e m d e e l t j e s en door v e r s c h i l l e n in o p n a m e s n e l h e i d ; bij een te lage pH wordt de wortelfunctie onvoldoende, zodat niet a l t e weinig c a l c i u m gegeven kan w o r d e n ; bij een lage K / C a -verhouding m o e t toch nog voldoende kali
b e s c h i k b a a r zijn, a n d e r s zullen de t e o n d e r z o e k e n fysiogene z i e k t e n door onvoldoende u i t g r o e i e n v a n de v r u c h t e n niet kunnen o p t r e d e n , e t c . Zo t r a d e r in proef V P 677 tijdelijke k a l i g e b r e k op door de lage kaligiften. Dit w e r d h e r s t e l d . De g e w e n s t e v e r -houdingen konden d a a r d o o r niet w o r d e n gehandhaafd. Door m i d d e l v a n g r o n d o n d e r z o e k w e r d t o e g e z i e n op een voldoend v e r u i t e e n -lopen v a n het b e s c h i k b a r e k a l i - en kalkaanbod v o o r de plant in de twee objecten.
2 . 1 . G r o o t t e v a n d e p r o e f
De proef omvatte 240 potten, 20 behandelingen m e t twee K / C a v e r -houdingen in zesvoud. De 20 behandelingen zijn te s p l i t s e n in v i e r
opeenvolgende d r o o g t e p e r i o d e n in afhankelijkheid van de v r u c h t g r o o t t e m e t de volgende vijf behandelingen: d r o o g t e p e r i o d e m e t onmiddellijke b e m o n s t e r i n g d a a r n a en d r o o g t e p e r i o d e m e t l a t e v r u c h t b e m o n s t e r i n g , b e m o n s t e r i n g e n op dezelfde t i j d s t i p p e n en b e m o n s t e r i n g vooraf bij planten z o n d e r d r o o g t e p e r i o d e . 3. UITVOERING VAN DE P R O E F 3 . 1 . P o t g r o n d e n b e m e s t i n g De t o m a t e n w e r d e n g e t e e l d in p l a s t i c e m m e r s v a n 15 l i t e r m e t een z a n d / t u r f m o l m m e n g s e l in een v e r h o u d i n g v a n 1:3 op b a s i s v a n los v o l u m e . P e r 1 5 - l i t e r p o t was in proef VP 677 6, 940 kg d r o g e g r o n d a a n w e z i g , t e r w i j l de w a t e r c a p a c i t e i t 8, 145 kg b e d r o e g . Voor V P 753 b e d r o e g e n deze c i j f e r s r e s p . 7, 380 kg en 8, 470 kg. P e r m z a n d / t u r f m o l m m e n g sel w e r d e n de volgende h o e v e e l h e d e n s p o o r e l e m e n t e n t o e g e d i e n d : 40 g CuSO. . 5 H?0 , 5 g n a t r i u m m o l y b d a a t
en 7, 5 g b o r a x . P e r pot van 15 l i t e r b e s t o n d de b e m e s t i n g uit: K / C a l a a g :
100 g CaO a l s C a C 03
0, 15 g K20 a l s K2S 04
0, 50 g MgO a l s M g S 04- 7 aq. (in V P 753, 1, 00 g MgO)
0, 10 g N a l s N H4N 03
1, 90 g N a l s b l o e d m e e l 4, 0 g P , 0 a l s d u b b e l s u p e r
0, 50 g MgO a l s M g S 04. 7 aq. (in V P 753 1, 00 g MgO)
0 , 2 5 g N a l s N H4N 03
1, 75 g N a l s b l o e d m e e l 4, 0 g P20 , . a l s dubbelsuper
0, 42 g M n S 04. 2 H20 (in V P 753 0, 22 g M n S 04- 1 H20 )
In V P 753 w e r d bij K / C a hoog de kaliumgift v e r h o o g d en de c a l c i u m -gift v e r l a a g d , omdat in V P 677 onvoldoende n e u s r o t in de proef w a s o p g e t r e d e n .
Het g r o n d o n d e r z o e k d i r e c t na het vullen, z o a l s u i t g e v o e r d door het P r o e f station voor œ G r o e n t e n - en F r u i t t e e l t onder g l a s te Naaldwijk v e r t o o n d e de volgende uitslag (tabel 1).
TABEL, I. G r o n d a n a l y s e c i j f e r s d i r e c t na het vullen
VP 677 V P 753
K / C a laag K / C a hoog K / C a laag K / C a hoog O r g . stof % 16,0 14,0 1 0 , 5 11,0 C a C O y % 1,25 0, 1 1, 10 0 , 0 p H - w a t e r 7,25 5,85 7,0 4 , 9 F e - a z i j n z . , ppm e x t r a c t 0 , 6 0 , 4 0 , 7 0 , 5 A l - a z i j n z . , ppm e x t r a c t 1,1 1,8 2 , 5 3 , 9 NaCl, m g / 1 0 0 g g r o n d 15,5 15,0 1 1 , 5 15,0 G l o e i r e s t , % 0,19 0 , 1 7 0 , 2 1 0 , 2 2 N - w a t e r , m g / 1 0 0 g grond 5,1 2 , 8 4 , 3 5,8 P - w a t e r , m g / 1 0 0 g grond 9,8 2 3 , 5 6 , 4 2 0 , 5 K - w a t e r , m g / 1 0 0 g grond 4 , 3 9,6 3 , 7 1 7 , 0 M g - a z i j n z . , ppm e x t r a c t 130 142 158 109 M n - a z i j n z . , ppm e x t r a c t 1 2 , 5 7,6 1 4 , 0 4 , 3
3 . 2 . V e r z o r g i n g v a n h e t g e w a s
Voor de proef w e r d het r a s Rénova gekozen, dat gevoelig i s v o o r w a t e r z i e k . Deze fysiogene ziekte laat zich n a m e l i j k moeilijk in een potproef opwekken.
Op 6 f e b r u a r i 1964 w e r d e n t w e e m a a l v e r speende t o m a t e p l a n t e n in de potten geplant. Vanaf 13 f e b r u a r i w e r d k o o l z u u r g a s toegediend. Op 24 f e b r u a r i w e r d de e e r s t e o v e r b e m e s t i n g gegeven, die d a a r n a wekelijks w e r d h e r h a a l d . In de K / C a l a a g s e r i e k w a m e n toen v e r -s c h i j n -s e l e n v a n k a l i g e b r e k v o o r . De v o e d i n g -s t o e -s t a n d in de potten w e r d door r e g e l m a t i g g r o n d o n d e r z o e k g e c o n t r o l e e r d . De v r u c h t z e t ting w e r d zo v e e l mogelijk b e v o r d e r d door t r i l l e n en e r w e r d t w e e -m a a l -m e t groeistoffen g e s p o t e n , op 12 a p r i l en 2 -m e i . Op 9 -m e i w e r d e n de p l a n t e n op de zevende t r o s getopt, w a a r b i j een dief w e r d o v e r g e h o u d e n v o o r een v e r d e r e d o o r g r o e i . De e e r s t e rijpe v r u c h t e n w e r d e n geoogst op 8 m e i en de l a a t s t e r i j p e v r u c h t e n a a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n w e r d e n geplukt op 14 a u g u s t u s , w a a r m e e de proef beëindigd w e r d . B l a d en v r u c h t m o n s t e r s w e r d e n g e n o m e n op de dag v o o r h e t i n z e t -t e n v a n de d r o o g -t e p e r i o d e en a a n h e -t eind v a n de d r o o g -t e p e r i o d e . He-t j o n g s t e v o l g r o e i d e b l a d w e r d a l s m o n s t e r g e n o m e n . De b e m o n s t e r i n g s • data w a r e n : d r o o g t e p e r i o d e 1: 8 a p r i l , 20 a p r i l d r o o g t e p e r i o d e 2 : 1 6 a p r i l , 27 a p r i l d r o o g t e p e r i o d e 3 : 23 a p r i l , 5 m e i d r o o g t e p e r i o d e 4: 1 m e i , 11 m e i . De t o m a t e n v o o r potproef V P 753 w e r d e n 8 j a n u a r i 1965 g e z a a i d en na d r i e m a a l v e r s p e n e n op 12 m a a r t i n de potten geplant. V o o r K / C a laag kwam r e e d s op 30 m a a r t k a l i g e b r e k in de p l a n t e n v o o r . Hoewel wekelijks w e r d o v e r b e m e s t vanaf 2 a p r i l , b l e v e n de p l a n t e n lijden a a n k a l i g e b r e k en op 6 a p r i l w a s e e n duidelijke a c h t e r s t a n d in de g r o e i w a a r n e e m b a a r . L a t e r kwam i n de top v a n d e z e p l a n t e n c h l o r o s e v o o r , die w e r d b e s t r e d e n door op 8 juni F e 1 3 8 toe t e dienen. Door r e g e l -m a t i g g r o n d o n d e r z o e k w e r d ook h i e r w e e r h e t v o e d i n g s n i v e a u in de
potten g e c o n t r o l e e r d . Op 6 a p r i l stond de e e r s t e t r o s in b l o e i . Op 9 juni w e r d de plant getopt op de zevende t r o s . In de p a r t i j kwamen afwijkende p l a n t e n v o o r door n a a l d b l a d v i r u s . Op 9 a p r i l w e r d e n de zieke p l a n t e n zo v e e l mogelijk v e r v a n g e n door r a n d p l a n t e n .
De e e r s t e rijpe t o m a t e n w e r d e n geplukt op 19 m e i en de proef w e r d b e -ëindigd op 12 s e p t e m b e r na het af oog sten van de e e r s t e d r i e t r o s s e n . De b e m o n s t e r i n g s d a t a v o o r blad en v r u c h t rondom de d r o o g t e p e r i o d e n w a r e n : d r o o g t e p e r i o d e 1; 23 a p r i l , 7 m e i d r o o g t e p e r i o d e 2: 29 a p r i l , 19 m e i d r o o g t e p e r i o d e 3: 6 m e i , 26 m e i d r o o g t e p e r i o d e 4: 20 m e i , 3 juni 3 . 3 . O v e r b e m e s t i n g e n p e r i o d i e k g r o n d o n d e r z o e k Door r e g e l m a t i g e o v e r b e m e s t i n g w e r d g e t r a c h t bij K / C a hoog de t o m a t e n a a n de g r e n s v a n k a l i o v e r m a a t en m a g n e s i u m g e b r e k op te kweken en bij K / C a laag de t o m a t e n z e e r m a t i g v a n kali t e v o o r z i e n , z o n d e r dat g r o e i en p r o d u k t i e e r o n d e r leden. Door p e r i o d i e k g r o n d o n d e r z o e k w e r d v o o r t d u r e n d inzicht v e r k r e g e n in h o e v e r r e het v o e -ding sniveau v o o r beide behandelingen v e r s c h i l d e en bleef v e r s c h i l l e n . Het g r o n d o n d e r z o e k w e r d u i t g e v o e r d op het r o u t i n e l a b o r a t o r i u m v a n het i n s t i t u u t om een snelle r e a c t i e in de o v e r b e m e s t i n g t e w a a r b o r g e n indien een en a n d e r niet n a a r wens v e r l i e p . H i e r b i j w e r d e n N, P , K, g l o e i r e s t en NaCl b e p a a l d in het e x t r a c t van de g r o n d m e t w a t e r . Om e e n i d e e t e k r i j g e n over het u i t w i s s e l b a r e c a l c i u m w e r d e n in het e e r s t e p r o e f j a a r twee m e t h i d e n n a a s t e l k a a r b e p r o e f d :
p e r c o l a t i e m e t \ n NaCl en wentelen m e t \ n NaCl in een schüdverhouding v a n 1:5. In het tweede p r o e f j a a r w e r d a l l e e n de tweede m e t h o d e u i t g e -v o e r d . In het e e r s t e j a a r w e r d e n ook enkele m o n s t e r s op m a g n e s i u m
o n d e r z o c h t v o l g e n s de twee l a a t s t g e n o e m d e m e t h o d e n . D a a r het m a g -n e s i u m g e h a l t e ee-n s t e r k e dali-ng leek te o -n d e r g a a -n , w e r d het t w e e d e j a a r h e t v e r l o o p i n m a g n e s i u m g e h a l t e het g e h e l e s e i z o e n v e r v o l g d .
- 11
In proef V P 677 w e r d aanvankelijk v o o r K / C a laag een verhouding v a n 1:5 t u s s e n de K?0 - en CaO-giften aangehouden en v o o r K / C a
hoog een verhouding v a n 5:1, t e r w i j l t u s s e n de K - O - g i f t e n dezelfde verhouding aanwezig w a s . D a a r e c h t e r in K / C a laag e r n s t i g k a l i g e b r e k o p t r a d , w e r d de kaligift op 17 m a a r t aanzienlijk v e r h o o g d en d a a r b i j de verhouding tot de kaligift bij K / C a hoog v e r k l e i n d (bijlage 1). Mede a a n de hand v a n de uitslag v a n het g r o n d o n d e r z o e k w e r d v o o r elke volgende o v e r b e m e s t i n g de kaliverhouding opnieuw b e p a a l d . G e -m i d d e l d over het s e i z o e n w a s de kaliverhouding in de o v e r b e -m e s t i n g 1: / 3 . De CaO w e r d afgezien v a n de b a s i s b e m e s t i n g gegeven in de v e r -houding v a n 3 , 4 : 1 . Van d e r Kloes (1953) vond bij t o m a t e n in betonnen bakken van 125 1 een optimum bij ca 12 g N p e r plant. De b e s t e N:
P O , . : K O - v e r h o u d i n g was 1:1:2. Voor de p r o d u k t i e v a n 400 g t o m a t e n i s 1 g N, 1 g P?0 ( - en 2 g K - O nodig. In de behandeling K / C a hoog
w e r d dus m e e r stikstof gegeven dan v o o r de o p t i m a l e p r o d u k t i e nood-zakelijk zou zijn en i e t s m i n d e r k a l i . Het l a a t s t e behoeft e c h t e r geen nadelige invloed op de produktie gehad t e hebben. In het object K / C a laag i s de stikstofgift nog wel voldoende, m a a r de kaligift a a n de lage kant. De N:K? O-verhouding b e d r o e g h i e r 2:1 in p l a a t s v a n 1:2.
D a a r bij t o m a t e n in potten v r i j gemakkelijk v e r b r a n d i n g door een te hoge zoute one ent r a t i e kan o p t r e d e n , w e r d een lage b a s i s b e m e s t i n g gegeven. Dit w e r d opgevangen door een wekelijkse o v e r b e m e s t i n g . Bovendien w e r d de stikstof voor h e t g r o o t s t e d e e l in de v o r m v a n b l o e d m e e l gegeven. E r t r a d a l spoedig een duidelijke stikstof m i n e r a -l i s a t i e op (bij-lage 2).
Ondanks de opname door de g r o e i e n d e plant steeg h e t N - w a t e r c i j f e r tot 10 op 2 m a a r t , A l s a l l e stikstof g e m i n e r a l i s e e r d zou zijn z o n d e r opname door de plant, zou het N - w a t e r c i j f e r g e s t e g e n zijn tot 28 (te b e r e k e n e n uit N-gift en h o e v e e l h e i d g r o n d in de pot). Volgens het b e m e s t i n g s a d v i e s v a n het P r o e f s t a t i o n v o o r de G r o e n t e n en F r u i t -t e e l -t onder G l a s -te Naaldwijk zijn n o r m a l e w a a r d e n bij deze 15% o r g a n i s c h e stof b e v a t t e n d e g r o n d 10-15 v o o r N - w a t e r , 20-30 v o o r K - w a t e r en 4 - 6 v o o r P - w a t e r . De b e t e r g r o e i e n d e plant v a n K / C a hoog gaf duidelijk e e r d e r een daling v a n h e t N - w a t e r c i j f e r (bijlage 2
1 8 r - I V 2V -i19
6/2 17/2 2/3 16/3 31/36/4 20/4 4/5 25/5 8/6 22/6 6/7 20/7 3/8 13/4 27/4 11/5 1/6 15/6 29/6
F i g . 2
V e r l o o p van K - w a t e r en g e c u m u l e e r d e m est s tof g i f t in V P 6 7 7
d a t u m mg K2O/100g g r o n d 1 8 r -16 14 12 10 K - l a a g K - h o o g 24,7 / I / » / I g K î O / p o t , g e c u m . gift / " I / / K - l a a g K - h o o g / ^ y
A A,/
\/ —'°1
« o1/ "
/I
iv-- « — i . — v-- ~ r i / : i i i i i i i i i i i i 36 32 28 24 2 0 16 12 6/217/2 2/3 16/3 31/36/4 20/4 4/5 25/5 8/6 22/6 6/7 20/7 3/8 13/4 27/4 11/5 1/6 15/6 29/6 d a t u m
13
en fig. 1). Deze daling t r a d v o o r het object K / C a laag p a s vanaf 17 m a a r t op, nadat e x t r a kali was toegediend. De goede en snelle g r o e i v a n de K / C a - h o o g p l a n t e n leidde tot een uitputting v a n de w a t e r o p l o s b a r e stikstof, welke p a s w e r d opgeheven door de s t i k -stofbemesting d r a s t i s c h te v e r h o g e n z o a l s op 30 a p r i l en 8 m e i en op 4 en 11 juni. De K / C a l a a g p l a n t e n hebben duidelijk m i n d e r s t i k stof nodig. Het N w a t e r c i j f e r blijft d a a r op niveau bij l a g e r e s t i k -stofgift.
De K - w a t e r c i j f e r s v o o r het object K / C a laag bewogen zich v r i j constant op een z e e r laag niveau (fig. 2). Het niveau v o o r het K - w a t e r v a n de behandeling K / C a hoog zou v o l g e n s p r a k t i j k n o r m e n nog a l s m a t i g zijn te beschouwen v o o r z o v e r de v e r g e l i j k i n g opgaat t u s s e n e e n potproef en de t e e l t op de k a s g r o n d , m a a r g e z i e n het w e k e l i j k s e aanbod van kali in de v o r m van o v e r b e m e s t i n g i s het de v r a a g of dit j u i s t i s . E e n v e r l a g i n g van de kaligift in het m i d d e n van m e i , w a a r i n de e e r s t e v r u c h t e n w e r d e n geoogst en de v r u c h t e n v a n de tweede en d e r d e t r o s zweiden - een p e r i o d e van s t e r k e kalibehoefte - h a d e c h t e r wel dadelijk een s c h e r p e daling v a n het K w a t e r t e n g e v o l g e . Het u i t -w i s s e l b a r e c a l c i u m , b e p a a l d door p e r c o l a t i e m e t keukenzout geeft v o o r de twee behandelingen duidelijk uiteenlopende n i v e a u s (fig. 3). Het v e r s c h i l van 513 mg op 6 f e b r u a r i i s bijna de helft v a n wat t e v e r -wachten w a s , a l s de gegeven h o e v e e l h e d e n c a l c i u m c a r b o n a a t volledig w a r e n o v e r g e g a a n in u i t w i s s e l b a r e v o r m , n a m e l i j k 1080 m g . Het u i t w i s s e l b a r e c a l c i u m v e r t o o n t s l e c h t s v r i j g e r i n g e f l u c t u a t i e s i n het s e i z o e n en i s m i n of m e e r c o n s t a n t v o o r K / C a laag en geeft een g e -leidelijke daling te zien v o o r K / C a hoog, w a a r wekelijks 0, 16 g CaO p e r pot w e r d gegeven. T e r v e r g e l i j k i n g w e r d de m i n d e r tijd k o s t e n d e w e n t e l m e t h o d e u i t g e v o e r d . H i e r w o r d t s l e c h t s een deel v a n h e t u i t w i s s e l b a r e c a l c i u m b e p a a l d . De c u r v e v e r t o o n t in g r o t e lijnen h e t -zelfde v e r l o o p . Vanwege de g e l i j k v o r m i g h e i d v a n de c u r v e n w e r d i n de volgende potproef V P 753 a l l e e n de g e m a k k e l i j k e r u i t v o e r b a r e
mg CaO/100g grond A A K " l a a9 \ wentelen û——-& K- hoog-J * ' K-| a a9 \ p e r c o l a t i e o——o K-hooa J 1300 r- A * K- hoog 1100 900 700 500 300 100
:\ r^y
g CaO/pot gecum gift • • K-laag —• 116 o o K-hoog . _ o——o K-hoog _ / • '/>< A / \
- 112 - 1 0 8 \ -M jS" 1007
_0 o o o — o — o — o -J I I ' i I L 6/217/2 2/3 16/3 31/36/4 20/4 4/5 25/5 8/6 22/6 6/7 20/7 3/6 13/4 27/4 11/5 1/6 15/6 29/6 23 datum Fig. 4Verloop van g loei rest-ex tract in VP 677 gloeirest-extract in '/» 0,30 0 . 2 6 0.22 -0 . 1 8 - ° 0.U 0,10 0,06 0,02 J L_l I I I i__L • • K-laag o — o K- hoog J I I l i l l I 6/2 17/2 2/3 16/3 31/36/4 20/4 4/5 25/5 8/6 22/6 6/7 20/7 3/8 13/4 27/4 11/5 1/6 15/6 29/6 d a t u m
15
wentelmethode g e b r u i k t . Het g l o e i r e s t - e x t r a c t c i j f e r i s v r i j laag en daalt nog in het seizoen tijdens de p e r i o d e v a n snelle g r o e i , v o o r a l bij de goed g r o e i e n d e planten v a n K / C a hoog (fig. 4). Vanaf eind m e i i s de plant over de g r o o t s t e behoefte h e e n en stijgt het g e h a l t e onder de r e g e l m a t i g e , v r i j f o r s e o v e r b e m e s t i n g . De b e m e s t i n g m e t c a l c i u m -c a r b o n a a t heeft de o p l o s b a a r h e i d v a n het fosfaat gedrukt (fig. 5).
Volgens de g e g e v e n s van Van d e r Kloes (1953) zou de gift v a n 4 g P , O j p e r plant p r a k t i s c h voldoende zijn v o o r een o p t i m a l e p r o d u k t i e . Het P - w a t e r c i j f e r ligt e e r s t v e r boven het v o o r p r a k t i j k g r o n d e n n o r m a a l g e a c h t e g e h a l t e v a n 4 - 6 . Door de opname v a n het g e w a s v e r t o o n t h e t P - w a t e r in het s e i z o e n een s t e r k e daling. Twee m a a l w e r d m e t 1 g P O- p e r pot o v e r b e m e s t om h e t g e h a l t e w e e r op p e i l te b r e n g e n , h e t g e e n t r o u w e n s niet e r g i s gelukt.
Het b e m e s t i n g s s c h e m a v a n V P 753 geeft in p r i n c i p e dezelfde opzet w e e r (bijlage 3). E r w e r d 24 x o v e r b e m e s t . Om een te hoge z o u t c o n -c e n t r a t i e te v e r m i j d e n w e r d elke o v e r b e m e s t i n g in d r i e p o r t i e s o v e r d r i e dagen u i t g e v o e r d . In de v o r i g e potproef was dat twee dagen. Bij K / C a hoog w e r d nu de c a l c i u m in de o v e r b e m e s t i n g w e g g e l a t e n . Bij K / C a laag w e r d m e e r dan e e n s de kaligift v e r h o o g d om acuut k a l i -g e b r e k t e o n d e r d r u k k e n . Door de ho-ge calcium-gift t r a d c h l o r o s e op, die w e r d b e s t r e d e n door j g F e - 1 3 8 p e r pot toe t e dienen. Ook w e r d de calciumgift tijdelijk v e r l a a g d .
Door jüe. Stikstof o v e r b e m e s t i n g e e r d e r op t e v o e r e n w e r d een l a n g d u r i g laag zijn v a n het N w a t e r bij de K / C a hoog p l a n t e n v o o r k o m e n ( b i j lage 4, fig. 6). Het v o o r de p r a k t i j k a l s n o r m a a l a a n te houden N -w a t e r t r a j e c t van 8-12 -was lange tijd tijdens de oogst v a n de e e r s t e t r o s s e n o v e r s c h r e d e n . F i g . 1 en 6 l a t e n zien hoe m o e i l i j k h e t i s de N w a t e r c u r v e v r i j constant te houden ondanks de w e k e l i j k s e o v e r -b e m e s t i n g . Het K - w a t e r c i j f e r i s -b e t e r in de hand gehouden dan i n de v o r i g e proef (fig. 7). Het K - w a t e r c i j f e r bewoog zich v o o r K/Ca hoog i n de c a t e g o r i e n o r m a a l ( t r a j e c t 16-24). A l l e e n a a n h e t eind v a n de p r o e f p e r i o d e daalde de kalibehoefte v a n het t o m a t e g e w a s a a n z i e n l i j k ,
2 8r 24 20 16 12 . ' \
V
K- hoogf bemesting met l g PîOs/pot =
= 14.4mg P2O5/100g grond o o
V H~ ,vA
J_ I ' I i i I I I ' T i ' l 'T ' L tl • I it '>***<$ 6/217/2 2/3 16/3 31/36/4 20/4 4/5 25/5 8/6 22/6 6/7 20/7 3/8 13/4 27/4 11/5 1/6 15/6 29/6 datum F i g . 6 Verloop van N - w a t e r e n g e c u m u l e e r d e m e s t s t o f g i f t in VP 753 mgN/100g grond 3 4 r K - l a a g K-hoog g N / p o t g e c u m . g i f t 36 32 28 24 20 16 12 8 4 22/3 5/4 20/4 3/5 17/5 31/5 14/6 28/6 12/7 26/7 9/8 23/8 6/9 d a t u m , - • ' / ' / / / / /17
-zodat de behandeling K / C a hoog e e n s t e r k e stijging i n h e t K - w a t e r t e zien geeft. Bij de K / C a laag w a s de kaligift z w a a r d e r dan die in V P 677. Toch bleef h e t K - w a t e r l a a g . N o r m v o o r laag i s k l e i n e r dan 8. De m i n d e r goed g r o e i e n d e planten bij K / C a laag n a m e n m i n d e r snel de voedingszouten op m e t a l s gevolg h o g e r e c i j f e r s v o o r h e t g l o e i r e s t e x t r a c t (fig. 8). Het t o e l a a t b a r e g l o e i r e s t e x t r a c t -g e h a l t e w e r d e c h t e r niet o v e r s c h r e d e n . Het -g e h a l t e v i e l m e e s t a l i n de c a t e g o r i e van v r i j l a a g : 0, 18-0, 37. Het u i t w i s s e l b a r e c a l c i u m , z o a l s b e p a a l d door de w e n t e l m e t h o d e , daalde geleidelijk v o o r K / C a hoog en steeg v o o r K / C a laag (fig. 9).
Het v e r s c h i l in P w a t e r n a a r wel of niet geven v a n v e e l c a l c i u m -c a r b o n a a t i s w e e r duidelijk (fig. 10). De daling in de loop v a n het s e i z o e n i s s t e r k . É é n m a a l w e r d fosfaat gegeven en wel op 29 juni, b i j v e r g i s s i n g a l l e e n a a n de behandeling K / C a hoog. A a n h e t einde v a n de proef w a s h e t P w a t e r tot een b e h o o r l i j k lage w a a r d e g e -d a a l -d .
Wat in V P 677 a l m i n of m e e r n a a r v o r e n kwam, w e r d b e v e s t i g d in de tweede proef: h e t m a g n e s i u m toonde in de loop v a n de proef een s t e r k e daling (bijlage 4). Het i s , g e z i e n de c i j f e r s v o o r u i t w i s s e l -b a a r m a g n e s i u m , niet w a a r s c h i j n l i j k dat e r een groot t e k o r t a a n m a g n e s i u m v o o r het g e w a s o p t r a d . De v e r h o u d i n g t u s s e n KzO / M g O
i n het w a t e r e x t r a c t lijkt v o o r K / C a hoog a a n het eind v a n het s e i z o e n wel e r g e x t r e e m , nl.. 36, 5 in v e r g e l i j k i n g m e t 2, 4 v o o r K / C a l a a g . Bij h e t begin v a n de proef w a r e n deze v e r h o u d i n g e n r e s p . 2, 6 en 0, 6. Afwijkingen in de kwaliteit v a n de t o m a t e v r u c h t door te hoog kali
zouden v e r o o r z a a k t kunnen zijn, m e d e door te laag m a g n e s i u m , m a a r niet door een te hoge z o u t c o n c e n t r a t i e in de b o d e m o p l o s s i n g , h e t g e e n in de p r a k t i j k v a k e r het geval i s bij een te hoog opgevoerd b e m e s
m ir» f» Q. > C +•» u (0 I 41 O O» c 1» > u o co o o o • I
I
I I I I I n "° I CM «O en «0 CM CM ( 0 ui rn u» ir» o UI i i i i i <Y i I i i I - I g ? tl •= « ^ o .2 eo » - -"v. o 10 ex C M CM O * o o-«0 o o m i n O» o l/l UI t l E t i _t> E O tl Ol c t l CD 5 c > o. o o u.19
-3 . 4 . W a t e r g i f t
De t o m a t e n w e r d op het gevoel w a t e r gegeven. N a a r aanleiding v a n de e r v a r i n g e n m e t v o r i g e p r o e v e n w a s dit een r u i m e watergift. Bij e e n volledig ontwikkeld g e w a s w e r d e e n m a a l p e r dag en op dagen m e t v e e l t r a n s p i r a t i e t w e e m a a l p e r dag zoveel w a t e r gegeven, dat de g r o n d h e l e m a a l v e r z a d i g d was tot d o o r l e k k e n . De p l a n t e n m e t de hoge kaligift g r o e i d e n f o r s e r en k r e g e n d a a r o m m e e r w a t e r dan de p l a n t e n m e t de lage kaligift. Over de gehele p r o e f p e r i o d e k r e g e n de planten in VP 677 g e m i d d e l d 0, 84 en 0, 91 1 p e r dag r e s p e c t i e v e -lijk v o o r beide objecten, en in V P 753 r e s p . 0, 72 en 1, 07 1. Na h e t p l a n t e n ontvingen de planten in de e e r s t e g r o e i p e r i o d e v e e l m i n d e r w a t e r , m a a r tijdens de volle g r o e i en v r u c h t d r a c h t w a s de g e m i d -delde watergift in V P 677 r e s p . 1, 18 1 en 1, 26 1 p e r dag en in V P 753 0 , 8 4 en 1, 10 1.
T i j d e n s de d r o o g t e p e r i o d e n ' w e r d geen w a t e r gegeven totdat de plant v e r w e l k i n g s s y m p t o m e n ging v e r t o n e n , w a a r n a zo v e e l w a t e r w e r d gegeven, dat de plant geen v e r d e r gaande uitdroging o n d e r g i n g . Voor de m i n d e r f o r s g e g r o e i d e p l a n t e n v a n K / C a laag was deze o n d e r h o u d s ' gift l a g e r dan v o o r de p l a n t e n m e t de hoge kaligift. De watergift lag g e m i d d e l d o v e r beide p r o e v e n v o o r het e e r s t g e n o e m d e object op 19% v a n de n o r m a l e gift en voor h e t tweede object op 28%.
4. INVLOED VAN DROOGTE OP DE MINERALE SAMENSTELLING VAN HET BLAD
T e g e l i j k m e t de v r u c h t m o n s t e r s w e r d e n b l a d m o n s t e r s g e n o m e n . De b e m o n s t e r i n g g e s c h i e d d e net v ó ó r h e t i n s t e l l e n v a n de d r o o g t e p e r i -oden, é e n dag na de d r o o g t e p e r i o d e n en wel v o o r de p l a n t e n , die d r o o g t e h a d d e n o n d e r g a a n alsook v o o r de c o n t r o l e p l a n t e n z o n d e r d r o o g t e en a a n het einde van de proef, toen v a n de e e r s t e d r i e t r o s s e n vijf rijpe v r u c h t e n w a r e n g e o o g s t . Dit was v o o r de potproef V P 677 op 4 a u g u s t u s en v o o r V P 753 op 10 a u g u s t u s . Steeds w e r d het net v o l w a s s e n
C l LT) Cv CL > Cl n a. c n > a. S •o C o l . a» CT» o o o £ 1
:
i
l 1 1 1 1 1r
o •/}•
/ " 0' \ » . - * „ - ' . - - " -— / ^ — " ^ y ' " ^ ^ ' ^ v ^ . l o"f 1 1 1 1 1 * . 1 1 1 1 -«S en CM CM 0 0 ( M •5 m ^» CM t n in et «4 i5 CM U. > E n CM CM CM CM CM « - 0 0 3 E 3 U Cl a» c V n) u u. rt r« Cl U) M C C o I -C7> CTI O O a. o ra ( ) E I o o V » 1 o I ß n 1 o CM m21
b l a d geplukt. Dit betekent v o o r i e d e r volgende d r o o g t e p e r i o d e dus s t e e d s h o g e r a a n de plant.
De bedoeling v a n de b e m o n s t e r i n g w a s de invloed v a n droogte op de m i n e r a l e s a m e n s t e l l i n g v a n het blad na te gaan en wel in het b i j z o n d e r de k a l i u m - en calciumhuishouding i n de p l a n t . H i e r u i t zou een eventuele v e r k l a r i n g kunnen volgen v o o r de invloed v a n droogte op het v e r s c h i j n e n v a n n e u s r o t bij t o m a a t en in analogie v o o r de invloed v a n droogte op het o p t r e d e n v a n stip in a p p e l s . 4 . 1 . H e t c a l e i u m g e h a I t e v a n h e t b l a d
In bijlage 5 zijn de c a l c i u m g e h a l t e n v a n het blad g e r a n g s c h i k t n a a r d r o o g t e p e r i o d e n en b e m o n s t e r i n g v o o r en na deze p e r i o d e n zowel v o o r K / C a laag a l s v o o r K / C a hoog. F i g . 11 geeft de g e g e v e n s v o o r de v r o e g e b e m o n s t e r i n g e n g r a f i s c h w e e r . Het c a l c i u m -gehalte van het net v o l w a s s e n blad stijgt in de loop v a n het s e i z o e n . Dit komt zowel n a a r v o r e n binnen h e t t i j d s b e s t e k v a n de d r o o g t e -p e r i o d e n a l s bij v e r g e l i j k i n g v a n de c a l c i u m g e h a l t e n in dit t r a j e c t m e t de a n a l y s e c i j f e r s a a n het einde v a n de proef. Door de hoge K / C a - v e r h o u d i n g w e r d het c a l c i u m g e h a l t e v a n h e t b l a d duidelijk v e r l a a g d . T i j d e n s de d r o o g t e p e r i o d e n i s het c a l c i u m g e h a l t e m e e r dan g e h a l v e e r d . Aan h e t einde v a n de proef w a s dit g e h a l t e v o o r V P 677 75% van dat bij K / C a laag en v o o r V P 753 40%. Door d r o o g t e w e r d h e t c a l c i u m g e h a l t e v a n h e t blad i n verhouding tot de c o n t r o l e v e r l a a g d . Dit effect was h e t r e g e l m a t i g s t i n V P 677 en d a a r h e t
s t e r k s t bij de hoge c a l c i u m g ehalt en v o o r K / C a l a a g . De twee e e r s t e d r o o g t e p e r i o d e n v a n V P 753 v o o r K / C a hoog m e t lage c a l c i u m g e -h a l t e n gaven g e e n daling t e z i e n en zelfs een zwakke stijging, m a a r a a n het einde v a n de proef w a s ook d a a r h e t c a l c i u m g e h a l t e door d r o o g t e l a g e r . Door de d r o o g t e wordt de stijging v a n het c a l c i u m g e -h a l t e v a n -het blad in de loop v a n -het g r o e i s e i z o e n dus o n d e r b r o k e n . V e r g e l e k e n m e t de b e m o n s t e r i n g v ó ó r de d r o o g t e i s het c a l c i u m g e -h a l t e m i n d e r g e s t e g e n dan -h e t v e r g e l i j k b a r e object z o n d e r d r o o g t e
4 . 2 . H e t k a l i u m g e h a l t e v a n h e t b l a d
Het k a l i u m g e h a l t e v a n h e t net v o l w a s s e n b l a d daalde i n de loop v a n het s e i z o e n s t e r k (bijlage 6). Het blad i s geplukt in hetzelfde fysiologische s t a d i u m . Dit betekent s t e e d s h o g e r a a n de s t e n g e l v a n de plant. Het v e r s c h i l t u s s e n de k a l i u m g e h a l t e n v o o r K / C a laag en K / C a hoog w e r d s t e e d s g r o t e r n a a r m a t e de b e m o n s t e r i n g l a t e r in het s e i z o e n p l a a t s vond.
Door de droogte w e r d het k a l i u m g e h a l t e v e r h o o g d in VP 753, zowel onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e a l s ook in nawerking op d e z e behandeling, in v e r g e l i j k i n g m e t de b l a d m o n s t e r s v a n c o n t r o l e p l a n t e n . A n d e r s gezegd, de daling in het k a l i g e h a l t e w e r d o n d e r -b r o k e n , a l t h a n s t r a d m i n d e r s t e r k op. Geen lijn i s t e vinden i n h e t k a l i g e h a l t e v a n V P 677 o n d e r invloed v a n de d r o o g t e .
4 . 3 . D e k a l i u m / c a l c i u r n - v e r h o u d i n g i n h e t b l a d
De K - O / C a O - v e r h o u d i n g daalt s t e r k i n de loop v a n het s e i z o e n in het blad, dat in hetzelfde fysiologische s t a d i u m v e r k e e r t ( b i j -lage 7, fig. 12). De K / C a - v e r h o u d i n g in het blad liep v o o r de
twee behandelingen, z o a l s t e v e r w a c h t e n , s t e r k u i t e e n . De daling i n de K / C a - v e r h o u d i n g w a s in V P 677 nog i e t s g r o t e r dan i n V P
753. Voor het object K / C a hoog v a n V P 753 w a s de daling r e l a t i e f nog het g e r i n g s t .
In V P 753 onderging de K / C a v e r h o u d i n g door de d r o o g t e e e n s t i j -ging, zowel w a a r n e e m b a a r onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e (in z e s van de acht gevallen) a l s a a n h e t einde v a n de proef. In de
g e g e v e n s van V P 677 zit geen duidelijke lijn. T e r w i j l vlak na de d r o o g t e p e r i o d e de K / C a - v e r h o u d i n g i n v i e r v a n de a c h t g e v a l l e n w a s g e s t e g e n en in twee g e v a l l e n p r a k t i s c h gelijk g e b l e v e n , w a s a a n het einde v a n de proef g e e n effect v a n de d r o o g t e m e e r t e v i n d e n . In v e r b a n d m e t het handhaven v a n de k a t i o n e n b a l a n s kan de v r a a g
F,g. CaO 8,00 7,00 6,00 5,00 6,00 3,00 2,00 1,00 23
11 Invloed van d r o o g t e p e r i o d e n op het c a l c i u m g e h a l t e van het blad ' / . b l a d V P 6 7 7 V P 7 5 3 K / C a l a a g o A z o n d e r d r o o g t e o———» m e t » K / C a hoog I i I I i _L JL J J L J 8/4 16/4 20/423/4 27/4 1/5 5/5 11/5 d a t u m 23/4 29/4 6/5 7/5 19/5 20/5 26/5 3/6 - l e - -3e 2 e 3 e --*' •* 4 e -droogtepenode F i g . 12 I n v l o e d v a n droog te p e r i o d e n op de K / C a - v e r h o u d i n g in het b l a d K 2 Û / C a O - b l a d V P 6 7 7 V P 7 5 3 4,00 3,50 -3.00 2.50 2,00 K/Ca hoog K/Ca laag o A zonder droogte o • rnet » J L
5i 't Î
8/4 16/4 20/4 23/4 27/4 1/5 5/5 11/6 d a t u m 23/4 29/4 6/5 7/5 19/5 20/5 26/5 3/6 * I e »• * 3e »• •* 1e *- •* 3e *• -4 2 e » * 4 e » •* 2 e » •« t e » / droogteperiodew o r d e n g e s t e l d of de daling in c a l c i u m g e h e e l wordt g e c o m p e n s e e r d door de stijging in k a l i u m . Voor de v i e r d e d r o o g t e p e r i o d e van V P 753 w e r d e n de g e h a l t e n a a n deze e l e m e n t e n in equivalenten o m g e -z e t . E r bleek geen volledige v e r v a n g i n g t e -zijn; b . v . na d r o g e n i n de b e m o n s t e r i n g s p e r i o d e zou bij een daling van c a l c i u m m e t a l g e -h e l e v e r v a n g i n g door k a l i u m -het l a a t s t g e n o e m d e ge-halte m e t 12, 0 m e q . p e r 100 g hebben m o e t e n stijgen t e g e n o v e r m a a r 7, 2 in w e r -kelijkheid en aan het einde v a n de proef m e t 27, 6 t e g e n o v e r de gevonden stijging v a n 2, 7. De c i j f e r s v o o r K / C a hoog geven h e t zelfde t e zien a l s de g e t a l l e n v o o r K / C a l a a g . Rondom de d r o o g t e -p e r i o d e i s de " v e r v a n g i n g " van c a l c i u m door k a l i u m g r o t e r dan a a n het einde van de proef.
4 . 4 . H e t a s g e h a l t e v a n h e t b l a d
Het a s g e h a l t e v a n het blad w e r d b e p a a l d om t e zien of door de droogte de t o e v o e r v a n m i n e r a l e n n a a r het blad al of niet g e r e m d w a s in verhouding tot de a a n v o e r v a n a s s i m i l a t e n en of e r s o m s a l l e e n een equivalente v e r s c h u i v i n g in de a a n v o e r t u s s e n d i v e r s e e l e m e n t e n had p l a a t s gevonden (bijlage 8),
Het a s g e h a l t e v a n het net v o l w a s s e n blad w a s h o g e r a a n het b e g i n v a n de d r o o g t e p e r i o d e n dan t i j d e n s de d r o o g t e p e r i o d e n . Het z w e l l e n d e r v r u c h t e n a a n de e e r s t e t r o s s e n n e e m t dan w a a r s c h i j n l i j k v e e l m i n e r a l e n weg, zodat m i n d e r m i n e r a l e n in de jonge b l a d e r e n t e -r e c h t k o m e n . A a n het einde v a n de p-roef i s het a s g e h a l t e v a n de b l a d e r e n w e e r h o g e r . Op dat ogenblik w a r e n a a n de d e r d e t r o s r e e d s v o o r een d e e l rijpe v r u c h t e n geplukt en de behoefte v a n de plant a a n m i n e r a l e n s t a a t dan a l s m i n d e r hoog bekend. Het a s g e h a l t e w a s l a g e r a a n het begin v a n het s e i z o e n bij de K / C a laag b e h a n deling en h o g e r a a n het einde v a n de proef dan bij de K / C a h o o g -b e h a n d e l i n g . Bij het lage K / C a - a a n -b o d n a m dus de t o e v o e r v a n
25
-m i n e r a l e n n a a r het blad in de loop v a n het s e i z o e n s n e l l e r t o e .
De d r o o g t e p e r i o d e gaf in V P 753 bij de v r o e g e b e m o n s t e r i n g e n o v e r h e t a l g e m e e n een v e r h o g i n g v a n het a s g e h a l t e t e z i e n . Dit kan h e t gevolg zijn v a n een v e r h o o g d e zoutopname v a n de w o r t e l s uit de
m e e r g e c o n c e n t r e e r d e b o d e m o p l o s s i n g , m a a r ook het gevolg v a n een g e s t o o r d e fysiologische functie v a n h e t b l a d . Tijdens s c h e r p e droogte zijn de huidmondjes van het blad een groot d e e l v a n de dag g e s l o t e n . Dit b e l e m m e r t de v o r m i n g v a n a s s i m i l a t e n . Het blad v e r l i e s t door a d e m h a l i n g o r g a n i s c h m a t e r i a a l , w a a r d o o r het a s g e h a l t e m e d e kan stijgen.
Aan het einde van de proef lijkt het a s g e h a l t e onder nawerking v a n de d r o o g t e p e r i o d e g e d a a l d . Het kan v e r o o r z a a k t zijn door een s t o r i n g in de wortelfunctie w a a r d o o r m i n d e r zouten w e r d e n opgenomen. De g e g e v e n s van V P 677 l i e t e n geen duidelijke invloed v a n de d r o o g -t e op h e -t a s g e h a l -t e z i e n .
5. INVLOED VAN DROOGTE O P DE SAMENSTELLING VAN DE VRUCHT E r w e r d e n g r o e n e v r u c h t e n b e m o n s t e r d om de d r o o g t e p e r i o d e n h e e n , m a a r ook rijpe of bijna rijpe v r u c h t e n . E é n dag v o o r d a t de d r o o g t e -p e r i o d e w e r d i n g e z e t , w e r d e n de vijf g r o o t s t e v r u c h t e n g e n o m e n v a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n , v a n elke t r o s a p a r t . Bij l a t e r e d r o o g t e p e r i o den w a r e n dan a l rijpe v r u c h t e n afgeoogst, die dus b u i t e n de b e
-m o n s t e r i n g b l e v e n . Na de d r o o g t e p e r i o d e n w e r d e n opnieuw v r u c h t e n b e m o n s t e r d v a n p l a n t e n welke droogte o n d e r g a a n hadden en v a n c o n -t r o l e p l a n -t e n . T e n s l o t t e w e r d e n de e e r s t e vijf rijpe v r u c h t e n v a n de d r i e t r o s s e n a l s m o n s t e r g e n o m e n , g e r e k e n d v a n de d r o o g t e p e r i o d e n af. De v r u c h t m o n s t e r s w e r d e n s a m e n g e v o e g d tot twee h e r h a l i n g e n p e r b e h a n d e l i n g , dan i n g e v r o r e n en l a t e r op h e t l a b o r a t o r i u m o n d e r z o c h t op d r o g e s t o f - , a s - , K- en C a - g e h a l t e , t e r w i j l in het p e r s s a p de r e f r a c t i e w a a r d e en h e t s u i k e r g e h a l t e w e r d e n b e p a a l d .
5 . 1 . D e g e h a l t e n i n d e v r u c h t
5 . 1 . 1 . H e t c a l c i u m g e h a l t e v a n d e v r u c h t , b e r e k e n d o p d r o g e s t o f
Door de twee v e r s c h i l l e n d e b e m e s t i n g s n i v e a u s w e r d een s t a t i s t i s c h z e e r b e t r o u w b a a r v e r s c h i l in het c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t , b e -r e k e n d op de d -r o g e stof, v e -r k -r e g e n (bijlage 9). Bij K / C a hoog was h e t c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t de helft of m i n d e r dan de helft v a n dat bij de behandeling K / C a l a a g . In de tweede proef daalde het c a l c i u m g e h a l t e tot beneden de k r i t i e k e g r e n s , w a a r o p n e u s r o t kan o p t r e d e n : 0, 0 8 - 0 , 10% CaO. T u s s e n het c a l c i u m g e h a l t e v a n de
v r u c h t e n v a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n was geen v e r s c h i l op t e m e r k e n . Het c a l c i u m g e h a l t e v a n de rijp geoogste v r u c h t e n was h o g e r dan dat v a n de g r o e n g e o o g s t e , een s t a t i s t i s c h z e e r b e t r o u w b a a r v e r -s c h i l . Dit in t e g e n -s t e l l i n g m e t het c a l c i u m g e h a l t e v a n a p p e l -s , dat i n de loop v a n h e t g r o e i s e i z o e n s t e e d s v e r d e r daalt.
Wat het v e r l o p p in dit s e i z o e n b e t r e f t ,
de stijging in het c a l c i u m g e h a l t e over het g r o e i s e i z o e n was s t e r k e r v o o r de behandeling K / C a l a a g , een in vijf v a n de z e s g e v a l l e n s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e . Bij hoog k a l i a a n b o d en lage c a l -c i u m v o o r z i e n i n g weet de v r u -c h t het -c a l -c i u m g e h a l t e dus m i n d e r goed op t e v o e r e n . Uit de v r u c h t a n a l y s e s , d i r e c t v ó ó r en na de d r o o g -t e p e r i o d e n , volg-t da-t door d r o o g -t e he-t c a l c i u m g e h a l -t e v a n de v r u c h -t d a a l t , een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r tot z e e r b e t r o u w b a a r effect. Deze daling kan h e t gevolg zijn van het uitblijven v a n a a n v o e r v a n c a l c i u m via de houtvaten, t e r w i j l de v r u c h t i n t u s s e n v e r d e r g r o e i t , m a a r ook v a n het o n t t r e k k e n v a n w a t e r en c a l c i u m door de b l a d e r e n a a n de v r u c h t e n . Door de t o t a l e h o e v e e l h e i d c a l c i u m in de v r u c h t t e b e r e k e n e n uit h e t v r u c h t g e w i c h t en het c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t kan h i e r o v e r inzicht w o r d e n v e r k r e g e n (zie p a r . 5. 2. ).
27
-In V P 753 was de daling in het c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t door d r o o g t e s t e r k e r bij het h o g e r e c a l c i u m n i v e a u van de K / C a - l a a g behandeling (een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e droogte x K n i v e a u i n t e r a c t i e ) . E r w e r d e n v i e r opeenvolgende d r o o g t e p e r i o d e n u i t g e -v o e r d , w a a r b i j e e r s t de e e r s t e t r o s in een b e p a a l d fysiologisch
s t a d i u m v e r k e e r d e , dan de t w e e d e , e n z . De op die t i j d s t i p p e n a a n wezige nog onrijpe v r u c h t e n a a n de e e r s t e t r o s vertoonden een; s t a gend c a l c i u m g e h a l t e n a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e en dus de b e -m o n s t e r i n g l a t e r w e r d e n u i t g e v o e r d . In V P 753 w e r d ook v o o r de d e r d e t r o s een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e stijging i n c a l c i u m g e h a l t e gevonden. De daling in het c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t door droogte w a s v o o r de e e r s t e t r o s v a n V P 677 m e e r u i t g e s p r o k e n b i j de e e r s t e d r o o g t e p e r i o d e (de i n t e r a c t i e : d r o o g t e x p e r i o d e s t a -t i s -t i s c h b e -t r o u w b a a r ) . In de rijp geoogste v r u c h t e n v a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n w e r d e v e n e e n s h e t c a l c i u m g e h a l t e v e r l a a g d door d r o o g t e , a l l e e n de t w e e d e t r o s v a n V P 677 r e a g e e r d e g e m i d d e l d g e n o m e n n i e t . De daling w a s d a a r a l l e e n aanwezig bij een hoog c a l c i u m g e h a l t e in de v r u c h t bij
e e n laag K / C a - a a n b o d (een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e : d r o o g t e x K - n i v e a u ) . In de v r u c h t e n v a n de d e r d e t r o s kwam deze i n t e r a c t i e h e t s t e r k s t n a a r v o r e n . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w a s , o n
d e r g i n g e n de v r u c h t e n , z e k e r v a n de e e r s t e t r o s , de invloed h i e r -v a n in een -v e r d e r g e r i j p t s t a d i u m , Toch kunnen e r -v e r s c h i l l e n
v o o r k o m e n t u s s e n de r i j p h e i d s s t a d i a , w a a r i n de v r u c h t e n v e r k e e r d e n toen zij de droogte o n d e r g i n g e n . Bij de l a t e d r o o g t e p e r i o d e n kunnen r e e d s v o o r d i e n rijpe v r u c h t e n geoogst zijn, de overblijvende v r u c h t e n z u l l e n dan in een r e l a t i e f jong s t a d i u m de d r o o g t e o n d e r g a a n h e b b e n . O v e r de d r i e t r o s s e n g e n o m e n w a s e r e c h t e r g e e n duidelijke lijn i n h e t c a l c i u m g e h a l t e i n afhankelijkheid v a n h e t t i j d s t i p v a n de d r o o g t e p e r i o d e n . T e n s l o t t e w e r d nog n a g e g a a n of de daling i n h e t c a l c i u m -g e h a l t e i n de m o n s t e r s d i r e c t na de d r o o -g t e p e r i o d e v a n e e n a n d e r e o r d e v a n g r o o t t e was dan die in de m o n s t e r s v a n de r i j p e v r u c h t e n . B e h a l v e v o o r de tweede t r o s v a n V P 677 w e r d g e e n b e t r o u w b a r e
i n t e r a c t i e gevonden voor de invloed v a n droogte op de v r u c h t k o r t of lang "ergna-i s . In het genoemde geval w a s de daling het s t e r k s t in de m o n s t e r s dadelijk na de d r o o g t e p e r i o d e .
5 . 1 . 2 . H e t k a l i u m g e h a l t e v a n d e v r u c h t
Het k a l i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t w a s het hoogst a a n de e e r s t e t r o s en n a m af bij de h o g e r e t r o s s e n (bijlage 10), Door de t w e e b e m e s -t i n g s n i v e a u s w e r d e n z e e r ui-teenlopende k a l i g e h a l -t e n in de v r u c h -t e n v e r k r e g e n . Het kaligehalte v a n de c o n t r o l e p l a n t e n v e r t o o n d e bij de b e m o n s t e r i n g nét de d r o o g t e p e r i o d e m e e s t a l een daling t e n o p -z i c h t e v a n de b e m o n s t e r i n g v ó ó r de d r o o g t e p e r i o d e . D e -z e daling w a s o v e r h e t a l g e m e e n s t e r k e r bij laag kaliaanbod. In de r i j p g e oogste v r u c h t e n w a s w e e r een h o g e r k a l i g e h a l t e aanwezig ( s t a t i s -t i s c h b e -t r o u w b a r e v e r s c h i l l e n n a a r -t i j d s -t i p v a n b e m o n s -t e r i n g en s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e v o o r t i j d s t i p x K - n i v e a u ) . Door de d r o o g t e p e r i o d e was het k a l i g e h a l t e i n m e e r dan de helft v a n de g e v a l l e n gedaald, nl. i n 22 v a n de 36. A l l e e n v o o r de t w e e d e t r o s van V P 677 w a s e r een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r v e r s c h i l . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w e r d u i t g e v o e r d , w e r d de invloed d a a r v a n over h e t a l g e m e e n uitgeoefend op v r u c h t e n in een v e r d e r o n t -w i k k e l i n g s s t a d i u m . Deze v r u c h t e n hadden v o o r de e e r s t e en t -w e e d e t r o s in V P 677 e e n l a g e r k a l i g e h a l t e en de daling v a n het k a l i g e -h a l t e door droogte -h a d v o o r a l p l a a t s in de e e r s t e d r o o g t e p e r i o d e
(in twee v a n de d r i e g e v a l l e n een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e : d r o o g t e x p e r i o d e ) . In V P 753 d a a r e n t e g e n was h e t k a l i g e -h a l t e v a n de v r u c -h t e n , welke een l a t e r e droqgteperiode ondergingen v o o r het K/Ca-hoog object j u i s t h o g e r . Ook h i e r k w a m e n de l a g e r e g e h a l t e n na droogte v o o r a l v o o r bij de e e r s t e d r o o g t e p e r i o d e n (voor
I e t r o s een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e ) . In de r i j p g e o o g s t e v r u c h t e n v a n V P 753 was het k a l i g e h a l t e l a g e r , a l s e r een d r o o g t e w a s g e w e e s t , h e t effect w a s v o o r de tweede en d e r d e t r o s s t a t i s t i s c h
- 29
b e t r o u w b a a r . Het k a l i g e h a l t e daalde h i e r m e e r dan dat in de nog g r o e n e v r u c h t e n onder invloed v a n de droogte (een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e voor droogte k o r t na en lang na de d r o o g -t e p e r i o d e v o o r de -tweede -t r o s van V P 753).
5 . 1 . 3 . D e k a l i u m / c a l c i u m v e r h o u d i n g i n d e v r u c h t
De K20 / C a O - v e r h o u d i n g w a s in de v r u c h t e n v a n de e e r s t e t r o s het
hoogst en was l a g e r in de volgende (bijlage 11). De v e r h o u d i n g w a s b i j K / C a hoog in V P 677 bijna d r i e m a a l h o g e r dan bij K / C a laag
en in V P 753 bijna v i e r m a a l . N a a r m a t e de v r u c h t r i j p e r w e r d g e -a n -a l y s e e r d , w-as de K / C -a -verhouding l -a g e r , op één u i t z o n d e r i n g n a : v o o r de v r u c h t e n v a n de e e r s t e t r o s v a n V P 753 bij K / C a hoog. De nog onrijpe v r u c h t e n die o n d e r w o r p e n w a r e n g e w e e s t a a n d r o o g t e , hadden een h o g e r e K / C a v e r h o u d i n g , b e h a l v e i n h e t b o v e n g e n o e m d e g e v a l . In V P 677 was de stijging v a n de K / C a v e r houding in de v r u c h t door d r o o g t e g r o t e r v o o r de K / C a h o o g o b -j e c t e n dan v o o r de K / C a - l a a g ob-jecten (voor de v r u c h t e n v a n de e e r s t e twee t r o s s e n een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e v o o r d r o o g t e x K n i v e a u ) . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w e r d u i t -g e v o e r d , w a s de K / C a - v e r h o u d i n -g v a n de v e r d e r ontwikkelde, g r o e n e v r u c h t l a g e r . De invloed v a n de d r o o g t e p e r i o d e op de K / C a -v e r h o u d i n g in de rijpe -v r u c h t e n was niet u i t g e s p r o k e n duidelijk. A l l e e n in V P 753 w a s in de m e e s t e g e v a l l e n de v e r h o u d i n g v e r hoogd. Voor de e e r s t e t r o s w a s e r g e m i d d e l d een s t a t i s t i s c h b e -t r o u w b a a r effec-t v a n d r o o g -t e . De v e r h o g i n g w a s d a a r s -t e r k e r v o o r de K / C a - h o o g behandeling ( i n t e r a c t i e : d r o o g t e x K - n i v e a u s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r ) . De v e r g r o t i n g v a n de o n d e r z o c h t e v e r h o u d i n g in de r i j p e v r u c h t was in de m e e s t e g e v a l l e n h o g e r , a l s de d r o o g t e l a t e r w e r d u i t g e v o e r d , dus g e m i d d e l d d i c h t e r bij het rijping s s t a d i u m ( i n t e r a c t i e r d r o o g t e x p e r i o d e s t a t i s t i s c h bijna b e t r o u w b a a r v o o r de tweede t r o s v a n V P 753 en b e t r o u w b a a r v o o r de d e r d e t r o s ) .
De stijging in de K / C a - v e r h o u d i n g was i n V P 677 s t e r k e r in de nog g r o e n e v r u c h t e n , onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e dan l a t e r i n de rijpe v r u c h t e n , een s t a t i s t i s c h h e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e v o o r m o n s t e r s k o r t na x lang na d r o o g t e p e r i o d e . Dit was ook het g e v a l v o o r de d e r d e t r o s v a n V P 753, m a a r niet v o o r de v r u c h t e n v a n de
e e r s t e twee t r o s s e n .
5.1.4. H e t a s g e h a l t e v a n de v r u c h t
Door de d r o o g t e kunnen niet a l l e e n v e r s c h u i v i n g e n p l a a t s vinden i n de v e r h o u d i n g e n t u s s e n de d i v e r s e e l e m e n t e n in de v r u c h t , m a a r ook het t o t a l e a s g e h a l t e v a n de v r u c h t , b e r e k e n d op de d r o g e stof, kan v e r a n d e r i n g e n o n d e r g a a n h e b b e n . Dit kan het gevolg zijn v a n v e r m i n d e r d e a a n v o e r v a n m i n e r a l e n tijdens droogte n a a r de v r u c h t , ook v o o r die e l e m e n t e n , die i n v e r h o u d i n g tot a n d e r e i n de v r u c h t g e s t e g e n zijn, m a a r ook door gewijzigde a a n v o e r v a n a s s i m i l a t e n . Het a s g e h a l t e was l a g e r v o o r de v r u c h t e n v a n de h o g e r e t r o s s e n (bij-lage 12). De K / C a - h o o g objecten hadden h o g e r e a s g e h a l t e n in de v r u c h t . Het a s g e h a l t e daalde aanvankelijk in de m e e s t e g e v a l l e n in de. groene v r u c h t , m a a r was l a t e r w e e r h o g e r i n de r i j p g e o o g s t e v r u c h t .
De daling v a n het a s g e h a l t e kwam niet v o o r i n de g r o e n e v r u c h t e n v a n de e e r s t e en tweede t r o s bij de K / C a - h o o g behandeling v a n
V P 753 (tijdstip van m o n s t e r n a m e > m e e s t a l s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r , i n t e r a c t i e : t i j d s t i p x K - n i v e a u s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r in l a a t s t e t w e e g e n o e m d e g e v a l l e n ) . Door de d r o o g t e w e r d v a k e r dan g e m i d -deld g e n o m e n het a s g e h a l t e van de g r o e n e v r u c h t v e r l a a g d , v o o r a l bij de K / C a - h o o g b e h a n d e l i n g e n (het effect v a n droogte i n d r i e v a n de z e s g e v a l l e n s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w b a a r , i n t e r a c t i e : d r o o g t e x K n i v e a u s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w -b a a r v o o r het a s g e h a l t e v a n de e e r s t e t w e e t r o s s e n v a n V P 753). B e h a l v e v o o r de d e r d e t r o s v a n V P 753 b r a c h t een v r o e g e droogte-r p e r i o d e een s t e r k e r e v e r l a g i n g v a n het a s g e h a l t e v a n de onrijpe
31
-v r u c h t teweeg dan een late d r o o g t e p e r i o d e bij de -v e r d e r ontwik-kelde v r u c h t . In het l a a t s t e geval t r a d ook wel een v e r h o g i n g v a n het a s g e h a l t e op (vier van de z e s i n t e r a c t i e s : droogte x p e r i o d e
s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r ) . In v i e r van de z e s g e v a l l e n was het g e -m i d d e l d e a s g e h a l t e p e r t r o s door droogte g e d a a l d voor de rijp g e o o g s t e v r u c h t e n (twee s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e effecten). Deze daling was m e e s t a l s t e r k e r v o o r het K / C a - h o o g object (in vijf v a n de z e s gevallen, een k e e r m e t s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r v e r
-schil). Bij de e e r s t e t r o s en v o o r V P 753 ook bij de t w e e d e t r o s w a s de daling v a n h e t a s g e h a l t e in de r i j p e v r u c h t door d r o o g t e s t e r k e r , a l s de d r o o g t e p e r i o d e v r o e g e r was u i t g e v o e r d (genoemde g e v a l l e n s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w b a a r ) .
5 . 1 . 5 . D e v e r h o u d i n g c a l c i u m / t o t a a l a s
Door de verhouding t u s s e n het c a l c i u m g e h a l t e en het gehalte a a n t o t a a l a s t e berekenen kon w o r d e n n a g e g a a n of door de droogte een v e r s c h u i v i n g o p t r a d i n de v r u c h t v a n c a l c i u m t e n opzichte v a n de
o v e r i g e m i n e r a l e n (bijlage 13). De a s bevat m a a r een laag p e r c e n -t a g e c a l c i u m , g e m i d d e l d 1 -to-t 2% CaO voor K / C a hoog en 4 -to-t 5% v o o r K / C a l a a g . In beide p r o e v e n steeg het c a l c i u m g ehalte v a n
dé as:..; in het s e i z o e n , v o o r a l v o o r het object K / C a laag (vijf b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e s : t i j d s t i p x K - n i v e a u ) . Door d r o o g t e w e r d h e t c a l c i u m n i v e a u v a n de a s v e r l a a g d i n de nog g r o e n e v r u c h t , deze daling w a s s t e r k e r v o o r de K / C a - l a a g objecten, w a a r dit niveau h o g e r was (als hoofdeffect was d r o o g t e s t e e d s s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r , de i n t e r a c t i e : droogte x K n i v e a u was v o o r V P 753 b e t r o u w -b a a r ) . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w e r d u i t g e v o e r d en dus l a t e r w e r d b e m o n s t e r d , hadden de v r u c h t e n v a n de e e r s t e t r o s , welke onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e w e r d e n geplukt, een h o g e r c a l c i u m g ehalte i n de a s . Het c a l c i u m g e h a l t e i n de a s v a n de r i j p g e -oogste v r u c h t e n was l a g e r a l s de p l a n t e n een d r o o g t e p e r i o d e hadden o n d e r g a a n . Het v e r s c h i l m e t de niet b e h a n d e l d e v r u c h t e n w a s het
g r o o t s t v o o r die van de d e r d e t r o s . De v e r l a g i n g was het g r o o t s t v o o r de K / C a - l a a g objecten (hoofdeffect v a n d r o o g t e en i n t e r a c t i e : droogte x K - n i v e a u s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r voor d e r d e t r o s ) . 5 . 1 . 6 . H e t d r o g e s t o f g e h a l t e v a n d e v r u c h t Het d r o g e s t o f g e h a l t e nam t o e v o o r de v r u c h t e n v a n de e e r s t e t r o s t o t die v a n de d e r d e (bijlage 14). V r u c h t e n v a n de K / C a h o o g o b j e c t e n hadden een h o g e r d r o g e s t o f -g e h a l t e dan de v r u c h t e n v a n de K / C a - l a a -g - o b j e c t e n (vijf v a n de z e s g e v a l l e n s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w b a a r ) .
Het d r o g e s t o f g e h a l t e daalde b i j het r i j p e r w o r d e n v a n de v r u c h t . De rijpe v r u c h t e n v a n K / C a laag hadden het l a a g s t e d r o g e s t o f g e h a l t e (het hoofdeffect t i j d s t i p v a n b e m o n s t e r i n g s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r , de i n t e r a c t i e : t i j d s t i p x K n i v e a u in v i e r v a n de z e s g e v a l l e n b e -t r o u w b a a r of bijna b e -t r o u w b a a r ) . Na de d r o o g -t e p e r i o d e w a s he-t d r o g e s t o f g e h a l t e in de v r u c h t s t e r k g e s t e g e n , h e t k a l i u m / c a l c i u m -niveau was h i e r b i j niet v a n invloed (hoofdeffect d r o o g t e s t a t i s t i s c h z e e r b e t r o u w b a a r ) . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w e r d u i t g e v o e r d , was het d r o g e s t o f g e h a l t e v a n de v r u c h t e n , geplukt o n m i d d e l lijk nadien, l a g e r en het effect v a n de d r o o g t e p e r i o d e op het d r o g e
stofgehalte, g e r i n g e r (hoofdeffect: p e r i o d e in v i e r v a n de z e s g e -v a l l e n s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r en de i n t e r a c t i e : d r o o g t e x p e r i o d e in vijf v a n de z e s b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w b a a r ) .
In de rijp geoogste v r u c h t e n w a s nog de v e r h o g i n g v a n h e t d r o g e -stofgehalte v a n de v r u c h t door de d r o o g t e p e r i o d e w a a r n e e m b a a r (in V P 677 e e n m a a l s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r en in V P 753 v o o r a l l e d r i e t r o s s e n ) . De verhoging w a s v o o r de d i v e r s e g e v a l l e n niet op dezelfde wijze afhankelijk v a n het kali u m / c a l c i u m - n i v e a u , al k w a m e n p e r geval b e t r o u w b a r e i n t e r a c t i e s n a a r v o r e n .
Het v e r s c h i l in d r o g e s t o f g e h a l t e t u s s e n v r u c h t e n , wel of niet o n d e r -w o r p e n a a n een d r o o g t e p e r i o d e , -was s t a t i s t i s c h b e t r o u -w b a a r g r o t e r onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e dan l a t e r i n de r i j p g e o o g s t e
- 33
5 . 1 . 7 . H e t k a l i u m g e h a l t e v a n h e t v r u c h t s a p
In het g e f i l t r e e r d e p e r s s a p werd. het k a l i u m g e h a l t e b e p a a l d . De v e r s c h i l l e n i n de gemiddelde k a l i u m g e h a l t e n v a n het v r u c h t s a p v a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n w a r e n g e r i n g , e r w a s een g e r i n g e d a ling in het k a l i u m g e h a l t e v a n de e e r s t e n a a r de d e r d e t r o s ( b i j -lage 15). U i t e r a a r d w a s het k a l i u m g e h a l t e door de k a l i b e m e s t i n g s t e r k en s t a t i s t i s c h z e e r b e t r o u w b a a r v e r h o o g d .
Het k a l i g e h a l t e in het p e r s s a p van de g r o e n e v r u c h t w a s h o g e r dan v a n l a t e r nog onrijp geplukte*» v a n rijp geplukte v r u c h t e n . De d a -ling v a n het gehalte in de tijd was v o o r laag m e t kali b e m e s t e
v r u c h t e n p r a k t i s c h even groot a l s v o o r de v r u c h t e n , m e t v e e l kali b e m e s t .
G r o e n e v r u c h t e n die een d r o o g t e p e r i o d e hadden o n d e r g a a n , v e r -toonden nadien e e n v e r h o g i n g v a n het k a l i g e h a l t e i n het p e r s s a p . Deze stijging w e r d niet beïnvloed door de hoogte v a n het k a l i n i -v e a u in h e t -v r u c h t s a p . N a a r m a t e de d r o o g t e p e r i o d e l a t e r w e r d u i t g e v o e r d , was het k a l i g e h a l t e v a n de onmiddellijk d a a r n a geplukte v r u c h t e n o v e r het a l g e m e e n l a g e r ( s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r v o o r v r u c h t e n v a n e e r s t e en t w e e d e t r o s v a n V P 677). De n a w e r k i n g v a n de d r o o g t e p e r i o d e op de rijp geplukte v r u c h t e n kwam e v e n e e n s tot uiting in een v e r h o g i n g v a n het k a l i g e h a l t e in het p e r s s a p ( s t a -t i s -t i s c h b e -t r o u w b a a r of bijna s -t a -t i s -t i s c h b e -t r o u w b a a r ) . De s-tijging w a s s t e r k e r bij het K / C a - h o o g object ( s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r v o o r d e r d e t r o s v a n V P 753 en bijna b e t r o u w b a a r v o o r de t w e e d e t r o s v a n V P 753). De stijging i n h e t k a l i g e h a l t e , v l a k na de d r o o g t e p e r i o d e w a s s t e r k e r dan die l a t e r in de r i j p geoogste v r u c h t e n ( s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r effect v o o r V P 753).
5 . 1 . 8 . H e t s u i k e r g e h a l t e v a n h e t v r u c h t s a p
Met behulp van de r e f r a c t o m e t e r w e r d het s u i k e r g e h a l t e v a n het g e f i l t r e e r d e p e r s s a p b e p a a l d .
Het s u i k e r g e h a l t e v a n de v r u c h t e n v a n de d r i e e e r s t e t r o s s e n v e r -toonde s l e c h t s g e r i n g e v e r s c h i l l e n (bijlage 16). De m e t m e e r kali v o o r z i e n e planten b r a c h t e n v r u c h t e n v o o r t m e t h o g e r s u i k e r -gehalte ( s t a t i s t i s c h z e e r b e t r o u w b a a r v e r s c h i l ) . Het s u i k e r g e h a l t e v a n de v r u c h t daalde in de p e r i o d e , w a a r i n de droogte w e r d u i t
-g e v o e r d , t e r w i j l het s u i k e r -g e h a l t e in de rijpe v r u c h t s o m s was gedaald, s o m s w e e r was g e s t e g e n . In de onrijpe v r u c h t e n v o o r de d r o o g t e p e r i o d e was het s u i k e r g e h a l t e l a g e r v o o r de v r u c h t e n v a n K / C a hoog en in de rijp geoogste v r u c h t e n was het g e h a l t e h o g e r v e r g e l e k e n m e t K / C a laag ( i n t e r a c t i e : t i j d s t i p x K n i v e a u s t a t i s -t i s c h b e -t r o u w b a a r in vijf van de z e s g e v a l l e n ) . Als gevolg v a n de droogte steeg het s u i k e r g e h a l t e in het p e r s sap v a n de nog g r o e n e v r u c h t e n s t e r k , i e t s s t e r k e r bij het object K / C a hoog (hoofdeffect
s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r , i n t e r a c t i e : droogte x K - n i v e a u s t a t i s t i s c h bijna b e t r o u w b a a r v o o r e e r s t e t r o s V P 753). N a a r m a t e de d r o o g t e -p e r i o d e en dus de b e m o n s t e r i n g l a t e r w e r d u i t g e v o e r d , w a s het s u i k e r g e h a l t e v a n de g r o e n g e o o g s t e v r u c h t e n a a n de e e r s t e t r o s l a g e r . De d r o o g t e p e r i o d e had ook een h o g e r s u i k e r g e h a l t e in de rijp geoogste v r u c h t e n tot gevolg. Dit effect was s t e r k e r v o o r de s u i k e r r i j k e r e v r u c h t e n van het K / C a - h o o g object (hoofdeffect: droogte in vijf op z e s gevalleni s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r , de i n t e r -a c t i e : d r o o g t e x K - n i v e -a u i n twee v -a n de z e s g e v -a l l e n s t -a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of bijna b e t r o u w b a a r ) . De stijging i n het s u i k e r g e h a l t e
door de droogte was s t e r k e r in de g r o e n e v r u c h t e n , onmiddellijk na de d r o o g t e p e r i o d e dan de stijging in het gehalte v a n de l a t e r rijp g e o o g s t e t o m a t e n (in v i e r v a n de z e s g e v a l l e n een s t a t i s t i s c h b e -t r o u w b a r e of bijna b e -t r o u w b a r e i n -t e r a c -t i e v o o r b e m o n s -t e r i n g k o r -t en lang na d r o o g t e p e r i o d e ) .
5 . 2 . D e h o e v e e l h e d e n i n d e v r u c h t
De invloed v a n droogte op het t r a n s p o r t v a n m i n e r a l e n n a a r en uit de v r u c h t i s via de g e h a l t e n niet zonder m e e r t e d o o r z i e n .
