Mollusken en andere fossielen uit een boring in Sliedrecht

AFZETTINGEN WTKG22_(2), 2001 34

Mollusken

andere fossielen

uit

_boring

in Sliedrecht

JoopBoele*

We zullennu de verschillende _{trajecten volgen} van de

boringvanafhet maaiveldtot 156meter beneden NAP.

1 Westland Formatie

van0-11 meterbeneden maaiveld

In deboringbestaat deze formatie uit_fijnevuile_zanden, metkleilenzenen organisch materiaal_{(houtresten).} Er komen ook_{schelpfragmenten} invoor.

2 Formatievan_Kreftenhije 11-22meterbeneden maaiveld

Deze formatiebestaat_{hoofdzakelijk} uit_{grijs matig} grind-houdendzand.De Formatievan_{Kreftenhije dagzoomt}in

het_noordelijkdeelvande Alblasserwaard in de zgn.

Don-ken₍₌oude_{rivierduinen).}

3 Formatievan Sterksel

22-38meterbeneden maaiveld

Deze formatiebestaat_voornamelijkuit_middelmatig

fijn-korrelige zandenmetkleilenzen.

4 FormatievanKedichem 38-80meterbeneden maaiveld

In de boring hoofdzakelijk bestaande uit eendik klei-pakket.

5 FormatievanTegelen (het Tiglien)

80-100meterbeneden maaiveld

Deze formatie is in de_boringeenfluviatiele_{kleiafzetting}

meteen_rijke inhoudaan fossielen _afgezet ineen zoet-watermilieu.Plantenzaden, land-enzoetwatermollusken,

zoogdierresten, visresten_{(zoals wervels)}etc.werden

aan-getroffen.

Tijdenshet_Tigiien moeterin Sliedrechteenklimaat ge-heerst_hebben, dat iets warmer was dan het

tegenwoor-dige. Dit _blijkt onder andere uit het voorkomenvan de

planten Vitis_{sylvestris enChamaecypres}

sp. (een soort

schijncypres).

Vandezoetwatermollusken werden de _volgende soorten

aangetroffen:

Viviparus glacialis (Woord, 1874) Valvata_{goldfussiana (Wüst, 1900)} Stagnicola palustris (Müller, 1774)

Planorbis_{planorbis (Linné,} 1758)

Pisidium clesseni_{(Neumayer, 1875) (zie flg.} 1,plaat 1)

Pisidium amnicum_{(Müller, 1774)} Pisidium_spec.

Corbicula spec.

De_{volgende landslakjes} werdenaangetroffen:

Succinea_{elegans putris (Linné, 1758)} Succinea_{oblonga (Drapemaud, 1801)}

Pupilla muscorum(Linné, 1758)

In 1994 besloot de Sliedrechtse_gemeenteraad

-nadiverse

politiekediscussies-_{om een}nieuw zwembadtelaten bou-wen, met alsbijzonderheid dat heteen ‘Bronbad’ moest

worden. Medio november 1994_ging deeerste _paal de grond inenop 21maart1995 werd door de Firma_Haitjema B.V.teDedemsvaart de_{putgemaakt volgens}de_zuig-boor methode.

Nu,6_{jaar later,}is het alzoverdater_{vergevorderde} plan-nenzijnomhet bad uitte_breiden;de_beslissing in 1994 is dus geenmisstap geweest.Het zwembadstaatofficieelte boek als ‘Bronbad de Lookhorst’teSliedrecht.

Plaat 1: Molluskenuit de_boringinSliedrecht.

1.Pisidium clesseni(Neumayer, 1875)

2. _{(Linné, 1758)}

3.

Littorina littorea

Ringiculaauriculata ventricosa(JdeC._{Sowerby, 1824)}

35 AFZETTINGEN WTKG 22(2),2001

Vallonia_{pulchella (Müller, 1774)} Arianta arbustorum_(Linné, 1758) Clausilia spec.

Aangetroffen werden de_{zoogdierrestenvan:}

Mymomyscf.pliocaenicus Major1902_(woelmuis) Desmana cf. thermalis Kormos 1930(watermol)

De_{volgende plantenzaden,}werden_{aangetroffen:} Stratiotes aloides_(Linné)

Vitis_{sylvestris (Gmelin)}

Scirpuslacustris_(Linné)

Carpinusbetulus_(Linné) Ilex_{aguifolium (Linné)}

Chamaecypres spec. Alnus spec.

6 Overgang van het Tiglien naar de Formatie van Maassluis

van100-125meterbeneden maaiveld

Inhet monsterwas nietnate gaanop hoeveelmeterde FormatievanMaassluis_{begon. Ik vermoed op ongeveer}

120meterbeneden maaiveld. In de_boring werden_{kiesjes van}

Myntomys cf. pliocaeni-cus, een _zaadjevan Thalictrum bauhini(Crantz) en een

takjevan _{Chamaecypres spec.aangetroffen.}

Ook kwameneruithetmonster al mariene schelpfrag-menten,maardiewarenergversleten.

De_volgendesoorten warennogte traceren:

Euspiraspec. Spisula spec. Cerastoderma spec. Ensis_spec. Yoldia spec Macoma spec.

7 FormatievanMaassluis

traject125-147meterbenedenmaaiveld

De_Afzettingen van Maassluis bestaan_voornamelijk uit

matig fijne schelphoudende zanden uiteenmarien niveau.

Hoe verder in de_formatie,hoe_schelprijker hetzand. De_volgendemollusken werden_{aangetroffen:} Acilla cobboldiae_{(J. Sowerby, 1817)} Mactra corallina cinerea_{(Montagu, 1803)}

Myaarenaria_(Linné, 1758) Mytiluscf. edulis_{(Linné, 1758)}

Mytilus trossulus

Ensisarcuatus_{(Jefffeys, 1865)}

Macoma_{praetenuis (Leathes} inWoodward, 1833) Corbula_{gibba gibba (Olivi, 1792)}

Cyrtodariaangusta(Nyst&_{Westendorp, 1839)} Turritella incrassata incrassata(J.Sowerby, 1814) Spisula subtruncata subtruncata_{(Da Costa, 1778)} Scrobicularia_{plana (Da Costa, 1778)}

Nucella incrassata_(JdeC._{Sowerby, 1825)}

Ringicula auriculata ventricosa_(Jde C._{Sowerby, 1824)} Lucinomaborealis_{(Linné, 1767)}

Cerastoderma cf. edule(Linné, 1758)

Alsmedeeenroggestekel en eenkrabbepoot c.q. schaar.

8 Formatie vanMaassluis

traject147-156meterbeneden maaiveld_(tevens einde boring)

In dit_trajectwerden de _volgende mollusken

aangetrof-fen:

Littorina littorea _{(Linné, 1758) (zie fig. 2, plaat 1)} Yoldiamyalis (Couthouy, 1838)

Yoldia semistriata_{(S.V. Woord,} 1840) Lyropecten opercularis (Linné, 1758)

Pododesmus_{squamula (Linné, 1758)} Lucinella

juttingae (Spaink, 1965)

? Laevicardium spec.

Cerastoderma cf. edule_(Linné, 1758)

Macoma balthica_(Linné, 1758)

Macoma_{praetenuis (Leathes} inWoodward, 1833)

Macoma spec.

Abra_{prismatica (Montagu,} 1803)

Arctica islandica islandica_(Linné, 1758) Myaarenaria(Linné, 1758)

Peringia ulvae(Pennant, 1777)

Turritellaincrassata incrassata_{(J. Sowerby,} 1814) Potamidestricinctus_{(Brocchi, 1814)}

Euspira cf.catena(Da Costa, 1778)

Acteon levidensis_{(S.V.Wood, 1848)}

Cylichna cylindracea (Pennant, 1777) Calyptraea chinensis_{(Linné, 1758)} Acilla cobboldiae_{(J. Sowerby, 1817)}

Ringicula auriculata ventricosa_(Jde C._{Sowerby, 1824)}

(zie fig. 3, plaat 1) Mytilus cf. edulis_{(Linné, 1758)}

Spisula subtruncata subtruncata_{(Da Costa, 1778)} Spisula elliptica (Brown, 1827)

Ensisarcuatus _{(Jefffeys, 1865)} Corbula_{gibba gibba (Olivi, 1792)}

Tevens vond ik één _visotoliet,een aantal foraminiferen

ende_{zee-egel Echinocyamus pusillus (Müller).}

Wat_{mij opviel,} was hetalgemeenvoorkomenvan Ringi-cula ventricosa, die in het _{schelpmateriaal} van Zeeland

enAntwerpen eenzeldzameverschijning is. Maar liefst 17 _exemplaren kwamen_tevoorschijn uit het laatste

ge-deeltevanhet monstervan147-156meter beneden

maai-veld!

Dank

Mijndank_gaatuitnaarde_{volgendepersonen:}

Dr. J.vander_{Burgh (Universiteit} Utrecht,Laboratorium

voorPaleobotanieen_Palynologie) voorhetdetermineren vande_plantenzadenuit het_Tiglien;Dr.M.vander Meulen (Universiteit Utrecht, Faculteit

Aardwetenschappen) en

Dr. Larsvan den Hoek Ostende_(Nationaal

AFZETTINGEN WTKG22(2), 2001 36

de_{zoogdierresten} uit het _Tiglien; Drs. B.W. _Zuurdeeg (VanGeochemresearch, Vianen) voorhet afstaanvande

boormonsters; Tom_Meyer voorde determinatievan de

zoetwatermollusken; Frank_Wesselinghvooradviesover eeneerdereversievanhetmanuscriptenJaapde Witvoor

het klaarmakenvandekopij.

Referenties

Bosch,J.H.A.enH.Kok, 1994, Toelichtingen bijde

Geo-logische KaartvanNederland 1:50.000. Blad Gorin-chem West_{(38 W). Rijks Geologische Dienst,}Haarlem. Burg,J.vander & R.Zetter,1998. Review of_Paleobotany

and_{Palynology Plant mega- and microfossil}

assem-blagestrom the Brunssumian of “Hamback” nearDü-ren,B.R.D.,pag. 209-256.

Gittenberger, E.enA.W. Janssen_(red.),1998.De Neder-landse zoetwatermollusken.Recenteenfossiele week-dierenuit zoetenbrakwater.NederlandseFauna dl2.

Nationaal Natuurhistorisch MuseumNaturalis,KNNV

Uitgeverij & EIS Nederland, Leiden, 288_blz, 12pl. Janssen, A.W., 1975.Systematische lijstvanNederlandse

recente _enfossiele Mollusken._{Mededelingen van} de

WerkgroepvoorTertiaireenKwartiaire_Geologie,Vol.

12: pag. 115-170.

Janssen,A.W.enL.van der Slik(1972).De fossiele

schel-penvande Nederlandse strandenenzeegaten. Basteria,

diverse Volumes.

Marquet, R., 1998. De Pliocene_{gastropodenfauna} van

Kallo,Belg. Ver._{Pal.,pag. 245.}

*Joop Boele,Noordhoevelaan23,3319CHDordrecht,