Toscane, land van cipressen, fresco’s en... fossielen

Toscane,

land

van

_cipressen,

fresco’s

en...

fossielen

Adriaan Dorst*

Ietsoverde reis.

Wij

hebbeneenhekelaande Duitse

autobaan,

dusnamen

wederoute

Maastricht, Luik, Luxembourg

en

Straatsburg

naarBasel. Daneenmooie tocht dwars door

Zwitserland,

interessant ook _{vanwege de}vele

tunnels,

waaronder de 17 kilometer

_lange

St.Gotthard.Dan via Milaan dooreen

eindeloos saaie Povlakte tot

bij Bologna

het

landschap

weer

aantrekkelijk

wordt

richting

Firenze. Daarna de

af-slag

nemenvia de S2naar

_{Sienna, afslag}

Tavamelleen

vandaarnaarMarcialla. De

_camping

daaris

_bijzonder

aar-dig: terrasvormig

tegeneen

_helling

metfraai

uitzicht,

ze-ker ook ’s avonds metde

_lichtjes

van eenaantal

_dorpjes

opde

hellingen.

Verder iser een

sympathieke, joviale

en

goed

Duitsen

_{Engels sprekende campingbaas.}

Ietsover het

landschap.

Ineenwoord:

_prachtig,

_een

_lappendeken

_van

_wijnvelden,

olijfboomgaarden, cipressen,

bloemenen zeer

schilderach-tige

villa’senmiddeleeuwse

_dorpen.

Meteen

geologische

brilop zie

je

weerheel andere

_dingen.

Overal in het

land-schap dagzomen zandprofielen,

soms heelfraaieen

gril-lige hoge kliffen, bijvoorbeeld

in de buurtvanCertaldo. Dit

_zijn

de Pliocene

_zanden,

naarboventoe

geelbruin

ge-kleurd,

naaronderenmeer

grijs

vankleur. De zanden zelf

zijn fijnkorrelig

en

nogal

compact - _om fossielen_{uit de}

wandentepeuterenheb

_je

een

_stevig

mesofeen

geologen-hamertje nodig.

Zeer

_{opvallend is,}

zo ongeveer

halver-wege de

hellingen,

eensmalle

oesterbank,

die

_je

overal in het

_{landschap tegenkomt,}

daaroverzometeenmeer.

En dan... de fossielen.

Ik zei het

_al,

we

zijn

erheengegaanomdevele kunstwer-ken te

bekijken,

tefietsenen te

wandelen,

een

_beetje

te

tekenenenzeker ook gewoonwat teluieren in dezon.Er was_geen

_tijd

om

gericht

naardevermelde

_vindplaatsen

te

zoeken,

behalve dan in de buurtvanMarcialla,maardaar

heb ik niets kunnen vinden.

Ikmoesthet dus vooral hebbenvan

toevallige

vondsten

tijdens wandelingen

endaarvan

volgen

nuenkele

beschrij-vingen,

Omgeving

San

_Gimignano

Als

_je

in Toscanebent is eenbezoekaan dit

_prachtige

historische

_stadje

eenmusten zeerde moeite waard.

Be-ginnen

echter al die

_busladingen

_{toeristen op}

je

zenuwen

te werken dan kun

_je

een

prachtige rondwandeling

ma-ken. Je verlaat de stad door de

_zuidpoort,

_gaateen

trapje

afendan linksafeenweldra onverharde weg in. Afdalend

heb

_je

eersteenschitterend uitzicht op het

hooggelegen

stadje,

en na eenhalf

uurtje lopen

kom

je

- links

aanhou-dend-

bij

_een

weg, daar ga

je

linksafen na ca. 100meter

vind

_je

weerlinkseen

_pad

dat

omhoog

leidt.

En daar

_lagen

deeerste

fossielen,

gewoonvoor het op-rapen ophetpas

geëgaliseerde pad

enin het nieuw

afge-graventalud links voor de

_afwatering.

Het zand is hier

geelbruin

en

afgaande

op met namede verschillende

ConMS-soorten die ik hier

_vond,

kon ditweleens de

vind-plaats

zijn

zoals beschreven ondernr.

18,

hoewel de

conserveringsstaat redelijk

tot

_{goed is,}

maarniet

uitste-kend,

zoals daar_staat,enik vond hier_{ook geen}

_gekleurde

exemplaren. Natuurlijk

isdit_{maar een}

_toevallige

ontslui-ting,

maar het betekent wel dat hier in de buurt wat te

vinden is.

Nog

een mooie vondst daar in de buurt

Rijdend

van

_Poggibonsi

naar San

_Gimignano

vlak voor

dit

_stadje

_{zag ik rechtsvande weg in het}

_hoge

talud het

grijze

zand

_dagzomen,

zoals

_{je overigens}

als

_je

in Toscane

rondrijdt

vaak ziet. Als het

_kan,

endat kon

hier,

zetdande

autoaande kantom eventesnuffelen. In dit

zand,

halver-wege,valt direct de

typische

oesterbank_op,hiermetoveral

restenvan eenAmussium-soort. Ikhad

_geluk:

uitde wand stakeen

_{prachtig gaaf doublet,}

10cm groot, heel

geble-venomdat het

_pal

_opeenoester

lag, je

moetmaarboffen. Het loont dus de moeite overalevente

kijken!

Omgeving

Monte Albino.

Opnieuw

een

toevallige vindplaats,

die

_overigens

niet op het

_lijstje

vermeldstaat.

Een

_{prachtige wandeling (maar je}

kunt erook gewoon

met deauto

heen)

vanaf de

_{camping langs}

_{de weg} naar

Lucardodaar

ga

je

linksafnaarTrecentoendan doornaar

MonteAlbino.

_Halverwege

dezetwee

dorpjes begint

aan

derechterkanteen

vrij hoge

bermmet

grijze zanden,

daarin

Afgelopen

mei had ikmet

mijn

vrouw eenvakantie

ge-pland

in

_Toscane,

een

_volgens

velen

_{landschappelijk}

erg mooi

_gedeelte

van

Italië,

maarook uit

_oogpunt

vankunst

en cultuurzeer

aantrekkelijk.

Eenvande buren wist nog

eenmooie

camping

endan

_zijn

de

_plannen

_gauw

_gemaakt.

Pas_op het laatste moment,

tijdens

de ondanks _{de regen}

weer zeer

geslaagde Paasexcursie,

hoorde ikvan Stef dat

erookfossielentevinden waren,en

hij

was zo

vriendelijk

mij

eenkaartmet

_{vindplaatsten}

en eenkorte

_beschrijving

ervante_sturen,weliswaarin het

_Italiaans,

maartoch. Zo-iets maakt de WTKG tocheen

fijne

club!

De

_camping

die ik

_{uitgekozen had,}

metde

_luisterrijke

naam

“Toscana

_{Colliverdi”, lag keurig}

_{in het aangegeven}

_gebied

namelijk bij

Marcialla

_{(zie beschrijving}

nr.

21)

enhoewel

tevoren hetaccentzeker niet op fossielen zoeken

lag (je

bentmetz’n tweeënen er

zijn

nogmeer

dingen

dan

_dat),

kondenweweer fossielen verzamelen. Monte Albinois

een

_{piepklein dorpje}

opeenheuvel. De _weg

_vervolgend

kun

_je

rechts- of linksafnaarbeneden.

We

_gingen

linksaf,enookdaar,nu aande linkerkantvan

de weg,weerde

grijze

zandenmet

jawel...

de oesterbank. Dit

keer

metveel

_exemplaren

van

_{Cordiopsis gigas,}

veelal

kapot,

maar na

enig

zoeken had ik

opnieuw geluk;

weer

eengroot

(11

cm)

gaaf

doublet.

De weg rechtdoor

vervolgend

komje nog langsenkele huizen.

_Bij

het laatste huisaande linkerkant

lijkt

de weg doodte

_lopen.

We maakteneen

_praatje

metde

vriende-lijke (Zwitsere)

bewoonster die onsvertelde dat we

ge-woonhet

zandpad

konden

vervolgen

naar

beneden,

het daldoor_endan_weermet_eenbocht_naarlinks_en

_omhoog

naar eengrote

boerderij

meteenmolen.

_Welgemoed

lie-penwe

verder,

doorde velden.Het was ererg mooien

stil,

wekwamenergeen

kip tegen,

maarwel fossielen!

Halverwege

de

_afdaling

iser

merkwaardigerwijs

een

smal-le bank metalleenmaar, zó op het

pad, prachtige

opge-rolde kluwensvan eenwormslak

_{(Petaloconchus}

intortus), daarnamen we

natuurlijk

eenaantalvan mee.Beneden in het daten_op en

langs

het

pad

datweer

omhoog leidt,

kun

je

weereenaantalandere fossielen

verzamelen,

ik vond ondermeereen

gaveThaishemastoma.Vergelekenbijde vondsten

_bij

San

_{Gimignano zijn}

hierwat meer en ook andere soorten tevindenen ze

zijn

wat beter

geconser-veerd. Hier

ookeen

_paar

Natica’s

_waarop

de

_stippen

nog

tezien

_zijn.

Bij

de

_boerderij

verder links aanhoudendenhet

_pad

om-hoog volgend

kom

je uiteindelijk bij

deweg. Hier sla

je

linksaf_{endeze weg}

_{vervolg je,}

_weerlinksaanhoudend,

enkom

_je

na een

lange,

vermoeiendemaarerg mooie

wan-deling

viaPiano

(daar

rechtsaf

_slaan)

weer

_bij

de

cam-ping. Onderweg

heb

_je

aan

je

rechterhand_eenfraai uit-zicht opeenaantal

hoge

zandkliffen. Na zo’n

_{dag, bij}

de tent in het lichtvan de

ondergaande

zon en meteen

glas

chianti,

danis het leven

_goed!

Deconclusie _moge

_{duidelijk zijn:}

ook als

je

nietnaarde

beschreven

_vindplaatsen

zoekt

_zijn

_erin Toscane al

wan-delenden

je

ogen

goed

de kost

_gevend

veelenook mooie

Pliocene fossielentevinden. Dat maakt dit deel_vanItalië

bij

al het schonewater_nogmeeristoteenideale

vakantie-bestemming

vaniedere

geïnteresseerde

WTKGer.

De

_ligging

van de

lagen

Het Plioceen in Toscaneneemteen _erg

_uitgebreid

gebied

in

_beslag.

De

_{talrijke lagen}

diein onderzoek

_zijn

geno-men ende nauwgezette

verzameling

van de materialen

hebbeneen studie

_{mogelijk gemaakt}

van eenerg

gede-tailleerd beschreven

_gebied

endereconstructievan zeer

verschillende

_{afzettingenmilieus.}

We zullen dat

_proberen

te illustreren meteenoverzicht vande interessantere

la-gen;in de

beschrijving

vande

_plekken

wordt_er

op

gewe-zendat de

_lagen

die in de

_loop

vande

_{jaren zijn}

bezocht

plotseling aanzienlijke veranderingen

kunnen hebben

on-dergaan.

1 Vertrekkend vanuit Zuid-Toscane is deeerste

_laag

die onderzochtwerd,

gelegen

inde

groevevanGuazzino

in de buurtvan

Sinalunga

in de

_provincie

Siena. In

het

_grijze

kleihoudende zand

liggen: Trophon

squamu-latus

_{Brocchi, Typhus fistolosis Brocchi,}

Pecten

se-niensis Lamarck.

2

_Doorgaand

naarBettolle-Siena,valt na

_Rapolano,

in de

omgeving

van deheuvelvan Armaioloeen

grote

kloof in de

_{weg op,}

_{in het grijze kleihoudende zand,}

grotendeels

bedektmet

gras,waar

je

een

aanzienlijke

hoeveelheid fossielen kunt vinden die heel

goed

be-waard

_{zijn gebleven.}

3

_Doorgaand

_naarSienaga

je bij

deeerste

_splitsing

rich-ting

Arezzo endankom

_{je bij}

de TerreRosse. Net

binnengekomen

in hetbos kun

je

in het

_grijze

kleihou-dende zand

_exemplaren

verzamelenmetnog sporen

vande

_{oorspronkelijke}

kleuren.Desoorten

_{zijn nogal}

gewoon.

4

_Aangekomen

_{bij Campino}

kun

_je

_grotekuilen

_geel

zand zienwaar

je

Strombidae,MuricidaeenHaliotidae van

_{aanzienlijke afmetingen}

kuntverzamelen. Boven-dien

nogeen

_{grote hoeveelheid}

Archaeogastropoda.

Karakteristiekesoortenvandeze

_laag:

Chiton senien-sis

_Lagni,

Nerita zattini BettarellienInzani,Gibbula

terrerossae

_Spadini.

5

_Terugkerend

_naarBettolle Siena is de

_volgende

pleis-terplaats

Castelnuovo

_Berardenga

Scalo. Het

gaat

hier

om een groeve

dichtbij

het

_{spoorwegstation.}

De groeve is erg

uitgestrekt

maaralleen in het

_begin

iser eenbescheiden

_{fossielenlaag.}

In deonderste

_lagen,

gevormd

door de

_grijze

klei uit het

Vroeg

Plioceen

liggen:

Narona

_pusilla

_Brocchi,

Euspira

catena Da Costa,Anadara darwinii

_Mayer.

Hieronder

_volgt

de

_vertaling

vande Italiaanse tekst

(uit

Chirli, Carlo,

1997)

die Adriaanvan

Stef Mermuys

ont-ving.De

_vertaling

isvan Thea

_Mermuys.

UBICAZIONE

GIACIMENTI

6

_{Dichtbij Sienagekomen,}

in debuurtvanCertosa,

langs

de

_spoorbaan

vind

_je

een

laag

grijze

klei. Nu is het

voor eendeelbedektmet gras,maar

je

kunter

exem-plaren

vindenvanMitra

_cupressina

Brocchi,

Limopsis

aurita

Brocchi,

Conus antediluvianus

Bruguiere

en

ook _{nog Murex}

spinicosta

Bronn,Fusinus etruscus

Pecchiolivan

_{aanzienlijke afmetingen.}

7

_Op

de

_rondweg

vanSienaga

je

eraf

richting

Costal-pino. Vlakbij

de

_{paardenrenbaan}

vind

_je

de

_kleigroeve.

De bodem van de groeve bestaat uit

grijze, vrijwel

fossiellozeklei. Hier kun

_je

haaientandenvinden

waar-onderIsurus astalis

_Agassiz,

Carcharinus

plumbeus

Agassiz, Sparus

sp.en

fragmenten

van

_{roggenstaarten.}

Inhet

_grijze

kleihoudende zand dat boven de klei uit-steekt

_zijn

de fossielen

_talrijk

maar _gewoon.In het

gele

zand dataandetopvan de groeve

tevoorschijn

komt

_zijn

in bescheiden hoeveelheden diverse

soor-tenPectinidae

_aanwezig.

Er is nogeen_{Pinna sp.}van

circa60_cm

_{bovengehaald.}

8

_Bij

Costafabbri

ga

je

naarMonsindolien voorde

be-bouwing

bevindt zich een

kleigroeve.

De groeveis

erg

omvangrijk.

De

fossielen,

alleen

_aanwezig

in de

grijze klei, liggen verspreid

in het sediment.De

be-langrijkste

soorten

_zijn;

Murexspinicosta Bronn, Tere-tia monterosatoi

_Cipolla,

TeretiateresRevee,Genota brevis Bellardi.

9 Voordat

_je

Siena verlaat

_zijn

er

_{bij Acqua}

Calda in de buurt_van het

_sportveld

tweekleine

_{lagen aanwezig,}

een van

grijs

kleihoudend zand die

weinig

interessant

blijkt

en een van

geel

zand,

eigenlijk

op de randvan

het

_{sportveld gelegen.}

Hierin is de

_algeme

Neritasena

Cantrainetevinden.

10 Als

_je

Siena verlaaten

_{omhoog gaat richting}

Firenze kom

je bij

Colle Val d’Elsa. De streekvan Colle is

rijk

aan

Pectinidae,

ook al

_zijn

ze

moeilijk

bovente

halen.

11

_Op

_{de wegvan}CollenaarGastel San

Gimignano

moet

je

voordat

_{je bij}

de

_splitsing

_naarSan

_{Gimignano komt,}

de_{wegnemen naarhet}

dorp

Picchiena. Iets verder danwaar een

_exemplaar

van

Balenoptera

is

boven-gehaald,

die in hetMuseumvoor

_{Paleontologie}

van

de Universiteitvan Firenze

_{ligt, zijn}

twee

exempla-renvan

Chlamys

latissima Brocchi

_{bovengehaald.}

12 Als

_{je terugkeert}

ende_wegnaarSan

_Gimignano

neemt kom

je bij

Ciuciano. Toenzede fundamentenvoorde

gevangenis

maakten

_zijn

zein het

_gele

zand

_gestuit

op

Conidae,

MuricidaeenFusinidaevan

aanzienlijke

afmetingen.

Nu,

vlakbij

de

_{gevangenis, zijn}

_er

_bergen

kleihoudend zand

_{overgebleven, afkomstig}

_vande

on-derste

_lagen

van de fundamentenwaarin Gibbula simulans De StefanienPantanelli

_liggen.

13 Achtereenklein

_groepje

huizen,

bij

de

_wijngaard

in het

_{gele zand,}

is

_{Marginella aurisleporis}

Brocchi niet zeldzaam. De Valledell’Elsa_{is erg}

_rijk

aanfossielen

en

_{talrijk zijn}

de

lagen

waarin het

mogelijk

iseen be-scheiden aantal

_schelpen

in

_goede

staatbovente

ha-len.

14

_Langs

de_wegvanColle Val d’ElsanaarSan

Gimig-nanobevindzich Bibbiano.

Op

debodem

_(aan

de voet?

red.)

van de "heuvel in het

grijze

kleihoudende zand

kun

_{je goede}

vondsten

_doen,

enook in het

_gele

zand.

De

exemplaren zijn gelijk

aandievan Pietrafittaen

Poggio

alla Staffa. Je vindterGibbula albida

Gmelin,

Gibbula

_{substrigosa D’Orbigny.}

15 Iets verder vindenwede

_wijngaard

vanPietrafitta:de

laag

is erg bekenden

uitgeput.

16

_Poggio

alla

_Staffa,

het

gaathierom eenterrein

_(veld,

legerkamp? Vert.)

nietver vande

wijngaard

van Pie-trafittamet in het centrumeen

_{tamelijk matige laag}

maarerg

rijk

aan

_Conidae,

Muricidae,

_Cypraeidaee,

etc. Er

_zijn

ook; Colubrariareticulata

Blainville,

Aspella

anceps Lamarck.

17 Naast ditterrein,

bij

eenkunstmatig

aangelegd

meer,

in het

_gele

zandvan de

_hogere

oever,

liggen

Glossus

umanus

Linneaus,

in de

_grijze

klei

_zijn

de fossielen

schaarser.

18 Poder

_Melograni,

het_gaatom eenkleine

_erosiegeul

van

grijs

kleihoudendzand,in het

_gele

zand. Het is de interessantstevande onderzochte

lagen:

de

kwanti-teiten de kwaliteit van devondsten

zijn bijzonder.

Veel

_exemplaren

hebben

sporenvande

_originele

kleur

behouden,

waaronderConus

_{pecchioli Grosse,}

_Conus

pyrula Brocchi,

Conus

_{ponderosus Brocchi,}

Conus

pelagicus

Brocchi. Maarhet

bijzondere

vandeze

laag,

behalve de

_Aspella

_anceps

_Lamarck,

bestaat uit de grote verscheidenheiden de

_perfecte

staat _van de

micromolluskendie

_je

hier kunt

_vinden,

zoals

Rissoi-dae, Chryssalida

spp., Caecum spp. Bovendien

Ammo-nicerarotaForbesen

_{Hanley, Omalogyra}

atomus

Phi-lippi.

19 In

_Poggibonsi

bevindt zich de

groevevan

Piaggiole.

De

groeveis nietmeer

_{aantrekkelijk}

ende fossiele

lagen zijn moeilijk toegankelijk.

20 Naast de

_bebouwing

vanLinari bevinden zich velden

rijk

aan

_schelpen

_op

_{landbouwgrond waarin,}

als de

grond omgeploegd is,

Ficuscommunis

_Roding

te vin-denis.

21

Op

dewegvanTavamelle Val di PesanaarCertaldo,

nade

bebouwing

van

_Marcialla,

bevinden zich

_diepe

schaarsenerg gewoon. Vermeldenswaard is Natica

fulgorata Peccholi, hij

heefteen

bijzondere kleur,

en

Nassarius

_pauluccianum

D’Ancona.

22

_Langs

de

_rijksweg

van

Poggibonsi

naarCertaldo be-vindt zich de

_{plaats Treppia.}

Het

gaat

om een

wijn-gaard

met

_{lagen grijs}

kleihoudend zanden

geel

zand.

In het kleihoudende zand zit Gibbula simulans De StefanenPantanelli, ihhet zand zit

_mogelijk

Tugonia sp.

23 De groeve van Certaldo is nietmeer

aantrekkelijk,

maarop de bodemvandegroevein de

grijze

klei zit-tenniet zelden enkele

_exemplaren

vanCardium hians Brocchi ofvanSinodia brocchi

Deshayes.

Deze

exem-plaren

vind

_je

in_compacteklei metkloven, ontstaan

door ???(staatniet in woordenboek.

_Vert.).

Het boven-halenervanis erg

moeilijk.

Aan de voorkantvan de

groeve,in het

_grijze

kleihoudende

zand,

bevindt zich

eenkleine

schelpenbank

in niet_erg

_goede

_{staat, waarin}

je,

behalvediversesoorten

_Pectinidae,

ook Lima lima Linneaus kunt vinden.

24 De Calanchi

_bij

Certaldoomvatteneenerg

uitgestrekte

zone,

talrijk zijn

de

_lagen

waar

je

de beste

exempla-renkunt verzamelen.

_Talrijkere

engroteresoorten

lig-gen in het

gele

zand: Strombuscoronatus

Defrance,

Cypraea

porcellus

Brocchi, Xenophora

infundibulus

Brocchi.

25 In Castelfiorentino

_zijn

erbehalve in de groeve die

nietmeer

aantrekkelijk

isenwaarin

tamelijk

gewone

exemplaren

te vinden

_zijn,

_{nog enkele kleine}

_lagen

waarvande fauna niet erg relevant is.

26 _{De groeve}

_Spicchio,

naast

_Empoli,

wasmeer dan 100

jaar geleden

albekend.In het

_grijze

kleihoudende zand vind

_je

Strombuscoronatus

_{Deffance, Panopea}

glycy-meris Bom.

27

_Bij

de

_plaats

LeGrotte, in_een

lange oeverontsluiting

langs

de rivier deArno,kun

_je

in het

_grijze

kleihou-dendezand mooie molluskenvinden.

28 Als we de

_rijksweg

naarPisa

_vervolgen,

komenwe

bij

San Miniato. Achter de

_{bebouwing, liggen}

er in

het

_gele

_{zand niet erg}

_goed

bewaarde

_{tweekleppigen.}

In de heuvels kun

_je

_{ook nog andere kleine}

lagen

vin-denmet

_weinig

faunaen

_tamelijk

_{gewone soorten.}

29 Naast het

_{dorp Balconevisi,}

ineen

populierenboom-gaard, zijn

erdiverse

_lagen

van

_grijs

kleihoudendzand. Ze bevatten erg

belangrijke exemplaren

waaronder Gibbula

_{substrigosa D’Orbigny,}

Gibbula

distefanoi

Crema, Jujubinus

striatus

_Linneaus,

RissoaenAlvania

spp,Inhet

_gele

zand zitten

schaarse,

slecht

geconser-veerde

_{tweekleppigen.}

30 Na SanMiniato,

richting

Pisa,kom

_{je bij}

Catena. Het

gaat

daarom een

_grote

bank die

_tevoorschijn

is

geko-men door de constructievan de

_snelweg

Firenze-Livomo. In het

_grijze

kleihoudende zand waaruit de heuvel is

opgebouwd,

zijn weinig

Gibbula brocchi

Mayer,

Anadara darwinii

_Mayer

enCardita

_antiqua

Brocchi te vinden.

_Op

de

_top

van de

heuvel,

in het

gele zand,

bevindtzicheenbescheiden aantal

Tapes

decussata Linneaus. Het zand erboven bevat

weinig

tweekleppigen,

zoals Chamelea

gallina

Linneaus.

31 Een anderekleine

laag

bevindt zich in de buurtvan

het

_dorp

San

_Romano,

_opde flank van de

_snelweg

Firenze-Livomo. Het

gaat

om

_grijs

kleihoudend zand

met_{grovere korrels. Je vindt}erGibbula brocchi

Ma-yer,

Ciclope

neritea Linneaus. Na hetuitwassen,

Cae-cum trachea

Montagu

en Rissoa sulzeriano Risso. Deze

_laag

laateen

verwantschap

zien,voor wat be-treft de soortenin de onderste

lagen,

metdie van

Catena.

32 Naast LaSterza, eenklein

_groepje

huizen tussen

Terriciolaen

Laiatico,

in de

_{provincie Pisa,}

bevindt zicheen

kleigroeve,

waarin:

_{Typhis fistulosis}

Brocchi,

Ringicula

buccinea Brocchi.

33 Het

_dorp

Orciano Pisanowas albekendin de

vorige

eeuw.In de

_groeve,

die nietmeer

aantrekkelijk

is, vind

je

Mitrella

_thyara

Brocchi. Veel

_exemplaren

verto-nentekenenvan

uitdroging

vande

_schelp,

waarschijn-lijk

te

wijten

aan

veroudering

vandesoort

(???, red.).

In de

_omgeving

van het

dorp

bevinden zich andere

kleine

_lagen

die niet

_{onbelangrijk zijn.}

34

_Op

de

_rijksweg

vanLivomonaar

Cecina,

in de

_plaats

Torretta,

bevindt zicheen_oudegroevevan

_grijze,

zan-derige klei,

metklei

op de bodem.In de klei vind

je

veel

_{Trophon squamulatus}

Brocchi,

Mangelia

attenu-ata

Montagu

enTurritella

_triplicata

Brocchi.

35

_Bij

de

_bebouwing

vanLivomo,in de

_plaats

Cistemo, vind

_je

bescheiden molluskenfaunasin enkele

gebie-denmet

_grijze

klei.

Literatuur

Chirli, Carlo, 1997. MalacofaunaPliocenicaToscana,Vol.