Diergezondheidsfonds vernieuwd

(1)

januari 1/2 2005

32

ning is naar verwachting hoger dan de uitgespaarde bestrijdingskosten. Zo wordt verwacht dat de zuivel van gevac-cineerde bedrijven gedurende acht maanden zo’n tien procent minder zal opbrengen. Voor rund- en kalfsvlees lopen deze verwachtingen uiteen van 35 procent voor rundvlees tot 75 procent voor blank kalfsvlees. Voor zuivel buiten het gebied wordt met ongeveer eenzelf-de prijsdaling als voor zuivel van gevacci-neerde bedrijven rekening gehouden. Om deze bedrijven tegemoet te komen had er ook voor gekozen kunnen worden om het plafond te handhaven en de ge-volgschade voor vergoeding in aanmer-king te laten komen. Toch is het logisch dat hier niet voor gekozen is omdat daar-mee een belangrijke prikkel om een zo goed mogelijke prijs in de markt te reali-seren weg zou zijn. Bovendien is het ook lastig om, tegen redelijke kosten, prijs-schade te meten – met name in niet di-rect getroffen gebieden. Voor veehou-ders zal reductie van de gevolgschade naar alle waarschijnlijkheid dus niet ko-men vanuit de ‘vergoedingshoek’ maar veel meer gezocht moeten worden in pro-actieve marktoplossingen.

Overige sectoren

Behalve voor de rundveesector zijn ook de plafonds voor de andere sectoren aan-gepast. Tabel 3 geeft hiervan een over-zicht. Ook de belangrijkste uitkomsten van de 2005-2009-risico-analysen (met betrekking tot MKZ, klassieke varkens-pest en vogelvarkens-pest) zijn weergegeven. Het is dus wel de verwachting dat de Neder-landse overheid in alle sectoren bij zal blijven springen voor wat betreft de be-strijdingskosten.

Dr. M. P. M. Meuwissen Dr. M. C. M. Mourits Prof. dr. R. B. M. Huirne,

verbonden aan Instituut voor Risicomanage-ment in de Agrarische Sector (IRMA) en leer-stoelgroep Bedrijfseconomie, Wageningen UR

januari 1/2 2005

33

e maximum eigen bijdrage van de

rundveesector aan de bewakings-en bestrijdingskostbewakings-en van dierziektbewakings-en wordt ook wel het plafond genoemd van het Diergezondheidsfonds (DGF). In de praktijk hangt het bereiken van dit pla-fond sterk samen met het wel of niet op-treden van een uitbraak van een zeer be-smettelijke dierziekte zoals mond- en klauwzeer (MKZ). Overigens werd met de MKZ-uitbraak van 2001 (kosten voor het DGF rund bedroegen 77 miljoen euro) het toen geldende plafond (226,9 mil-joen euro) niet overschreden. Als dit wel het geval zou zijn geweest, waren de meerkosten voor bestrijding en bewa-king voor rekening gekomen van de overheid. Dat het plafond na langdurig overleg tussen overheid en de sector van-af dit jaar naar beneden is bijgesteld, be-tekent dat de overheid eerder bij gaat springen (vanaf 85 miljoen euro) en de sector voortaan met lagere kosten (na-heffingen) geconfronteerd zal worden. Dit effect zal echter alleen bij grote uit-braken merkbaar zijn, of als zich meer-dere uitbraken kort achter elkaar voor-doen.

Sterke afname bestrijdingskosten

De vraag rijst waarom de overheid bereid is om voortaan eerder bij te springen. Deels is dit politiek, maar voor een be-langrijk deel volgt dit ook uit de gedane risico-analysen voor de rundveesector, uitgevoerd door het Instituut voor Risico-management in de Agrarische Sector (IRMA) en de leerstoelgroep Bedrijfseco-nomie van de Wageningen UR. Een be-langrijke factor voor de rundveesector was hierbij het voornemen om bij uitbra-ken van MKZ voortaan noodvaccinatie

toe te passen en de gevaccineerde dieren niet meer te ruimen. Hierdoor zullen de omvang van uitbraken en de bijbehoren-de bestrijdingskosten flink afnemen, zo-als in tabel 1 duidelijk is geïllustreerd. Ten opzichte van de periode 1999-2004 is de kans op schade als gevolg van een MKZ-uitbraak niet veranderd. Deze is in de periode 2005-2009 nog steeds 0,63 keer per vijf jaar, oftewel gemiddeld ge-nomen wordt verwacht dat er elke acht jaar één keer schade door MKZ is. In de uitgevoerde risico-analysen gaan de ge-middelde bestrijdingskosten van 58 mil-joen euro per vijf jaar in de periode 1999-2004 naar 19 miljoen euro in 2005-2009. De maximale berekende kosten dalen van 500 miljoen euro naar 135 miljoen euro.

Het staat EU-landen vrij om te kiezen hoe de bestrijdingskosten vervolgens ver-deeld worden. Alleen de bijdrage uit Brussel staat vooraf vast en komt ge-middeld neer op een vergoeding van 35 procent van de bestrijdingskosten. Voor de Nederlandse rundveesector kwamen

de afspraken in de periode 1999-2004 er-op neer dat voor MKZ gemiddeld 38 mil-joen euro zelf betaald moest worden. Dit is weergegeven in tabel 2. Op basis van de risico-analyse droeg de overheid ge-middeld 0,1 miljoen euro bij aan de kosten voor MKZ met een maximum van 125 miljoen euro. De overheid was dus maar verantwoordelijk voor een beperkt deel van de MKZ-kosten en hoefde maar in een klein percentage van de gevallen (0,4 procent, niet in tabel) bij te springen. Een van de uitgangspunten voor de nieu-we afspraken was dat op basis van de risi-co-analysen ‘de kans op bijspringen’ on-geveer hetzelfde zou blijven. Het plafond van 2005-2009 komt dan – puur voor MKZ – op 64 miljoen euro te liggen (tabel 2). Hierbij opgeteld de bewakings- en be-strijdingskosten voor andere rundvee-ziekten levert de in de introductie ge-noemde 85 miljoen euro op. De overheid zal voortaan dus bijspringen vanaf 85 miljoen euro. Zoals de risico-analysen voor MKZ aantonen is dit wel eerder, maar naar verwachting in de praktijk niet vaker.

Gevolgschade hoger

De rekening van de bestrijdingskosten gaat dus zowel voor de sector als voor de overheid naar beneden. Tegelijkertijd wordt de sector geconfronteerd met een hogere rekening als gevolg van de hogere gevolgschade door vaccinatie. Deze

reke-D

Miranda Meuwissen Monique Mourits Ruud Huirne

Diergezondheidsfonds vernieuwd

Vorige maand zijn de productschappen en het ministerie van LNV het

eens geworden over een aanpassing van het convenant

Diergezond-heidsfonds. Door het nieuwe vaccinatiebeleid verminderen de

bestrijdingskosten, maar neemt de gevolgschade voor de sector toe.

preventief ruimen 1 km preventief ruimen 1 km en noodvaccinatie 2 km

Zuid-Nederland

duur van de uitbraak (dagen) 73 72

aantal geruimde bedrijven* 390 201

aantal gevaccineerde bedrijven* — 617

bestrijdingskosten (mln. euro)* 147 111

Midden-Nederland

aantal geruimde bedrijven* 2 425 271

Noord-Nederland

aantal geruimde bedrijven* 68 58

*Rundvee-, varkens- en schapen/geiten-sector.

Tabel 1 – Verwachte omvang MKZ-uitbraken voor twee bestrijdingsmethoden (basis is telkens het EU-minimum (ruimen besmette bedrijven en contactbedrijven, en instellen toezichtzones) en een nationale standstill van 72 uur)

1999-2004 2005-2009

gemiddeld maximum gemiddeld maximum

kans op schade (kans per 5 jaar) 0,63 1,00 0,63 1,00

bestrijdingskosten per 5 jaar (mln. euro) 58 500 19 135

kostenverdeling MKZ (mln. euro)* DGF-plafond = € 200 mln. DGF-plafond = € 64 mln.

– sector 38 200 12 64

– overheid 0,1 125 0,03 24

– EU 20 175 7 47

*Uitgangspunt is dat de sector in 99,6 procent van de gevallen zelf in de bestrijdingskosten van MKZ voorziet die voor reke-ning komen van Nederland.

Tabel 2 – Risico-analyse rundveesector 1999-2004 en 2005-2009, inclusief kostenverdeling. Alle getallen hebben alléén betrekking op MKZ

rundvee varkens schapen/geiten pluimvee

risico-analysen 2005-2009

kans op schade (kans per 5 jaar) 0,63 0,87 0,63 0,63

gemiddelde bestrijdingskosten (mln. euro per 5 jaar) 19 149 3 80

maximum bestrijdingskosten (mln. euro per 5 jaar) 135 997 24 707

DGF-plafonds

1999-2004 226,9 226,9 4,5 11,3

2005-2009 85 125 5,6 30

Tabel 3 – Risico-analysen en DGF-plafonds 1999-2004 en 2005-2009 voor MKZ, KVP en hoogpathogene AI. DGF-afspraken betreffen álle ziekten