Orienterend onderzoek naar de wenselijkheid van herverkaveling in het rampgebied van Z.W. Nederland

LANDBOUW-ECONOMISCH INSTITUUT

DEN HAAG (Schev.) - VAN STOLKWEG 29 . TELEFOON 55.23.50 GIRO 41.22.35 • T e l e f o o n No. Afd. B e d r i j f s e c o n o m i s c h O n d e r z o e k Landbouw 5574.13

N o t a n o 1 0 3 «E f f iuo,aïA|°

QRrBWEBÏND ONDERZOEK NAAR UB WENSELIJKHEID * /ß/ ^

VAN HERVERKAVELING IN HET RAMPGEBIED VA» Z.W. NEDERLAND''' *m*

1. Inleiding

De oatastrofals gebeurtenissen op 1 Februari jl,, waarbij vrijwel alle Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden voer een kleiner »f groter deel werden overstroomd, waren voor de Commissie Grondgebruik van de

Stich-ting voer de Landbouw aanleiding zich te bezinnen over de wenselijk-heid van herverkaveling ia deze gebieden. Door de jongste gebeurtenis-sen is nl. op deze eilanden wat de agrarische bedrijfstak betreff een situatie ontstaan, welke grote overeenkomst vertoont met de toestand op het eiland Walcheren in 1945*

Bij het herstel van de door de inundatie aangeriohte schade op dit eiland is men va» de gedachte uitgegaan, dat gesion de onbevredigende landbouwkundige verhoudingen zoveel mogelijk moest werden gestreefd naar een structurale verbetering van de landbouw. De herstelwerkzaamheden betroffen, zoals bekend kan worden verondersteld, niet alleen een ver-betering van de oultuurteohnische omstandigheden (verkaveling, water-beheersing, ontsluiting), doch ook een bedrijfsgroottesanering. Voor dit laatste werden de wettelijke mogelijkheden geschapen doer de Nood-wet Walchoren van 1948.

'Do analogie van de thans geïnundeerde gebieden met Walcheren ligt enerzijds in het feit, dat de door de overstromingen aangerichte schade dient te worden hersteld en anderzijds in dewijzo van het grondgebruik, welke op versohillende plaatsen te wensen overlaat.

Eet is min ef meer vanzelfsprekend, dat bij het herstel van boer-derijen, dijken, waterleidingen, gemalen, wegen, eto. in het Rampgebied van Z.W. Nederland de gelegenheid te baat zal worden genomen verbete-ringen in de bestaande toestand aan te brengen. De vraag is evenwel, in welke omvang deze verbeteringen zullen worden aangebracht en in welke gebieden deze verbeteringen het meest urgent zijn. Men kan zich voorstellon, dat men zich hierbij in eerato opzet beperkt tot het treffe» van incidentele voorzieningen, bijv. verbetering van het we-genstelsel en/of het soheppen van betere waterstaatkundige verhoudin-gen. Het is ook mogelijk, dat men zich een verbetering van alle

pro-duotie-omstandigheden tot doel stelt„ In dit verband kan worden ge-dacht aan ruil- en herverkaveling.

In deze nota zal een overzicht worden gegeven van een aantal fac-tor on, welke bij het entameren van een herverkaveling van belang zijn.

Aangezien dit overzicht het resultaat is van groepering en bewerking van reeds bestaand statistisch materiaal en geen uitvoerig onderzoek ter plaatse is ingesteld, kan de nota alleen de strekking hebben een globaal in-zicht in de betrokken materie te verschaffen.

2* Faotoren, welke het entameren van een herverkaveling bepalen Bij herverkaveling zijn in het algemeen de volgende productie-omstandigheden, welke mot het grondgebruik samenhangen, objeot van meer of minder grote wijzigingen: verkavelingstoestand, ontsluiting, waterstaatkundige toestand, de bedrijfsgrootte en de bewoning van het gebied. Het is dan ook duidelijk, dat bij de overwegingen, welke tot het uitvoeren van een herverkaveling aanleiding geven, de toe-stand waarin deze produotie-omtoe-standigheden zioh bevinden een grote rol zullen spelen.

Naast genoemde omstandigheden zijn er nog een aantal factoron, deels van endogene, deels van exogene aard, welke jnede op het al of niet ter hand nemen van een herverkaveling van invloed zijn, zoals de mentaliteit van de bevolking en de vakbekwaamheid, de arbeids-1) Opgesteld op verzoek van de OommisBle Grondgebruik van de

Stich-ting voor de Landbouw.

2

-voorziening) d» aard en omvang van de aangeriohte sahade, de mate van werkloogheid in bepaalde gebleden, de p o s i t i e van ''s Hijka s c h a t k i s t , de c a p a c i t e i t van het met de u i t v o e r i n g yan een even-t u e l e herverkaveling b e l a s even-t e a p p a r a a even-t , eeven-tc»

In deze nota s u l l e n laatstgenoemde f a c t o r e n , ' h o e b e l a n g r i j k z i j ook kunnen z i j n , n i e t i n besohouwing worden genomen. Het overzicht zal zioh,beperken t o t d i e productae-omstandigheden, welke samenhangen met h e t grondgebruik, waarbij het zwaartepunt zal worden gelegd *p , de b e d r i j f s g r o o t t e en hetgeen hiermede verband houdt. Hiernaast z u l

-len nog enkele c i j f e r s over de verkaveling worden gegeven* Van de o n t s l u i t i n g en waterbeheersing z i j n geen q u a n t i t a t i e v e gegevens be-kend, t e r w i j l over deze materie ook geen oontaot üoci worle» opgenomen-met dB bertreffende cultuuroonsulenten; aangezien de nnta binnen een ' t i j d s b e s t e k van 10 dagen moestwcrden'uitgebrachtt

3» Begrenzing van h e t gebied

Zoals hierboven i s opgemerkt i s de bedrijf s l o o t t e - s a n e r i n g een ôsBentieel onderdeel "van een herverkaveling. Voor de afbakening van die gebieden i n het Rampgebied van Z.W. Nederland, waar eventueel éen herverkaveling gewenst zou z i j n , i s dan ook i n e e r s t e i n s t a n t i e e.en s è l e o t i e aangebracht met behulp van de gegevens over de g r o o t t e der bedrijven.

Uit de c i j f e r s van s t a a t 1 b l i j k t , dat het a a n t a l bedrijven van 1-5 ha in de volgende gebieden groot kan worden genoemd: Goerée-Ovarflakkee, h e t Oostelijk deel van Sohouwen-Duiveland, Tholen en St P h i l i p s l a n d en de zgn. "Zak van Zuid-Bevoland1*. De voor deze nota verzamelde gegevens z u l l e n u i t s l u i t e n d op deze geldeden betrekking, hebben.

Walcheren v a l t buiten het onderzoek aangezien h i e r reeds ôen herverkaveling heeft p l a a t s gevonden. Noord-Beveland, het 0. deel yan Zuid-Bevel and, h e t W. deel van Schouwen-Duiveland en ZeeuwsVlaanderen hebben s l e c h t s een gering aantal k l e i n e bedrijven, t e r w i j l d i t i n N.W. Noordbrabant e n op de overige Zuidhollandse e i l a n

-den eveneens h e t geval is«

4a B e d r i j f s g r o o t t e , b e d r i j f s t y p e , a r b e i d s e f f e c t e t e , a. G r o o t t e ' d e r b e d r i j v e n

Een g e d e t a i l l e e r d overzicht van da-grondgebruikers i n de door het C.B.S» onderscheiden beroepsgroepen (landbouwers, tuinbouwers, l a n d a r b e i d e r s en n i e t - a g r a i i s c h e beroepsgroepen) i n de gebieden van onderzoek i s opgenomen i n s t a a t 2. Van de groep landbouwers worden . i n dezelfde s t a a t nog een a a n t a l c i j f e r s per gemeente gegeven.

Van h e t t o t a a l a a n t a l grondgebruikers met een grondgebruik ) 1 ha behoort i n a l l e gebieden, met u i t a o r d e r i n g van S'houwen-Duiveland, b:: ;'i~is. 90ji> t o t de greep der landbouwers. Van de t o t a l e oppervlakte

cultuurgrond wordt ongeveer 95^ door de landbouwers geëxploiteerd. Beziet men de gemeentelijke o i j f e r s over de g r o o t t e der land-bouwbedrijven, dan b l i j k t op Goeree• Overflakkee gemiddeld 59$ der bedrijven i n de g r o o t t e k l a s s e n 1-5 ha t e v a l l e n . S l e c h t s in 4 van de 13 gemeenten l i g t d i t c i j f e r berieden de 40$. Op Tholen en St' P h i -l i p s -l a n d i s 58$ van de -landbouwbedrijven k -l e i n e r dan 5 ha. In St P h i l i p s l a n d i s d i t c i j f e r 40$»' In het 0. deel van Schouwen-Duiveland i s het a a n t a l k l e i n e bedrijven wat minder groet dan i n eerderge-noemde gebieden» In de Zak van Zuid-Beveland i s ongeveer de h e l f t van het a a n t a l landbouwbedrijven k l e i n e r dan 5 ha,

Gndankô het grote a a n t a l k l e i n e bedrijven i n de 4 gebieden van onderzoek i s de gemiddelde b e d r i j f s g r o o t t e toch nçg behoorlijk g r o o t , door de aanwezigheid van een a a n z i e n l i j k a a n t a l g r o t e bed?ijve£.

3

-Er kan nog worden opgemerkt, dat bet aantal k l e i n e b e d r i j v e n , waarvan hét bedrijfshoofd a l s hoofdberoep landbouwer i s , in de l a a t s t e

j a z o n i n Z.W.-Zeékleigebieden i s toegenomen, hetgeen gepaard i s gegaan met een afneming van h e t a a n t a l g r a t e badrijven.

Het zal d u i d e l i j k z i j n , dat met vorenstaande o i j f e r s over de b e d r i j f s g r o o t t e nog geen v o l l e d i g i n z i c h t i s verkregen i n de omvang van h e t zgn. kleine-boerenprobleem. Se grens van de minimumgrootte van een s o c i a a l en eoonomisoh verantwoord b e d r i j f i s afhankelijk van b ö d r i j f s t y p e , i n t e n s i t e i t van de b e d r i j f s v o e r i n g en de a r b e i d s b e z e t -t i n g op deze b e d r i j v e n . Hieronder zal een overzich-t van genoemde factoren worden gegeven.

" • • • ' • ' " • 1 \

b. Bedri j f s t y p e '

Op Goeree-Qverflakkee, Tholen, St P h i l i p s l a n d en Schouwen wordt 2/3 deel van de oppervlakte cultuurgrond ingenomen door het bouwland« Op Duiveland i s d i t ongeveer 3/4 d e e l , t e r w i j l i n de Zak van Zuid-Beveland h e t percentage 60$ bedraagt. In de eerstgenoemde gebieden wordt ongeveer 20$ van de oppervlakte ingenomen door het grasland5 op Zuid-Beveland i s d i t i e t s meer. Be melkveebezetting i s laag en de veehouderij heeft a l s bedrijfsonderdeel b e t r e k k e l i j k weinig betekenis» Be oppervlakte tuingrond in de gebieden bedraagt

10 st 1.5$'f op Sohouwen-Duiveland s l e c h t s 5$» Tussen de gemeenten be-staan nog wel aanmerkelijke v e r s o h i l l e n in deze verhoudingen, doch globaal kan men h e t b e d r i j f s t y p e k a r a k t e r i s e r e n a l s hoofdzakelijk akkerbouw met een v r i j b e l a n g r i j k e oppervlakte tuinbouw.

Van het bouwland wordt ongeveer de h e l f t beteeld met hakvruchtenj de granen nemen l / 3 van h e t bouwlandareaal i n , t e r w i j l verder het percentage handelsgewassen en tuinbouwzaden ongeveer 10$ bedraagt. In de gemeenten van de landbouwgebieden i s weinig v e r s c h i l i n de verhouding van de akkerbouwgewassen.

Be s p e c i f i e k e tuinbouwteelten van de gebieden z i j n a l s volgt« Goeree-"Overflakkeej z a a i ü i e n , w i t l o f , wortelen, p l a n t u i e n . Tholen en

St P h i l i p s l a n d s z a a i ü i e n , vroege aardappelen, z i l v e r u i e n en wortelen.

Schouwen-Buivelandi zaaiüien en énkele andere warmoezerijgewassen. Zak v. Zuid-Bevelandi f r u i t en warmoezerijgewassen o . a . z a a i ü i e n .

V e r g e l i j k t men h e t grondgebruik van de bedrijven i n de v e r s c h i l -lende g r o o t t e k l a s s e n , dan b l i j k t er weinig v e r s c h i l i n h e t peroentage bouwland 'te z i j n . Be tuinbouw i s op de k l e i n e "bedrijven evenwel van meer b e t e k e n i s dan op de grote« ongeveer 20 t o t 30$ van de c u l t u u r -grond wordt op de k l e i n e bedrijven voor de t e e l t van tuinbouwgewassen g e b r u i k t . Voorts komen op de k l e i n e bedrijven meer hakvruchten voorj de granen en handelsgewassen z i j n op de g r o t e r e bedrijven van meer b e t e k e n i s .

Wat de tuinbouwteelten b e t r e f t nemen zaaiüien en tuinbouwzaden óp de k l e i n e bedrijven een b e l a n g r i j k e p l a a t s i n , t e r w i j l de z a a i -üien op de g r o t e r e bedrijven verreweg h e t voorn s w e * o deel uitmaken van de oppervlakte tuingrond. *0p Zuid-Beveland i s d i t i n mindere mate h e t g e v a l . Be i n t e n s i e v e tuinbouwgewassen t r e f t men hoofdzake-l i j k op de k hoofdzake-l e i n e r e bedrijven aan, t e r w i j hoofdzake-l de g r o t e r e bedrijven een hoger percentage p i t - en steenvruchten hebben. Het k l e i n f r u i t , dat

evenals de p i t - en steenvruchten op Zuid-Beveland zeer b e l a n g r i j k i s , t r e f t men weer meer op de k l e i n e r e bedrijven aan.

Men kan concluderen, dat de k l e i n e bedrijven door de voorkomende t e e l t e n zich van de g r o t e r e bedrijven a l s een a f z o n d e r l i j k , zeer a r b e i d s i n t e n s i e f b e d r i j f s t y p e onderscheiden.

1) Zie voor grondgebruik en veestapel s t a a t 3 t/m 6,

4

-a, Arbeidsbehoefte^ arbeidsaanbod en arbeiâaeffeot '.

Voor.een nader inzioht in het productieproces is het noodzake-lijk na te gaan op welk intènsiteitsniveau de bedrijfsstruotuür be-weegt en welk arbeidsaanbod hiertegenover staat» Voor het meten van.

de arbeidsbehoefte is gebruik.gemaakt van arbeidsbehoeftenormen of 'btandaàrduren per gewas en diersoort, welke ontleend zijn aan goed

geleide bedrijven (zie staat 13). Hierdoor kan men voor een bedrijf of groep van bedrijven in een bepaalde grootteklasse, de arbeids-behoefte bepalen« Bat arbeidsaanbod is berekend uit de arbeidakraeh-tentelling 1950^ en uitgedrukt in volwaardige arbeidskrachten. Deze berekening houdt een reductie in vorr de duur van het meewerken en

.de leeftijd. Door deling va© de behoefte door het aanbod wordt het arbeidgeffeet verkregen. Dit arbeidseffeot is onder meer maatstaf 'voor het aantal produotle-eenheden, dat door êên werker op bedrijven van verschillende grootte wordt bediend.

De arbeidsbehoefte van het grasland ea dè veestapel varieert voor de gebieden gemiddeld van 10 tot 15$. Op Schouwen is dit hoger. Voor de jaardenstapel bedraagt het gemiddelde aandeel hieraan

ongeveer i7 terwijl de rundveestapel ruim de helft van deze behoefte voor zijn rekening, neemt. Op de grotere T-edrijvon is het aandeel van de rundveestapel en de paardenstapel belangrijker, terwijl op de kleine bedrijven het percentage voor de varkens en plaimvee hoger ligt. De'arbeidsbehoefte van hest bouwland per ha iti -vrij hoog door de belangrijke oppervlakte intensieve hakvruehten, Doordat het per-centage hakvruehten op de kleine bedrijven hoger ligt, is het ver-schil in behoefte, per ha tussen de girootteklasseh vrij belangrijk. De.tuinbouw geeft op de bedrijven kleiner dan 5 ba meer dan de helft van de arbeidsbehoefte. De intensiteit van de tuinbouwteelten treedt wel sterk naar voren, wanneer men bsdenkt, dat de oppervlakte aan deze teelten niet meer dan een derde van de totaio oppervlakte cul-tuurgrond bedraagt.. Op de grotere bedrijven is het aandeel van de tuinbouw in de totale arbeidsbehoefte van minder belangj doordat de oppervlakte veel geringer is en stede doordat ock de tuinbouwteelten iets extenei-ever aijn.

Vergelijken wij de totale behoefte por ha van de kleine en gróte bedrijven, dan blijken de bedrijven < 5 ka ongeveer tweemaal zo intensief te zijn dan de bedrijven > 20 haä De gemiddelde arbeids-behoefte per ha ligt in deze gebieden hocg in vergelijking met

andere akkerbouwgebieden5 de oorzaak hiervan is de intensieve hak- '.

vruchtenvèrbouw en de belangrijke oppervlakte tuingr^ndc

Gemiddeld wordt ongeveer de helft van hst arbeidsaanbod gevormd door het geziaaperscneel; in Zuid-B evelan.1 is het aandeel 'iets hoger. Op de bedrijven kleiner dan 5 ßs. ia bet aandeel van het /gezinsperso-neel ruim 3/4> terwijl de rest hoofdzakelijk wordt gevormd door de tijdelijke vreemde arbeidskrachten* Op' de grotere bedrijven neemt het gezinsaandeel langzamerhand af ca bedraagt tp de bedrijven groter dan 20 ha minder dan ^-» Bij het vreemde personeel is het aandeel

vb'.' de tijdelijke arbeidskrachten epvallend hoog« dit rtaat in ver-,

band mét de seizoentarkzaasiheden van de hakvxushtenverbouw en de

vrij eenzijdige tuinbouwteelt, welke een onregelmatige arbeidsbehoëfte-verdeling over het jaar ten gevolge heeft.,. Set arbeidsaanbod in

vol-waardige arbeidskrachten per 100 ha cultuurgrond blijkt ongevee» 15 à 20 te bedragen, d.w.z. dat door een volwaardige arbeidskracht ge-middeld 5 à 6J- ha wordt bewerkt,' Op da bedrijven van 1-3 ha is dit

aanbod ongeveer driemaal zo hoog als op de bedrijven groter dan 20 ha,

1) Zie de staten 7 t/m 10

5

-Zeer opvallend i s , dat op de k l e i n e bedrijven het a a n t a l volwaardige arbeidskrachten per b e d r i j f l i g t beneden het minimum van h e t gezinsaanbod, d . i . 1 1 , 2 a r b e i d s k r a c h t . Voor het in v e r -g e l i j k i n -g met andere -gebieden -gerin-ge arbeidsaanbod op de k l e i n e bedrijven kan geen bevredigende v e r k l a r i n g worden gevonden. Ver-moedelijk houdt h e t verband met h e t t i j d e l i j k op g r o t e r e bedrijven werkzaam z i j n van de k l e i n e boeren.

Als b a s i s voor het bereikbare arbeidseffeot kunnen wij voor deze gebieden gemiddeld 2,600 à 2.900 standaarduren s t e l l e n . Voor de g r o t e r e bedrijven kan d i t i e t s hoger worden g e s t e l d dan voor de k l e i n e r e i n verband met mechaniseringsmogelijkhedenj het minimum mag h i e r i n elk geval n i e t l a g e r dan 2.600 worden gesteld« Op Goeree-Overflakkee b l i j k e n ook de k l e i n s t e bedrijven gemiddeld een r e d e l i j k arbeidseffeot t e bereiken. Op Tholen en St P h i l i p s l a n d en Schouwen-Duiveland kunnen de bedrijven k l e i n e r dan 3 ha h e t gewenste effeot echter n i e t bereikenj d i t komt ook t o t uitdrukking i n de gemiddelde gemeentelijke o i j f e r s . Eveneens i s d i t het geval i n enkele gemeenten op Zuid-Bevëland.

Hoewel dus de algemene toestand zeker n i e t ongunstig mag worden, genoemd, b l i j k t toch het probleem van de t e k l e i n e bedrijven h i e r anders t e liggen dan op de zandgronden. Het t r e e d t h i e r minder duide-l i j k naar voren, doordat men een opduide-lossing heeft gezocht en t e n deduide-le gevonden i n de i n t e n s i e v e t e e l t e n en door een zeer s?terke beperking van het arbeidsaanbod op de k l e i n s t e b e i r i j v e n , door t i j d e l i j k e l d e r s t e gaan werken. Ofschoon deze a c t i v i t e i t zeer zeker i s t e p r i j z e n , brengt het tooh z i j n nadelen mee doordat deze werkgelegenheid e l d e r s zioh hoofdzakelijk beperkt t o t seizoenwerkzaamheden op g r o t e r e b e -drijven i n perioden wanneer ook h e t eigen b e d r i j f j e a l l e aandacht v r a a g t .

Uitgaande van het huidige i n t e n s i t e i t s n i v e a u der k l e i n e b e d r i j -ven kan. de minimumbedrijfsgrootte van hat eenmansbedrijf globaal wórden g e s t e l d op ongeveer 3 à 4 ha. Op Schouwen-Duiveland l i g t deze grens i.v„m. de geringe i n t e n s i t e i t i e t s hoger, n l . ten minste 4 ha. 5. Cultuurtechnische omstandigheden

wat de verkavelingstoestand b e t r e f t , z i j n i n s t a a t 11 en 12 c i j f e r s vermeld over het aantal kavels per b e d r i j f en de gemiddelde k a v e l g r o o t t e . De c i j f e r s in s t a a t 11 hebben betrekking op a l l e bedrijven > 1 haj de c i j f e r s per gemeente in s t a a t 12 op a l l e b e d r i j -ven > en < 1 ha. De gege-vens in deze s t a t e n z i j n derhalve n i e t zonder meer v e r g e l i j k b a a r .

Het b l i j k t , dat i n het Oostelijk deel van Schouwen-Duiveland de betreffende v e r k a v e l i n g s c i j f e r s i n v e r g e l i j k i n g met de andere ge-bieden het meest ongunstig z i j n . Dit betekent n i e t , dat i n de andere gebieden de s i t u a t i e i n d i t opzicht onverdeeld gunstig ia} de o f f e r s spreken h i e r voor z i c h z e l f .

In h e t algemeen kan worden gezegd, dat i n Zeelasd de a c t i v i t e i t wat b e t r e f t het aanbrengen van verbeteringen i n de c u l t u u r t e c h n i s c h e

omstandigheden minder groot i s geweest, dan i n andere gebieden van ons land, met name op de zandgronden» Dit n i e t t e g e n s t a a n d e het f e i t , dat de oultuurteohnische toestand op v e r s c h i l l e a d e punten nog wel een en ander te wensen o v e r l i e t . De onbevredigende s i t u a t i e heeft i n t u s s e n in de l a a t s t e j a r e n wel de nodige aandacht getrokken.

De Zeeuwsohe Landbouw Maatsohappij heeft i n 1948 sen vraagpunt aan dè Afdelingen voorgelegd over de toestand van de verkaveling en de eventueel aanwezige mogelijkheden t o t v e r b e t e r i n g van de ver-?-kaveling d.m.v. onderlinge r u i l .

* 6

-In 195O i s i n Zeeland een Cultuurtechnische Commissie i n g e s t e l d met a l s doel het i n s t e l l e n van een onderzoek naar de cultuurtoestand i n Zeeland en de mogelijkheden voor landaanwinning. Op de e e r s t e

vergadering van deze Commissie werd onder meer de verkavelingstoestand op h e t eiland Tholen behandeld. Men was van mening, dat deze met u i t -zondering van enkele jongere p o l d e r s s l e c h t kon worden genoemd.

Einde 1952 was er i n het gebied van onderzoek één r u i l v e r k a v e l i n g i n u i t v o e r i n g , n l . de Vierbannenpolder vari Duiveland (1.546)« °p waterstaatkundig gebied z i j n na 1945 i . v . m . de i n u n d a t i e s plannen

opgesteld en uitgevoerd t o t h e r s t e l en v e r b e t e r i n g van de waterafvoer op Schouwen-Duiveland, Tholen en Goeree-Overflakkee.

6, Samenvatting

Van de v e r s c h i l l e n d e f a c t o r e n , welke b i j het entameren van een herverkaveling van belang z i j n , i s in deze nota inzonderheid van de g r o o t t e der bedrijven en hetgeen daarmede verband houdt en van de verkaveling een «verzicht gegeven.

Het a a n t a l k l e i n e bedrijven bleek op Goeree-Overflakkee (en wel i n het bijzonder op Goeree), Tholen en de Zak van Zuid-Beveland groot t e z i j n . Op Duiveland en St Philipsland nemen de k l e i n e be-d r i j v e n een r e l a t i e f minbe-der g r o t e p l a a t s i n . Door h e t zeer i n t e n s i e v e k a r a k t e r van de k l e i n e bedrijven ( t e e l t van grove tuinbóuwgewassen

en a r b e i d s i n t e n s i e v e akkerbouwgewassen) l i g t de grens van de minimum-b e d r i j f s g r o o t t e i n de eerstgenoemde geminimum-bieden l a g e r dan in andere landbouwstreken van ons land.

Uitgaande van het huidige i n t e n s i t e i t s n i v e a u der k l e i n e b e d r i j v e n , kan de minimumgrootte van het eenmansbedrijf worden g e s t e l d op ongeveer

3 à 4 ha'i voor Schouwen-Duiveland l i g t deze grens ten minste op ongeveer 4 ha, Bedrijven van deze g r o o t t e bieden v o l l e d i g emplooi aan één v o l -waardige a r b e i d s k r a c h t . In de p r a o t i j k l i g t het arbeidsaanbod l a g e r dan h i e r i s g e s t e l d , door het f e i t , dat velen van de k l e i n e z e l f s t a n -digen i n de p e r i o d e van de seizoenwerkzaamheden t i j d e l i j k e l d e r s gaan werken. Voorts moet worden opgemerkt, dat b i j de bepaling van de

minimumgrootte geen rekening i s gehouden met een mogelijke economische en technische kwetsbaarheid Van het huidige b e d r i j f s t y p e of eventueel andere omstandigheden, welke t o t een v e r g r o t i n g van de minimumgrootte boven de aangegeven grens nopen*

Uit verkavelingsoogpunt b l i j k t i n volgorde de s i t u a t i e op Duive-l a n d , ThoDuive-len, Zak van Zuid-BeveDuive-land en Goeree ongunstig t e z i j n . Op Flakkee i s de toestand in d i t opzicht g u n s t i g e r .

Samenvattend kan men zeggen, dat wat het vraagstuk der k l e i n e bedrijven b e t r e f t d i t i n 3 gebieden urgent i s , n l . Goeree, Tholen en de Zak van Zuid-Beveland. De verkaveling moet op Duiveland, Goeree, Tholen en de Zak van Zuid-Beveland a l s ongunstig worden gekwaüfioeerd.

De verzamelde gegevens over de b e d r i j f s g r o o t t e en verkaveling tonen o , i . genoegzaam aan, dat de u i t v o e r i n g van een herverkaveling i n genoemde gebieden s t e l l i g nadere aandacht v e r d i e n t . In de andere overstroomde gebieden i n Z.W. Nederland i s o . i . een herverkaveling (dus i n c l . b e d r i j f s g r o o t t e - s a n e r i n g ) n i e t urgent. Teneinde t o t een meer d e f i n i t i e f oordeel over de herverkaveling i n deze gebieden t e komen - i n het bijzonder wat b e t r e f t de gebieden waar een herverkave-l i n g h e t meest urgent i s - , z u herverkave-l herverkave-l e n «venwei nog een a a n t a herverkave-l aanvuherverkave-lherverkave-lende gegevens moeten worden verzameld.

In de e e r s t e p l a a t s zal over de oultuurteohnische omstandigheden ( i n h e t bijzonder wat b e t r e f t o n t s l u i t i n g en waterstaatkundige t o e -s t a n d ) , de aard van de grondgebruiker-s op de k l e i n e bedrijven en hun r e l a t i e t o t de g r o t e bedrijven i n verband met h e t opvallend l a g e arbeidsaanbod op de k l e i n e b e d r i j v e n , de grens van de minimumgrootte

7

-i.V.m. een eventuele technische en economische kwetsbaarheid een nader i n z i c h t moeten worden verkregen.

Daarnaast zouden nog een aantal f a c e t t e n van de /bevolking, voor zover deze i n r e l a t i e staan t o t een herverkaveling, moeten worden onderzocht. H i e r b i j kan onder meer worden gedacht aan de vakbekwaamheid, de bevolkingsgroei, de a f v l o e i i n g , de a r b e i d s -voorziening en werkloosheidT

In de derde p l a a t s i s h e t nog noodzakelijk om een i n z i c h t t e v e r k r i j g e n i n de verwoestingen i n de v e r s c h i l l e n d e gebieden,

aange-zien aard en omvang der a a n g e r i c h t e schade a l s een b e l a n g r i j k e factor kan gelden b i j het entameren van een herverkaveling.

Ter i l l u s t r a t i e diene t e n s l o t t e , d a t b i j een sanering van de b e d r i j f s g r o o t t e , t o t 4 ha °P GoereeOverflakkee, Tholen en St P h i l i p s -l a n d , Sohouwen-Duive-land en Zak van Zuid-Beve-land de vo-lgende

oppervlakten grond r e s p . benodigd zouden z i j n : 1.500, 1.000, 500 én 1.000 ha. B i j een sanering t o t 5 ba z i j n deze c i j f e r s r e s p . 2.800, 2.000, 1.000 en 1.000 ha.

' s Gr.avenhage, 9 Maart 1953 Afdeling Streekonderzoek

S t a a t ' 1 .

OVERZICHT VAN HET AANTAL KLEBTE BEDRIJVEN EN DB GEMIDDELDE BEDRUFSOROOTTE Voorne en P u t t e n Hoekse Waard N o o r d b r a b a n t (N.W. z e e k l e i g r . ) Zeeuws-Vlaanderen( Hoofdberoep Landbouwer 1 -â a n t a l a b s 320 183 604 0 ) 7 2 2 Zoeuwa-Vlaarideren (w)497 Noordbeveland Z u i d b e v e l a n d Z u i d b e v e l a n d (Z) 118 906 408 Goeree ûnOverflakkee1132 Schouwen en Duive-l a n d Schouwen en D u i v é -l a n d (oost,d. ) Tholen on S t . P h i l i p s l a n d 358 268 674 5 ha . • bedrijven % van t o t a a l 29 20 23 32 30 33 48 51 59 33 42 59 T o t a a l >1 h a -abs 1099 905 2579 2228 1639 353 1905 799 1928 1081 642 1150 gsQbsdr, g r . ' 15,85 2 2 , 7 6 16,90 14,51 1 6 , 2 0 19,69 12,49 10,68 9 , 6 4 1 5 , 8 5 13,38 10,46 A l l 1-e b 1-e d r i j 5 h a Aan t a l bedrüven a b s 842 603 1004 1031 684 . 160 1663 650 1295 549 353 825 % van t o t a a l • 50 42 33 40 37 40 58 ' 60' 61 ' 42 48 62 ven T o t a a l . > 1 h a aba I669 1429 3055 2602 i860 403 2851 IO87 2118 1298 732 1326 Gem • bear, g r . 1 1 , 3 5 16,98 14,88 13,00 14,76 17,62 1 0 , 7 3 8 , 6 5 9 , 3 6 13,73 12,00

I 9,49

Bron => C.B.S. 1947 L . E . I . 1178

- w —4 • O O M ff O 13

8

5

• 3 O p» O t t O CD (ft w CD O p

a

•c a>

? S *

_{P< <D} CD Ü va a> o o p 'S CD 4 r H-13 H-CD e l -CO W O CD @ 4 B tr (D H-H o ro cS P i CD H--J3.

S.8

» P i M pu H O (D H 3 W ,1i W o Ó H> P - a-CD H o CD fa - 4 vjn vo OM\)-4 *>0 M 4*. 00 —4 Lu VOM v j i r o v j i O V j i v o r o — 4 0 N L u v o —4-* tu M w ^ j i U ) Ji. ro '4>- ON -» vji 4* 0 \ C > V O C O O r o 0 4 i - 0 -kV U - k - k CO ro O -£2. VJl V? V * » - 4 ro _k L U 4 * - * r o 4 * 4 > - * Q _ O c o r o v u v o r o 4*. 4s- c o 4=» r o v o - k r o r o - » r o - * r o r o r o -*• ^ k \ 0 V O L U - k V O O V U L U — 1 O O N 0 0 v o u > - * u > U " — j r o - ' t i J ^ r o v o u ' - i M W M C D O ^ - i O - ' W V O O VJl LU VJl —4 ON VJl OVLU OvLU Lu^-J VJl

o o f f i - » -1- » o—"ivu coro —o vo L U - k L U r o - * 4*> L U L U r o r o V J I * » r o v j i o v c -io \ o v o - ^ - f ^ r o - - 4 V O - J . O O ^ O V - 0 - J C . O v V O - p s . U i ^ ro to ~k _•. -* ro - » - » - * ro —4 ON CO Lu —4 4^» —a 4^ —4 4* rovji—3 VJI 4>. vo —i j \ o u w \ o w - j ~ j 4 i vo ro VJl VJl VO 0 0 VO ro C D _& co co VJl ro * «9? vo 4* 0 0 - k ' U ' C O - k V J I O V u O - k ON VJl Lu j u o o » ^ > . r o u > v j i o v j i o c o - * - o v ro ro ->• -»• -» -»• ro _» _ j _ 4 ^ j ON ON o ON L U -L o \ \ ; i - k r o - * - * r o - * r O v J l v O J ^ O O v J l O - J ^ O C O ^ - C O —t - k —k _k -k r o —* —* L U 0 0 O VO 0 0 OvVJl O Vu VO O —5 0OVJI - » 0 0 4 » - o v r o - P ' — J P O C o - ' c r s - k

8

0 Q O Q Q O O Q Q O O O O O O O O O O O O O O Q ON ro covji v o o s ç ) O j v o u i r o o \ o v

vji ro co-|s>. v o - o o vu o ro ON—JVJI

_* _i.ro—* -» ro —l LU —• ro VJI o\ vo --) vu o —Jvr.vji oo LU ^ - » _ * _ * _ j t ~ i - — k —k r o — k Lu 4 i . L u ON L u C0 4 ^ V 0 4*> C O O - J 0 0 _ j . _ i _» _ i _k _ i M - » - > - ' I O — ' —k 0 0 - 4 4 ^ O \ V J I ro 4*. o ' 4 > O O VJl L U O 4>VJI CJvJa. - 4 CT\ OS VJl 4 > n 4 V j | u 4 ^ o v - | 5 » r o v j i v j i r o v j i o J O v o J O J V j i - • » o r O L u - k Q O N C O C O L u V j i g ç q _k _ i _ i _v _ » _ i . _ k - » r c v o v o c o r o v j i c r s o v - p > o v c » c c r o - 4 o v v j i w o v o ^ - » ^ . ^ . CR ON VJl -»• r o - » u > o v o 0 4 > V J I c o i v v o - * v o O Q O O Q C Q O Q O O O O 4? !2l tr< iJ CD P P -.+ pi a _{tu o"} m H O rfi r-< C 4 CD 3 « H - D p . •") ( iJ CD 7) CD H 4 Cfl o CD W -D P 3 P i O1 o q ^ (ù H VI vji œ vji o> w vo ->• VJl VO CNOJ V O - 4 4 ^ VO 4*. U> -» co V J I U » -IV) o OV CO ->• OJ —] O N o r o - 4 0 — 3 V J I -£> O - ' V O _>. | u , _» - V 4 S . ON • ^ - Ä • Ä r o -~a~4 r o I -»• ON ro -k I 4 ^ _k ro I -»• ro r o I — j v j i o o cx> ! ! VJl VD 4=. I vo VO 0 0 - * 10 O O N - > c o o o o o o o o o -A ~A i VJl O I ro O "A "A -ts.45-VO - i v o U» —J 0 0 VJl - J Ov 0 0 - » O M J 4S- 0 U« ON r o c o ' v o L U Co-c o ON OJ —k ' - 4 V J I v j i I - j . r o ON . -k . c o R OJ ~J vff Kj 03V0 4^ o c o & v j i o c ; <>•• ro--3 4^ es. • ^ r> VJi vo~ « OV C \ CN ON o - f t . 4 > o V Q3 - k e+ ^ • d ^ "A ^ v "A •Ä' •^ •A ~A XfT I ,_ O ro i O -k» ! O V/ o k < " (3* f» •Ö 'S H d . CD ; O c f M CD cy CD 4 O CD W • CD P CD 4 CD CD CD P O < CD 4 > H u> V _1^ <k l"> (B (M e f ro s« r i -M P> P i - J .

ff - « I • O O M • - O » »1 _ J , VO . r * - 4 «*• «* et- c+ O O |3* O 0 0 4=» ro 4** ON co*» u i *> ro _». - j 4^ rovjivji ~*vo 0 _ i V j l U > - C * 4 * - — ) N 0 * > ro ro ro ro -»• -» t ON - - ] j-3 4 * o \ — J ON o ^ v ; * oo ONVJI ON l\> V> VO Q ON OOVJi .p». 001** - i v ö v o - * 0BVJ1 .f». 0 0 ONVjivjlvjlVjl -pi" O O - f i ' - J - ' O M U I Oo ro ro ro u> <-*> -* -» U) - O r O O N O N - J O O U ^ o \ _{Q V Q C0 4> COU» IV) 4*>} _t _» _» ro to -» -*• -* -* ro ro ro -»• ON ro 4*- - * 4 * V J I vo v VO UI Ci -»• OOUI oo u< 0 \ — 3 W OJ - » SN—i u> VDVM(0-^-*-P>>ONl>» ro M -J> ro rv> ro co ct> o i*» fo 4*" ÖN OJ -» ro ro PO^>ifTs-*roi-}rocN M CN4& 4> oou> O N - » o v c r o r o v o ^ r o - * - ' O O O O S Q O Q o o o o ö ö o o -Sa VJ> VO

8

o

"5

ON rovo - » o o o ON+kOJ N ft> ,-* °N Q -S 4> W u> ro ->• ro -* 4a. -> to.r> o u» co ON

_» _» ro -* i>< o vo vo - J COVJI ON

\JI - * -^ —* ijj po

-J-ro oo ONVJI u > - < -»

oo ro —j co ro vo ->• -r> OOU" OJ-p. -» u> o>—a OVJl 4=»l» ON—3 vó u>

O O O Q Q Q O Q O O O O O O O O 4* ro osoNOov^vji-f^ Ko%_o^>ON^Ov2;f3 w3 L t r.» « tri rt M H- P £ P . e P ( * B rf- P- B, Pj P <y c p: i j o g 4 a> sT s » H . (o S P . H H <r\ —k L^ 4=. CJ\ ro —^ ro ..» A OD ro vn ON ro .-fc VO vo . - 1 . Vn . i V>J i —k O 4=» —] 4* - a ro 4* vo ..h ro ON —k O o o o VO ON ~.v VJ1 —^ _ V .-^ vn vo vn O —k O . o 'Ö o vo

ö

a" p en ca o H H » O CD >d CD P 4 * o j -^ ro co ONU' o4=» 0"\VOVn4>* - » V J I o ro « A - » VO 0 4 * 0 0 0 - j . r o ->• - J V J 1 o ON C N 4 * — a r o — i 0\—] 004*-*-* - j o -—' vji c o o o CO _ l 1 C O VO — J U » - i 1 - A —i VJ1 CO ON w j k i ro ro vji 4^ t *** - * u* ro - * 1 1 4* ON ro t ! 4». _ i l 1 ro - i O J • i . ' ' r o j -VJl —J 4 ^ - V J l V O - - J o O —A . ^ ^ i — * ' o o o o O O O O CO * * ONU>—) ro c o r o —* — j —' - J _ k _ k ~x ON U ' ON ON o j o i J --1 —•1 O - J W ro i r o - » 4^- —) - » „ | LJ •••* v r - (JNVJ1 ~ i . - * 1 i NO - i ! 1 v j i v o r o

<>1

^ ^ ^ o t : « k - A —* —» o o o o o o o o VO ro _v - * O N C»j os 4=. ~^ , O N V J - I C J O N • p> n" ta ^ t " o* a • ^ » & o ^ P o* co • ^ p o1 ca >^ & ca V*. p t* m • ^ . P o* ca 1 _{f ^} i 1 VJ1 1 VJ1 VJ1 1 o - a O 1 ro O ro O 1 u> O V O V o3 ->•

cl-'3

•"' •<& " ^ ^ >rA • * v . >& >^ * -i W "Î& t O J 1 VJ1 yj-. VJ» t ~k. P INJ C ro Ul-C o i N / O J O H= V O P U>' P p *c l -in M o* co p-4 C - l . < O 4 * (C O \->

çj-g

4 ü

4

O 3 P-1 ct-qo. wei H> H (D ro. fc -• • 31 CD 4 O 0) » -" H ..§ .CO B W H H -»-"

M-'S

CA ri-pa o" H

s.

r\>

e» H-o a tu vo 4 * —3 H3 O P »» ro 0 0 0 0 _» IV) os oo PO —j —» oo O VJI INJ 00 VJI VJI ON 15

8

•f». -> oo o «A oo _» VJI

£

co VJI NO

8

U i 0 0 tzl fc) N S3 Q O W ? f j l * H - ? 0 4. o <t> a> co i co p 4 F- 4 P 3 c+ H-p . a H - 3 4 a> 3 5 o PT S !>f 4 P-o Ö * s 4 ai H1 a p O <D R* 4 9) M • ft. *" - » PO U" PO VJI - * INJ VJI 4a. ONVO 0 0 - 4 r o r o VJJ r o - » u> r o u » v o o -1 oo—a v o _ » . _ » _» r o O N O N U » O O V J I 4 S » V J I _ » \ 0 _» Ja. O U I VO - » 4 a , 4a. 4 > - » 0 0 M oo - » —i 5 > 4 * ro iv) 0 j 4 a . 4 a . 0 j r o v j i u> 4a. v o - » v j i v o ro 0 0 - 0 v o OJ - » 0 0 O VO _» _» f\) | \ ) - » «4 —» U« O O VJI ONVO ON

-» ro —» —» ro -* IO vo 0 vu U> 4a. Ui

PO - » - » - » PO - * K> U i O 0 0 V J 1 - O OS M U> VOVJ1 —1 4a. 0 0 ON

—» —» —»

0 \ O W 0 \ 0DVJI O - * - ^ PO - » - » U> OOVO VJI 0 PO 0 0

iv)' r o - » I V ) - » VJI - » o o v o 0 0 0 + » VJI 0 0 - » IV» 4». VJI VJI U> ON4*> ONVO ON 0 0

8 8 8 8 8 8 8

U» 4a, VJI r o IV) 0 0 4a. OJ VJI 4a. U> IV) 0 \ U > VJI VO VO v j i VJI 4a, - J

_» - » —» ON VJI - » . * — } 4a. CO _» _» r o - » iv) r o r o vO O - » U i - » V J I 4a. —» r o —» - * - » N O o o v o o o r o o j v o

O N VJI U« ON VJI u ; 4s» - * O O O U»VJI 4a. JV) • » - ' M 1* 0 0 M U1 O 004a. —1 VO 4»- r o VD (V> U> - J u i v n v n - i - J A ON —» - » - J . « * - * - » —»

8888888

a a J I a u - A 0 0 4a. ON ON O » - » U> VJI 0 0 roi 0 o o v o 0 0 0 4> p-o* (D 4 0 0 d

1

0 '"3 0 c+ ( 0 Pu VJI ,00 u> VJI v u VJI _* U> OJ VJI u> -Ja. co —» ro 0 ^ — i —» JV) .^ VJI VJI PO —3 VD VJI U> ^ 1 U i IV) ~-'( C) C) VJI 4t. VO — i O Ö) -* VII 4a. « - J .Ij © O

8

«* K N*. O • -^ f £ tr< <D Ö H- s C+- p< a p-(0 tfo1 P 4 O Q « t f g g 4 d> a < . H- S 0 1 p . 4 4 o1 a> co « co 4 H 0) 0 w »Ö a> » —» - » u i r o To M O V J I U i - i —5 v o 0 0 r o ' v o v j i 0 0 0 0 0 - » ro v j i ~ j - » - » 4a, VJI - 4 4s -ro ro u» ro O N 0 — J 0 0 0 0 a 0 0 O V O 4 a . U i O — J rv> _». 1 - ^ ro - » - ~ J _A 0 0 ' UJ 0 0 1 1 —* ro 0 1 1 —k 0 0 ' ' —1 1 1 1 U I ! 1 1 ro ! ! I 0 0 1 1 1 ^ > ' ' VJI 1 1 I A -CJ\ po u i r o 4 * 4 a . - j v o ro _ i - i — j . ~ »

8 8 8 8

0 0 U» VJI 4a. 0 0 4a. CO OV $ > v O r 0 4a. _» u> 4a. - » 0 4 a . _^ 4a. O V O O O O - * CO -k 1 - * CO ' VO O U I , , - » 4a. 1 • c o —» • ' • VJI 1 1 1 ê ON OX O V Q j d u r o ' s ON—J - 0 O - A — j . — . — » -Q O O O O O O O VO - » - » - » 0 0 _» t o - » ro u i <w> v « v » s * 0 0 ON - ^ U l f 0 4a. ON cö * • - 1 9) rf 3) 0 CD i d JO 3 ^, O1 Dl •^. fr CO >&. (B l T co •^ o" •^v co •J& f", tf ». ^ o1 co - ^ p o" M ^> ~» 1 u> u> 1 U I _» 1 VJI VJI 1 0 —» 0 1 ro 0 ro O U i O V U" ₀ H3 O V ff "9 "S-Ä

• s * . .

"Ä "!*V »V. >4: •^. •^v • Ä ^ fl) • ? * * . 1 UJ 1 VJI . . A l VJI v n l

s?

' M j J O O 1 V UJ 0 V o - » c+ P pr1 pj p> M 8 co - ^ 1» P 3 et-p t* CD P -4 C J . «1 fl> 3 O • d •d co 4 «1 M P el-CD O P P P 4 OU H ' • • f c ' o ' O » 5 fr ß

S

»a H

£

S

§ 03 O t* O P ^ (0 3 CO 3

£

<1 9 M P 3 f s^ O O CD d- P-CO '•) H • v_' D l c«-P P C * ro *• n* M p p-u»

- A M —3 • 0 0 M tri 4 o B w VO > • _ O c * P to •"4 ON u> VJl l\5 ON O oo ut 4 * ro 4* o\ co - 4 co SO vo o o H CD » 5 g _{5 a, g} CD B h m ce ON VO ! co w o _W ra o H« to

S?

F-CD

1

'S

_B fel W H P p. H » CD & CD » 4 et P. ta p- F-c i . S? o ta ct> l co 4 W » ct> <4 es <0 ta p W r1 <D O 4 h-pr P-<D (0 4 j ^ N B N r » Ut COM3 f ô M - * ^ w v o , J J Ut IV) J _ , i*< - A u > r o 4 > 4 * v*> - A 4 * v*> POU> OOCO rO 4=» VA» 4 * - 4 N> 0 0 r o _A - * - » - * - * ON C» COVJ1 ^ - » - » - a v o o a i _». _ A - A ->• - A r o - A r o - * - * - A ç o v j i v j i u > ^ o w _ o \ o — 3 r o J > o o r o - A V j i 4 = " * - 'J4 > . - ' - ' - 4 * r o O N O N - 4 - 3 - N O » O 0 0 W V > ON 4— W VJl 4 * OV ONVJ1 UJ VJIVJI - j - j - * VO 00VJ1 - * —q - k —1 • _ A _ A p o - A - » ' « 'i- * r o r o r o r o ro OJ ro—3 oo o ON o - * ro o IV) - A —* - A V j l - J Q W OO ON 0 0 N> V O - 4 —3

—3 U* VO INJ 0 0 U» IN) ON —4 VO f û

VO VJl —J 4 * - A - A 4 * - * O W r o QN VÖ 4 - IV) -A IV) ON W VO 4=> 4 * ; ~ q v o o N \ o,-, J- t!» - t:' O v ' - f ^ v o - 4 w __& oo VJl u>

__a

ON _C_L vji-J M c o w oo ov—4 oo -» ro 4 _ VJl VJl - A O 4*> ON U> VJl—4 VJl Ij-, 4_. - A r o - * 0 0 - 4 VJl (VJ VO ON

8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

Q V J I IV)—> 4*- O V O V J I . I J J a > — 3 00VJIVJ1VJ1 VJ) VO fO ON 4*- VJ) VJl o o o — 4 c o v _ v o — 3 - A - ~ 4 0 - r v >

IV) O CO-t* Ut tO—iUt

ut —A no -* - A 4 _ M - :i fO IV) - A -A -A -A _ I - A NO - 4 VO IV) O N _ A _> r o u > —3 OD VJl O ro -* u> -» O V J l - 4 — 1 0 0 O - J r o v j i ij-> IVJ Ja> - A VJl VO ±», 4^ u> ON ro 4* VJI p —a ut ro4=> oo ro ro ON—: -> - * ON -'•VJl ON—) U > — ) «a «M x« va Vjj 4 - VJl 4 * ON- VJl __ . _ . vo VJl oo j w v o ro4-.vji4=» »^ v» v* v t ** V" v* \ j \ ON 4-- —3 vjJ VJl ON O o o c o o o c O O O O Q O O o o o o o o o o o ro4=A O V A > C O C Ö - A U > V O O „ . . • • v . . « M ' » v . v « v . v t 4> 4— | o a r o 0 0 O N 0 0 4 ^ O N ? i -w o o CD H o o

B.

c o o Ci' & 4 * - J VO 4 * 4^ _ i —1 -*• _1 ON ON VJl o ON O _ A ON vo a ON _ A ro _ A o-. vo ON - 4 0 0 —4 rt 0 0 —4 ~ A

8

o o Vi? - 4 _» ON j I j J V O _ A 00 u> 4 > VO V/J VO vo >*. ON _ k O o

8

00 **c ON VJl La n Tu i La n Ni e «+• P- B p-e» o* o" p H o o °S ^ 6 S" H CO ^ < . H - CO 0) P- H H a1 co ca ca co H 4 ca o co ' t ) CD a K> O N ON —3 —4 v j i v j i OJ ON O N V O ONU» VJl CA - * VJl ^ i - * PO OJ 4^ w ro ro . A - J —A Ji. 4^ 00 ON -f-- Ü ON NO O VO 0OVJ1 CO _ A —] O — 3 VJl v o O VO - » . A _ ) k i ~A O J - 4 • C O * » _ i . _ i . _ k —3 ! v / i - 4 __ u« ! ON ro W 1 VJl 4^-i o^ _A 1 _ A _ J -A î -A 0 0 • ' ' oo ' 1 . 1 . 1 o--A _ A _ J o ON ro vo o oo o vo _ A - A _ . _ i . * O O Q O O O O O '-»—:) v p ON - A JV * OJ VO f>0 OJ o 0 0 ON * . i __t. ^A C3\ O VO G\ . -*• 45; O -P»- -A vo o —3 ro o j , ro - ^ - i - ' C O - A _ A _ » . . A - A s cov-;> . ro Cv • - 4 o < , . Ut i : ' CO ca OJ -> 4-. U I IN) o ro ut —3 —4 VO VJl V» w v« \ a o 4* -;*• o. —J. —A _ A . - A O O O <D O O O O UJ —•• VJl - A —A W - » W O \ » V» * * V* ro vji vji ON —) co co co ca • Ä P cy .0) >S> _J co " * p CT1 co •^ P> c co " Ä ca . " Ä P. &J U) * * P o B • Ä ~ A 1 u> 1 ' VJl —A 1 VJl VJl i —»• O -__. o 1 ro . o ro C t Ut O V-u> o >-3 O pj V ....

N*

•^ ^ ~^v • Ä - Ä ~sü -ift u; o4 . ü> U> VJl KA VJl Ö ro o O ! ro OJ C O I V/" Ut o H o d-ca P "*. r-1 V _ A û) l> p M C1 CD P 4 H-_ j . CD B rt CD t-" l» !V o O £ l-> •h C P 4 4 09 e?1 ra co f' p . B f u -• & H CD rj* co 4 O CD V I ) p

£

H-o, W co •tl co M § p< P & ro ** o1 P f N Pd

Staat 3 ':, '

DE INDELING VAN DE CULTUURGROND EU DE VEEBEZETTING HAAR GROOTTEKLAt'SEN Gebied Goeree en Overflakkee

G r . k l . i n h a 1 - 3

3 - 5

5 - 1 0 10 - 2 0 > 20 T o t a a l y i * Bouwland

64

65

68

70 68 68

t

Grasland + k u n s t -weide • 4 8 13 16 23 18 Tuingrond 32 27 19 14 9 14 Melkkoeien p e r b e -d r i j f 0 , 3 0 , 6 1,4 2,6 2 , 7 1,1 p e r 100 ha c u l t , grond 14 17 20 18 6 11 Werkpaarden p e r b e -d r i j f 0 , 1 0 , 2 0 , 7 1,6 3 , 2 . 0,7 ha p e r p a a r d

37

20 10

9

1 13 Mestvarkens p e r b e -d r i j f

o,9

1,1 1,2 1,2 2 , 2 1,2 Legkippen p e r b e -d r i j f 1 0 , 0 12,4

9,7

9,3

9,7

1 0 , 3

Gebied Tholen en St.Philipsland

1

- 3

3 - 5

5 - 10 1 0 - 2 0 > 20 T o t a a l > 1 67 66 55 56

76

69

4

12 29 37 19 21 29 22 16

7

5

10 0 , 1 0 , 6 2 , 5 4 , 1 3 , 5 1,4 6 15 36 29 8 15 0 , 1 0 , 2 0 , 8 1,6 3,6 0 , 8

35

19 8 3 1 12 1,0 1,4 1*3 1,6 1,7 1,2 7 , 0

9,4

1 0 , 8 14,8 1 6 , 0

9

S

9

Gebied Schouwen en Duiveland (geheel)

1 - 3

3 - 5

5 - 10 10 - 20 ^ 2 0

potaal>1

69

65 65 69 77 73 6 17 26 27 21 22 25 18 9 4 2

5

0 , 2

o,9

2 , 3

3,9

3,8

2 , 1 9 22 32 27 11 16 0 , 1 0 , 3 0 , 9 1,9 3,1 1,3 25 14 7 8 12 10 0 , 9 1,0 1,2 1,6 . 1,9 1,3 10,0 16,3 13,5 16,6 18,6 14,5 Bron = C.B.S. 1950 Alle beroepsgroepen (4) L„E,I. 1178

S t a a t 4 Goeree-Overflakkee a m «9

a

o 4» +> O 1 - 3 3 5 -5 - 1 0 10-20 > 20 Totaal^

HET GRONDGEBRUIK, DS AKKERBOUWGEWASSEN EN DE

<D ja +» El

3

851 390 347 207 245 2040 0 •ri

i

•

* •H ri

ê

1609,05 1496,41 2441,95 2913,57 10618,58 19079,56 a

1

0 i n 56 -64 65 60 70 68 ' 68 + <D •d >d » H § | r i 4» M m

-•a

₀ » •H ir.d« c u l t . g r , 4 8 13 16 23 18 32 27 19 14 9 14 i n # 25 27 30 31 33 31 «

•s

ç

(D CM van ] 3 4 5 5 6 '

5.,

ta <o r i M to ta

1 1

_{ni g>} TUINBOUWOEWASSEN ci

•a

(S) •H d

S&

1-4 1 0) r i +»

il

aet bouwlanl 1 2 3 3 7.. . 5 7 5 3 2 2 3 62 50 54 52 . 4 8 51 ® 0 0> > a S m

sa

^ 4 5 6 4

5

ïf

o> r i h S 0 + 0 -0 1 -0

1

•H -ri Ö 4» •ri <D

AS

63 63 68 74 78 71 Schouwen en D u i v e l a n d G e h e e l ) 1 - 3 3 - 5« 5 - 1 0 10-20 > 2 0 Totaal 382 148 215 221 292 1258 694,72 573,67 1522,33 3195,85 10313,32 16299,89 69 65 65 69 77 73 r . 17 26 27 21 22 25 18 9 4 2

5

" ' ' 36 37 Y) 40 42 41 8 9 7 8 . 7 7 5 6 7 9 11 10 • S 4 5 2 2 2 4 4 41 37 35 32 34 1 3 5 6 6 6 »0 iO ;0 0 0 0 76 76 06 97 93 88 Tholen 1 - 3

3 - 5

5 - 1 0 10-20 > 2 0 Totaal en S t . 1 597 193 197 126 168 1281 P h i l i p s l a n d 1097,19 744,07 1390,89 1764,96 7 1 6 1 , 0 0 12158,91 67 66

55

56 76 69 4 12 29 37 13 21 29 22 1£ 7 5 10 27 27 31 33 34 32 3 3 3 3 3 3 A 3 3 3 12 9 5 4 4 2 3 3 62 60 53 52 41 47 • 2 3 6 7 7 6 < * • * . -49 51 44 58 66 55 Bron - C.B.S. I95O A l l e beroepsgroepen (4) L . E . I . 1 îT6

f —1. » - * tel - J • CO M • > • W

. S3

_{<0 M} a" O CD • 4 ta) 0 • 9 M H3 • CO • i vo O VJl <D O H3 ft 0 ^ • x K3 O c*-P P M - J O 0 \ 0 3 VJl O —3 « A , _ k »* C B O N ON —fc V O VJl V O -* tO U —3 o\ ^* VO a ON J * a _* —* ro v V.H N> ^ te! Ö O 4 O <D 4 H -P i m

'S

8-C o si « _d> VJl C D —3 O J _ A co ro ON U * —3 ro - A _ h VJl 4». *• *• O - J - J OJ —a CD —3 U > ró - k - » -f* ro u N) O ro ro —x _ * ro 4^ U " u » U i V J l VJl V J l ro -» •*>• -* . A O N —3 ~X -* O N U i VO - » • ' ro ro ** *• ON -t». m^ a SO V O N H -W 4 H ' Pf ta a a ._* _ro —a _* O J ON _& _fa o *» V J l •f=> ON U l O ON ro ON u> VJl CD U> O ro CQ O V O ro ro *• v o ro —a taj H -CD C 4 fl> 4 P? (D 4 rt _& *-- A ro O —* 0 0 — i . 4^ *• _-^ u> CO ^ - L _ A ON U V O ON _ h U U o\ ON _ A u» vo j * ro ro ro ** _ro ro O o g ä CD 4 f f _(D H e? ON _* - J CO VJl —A ro v« ON —3 —3 U > - A VO co U oo -P*. _* ro 4=. - A VJl ro "^ -^ ON -*• ro -^ ro *• VJl ro ~>> o o m c+ CD 4 H1

6

_O" — l - J VO _^ -Ê> CO CO CO N * O —J - J o ro o o ON VJl _ i M -r--. u> -£• —* ON ro O O VO o M ^ 3 U » _ l CO to)

2

H -ts H -CO ta CD VJl CO —3 VJl ON ro 0 0 —3 CO —X —J VJl U l U VJl -^ VJl J > .^ ON - A CO —i. J > -J -U l o U i 1 « CO ro _>. o CD , B • • • %'•( CD CD 3 c+ (D P ^ <3 C b> , . <D <D » V PS g- P - i 4 e+ • G • • I *-" vu V <D 4 CD o ^ o a, CD

£' M

f

• v\ < « t. O P u o-* •bouwland g r a s l a n d + k u n s t w e i d e t u i n g r o n d g r a n e n p e u l v r u c h t e n h a n d e l s g e w . + z a a i z a d e n k n o l - en w o r t e l g e w » g r o e n v o e -der ge v/as s en oJ *d CD CD P.. 4 4 •Hi CH) O -»• W 4 C O O ) O l-i O 4 c ' O 'T) Ü C') 4 4 i-!: i-ij P ' Ü P CD P * i i 4 a« B CD t ! ff o CD H -CD a Si CD 4 PT P O -§ cfri -cj B CD CD P CD Pu 4 4 ra 4 (V cf "Si g • (a t f d ^ M (D CD H - CD Pu 4 >d 0t| 4 »ti i H ' C') o . y H j W C/j o et-er p O p e H-3 _{CD VJl} 0 «• b a1 p. p <j Cu CD M -»'

e

Cu f—* o o CQ * Cu CD CD h-1 ^—'

§

§ O

R

M

ä

t b fel CS3 • 6

9

O

00 M tr1 tf W « M H CD Ö a-o tri D • •d œ ca • Cfc y -* O VO » U l •ö O (0 3 t-3 O ei-ON V O O N 45» o oo - 4 •vu ON o 0 0 r o u> —4 _ k 45» S> VJ1 u. -- 4 O • ^ —* W CD H -& CD 13 W

B

0 0 o U l - k ON O N _ k 45» —3 O 4 * 0 0 _i 4=» VO o —J o - A 0 0 -* u i • fel o CO H- <î ca CD W a N CD CD W CD B 4 P. CD CD 3

8"

CD o \ o \ u U l 0 0 —4 —i —a r o - * U l 4a. U l . U> 0 0 O O 0 0 ON 03 VO v o oo ro O N U l O N o \ u i r o H W M - 0 U l - J U l _ k U L U U J u n ro 45. ON VO —4 O v o VO -S» -1*. 4=» a O N Ù 0 0 46» . - J ro ~» - * - A 0 0 ON VO O N 0 0 - * - * o S * * * S * - * ro vo o o o d j -» ro * »» >• O u i O —k, —k - A v o —3 ON 's-Gravenpolde r Hoedekenskerk e Baarlan d Ellewoutsdij k Oudeland e Driewege n Borssel e _ ^ —k U> ON VO 45» - J O VO .fa. U l 4*. 0 0 OO - k ON J i * > - J 4S- OO v o - J o 4=» r o u i O J u i u i Oo 0 0 ~ * U I —4 » * ~* O ON —1 VO O 0 0 — 1 U i u i 45» _ i 4=. v o U l 0\ —4 u i U> —* r o O N , —1 ON U l U l U l U l U l r o _k —3 44. r o - 4 u> r o ro r o u i u i r o u * r o u i u> u> r o oo -». —k ro - * - * —k —» O N 4 ^ O <->J ON U I ON u i u i ro ro u > ro u i O O ON 0 0 O - 4 4=» 0 3 U l —J ON U l 0 0 - 4 _ J . - A _fc - i _ k —* U ' o u< - 4 o v o r o 4=. U l 45» 45- 4=* 4*» 4 * U i O •'•l U l VO VO o ON U I r-J 4=» ON - J - 4 _ » —k _ k a - A —k _ k 4=» U i - k v o VO 4>- 45» 4 » VÓ U l O 0 0 U l - 0 - ' O O O ->• O O V« * • »» \ » >J »i v* - » O N ^ 0 0 O C» U> 0 ro - k - » - r o c o . . » —» _ k —fc . . <»$ *-& *# ^ » *• -;r vi v. VO U l U l VO U l - » CO - k —k —k - ^ _k f\3 ..ï. VO 0 \ M - ) » 4 U l > O CD B CD CD CD 0 "~* < o- 1» X ' O CD (0 - k 3 & 3 4 c+ p- <£!: f»

1

V CD f" 3 T A

1

• 3 • * o -0

S

Cu •• «3 Ö" '" O H CD CD 0 n- B 0 3. • •* Up b o u w l a n d g r a s l a n d + k u n s t - w e i d e t u i n g r o n d g r a n e n p e u l v r u c h t e n h a n d e l s g e w , + z a a i z a d e n k n o l - e n w o r t e l g e w , g r o e n v o e " d e r g e w a s s e n CD CD

1

3 0 - k *a P O ÇD H-1 0 4 • jif a" CD t J Cu CD 4 4 •Si & 4 P 0 CD H " ff O CD H -CD 3 4

f

CD 3 o- »O » B CD CD 4 CD P- H I f » 4 CD et-_ W CD »o -o CD P< CD T j Ot) 4 4 CD 1 «S; *

g

1

3

1 ^ <! >. CD M i< Ou p j

©

1

a

I

tS)

u

0

S c h o u w e n e n D u i v e l a n d ( O ) Bruiniss e Oosterlan d Ouwerker k Nieuwerker k Zierikze e Dreisoho r Noordgouw a -»• - * ro -» o o r o u « o — J - ^ - J ONU> ON - * 0 0 OOVJl —J r o - v o o v j i oo O N M I X W O N O O O U I W U 1 4 S U 1 - J O N - J o \ o \ u » u> v o .&. r o * . r o ->. \>J KSI \ji r o - * o u> o o - * r o %. N» * « . 1< « . ^ * * +» -»-Ê»CM c o - g ro v i -» oo ro ro vo o oo—a - i . ONVJH -pkVji

, . o o o o v n to -»• u>

VU U> t o - * —1 O N O —J U» - » VJ1 .p» ONCO—J U< 4=» IV)

o» ro \J\ - * O ro -» M O O \ Os-pkVJl —J L M - * —* —* - * —* O N - * v o v n v j ) o ro v o v j i . » * . r o r o ; 1 1 i 1 l l T h o l e n e n S t . P h i l i p s l a n d Thole n Ou d Vossemee r Poortvlie t Scherpeniss e St . Maartensdij k Staveniss e St.Annalan d St.Philipslan d - * —* -4 ro - * - * —» - 4 V l O Ö V O V J l C Q - ~ l ^ v j i r o v o - i - i 4 ^ C M ro o u i O N - » ~ 4 t j J v o v o o v o - j c o r o v o u i o j - o o j o \ -k0 o i 7 \ 0 V*» CD 00-4 4^. o v o co v n - o ovro o v o y i — i - * o \ t o o u i u o i r o v û - ' v . n - i ^ v n - ' - v O O o o 1 - ^ - ^ I I I u i ro ro - * - • • - » v n r o — J U > V J I C O M O - J 0 \ - » 0 5 0 \ U 1 v n o o o ~ * r o o r o PO - » IV) - » 4*. O J V J i v a o o o o O — j r o ^ C i 0 0 o u » v j » U ' r o ;v> v u - J . o O O ->• ro -» v ; ro -• ~» *» G o e r e e e n O v e r f l a k k e e Goedereed e Ouddor p Stellenda m Melissan t Dirkslan d flerkingen Ssmmslsdij k MiddelLarni s Sta d a/ h Earingvl . ÜTieuw e Tong e Oud e Tong e de n Bomme l Ooltgensplaa t ro ._& —& _* —* - * - ^ _^ ro O COVO - * ON—a v O j ï k - J VO <X>K*J-4 v o v o r o * » -iv o c D v o o - * — J — j r o o - t i . o o - k r o - P » . O N - ' O Q — i r o - j ~ j « ~ j - j — i o \ v n v i - j v j i o J V > r o o \ ^ a . O U ' - * o o r o 4 » . U ' 0 3 ^ L J r o o o - J . - * O O C M o v j i - » L M O > « N - J r o c o o o o o -» , o . . | j <* V» | Vi \ * S* \ * V* I " * | r o r o ro -» ro - * • ! * • ro M M M - i W O J M - i f O - T O M - » 0 - ' t - ' - ' 0 \ v o r o - l s . - fJ» v j i - » - f * v o o o - i —J V f l W O U - » - * 0 ' » - J O ) U o o o o o o 1 «• l " 1 « « ! > * > . i l l ro ro ro os -* ro O 0 O - l J - 1 - * 0 - J U » 0 u> oo - * o o N - j r o - j o o o o o o N o o o o o o o . o o - * ro -» ro ^ v j i v o t o w

u» v> u> VJI O W - J O ^ J W CT\VJI ro + » o > - * r o a j o c * » v ô u > 4 i O * k U i - 4 M - » O V / i O O - ' - ' Q ^ M - » 0 .A VJi ^ v r ,-0 p> IV) o v o .4> v c - * v » •• o

g

B e+

S

Oppervlakt e cult , gron d O c> S £

"•f

» <

6

P-O o • ö w (D

ü

ef a>

g"

H-3 O » H-(ft B Vroeg e aardappe -le n Overig e warm . ge -wasse n o 4 « s B » P H P > n h P » CD S H-4 ® • «+

5,

P |

S s

B • Pit e n steen -vruchte n P o :.••• H > r!- B p f? p H-d> B B o-o" w O M M O M (D (ft B Pu..I GO «H-cf ON O4 H* P Pt

t f f

- J • C O H I-1 <0 o* .D 4 O (I) ha ra 0«^ (^ < • • K <b 13 •P» O 0 •• o • w • co » —k vo U I o f

.8

P -PL w _CD o*

3

p ' Pr CD 4 a / \ CD t» V

B"

Zuidbeveland (Z) •s-Gravenpolde r Hoedekenskerk e Baarlan d Bllewoutsdij k . Oudeland e Driewege n Borssel e Ovezand e Niss e ' s Heerenhce k Heinkenszan d —It M k •«& U > - l - J rO -P* -pt ~<J-P* OOVO-4 \J1 -»VJ1.D«. Q Ç ro U> OJ U l Vji U I V / H J J 00 00 00 - * VJ) - J - * - * * * t u - * a |\) -k >A ^ ^ - » —1\J\ -L <7\ J* O \jJ 0\\J1 <T\ VOU1VJ1 - » 00 VO O S W - J fO M \ D O - ^ C D - ^ O O 00 00 CT\ -J. -k O O O O o o o o\-P>. u»vn —J i\> ro

O f O -l- P » - V - n r o < j J O J ' 0 \ O \ - k FO-p».<J\CDON—J-»OJrO00O\

" o O O O O . O O -<• N> ro -» ro - i -p»

Ox CT\ CO-J —1 ON. 00 ON—J —i OV - k V O - n ^ ^ A © v J i r o o v j i

VJ1 -» ro O -1 -P» 00U1 VO —J I\J V/1 00 ->• — I V O O - ' ^ ^ - ' O D

ON-J O -P» - * O N> .p» -» O r\> o r\j ->• vji vo vji .p». vji ro

Q O O Q O O O O O O . - ' f v > i \ > - » - » - P » - i \ > a M O N > 00 « * • Si v> H tu p-• >