waar regenwater kan worden opgevan-gen, en in combinatie met glastuinbouw. ‘In de kassen komt het water vanzelf naar boven omdat het verdampt. Door dit op te vangen, kunnen we het water direct ge-bruiken in de installatie.’ / LH
7 FEBRUARI 2008
7
RESOURCE #20
‘Emulsies maken
kost energie, maar
in ouzo treedt de
vorming ervan
spontaan op’
Onderzoekers van Wageningen UR Glastuinbouw zijn er samen met collega’s van TU Delft in geslaagd om wind om te zetten in energie, zonder gebruik te maken van een dynamo zoals windturbines doen. Toepassing van de nieuwe techniek zal nog even op zich laten wachten, maar kan naast veel geld aan onderhoudskosten flink wat geluidsoverlast gaan schelen. ‘We hebben bewezen dat we uit wind en water energie kunnen maken’, vertelt ir. Jos Balendonck van Glastuinbouw. Sa-men met collega’s van TU Delft heeft hij de Elektrostatische Windenergie Conver-ter (Ewicon) ontwikkeld en uitgetest. Volgens de onderzoekers is de Ewicon een revolutionair concept voor de opwek-king van elektriciteit uit wind. Traditionele windturbines zetten wind om in stroom door gebruik te maken van beweging. De rotorbladen komen in beweging door de wind, waardoor een as kan gaan draaien. Een generator gebruikt de beweging van de as vervolgens om elektriciteit op te wekken. Dit proces gaat gepaard met flink wat herrie. Bovendien worden windturbi-nes sterk belast, waardoor de onder-houdskosten hoog zijn. De Ewicon slaat dit proces als het ware over en produceert daardoor hoogstens een geluid vergelijk-baar met ‘een miezerige motregen’. In plaats van bewegende delen gebruikt het mechaniek water om de wind om te zetten in elektriciteit. Een generator ver-nevelt licht gezouten water en laadt de druppeltjes daarna elektrisch op, waarna de wind de geladen deeltjes meeneemt door de lucht. Een rooster vangt de drup-peltjes op en wordt zo opgeladen tot bo-ven de vijftig kilovolt, een lading vergelijk-baar met ongeveer veertig penlightbatte-rijen. ‘De wind moet arbeid verrichten om de druppels tegen dit elektrische veld in naar het rooster te blazen. Deze arbeid kan als elektrisch vermogen van het rooster afgenomen worden’, vertelt Balendonck.
Dr. Piet Sonneveld van Glastuinbouw kwam op het idee in 2002. Experimenten hebben nu aangetoond dat het principe werkt. ‘Het rendement is nog heel erg laag. Er is nog heel veel water en wind no-dig om een fietslampje te laten branden’, zegt Balendonck. ‘Het liefst wil je de gene-rator zo hoog mogelijk plaatsen, want
daar is de meeste wind. Maar het kost te-veel energie om het water dat nodig is omhoog te pompen.’
Het lijkt dan ook vooralsnog onhaalbaar om de huidige windmolens met grote ver-mogens te vervangen door Ewicon. Wel in-teressant volgens de onderzoekers is de toepassing als kleine installatie op daken Voedingsmiddelen met extra foliumzuur
zijn populair, maar er kleeft een nadeel aan. Een Wageningse promovendus heeft daar iets op gevonden. Een goed-aardige bacterie lost het probleem op. Het proefschrift van ir. Arno Wegkamp van de leerstoelgroep Microbiologie gaat over hoe je bacteriën zoveel mogelijk folium-zuur kunt laten aanmaken. ‘Producten met extra foliumzuur zijn populair’, zegt hij. ‘Ze helpen voorkomen dat vrouwen kinderen met een open ruggetje krijgen en verminderen de kans op sommige hart- en vaatziekten. Maar er kleven ook nadelen aan verrijking met extra folium-zuur. Eentje is dat artsen niet meer
kun-nen zien of je een tekort aan vitamine B12 hebt als je veel foliumzuur binnen-krijgt.’ Dat is problematisch. Zeker onder ouderen komt een tekort aan vitamine B12 veel voor.
‘Een oplossing zou zijn dat je in voedings-middelen met extra foliumzuur ook extra vitamine B12 stopt’, zegt Wegkamp. ‘En dat kan met de bacterie Lactobacillus
reu-teri. We hebben onderzocht of we
vruch-tensappen kunnen verrijken met vitami-nes als we die bacterie op die sappen la-ten groeien.’ Zo ontdekte Wegkamp dat L. reuteri zowel foliumzuur als vitamine B12 aanmaakt als het organisme groeit in me-loensap. ‘We hebben het ook geprobeerd met komkommer- en druivensap’, zegt
Wegkamp. ‘Maar op de één of andere ma-nier werkt dat niet.’
Dat Wegkamp met die sappen heeft geëx-perimenteerd is pragmatisch. ‘Je vindt in die producten van nature weinig van de vi-tamines die L. reuteri aanmaakt. We dachten dat als we wat zouden vinden, we iets in handen hadden waarmee bedrij-ven een volkomen nieuw type product zouden kunnen maken.’
De bacteriestam die Wegkamp gebruikte komt in de natuur voor, en is dus niet genetisch gemodificeerd. Bovendien ge-bruiken bedrijven L. reuteri al op ruime schaal. Het idee om via de bacterie le-vensmiddelen te maken die zowel extra vitamine B12 als foliumzuur bevatten
was nieuw, en goed voor een patent. Wegkamps onderzoek was overigens niet alleen bedoeld om de voedingsindustrie nieuwe producten aan de hand te doen. ‘We hebben ook fundamenteel onderzoek gedaan naar de manier waarop bacteriën foliumzuur aanmaken’, zegt de promoven-dus. ‘Die syntheseroute was nog niet vol-ledig bekend. We hebben de missende stukjes kunnen vinden.’
Voedingsinstituut TIFN heeft Wegkamps onderzoek betaald. Wegkamp voerde het deels uit op onderzoeksinstituut Nizo. /WK
Arno Wegkamp promoveert op 8 februari bij prof. Willem de Vos, hoogleraar Micro-biologie.
BACTERIE OP MELOENSAP MAAKT FOLIUMZUUR EN B12
FIETSLAMPJE BRANDT OP STILLE WINDENERGIE
Een artist’s impression van een grote Ewicon-installatie. / illustratie TU Delft en Wageningen UR Glastuinbouw
