Drempel hoofdgeul; advies ruimtelijke
kwaliteit
Wageningen Environmenta Research (Alterra) Postbus 47
6700 AA Wageningen
Telefoon: 0317 - 48 07 00 Fax: 0317 - 41 90 00
Michaël van Buuren
Spatial Knowledge Systems 06 – 10 40 62 17
1 Inleiding
Staatsbosbeheer heeft Alterra Wageningen UR, in de persoon van M. van Buuren, gevraagd te adviseren over de ruimtelijke kwaliteit van het project Millingerwaard. Het gaat daarbij om adviezen ten behoeve van de realisatie van specifieke onder-delen van het inrichtingsproject. Deze notitie betreft de nieu-we drempel tussen hoofdgeul en Kaliwaal (figuur 1). Over de drempel zijn eerder adviezen uitgebracht en gesprekken ge-voerd met de opdrachtnemer.
2. Het Uitvoeringsontwerp voor de drempel
De drempel in de hoofdgeul wordt aangebracht om het (te veel en snel) droogvallen van de Millingerwaard bij lage rivierstan-den te voorkomen. De kruin van de drempel ligt op 8.20 m + NAP. Tevens biedt de drempel toegang tot het Kekerdomse
Duin. In een aantal gesprekken en op basis van een eerder advies is het definitieve Uitvoeringsontwerp va figuur 2 uit-gewerkt.
Vanuit de doelstelling van het Millingerwaard project voor het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit zijn overwegingen
13.34 12.91 12.41 12.48 12.79 12.59 12.52 12.50 12.53 11.81 10.78 10.63 10.38 10.29 10.40 10.68 10.44 10.51 11.26 11.44 11.44 11.49 11.68 11.90 11.86 12.03 11.70 11.41 11.30 11.12 10.41 10.45 10.57 10.38 10.62 10.71 10.80 11.06 11.34 11.94 12.53 12.40 12.25 12.10 12.14 12.29 12.22 12.36 12.48 12.80 13.05 13.22 13.29 13.18 13.03 12.73 12.70 12.99 13.22 13.31 13.29 13.20 13.07 12.70 12.81 13.01 13.24 13.41 13.34 13.21 13.16 12.65 12.88 12.97 13.19 13.32 13.23 13.15 13.06 12.92 12.78 12.99 13.10 13.19 12.93 12.72 12.66 12.82 13.16 13.27 12.91 12.56 12.59 12.97 13.35 13.39 13.41 13.48 13.40 13.36 13.36 13.38 13.36 13.38 13.40 13.40 13.37 13.31 13.41 13.6113.52 13.47 13.46 16.64 16.79 16.74 16.71 16.56 16.16 15.67 15.22 14.76 14.31 13.83 13.49 13.19 16.61 16.10 15.33 14.75 14.41 14.33 15.12 15.92 16.40 16.54 16.63 16.27 15.73 15.08 14.49 13.94 13.23 12.61 12.63 12.33 12.16 12.00 11.82 12.09 12.29 11.64 11.92 11.98 15.41 15.42 15.48 15.30 15.42 15.35 15.36 15.41 15.63 15.44 13.43 13.41 13.37 13.47 13.41 13.42 13.42 13.43 13.44 13.41 13.42 13.41 13.40 13.44 13.46 10.25 12.19 12.31 12.27 11.90 12.23 12.10 12.14 11.93 11.51 10.75 10.40 10.16 10.02 9.76 9.41 9.29 9.58 9.70 9.96 10.20 11.30 9.79 9.61 9.34 9.38 10.49 10.46 10.15 10.07 10.61 10.28 10.24 8.32 8.31 8.188.02 8.20 8.21 8.157.93 7.78 7.79 7.88 7.90 9.75 9.53 9.18 9.22 9.33 9.46 9.24 9.22 9.29 9.22 9.58 9.86 9.60 9.48 9.56 9.75 10.05 9.78 9.62 10.21 10.45 10.14 10.31 11.16 10.30 10.52 10.27 9.80 10.24 10.35 10.64 10.03 10.77 11.31 11.46 11.89 11.86 11.58 11.45 11.39 11.01 falling apron stortsteen 45-180mm (2.5m3/m1)
insnijding talud geul
DP
8.50+ 8.50+ 1:3 8.50+1:3 1:3 1:3 mv2016 1:3 1:3 1:3 10.00+ 10.00+LP
falling apron stortsteen 45-180mm (1.25m3/m1) 5,00m 5,00m tijdelijke dam kruin 4m 3,60m 4,00m 2,50m 2,50m 1,35m 1,00m 1,00m stortsteen 0.40m (5-40kg) op talud geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm met enkelrooster van wiepen'karrenspoor' grasbetontegel 40x60x10mm op omliggende grond 0.65m breedte tussen buitenkant tegels: 2.15m basaltonplaat of gelijkwaardig 0.15m
ingewassen met basaltsplit 4-32mm op 0.10m grauwacke 20-40mm op geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm, geen wiepen 0,40m 0,40m 2,15m 8.50+ 1:3 mv2016 15.65+ 1:4 1:4 1:4 8.20+ 4.00+ 1:4 1:4 4.00+ 13.40+ ca1:4 ca1:7 8.40+ 8.20+ 8.20+ 1:5 1:4 taludhelling 1:10 karrenspoor aansluiten op MV aansluiten op MV 6.0+ 6.1+ 6.0+ 6.9+ 6.9+ 6.9+
DPw
Vitens water klic apr2016 gebiedseigen klei 0.80m lutumgehalte >17.5% 0,40m 0,40m 1,35m 2,15m 'karrenspoor' grasbetontegel 40x60x10mm op gebiedseigen klei lutum >17.5%, 0.70m breedte tussen buitenkant tegels: 2.15m0,93m NAP NAP LP 2.00 3.00 4.005.006.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.0015.00 16.00 17.00 18.00 19.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 0 m 25 m 50 m 75 m 100 m 125 m 150 m 175 m 200 m 225 m 250 m 275 m 300 m 325 m 342 m NAP NAP DP 1.00 2.00 3.00 4.005.006.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.0015.00 16.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 0 m 25 m 50 m 75 m 100 m 125 m 150 m 175 m 184 m 4,00m falling apron stortsteen 45-180mm (2.5m3/m1) basaltonplaat of gelijkwaardig 0.15m, ingewassen met basaltsplit 4-32mm op 0.10m grauwauacke 20-40mm
op geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm, geen wiepen basaltonplaat of gelijkwaardig 0.15m, ingewassen met basaltsplit 4-32mm op 0.10m grauwauacke 20-40mm
op geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm, geen wiepen
1:3 10.00+ 4.00+ 2,50m 1:4 8.20+ 1:4 1:3 1:3 8.50+ 4,00m 4.00+ tijdelijke dam 15.75+ 8.20+ pad 1:5 8.20+ 13.40+ 2,50m 3,60m 0,40m 0,80m 1,25m 1,25m Ontwerp
Tijdelijke situatie tbv aanleg drempel Maaiveld per mrt2016 stortsteen 0.40m (5-40kg)
op talud: geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm met enkelrooster van wiepen
tijdelijk talud tbv aanleg drempel
'karrenspoor'
grasbeton 40x60x10mm, tegels in lengte aanbrengen op omliggende grond 0.65m NAP NAP DPw 10.00 11.00 12.00 13.00 14.0015.00 16.00 17.00 18.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 0 m 4,00m25 m 35 m 1:4 1:4 5,00m 5,00m gebiedseigen klei 0.80m, lutumgehalte >17.5% pad 1:10 'karrenspoor'
grasbeton 40x60x10mm, tegels in lengte aanbrengen op gebiedseigen klei 0.70m, lutum >17.5%
0,75m
'karrenspoor', talud 1:5
grasbeton 40x60x10mm, tegels in lengte aanbrengen op gebiedseigen klei 0.70m, lutum >17.5%
0,40m 1,35m 0,93m LEGENDA Maaiveld per mrt2016 Ontwerp 11.95 11.92 11.98 9.01
Basalton 0.15m ingewassen met basaltsplit 4-32m op 0.10m grauwacke 20-40mm,
op geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm, geen wiepen Stortsteen 5-40kg,
op talud geotextiel doorlaatbaarheidseis O90<110μm met enkelrooster van wiepen
Falling apron, stortsteen 45-180mm (1.25m3/m1) Falling apron, stortsteen 45-180mm (0.75m3/m1) Gebiedseigen klei 0.80m lutumgehalte >17.5% Grondlichaam 0.75m opbouw uit omliggende grond Falling apron, stortsteen 45-180mm (2.5m3/m1) 8.20+ "Karrespoor' Grasbeton: 40x60x10mm op omliggende grond 0.65m of gebiedseigen klei 0.70m, lutum >17.5%
overlap flap mininaal 0.50m PRINCIPEDETAIL DREMPEL KRUIN
flap 1.25m
PRINCIPEDETAIL DREMPEL TEEN
wijz. Omschrijving Ontwerper Blad Bestand Datum Schaal Formaat Status Getekend omschrijving Gezien door datum Verificatie Validatie Autorisatie Tekeningnummer Tekeningnummer Projectnummer Opdrachtnemer 220 BOSKALIS BV Contractnummer Project Opdrachtgever MILLINGERWAARD STAATSBOSBEHEER Datum Datum Rev. nr. Onderdeel ONTWERP HOOFDGEUL: DREMPEL Meet BV 1546 127 0 1/1 15461270-Hfdgl-drempel-juni2016.dwg 08-09-2016 A - 1 1:500 / 1:50.000 JPB 08-09-2016 DvL 08-09-2016 1 2 3 SCHAAL 1 : 500 OPMERKINGEN - Maten in meters, tenzij anders vermeld - Hoogtematen in meters t.o.v. N.A.P., tenzij anders vermeld - Diameters in millimeters, tenzij anders vermeld - Coordinatensysteem RD(x,y) en NAP(z)
PROFIEL SCHAAL 1 : 50.000 SITUATIE SCHAAL 1 : 500 SITUATIE Def Karrenspoor toegevoegd Figuur 2. Het definitieve Uitvoeringsontwerp voor de drempel.
en uitgangspunten meegegeven over locatie, inpassing en detaillering (materialisatie) van de drempel.
Locatie
De vanuit het perspectief van ruimtelijke kwaliteit beste optie voor de locatie van de drempel - in de hartlijn van de bestaande weg en toegang naar terrein De Beyer - kon door strijdigheid met de contractvereisten niet worden gereali-seerd. Er is daarom gekozen voor een locatie verder in noor-delijke richting.
Inpassing
Bij de eerdere advisering (advies en gesprekken) is gepleit voor een zo simpel mogelijke oplossing, aansluitend bij het bestaande te behouden (natuur)landschap aan de zuidzijde en het te ontwikkelen terrein van het Kekerdomse Duin aan
de noordzijde. Hierbij gaat het om een duidelijke, heldere (rechte) belijning van de drempel, het voorkomen van land-hoofden ter hoogte van de geul, voorkomen van niet nood-zakelijke verticale elementen als hekwerken en dergelijke, logische aansluitingen op de bestaande weg en het sparen van de begroeiing in - de oeverlijn van - de Kekerdomse Ward. De opmerkingen in dit verband zijn in het voorliggen-de Uitvoeringsontwerp opgenomen.
Detaillering
Voor de detaillering en materialisatie van de drempel is gepleit voor robuuste en duurzame oplossingen en daarbij maximaal gebruik te maken van natuurlijke, gebiedseigen materialen (grond, klei, begroeiing) met een uitstraling passend bij de rest van het (dynamische) natuurgebied De Millingerwaard. Daarbij is ook beoogd om te voorkomen dat
de drempel - die met name in het deel van het jaar waarin de meeste bezoekers te verwachten zijn voor een belangrijk deel droog ligt - als een amorfe ‘hoop stenen’ afsteekt tegen de rest van het natuurlandschap.
Binnen de - stringente - technische randvoorwaarden is in het Uitvoeringsontwerp een bevredigend alternatief gevon-den. De kruin met ‘zetsteen’ (in basalton) steekt duidelijk af tegen de met klei bedekte taluds van stortsteen, waarop begroeiing kan ontstaan (zie ook de vragen aan het einde van dit advies).
3. Conclusie, aanbevelingen en vervolgvragen
Bovenstaande (paragraaf 2) geeft aan dat het voorliggende definitieve Uitvoeringsontwerp - binnen de contractvoor-waarden en eerdere keuzen - een voldoende uitwerking geeft aan de projectdoelen voor ruimtelijke kwaliteit.
Daarnaast nog enige vragen en aanbevelingen voor de ver-dere realisatie:
- besteed aandacht aan het herstel van de bodem van in-gereden of verdichte (tijdelijke) paden en terreinen, opdat natuurlijk herstel van de vegetatie snel kan optreden; - is het mogelijk ook óp de drempel het patroon van het karrenspoor voort te zetten; bijvoorbeeld door de zetsteen alleen toe te passen voor de twee “sporen” en daaromheen te werken met een andere oplossing, zoals toegepast voor de taluds (stortsteen met klei)?;
- is het inderdaad mogelijk dat zich op de taluds van de drempel (stortsteen met klei) vegetatie ontwikkeld? Is dit getoetst vanuit vegetatiekundig oogpunt? Is dit hydraulisch en beheersmatig mogelijk? De in het UO opgenomen refe-rentiesituatie langs de Maas bij Batenburg geeft een mooi beeld, maar zijn de omstandigheden vergelijkbaar?
- besteed aandacht aan de afwerking van de taluds ter hoogte van de bestaande toegangsdam naar het terrein van
de Beyer. Het is belangrijk dat hier snel (natuurlijke) oevers tot ontwikkeling komen die aansluiten bij de oevers van bei-de zijbei-den van bei-de hoofdgeul. Met name het ontwikkelen van een moerasbos-oever aan de zuidzijde via het stimuleren van natuurlijke bosopslag;
- voorkom het aanbrengen van allerlei (sub)constructies, verticale elementen (hekwerken, ge- en verbodsborden), enzovoorts;
- net als de rest van het gebied dient de drempel voor ‘struinen’ toegankelijk te zijn, voor zover de (water) om-standigheden dat toelaat. Hiervoor worden geen verdere voorzieningen en dergelijke aangebracht.
Het is belangrijk adequate tekeningen of ander beeldmate-riaal (boven- en zijaanzichten, doorsneden, visualisaties) te (laten) maken van de te realiseren werken. Dit vergemak-kelijkt de communicatie met betrokkenen binnen en buiten het project.
