Handleiding voor de optische bank

Citation for published version (APA):

Braak, L. H. (1968). Handleiding voor de optische bank. (DCT rapporten; Vol. 1968.035). Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1968 Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

H a n d l e i d i n g voor de o p t i s c h e bank

1 . Het inschakelen 1.1 e Kontroles

1 , 2 . Inschakelprocedures 2. De montage van een model

3 *

De bepaling van de plaats van het meetpunt;

4.

De bepaling van de retardatie

5.

De

uitvoering van metingen volgens Senarnriont 6, Andere mogelijkheden

7.

Het uitschakelen

4

5

6

9

I1

13

H a n d l e i d i n g v o o r de o p t i s c h e bank

1.

Het i n s c h a k e l e n 1 o

1

o K o n t r o l e s

De f i l t e r s op de bank z i j n d o o r m i d d e l v a n e l e k t r i s c h e a s s e n gekoppeld met d e t e l l e r s op p a n e e l A. V o o r h e t i n s c h a k e l e n moeten de f i l t e r s o n d e r l i n g d e goede s t a n d hebben.

A l s schakelaar 1 4 op p a n e e l B i n de s t a n d

LP

staat e n d e t e l l e r s T I , T I 1 en T I 1 1 op p a n e e l A s t a a n op n u l , dan moeten de p o l a r i s a t o ~

de b e i d e k w a r t l a m b d a p l a t e n eveneens op n u l s t a a n ; d e a n a l y s a t o r e c h t e r op

100

o f 300. Voor de meetmethode v a n Senarmont i s genoemde s i t u a t i e de u i t g a n g s s t a n d ,

Staat t e l l e r T I 1 n i e t op n u l , dan moeten a l l e f i l t e r s op de bank een g e l i j k e v e r d r a a i i n g hebben ondergaan t e n o p z i c h t e v a n de u i t g a n g s - s t a n d , De v e r d r a a i i n g k a n worden bepaald door de s t a n d v a n T I I , aange- g e v e n i n graden, om t e rekenen n a a r decimaalgraden, omdat d e omtrek van de f i l t e r s v e r d e e l d i s i n

400

decimaalgraden,

I n d i e n schakelaar

1 4

rechtsom i n s t a n d CP staat, dan is h e t ver- s c h i l met de

LP

s t a n d d a t de kwartlambdaplaten b e i d e o v e r een hoek v a n I O 0 decimaalgraden veràraaid moeten z i j n . I n de middenstand vaii schake- laar 1 4 z i j n de k w a r t l a m b d a p l a t e n n i e t gekoppeld a a n e n i g ander systeem; z i j kunnen w i l l e k e u r i g s t a n d innemen,

V e r z w a k k e r s c h a k e l a a r

22

op p a n e e l C moet i n de s t a n d OFF s t a a n l u i t e r s t linksom, o p d a t t i j d e n s h e t opwarmen v a n d e v e r s t e r k e r geen s i g n a a l wordt t o e g e v o e r d .

1.2.

I n s c h a k e l p r o c e d u r e s

Opdat een k l e i n e k o e l w a t e r s t r o o m k o n t i n u door h e t k u v e t v a n d e

l i c h t k a s t s t r o o m t , moet de k r a a n v a n h e t f o n t e i n t j e worden opengedraaid. De n e t s c h a k e l a a r b e v i n d t z i c h a a n de a c h t e r z i j d e v a n de optische bank. Door h e t i n s c h a k e l e n v a n d e netspanning g a a n de v e n t i l a t o r e n i n de l i c h t k a s t en d e b e d i e n i n g s k a s t d r a a i e n .

De h o o f d s c h a k e l a a r 1 6 op p a n e e l C wordt i n s t a n d I gezet, waardoor a l l e voedingsspanningen v o o r r e l a i s en h a l f a u t o m a a t beschikbaar komen.

Op h e t i n d i k a t i e p a n e e l 24 wordt nu door een verklikkerlampje aan- gegeven i i i welke s t a n d z i c h h e t prograiìjxm b e v i n d t voor Ge B e t i n g

s t a n d z i j n o f de s t a n d aangegeven met i s o c l i n e . De v e r s t e r k e r 1 7 w o r d t i n g e s c h a k e l d met schakelaar

21,

w a a r b i j k o n t r o l e l a m p 23 moet g a a n branden. I n d i e n d i t n i e t h e t g e v a l is, z a l w a a r s c h i j n l i j k één v a n de z e k e r i n g e n z i j n u i t g e v a l l e n , De z e k e r i n g e n b e v i n d e n z i c h i n h e t o n d e r s t e g e d e e l t e van d e kast, d i e t e g e n de a c h t e r z i j d e v a n de bank is aangebouwd.

De f i l t e r s op de bank z i j n nu ook gekoppeld en kunnen n i e t meer t e n o p z i c h t e v a n elkaar verdraaid worden. A l s b l i j k t d a t n a h e t inscha- k e l e n een o f meer f i l t e r s gedraaid z i j n o v e r e e n hoek v a n

20

deci- maalgraben, dan moet h o o f d s c h a k e l a a r 1 6 u i t g e z e t worden en moeten de f i l t e r s e e r s t weer i n de u i t g a n g s s t a n d g e d r a a i d worden v o o r d a t s c h a k e l a a r 1 6 opnieuw wordt i n g e z e t ,

cs-200

R e t i n s c h a k e l e n v a n de kwiklamp v e r l o o p t als v o l g t : door h e t indruk- ken v a n d e groene knop I komt de open g e l i j k s p a n n i n g v a n c a .

125V

o v e r de lamp t e s t a a n . V o l t m e t e r 6

SL

gaat a l branden, a l s de p r i m a i r e k a n t v a n de g e l i j k r i c h t e r b e k r a c h t i g d wordt n a h e t indrukken v a n I . Om een boog t u s s e n de twee e l e k t r o d e n v a n de lamp t e l a t e n o v e r s p r i n g e n , wordt b i j h e t indrukken v a n s t a r t k n o p

4

een zeer hoge i n d u k t i e s p a n n i n g door de lamp g e s t u u r d , d i e een i o n i s a t i e v a n h e t g a s n e n g s e l bewerkt, waardoor d e b c o g getrdxke:: ka2 worden. Start- knop

4

mag n i e t l a n g e r dan één sekonde worden i n g e d r u k t , O n t s t e e k t de

lamp i n d i e t i j d n i e t , dan moet de s t a r t p r o c e d u r e e v e n l a t e r h e r h a a l d worden. Komt de l i c h t b s o g w e l t o t s t a n d , dan slaat ampère-meter 5 v o l - l e d i g u i t en l o o p t de spanning s t e r k t e r u g .

Na o n g e v e e r v i j f minuten is een e v e n w i c h t s t o e s t a n d b e r e i k t ; de brands-pan- n i n g bedraagt dan C a .

Vol!

en de stroom c a o

3 , 3

z ~ p ~ , z o d a t h e t door d e lamp opgenonen vermogen

200

Natt bedraagt.

---

t

d a a r b i j v o l l e d i g u i t ; k o n t r o l e l a m p j e

2

CSX-I 50 Het i n s c h a k e l e n van d e xenonlamp g e b e u r t op s o o r t g e l i j k e manier als

~~~

---_

b i j de kwiklcuap. Door i n d r u k k i n g v a n knop 7 l i c h t h e t k o n t r o l e l a m p j e 8 op en de v o l t m e t e r

12

slaat u i t t o t ca,

85v.

De s t a r t k n o p

10

s t u u r t b i j h e t indrukken e e n i n d u k t i e s p a n n i n g o v e r d e lamp. N a e n i g e t i j d zal de brand- spanning z i j n opgelopen t o t ca. 20V b i j een stroom v a n c a ,

7,5

aap.

Welke l i c h t b r o n gekozen wordt hangt af v a n de omstandigheden. Voor

h e t nauwkeurig b e p a l e n v a n de r e t a r d a t i e s i n een model moet monochroma- t i s c h l i c h t , g e b r u i k t worden, i n d i t , g e v a l v e r k r e g e n door h e t l i c h t VIE

de kwiklamp t e f i l t e r e n met een i n t e r f e r e n t i e f i l t e r 9 d a t a a n

de

~

- 3 -

pho t o v o l t

_---

z i j d e v a n de l i c h t k a s t i s b e v e s t i g d .

I n d i e n z o goed m o g e l i j k w i t l i c h t v e r e i s t is, moet de xenonlamp g e b r u i k t worden. Met behulp v a n de knop d i e z i c h a a n de b o v e n z i j d e v a n de l i c h t - kast b e v i n d t , kan een s p i e g e l g e d r a a i d worden, z o d a t of h e t k w i k l i c h t of h e t x e n o n l i c h t door h e t o p t i s c h systeem l o o p t .

Om deze s p i e g e l t e v e r d r a a i e n moet de knop e e r s t u i t de a a n s l a g g e t r o k k e n worden; b i j h e t langzaam v e r d r a a i e n wordt de knop door v e e r k r a c h t weer i n de j u i s t e p o s i t i e vastgezet.

De versterker 1 7 v a n d e I o t o m u l t i p l i k a t o r b u i s is op p a n e e l C ge- monteerd, D e v e r s t e r k e r wordt wordt g e d e t a i l l e e r d b e s c h r e v e n i n de b i j -

l e i d i n g ( P h o t o v o l t I n c , b u l l e t i n

7601,

De v e r s t e r k e r w o r d t i n g e s c h a k e l d met knop

21

als de verzwakker-

s c h a k e l a a r

22

linksom staat, De s c h a a l v e r l i c h t i n g v a n meter 19 en k o n t r o l e - lamp

23

raoeten dan g a a n branden,

N a een opwarmtijd v a n c a l een minuut slaat de w i j z e r v a n meter 1 9 u i t ; n a een kwartier is de v e r s t e r k e r voldoende g e s t a b i l i s e e r d om h e t nulpunt met knop 18 af t e r e g e l e n , B i j rncrximale v e r s t e r k i n g : schakelaar

22

i n de s t a n d

XI en i n d i e n e r geen l i c h t op de f o t o m u l t i p l i k a t e r b u i s v a l t moet de u i t - slag v a n de meter eveneens n u l z i j n . Door h e t o b j e c t i e f , d a t z i c h aan de v o m z i j d e v a n d e b e d i e n i n g s k a s t b e v i n d t , af t e dekken met. e e n l e n s d o p kamt e r geen l i c h t meer op de f o t o b u i s ,

I n d i e n h e t n i e t m o g e l i j k is h e t nulpunt t e b e r e i k e n moet de h a n d l e i d i n g v a n h e t a p p a r a a t geraadpleegd worden.

De g r o o t t e v a n de w i j z e r u i t s l a g kan met knop

22

e s z i n s geregeld worden, De v e r s t e l l i n g v a n de o p s p a n p l a a t met model wordt v a n a f p a n e e l D geregeld. Frame-schakelaar 27 wordt i n g e s c h a k e l d , waarna met behulp v a n

de d r u k t o e t s e n

30

o f

31

een v e r p l a a t s i n g i n v e r t i k a l e z i n g e r e a l i s e e r d kan worden e n met de d r u k t o e t s e n

3 3

o f

34

een v e r p l a a t s i n g i n h o r i z o n t a l e z i n , De v e r p l a a t s i n g s s n d - h e d e n worden b e p a a l d door de s c h a k e l a a r s 29 en

32.

I n de k r u i p s t a n d is de s n e l h e i d h e t h o n d e r d s t e d e e l v a n de s n e l h e i d i n i j l g a n g .

Met schakelaar

28

wordt de v e r l i c h t i n g van de a f l e e s a p p a r a t e n bed;iend.

2.

De montage v a n een model.

H e t t e meten model wordt met hulpstukken a a n de o p s p a n p l a a t van h e t raam b e v e s t i g d . D e v o o r z i j d e v a n h e t model moet z i c h tenminste 43 mm

v o o r h e t o p s p a n v i a k bevinden. Om een s c h e r p e a f b e e l d i n g op h e t i s o k l i n e n - scherm t e v e r k r i j g e n moet h e t model g e p l a a t s t worden i n h e t v o o r w e r p s v l a k v a n h e t a f b e e l d i n g s s y s t e e m . Het model kan tesamen met h e t b e l a s t i n g s r a a m i n o p t i s c h e a s r i c h t i n g v e r s c h o v e n worden, a l s de klemming op de g e l e i d e - a s s e n w o r d t opgeheven door de handgrepen, d i e aan de l a g e r i n g v a n de middenbalk b e v e s t i g d z i j n , linksom t e d r a a i e n en v e r v o l g e n s h e t handwiel

3 5

t e v e r d r a a i e n . g o r d t een scherpe a f b e e l d i n g op h e t scherm z i c h t b a a r dan staat h e t model i n h e t goede vlak.

De s c h e r p s t e l l i n g v e r l o o p t v o o r een o n 5 e l a s t model

O T

e e n model onder l a g e b e l a s t i n g b e t g e m a k k e l i j k s t i n een l i c h t v e l d o p s t e l l i n g en met c i r c u l a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t . G a u i t v a n d e n u l s t a n d v a n d e f i l t e r s . Draai s c h a k e l a a r

'I4

i n d e m i d d e n p o s i t i e , dan kunnen de kwart-lambdaplaten ~

t e g e n g e s t e l d a a n e l k a a r , e l k o v e r

4

5

'

(50

decimaal g r a d e n ) gedraaid worden. Schakel d a a r o p

'I4

door n a a r r e c h t s o want dan z i j n a l l e f i l t e r s weer aan elkaar gekoppeld.

De u i t g a n g s s t a n d v o o r de g e b r u i k e l i j k e meetprocedure wordt ver- k r e g e n door schakelaar

'I4

i n de middenstand t e brengen, de kwart-lambda- p L a t e n t e r u g t e d r a a i e n en dan s c h a k e l a a r

74

x i t e r s t linksom t e z e t t e n v o o r l i n e a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t ,

- 5 -

3 .

De b e p a l i n g v a n d e p l a a t s v a n h e t rileetpunt

Op h e t i s o k l i n e s c h e r m i s i n h e t centrum een merkteken a a n g e b r a c h t d a t

de plaats v a n d e o p t i s c h e as a a n g e e f t , waardoor een v r i j g r o v e b e p a l i n g v a n h e t meetpunt m o g e l i j k is, Voor nauwkeuriger b e p a l i n g e n kunnen d-e o p t i s c h e a f l e e s a p p a r a t e n g e b r u i k t worden.

I n h e t l i n k e r v e n s t e r wordt de l i n e a a l met m i l 2 i m e t e r v e r d e l i n g g e p r o j e k - t e e r d , Door v e r d r a a i i n g v a n de g e g r o e f d e knop is een i n s t e l k e n m e r k i n h e t v e n s t e r t e v e r s c h u i v e n t o t e e n d e e l s t r e e p v a n de l l n e a a l samenvalt met h e t i n s t e l m e r k .

Het r e c h t e r v e n s t e r g e e f t d-e v e r p l a a t s i n g op één honderdste m i l l i m e t e r , Ten o p z i c h t e v a n een w i l l e k e u r i g r e f e r e n t i e p u n t z i j n a l l e andere co- o r d i n a t e n v a n h e t model t e bepalen,

~~

De a f l e e s l o u p e s z i j n op een s l e d e gemonteerd, z o d a t een v e r s t e l - l i n g l a n g s de l i n e a a l m o g e l i j k is,

De c o ö r d i n a t e n v a n h e t r e f e r e n t i e p u n t kunnen g e s c h i k t gekozen worden, want de v e r s t e l m o g e l i j k h e i d b e d r a a g t ca. 6mm, z o d a t genoemde c o ö r d i n a t e n een g e h e e l v e e l v o u d var_ 5,Oûmm kunnen z i j n . De v e r s t e l b o u t is met een binnenzeskant u i t g e v o e r d ,

4.

De b e p a l i n g v a n de r e t a r d a t i e . Hele orden

B i j h e t g e b r u i k van monochromatisch, c i r c u l a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t z a l d e a f b e e l d i n g v a n h e t b e l a s t e model een a a n t a l zwarte l i j n e n t e z i e n g e v e n . B i j donker v e l d a l s a c h t e r g r o n d wordt e l k e l i j n gevormd door de v e r z a n e l i n g punten, waarvoor de r e t a r d a t i e g e l i j k is a a n een g e h e e l a a n t a l malen d e g o l f l e n g t e v a n h e t g e b r u i k t e l i c h t , Zo'n l i j n wordt de isochromaat v a n d e n-de o r d e genoemd; soms k o r t w e g de n-de o r d e ,

Omdat met monochromatisch l i c h t vaak geen u i t s p r a a k gedaan k a n worden o v e r h e t rangnummer v a n de o r d e moet een breder g o l f l e n g t e g e b i e d t e r b e s c h i k k i n g s t a a n , Het n i e t - g e f i l t e r d e l i c h t v a n d e kwiklamp is d a a r - v o o r a l r u i m s c h o o t s voldoende. Op de p l a a t s e n waar i n monochromatisch l i c h t v o l l e d i g e u i t d o v i n g v a n h e t l i c h t p l a a t s v o n d (de o r d e n ) , z u l l e n nu l i j n e n met een k a r a k t e r i s t i e k e rood-paarse overgang t e v o o r s c h i j n komen, Deze % i n t o f passage"is een s c h e r p t e d e f i n i ë r e n kleuromslag. Het g e b i e d t u s s e n twee isochromaten v e r t o o n t een k l e u r e n b e e l d d a t af- hangt v a n de r e t a r d a t i e , I n t a b e l I i s h e t k l e u r v e r l o o p aangegeven v o o r toenemende r e t a r d a t i e ; b i j toenemend h o o f d s p a n n i n g s v e r s c h i l i n

een modelpunt, z u l l e n a c h t e r e e n v o l g e n s de genoerode k l e u r e n z i c h t b a a r worden, Z i j n i n een model isochromaten aanwezig met v e r s c h i l l e n d rang- nummer, dan is h e t a a n de hand v a n h e t t u s s e n g e l e g e n k l e u r e n b e e l d m o g e l i j k u i t s p r a k e n t e doen o v e r de r a n g v a n de isochromaten.

B i j toenemende r e t a r d a t i e i n een i n t e r v a l komen de optredende k l e u r e n o v e r e e n met afnemende g o l f l e n g t e n , G e s c h i k t e beginpunten v o o r de rang- o r d e b e p a l i n g z i j n d e punten zonder r e t a r d a t i e , d i e immers a l t i j d z w a r t b l i j v e n .

Omdat er geen a n d e r e s c h e r p begrense k l e u r o v e r g a n g e n o p t r e d e n dan de genoemde p a a r s e overgang, is een nauwkeurige b e p a l i n g v a n o n d e r d e l e n van o r d e n u i t h e t k l e u r e n b e e l d v r i j w e l n i e t m o g e l i j k ,

Halve orden

Tiorden de f i l t e r s zo i n g e s t e l d d a t c i r c u l a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t door het, model gaat met een l i c h t v e l d als a c h t e r g r o n d , dan kunnen a l l e e n halve orden bepaald worden. B i j monoehromatiseh l i c h t is elBe donkere l i j n nu de v e r z a m e l i n g van punten waarvan de r e t a r d a t i e een halve g o l f l e n g t e v e r s c h i l t met de r e t a r d a t i e van de punten d i e op een i s o c h r o m a a t v a n de h e l e o r d e l i g g e n , De r a n g o r d e v a n de halve orden l i g t vast als h e t i s o - chromatenbeeld v o o r de h e l e orden bekend is,

- 7 -

T a b e l I

K l e u r e n t a b e l met CS-200, zonder monochromatisch f i l t e r . P o l a r i s a t o r en a n a l y s a t o r i n g e k r u i s t e s t a n d , n = û n = l n = 2 n = 3 n = 4 ~- ~ n = 5 n = 6 zwart grijs l i c h t g e e l oker v i o l e t p u r p e r ( t i n t of p a s s a g e ) blai;w l i c h t b l a u w g e e l v i o l e t perrper/blauw g r o e n g e e l r o o d p u r p e r g r o e n ge e l o r a n je/rood p u r p e r

gr

o en g e e i / o r a n j e p u r p e r g r o e n oran je/rood p u r p e r - 8 -

Deelviaarde van d e o r d e

Er

z i j n e e n a a n t a l methoden om i n een modelpunt de d e e l w a a r d e v a n de o r d e t e b e p a l e n , als de r e t a r d a t i e i n d a t punt n i e t overeenkomt met e e n g e h e e l a a n t a l malen de g o l f l e n g t e v a n h e t monochromatische l i c h t . 3 e deelwaarde van d e o r d e kan g e d e f i n i e e r d worden a l s d e a b s o l u t e w a a r d e v a n h e t v e r s c h i l t u s s e n de r e t a r d a t i e , d i e o p t r e e d t i n h e t be- t r e f f e n d e meetpunt en i n een punt d a t op &én v a n d-e twee n a b i j g e l e g e n isochromaten l i g t . H e t t e k e n v a n de d e e l w a a r d e v a n de o r d e moet b e p a a l d worden u i t algemene mee hanicabeschouwingen,

A f h a n k e l i j k van m o d e l m a t e r i a a l v o o r h e t punt P a l s deelwaarde

en s t a n d van de f i l t e r s op d e bank zou van de o r d e gemeten kunnen worden: 0,20.

De r e t a r d a t i e i n P z a l dan z i j n : Np =

4

-

0 , 2 0 = 3,80.

Door

een andere s t a n d v a n d e f i l t e r s t e n o p z i c h t e v a n d e hoofdspanningsrichtingen i n

P

zou h e t ook m o g e l i j k geweest z i j n on a l s deelwaarde i n

P

t e meten: 0 , 8 0 ,

Deze waarde moet dan k l a a r b l i j k e l i j k worden o p g e t e l d b i j de waarde n =

3 ?

OE d e r e t a r d a t i e i n P t e vinden.

De o p t i s c h e Ijank

heeft

een a a n t a l speciale vooraieninge?3 O B één

v a n de methodel; OM de deelwaarde v a n de orde t e kunnen b e p a l e n , gemak- k e l i j k u i t t e voeren. B i j deze methode, v o l g e n s Senarmont, is de d e e l - waarde v a n de o r d e e v e n r e d i g met een v e r d r a a i i n g v a n de a n a l y s a t o r .

- 9 -

5.

De u i t v o e r i n g v a n metingen v o l g e n s Senarmont

B i j de methode v a n Senarmont gaat monochromatisch l i n e a i r ge- p o l a r i s e e r d l i c h t door h e t model, I n h e t meetpunt maakt h e t p o l a r i s a t i e - v l a k een hoek v a n

4

5

'

met een v a n d e hoofdspanningsrichtingen, Na h e t model d o o r l o o p t h e t l i c h t een kwart-lambdaplaat, waardoor l i n e a i r gepo- l a r i s e e r d l i c h t gevormd w o r d t , waarvan h e t p o l a r i s a t i e v l a k echter ge- d r a a i d i s t e n o p z i c h t e v a n de s t a n d v ó ó r h e t model. De a n a l y s a t o r d i e o o r s p r o n k e l i j k g e k r u i s t s t o n d t e n o p z i c h t e v a n de p o l a r i s a t o r moet, om weer maximale u i t d o v i n g v a n d i t l i c h t t e v e r k r i j g e n , o v e r een zekere hoek g e d r a a i d worden. D e g r o o t t e v a n de v e r d r a a i i n g is een maat v o o r de-deelwaarde vag d dei i n h e t b e t r e f f e n d e meetpunt.

De l i c h t i n t e n s i t e i t wordt met een f o t o m u l t i p l i k a t o r - b u i s gemeten en omgezet i n e e n u i t s l a g v a n amperemeter

19.

I n d e meeste g e v a l l e n is h e t v r i j m o e i l i j k h e t minimum v a n de l i c h t i n t e n s i t e i t d i r e k t t e bepalen, B i j h e t meten v a n d e i s o k l i n e en de deelwaarde v a n d e o r d e wordt dan ook h e t g e m i d d e l d e b e p a a l d van twee waarnemingen w a a r b i j d e u i t s l a g op de meter

19

e n i g e s c h a a l d e l e n a f w i j k t v a n h e t min; &mum e

I n d e b e g i n s t a n d v a n h e t p r o g r a r n a d a t v o o r h e t u i t v o e r e n v a n de meetmethode i s o n t w i k k e l d , s t a a n a l l e f i l t e r s met hun hoofdassen onder- l i n g e v e n w i 3 d i g ; staat schakelaar -~ 22 ~

i 4

d.e s t a n d X10 en knop

15

op

UIT,

Het e e r s t e n a a m p l a a t j e v a n h e t i n d i k a t i e p a n e e l

24

is v e r l i c h t , A l l e - ~~ ~~ - - -

f i l t e r s kunnen synchroon gedraaid worden door v e r d r a a i i n g v a n de g r o t e knop 26, Tesamen met de f i i t e r s Graait t e i ì e r T i 2 waarop de hoekwaarde van d e i s o k l i n e i n g r a d e n kan worden a f g e l e z e n . De b e t r e f f e n d e i s o k l i n e gaat door h e t meetpunt a l s d e u i t s l a g v a n meter

19

m i n i a a a l geworden is, De waarde v a n de i s o k l i n e g e e f t de hoek a a n , d i e één van de hoofdspan- n i n g s r i c h t i n g e n maakt met de h o r i z o n t a a l ,

A l s de i s o k l i n e b e p a a l d en i n g e s t e l d i s , worden door h e t indrukken

o ~~~-

v a n p r o g r a m a k n o p 25 a l l e f i l t e r s

45

verder gedraaid. Aan h e t eEnde v a n deze s t a p w a a r i n hettweede p l a a t j e v a n

24

v e r l i c h t is en t e l l e r T I mee- draait, wordt a u t o m a t i s c h d o o r g e s c h a k e l d n a a r s t a n d d r i e ,

~ ~ ~~ -~ ~ ~

K e t knop

26

kan nu a l l e e n de a n a l y s a t o r g e d r a a i d morden, A l s de miniinale u i t s l a g v a n meter

19

b e r e i k t i s k a n op t e l l e r TI11 de deelwaarde

v a n de o r d e worden a f g e l e z e n ,

De waarde v a n de i s o k l i n e en de deelwaarde v a n d e o r d e moeten a l s mee t g e g e v e n s g e n o t e e r d worden.

E o r d t v e r v o l g e n s knop

25

weer i n g e d r u k t dan d o o r l o o p t h e t programma a u t o m a t i s c h de s t a n d e n v i e r e n v i j f en komt i n de k o n t r o l e - s t a n d zes. A l l e f i l t e r s s t a a n dan met hun h o o f d a s s e n veer o n d e r l i n g p a r a l l e l , T i j d e n s de s t a n d e n v i e r , v i j f en zes v a n h e t programma k a n a l e e n ander meetpunt i n de o p t i s c h e as gebracht worden, Om de v o l g e n d e a e t i n g 1 t e beginnen moet nog een keer op knop 25 g e d r u k t worden, opdat

-

11

-

6-

Andere m o g e l i j k h e d e n , d i e met h e t programma g e r e a l i s e e r d kunnen worden. Kontinu d r a a i e n

B i j h e t g e b r u i k van l i n e a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t i s h e t soms ge- makkelijk om a l l e f i l t e r s k o n t i n u t e l a t e n d r a a i e n . I s o t r o p e - o f s i n g u - l i e r e - punten kunnen dan d u i d e l i j k worden waargenomen, I n d e zesde s t a n d v a n h e t programma: P r c o n t r o l e " kan de motor v o o r de a a n d r i j v i n g v a n de f i l t e r s b e k r a c h t i g d worden door schakelaar I 3 op p a n e e l

B.

Deze schake-

laar, d i e z i c h onder een beschermhuls b e v i n d t , staat normaal i n een l o z e middenstand, De d r a a i r i c h t i n g van de motor en d u s ook v a n d e Î i l t e r s wordt b e p a a l d door de s c h a k e l a a r n a a r boven o f beneden _{t e bewegen. Het} --m.

is n i e t t o e g e s t a a n v a n d r a a i r i c h t i n g t e v e r a n d e r e n v o o r d a t de motor t o t s t i l s t a n d i s gekomen, Na h e t b e ë i n d i g e n v a n deze p r o c e d u r e moeten de f i l t e r s en t e l l e r

I1

weer i n d e n u l s t a n d s t a a n , Het beschermhulsje moet

-_--__-p--p__---_-_---~---~---

-*---_----_---

o v e r de s c h a k e l a a r g e d r a a i d worden om t e voorkomen d a t ongewenste ver- d r a a i i n g e n i n s t a n d zes v a n h e t programma p l a a t s v i n d e n .

C i r c u l a i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t

Voor somuiige d o e l e i n d e n is h e t gewenst d a t i n d e a f b e e l d i n g van h e t model a l l e e n isochromaten z i c h t b a a r worden. Het model moet dan met c i r c u l a i r g e p o l a r i s e e r d - l i c h t d o o r l o p e n worden: beid-e kwartlambdaplaten rnoeten i n d e s t r a l e n b a n d e l aanwezig z i j n ,

I n e l k v a n de s t a n d e n een, d r i e en z e s v a n h e t programsca kan op c i r c u l a i r g e p o l a r t s e e r d l i c h t worden o v e r g e g a a n , h e t is echter h e t een- v o u d i g s t e om u i t -te gaan van de n u l s t a n d v a n d e f i l t e r s v o o r de meting v o l g e n s Senarmont, N o r m a l i t e r i s s t a n d een h e t meest geschikt. 0% c i r - c u l a - i r g e p o l a r i s e e r d l i c h t t e v e r k r i j g e n moeten de hoofdassen v a n d e p o l 8 x i s a t o r e c d e kwartlarribdaplaat een hoek v a n

45

Voor een "donker veld" b e l i c h t i n g worden d e f i l t e r s t a n d e n O

-

50

-

50

-

100 v o o r r e s p . p o l a r i s a t o r , e e r s t e en tweede k w a r t l a m b d a p l a a t en a n a l y -

O

met eLkaar mallen,

s a t o r

B i j een " l i c h t veld" a l s a c h t e r g r o n d z i j n de r e s p . s t a n d e n O

-

50

-

350

-

100.

V e r d r a a i i n g v a n de kwartlambdaplaten i s a l l e e n m o g e l i j k a l s scha- kelaar

14

i n de middenstand staat. D e e l e k t r i s c h e a s s e n z i j n dan n i e t z e e r gekoppeld a a n de hoofdsystemen, Ûm de nieuwe s t a n d v a n de kwart- lambdaplaten t e n o p z i c h t e v a n de p o l a r i s a t o r vast t e houden moet schake- laar

1 4

v e r v o l g e n s rechtsom g e z e t worden i n d e s t a n d

CP.

De oorspronkelijke filterstanden voor de Senarmontmethode worden verkregen door schakelaar 1 4 eerst in de middenstand te zetten, de beide kwartlambdaplaten over

45'

terug te draaien en schakelaa;, 1 4 dan linksom in stand

CP

te zetten.

Het fotograferen

De kamera, die ingebouwd is in het afbeeldingssysteem heeft de Apo Germinar als lens, waar direkt achter de sluiter is gemonteerd,

De

kleinste sluitertijd is

1/50

sec. De lichtdichte binnenkast voorkomt

dat strooilicht op de emulsie valt, mits de klep over het isoklinen scherm is neergelaten.

Op het matglas van de kassettehouder wordt een gedeelte van de tweevoudige afbeelding van het model geprojekteerd, In de kassettehouder kunnen vlak- filmkassettes voor

18

x

24

of

9 x

12 ca platen worden ingeschoven; voor rolfilm (IO opnamen

56

x

72

m >

is een speqiaal

keuze van belichtingstijd en diafragma hangt af materiaal.

20

nodig mmioeten proefopnamen gemaakt lichting van het foto-materiaal te verkrijgen,

hulpstuk aanwezig, De van het gebruikte îila- %orden om een juiste be-

-

13

-

7. Het u i t s c h a k e l e n

Het i s n o o d z a k e l i j k d a t de o p t i s c h e bank wordt u i t g e s c h a k e l d a l s h e t programma i n & a n d zes staat en s c h a k e l a a r 1 4 op

LP.

De v e r s t e r k e r I 7 wordt u i t g e s c h a k e l d door e e r s t de verzwakker- s c h a k e l a a r

22

en dan

21

op OFF t e z e t t e n ; f r a m e s c h a k e l a a r 1 7 en hoofd- s c h a k e l a a r

1 6

worden i n de n u l s t a n d gedraaid, z o d a t de l a a g e n doven en e r geen voedingsspanningen v o o r de d i v e r s e c i r c u i t s meer g e l e v e r d worden, A l s nu de n e t s c h a k e l a a r a a n d e a c h t e r z i j d e v a n de bank wordt orngedraaid i s o o k de v e n t i l a t i e u i t g e s c h a k e l d .

Voor de goede o r d e worden de s t o f k a p p e n o v e r d e s e p r o d u c t i e o b j e c - t i e v e n geschoven; de kwartlambdaplaten s t a a n i n ingeschoven t o e s t a n d v o o r de l e n z e n , waardoor d p l a s t i c s t o f h o e z e n o v e r de E i l t e r h o u d . e r s kunnen worden a a n g e b r a c h t . D e k o e l i n g van h e t k u v e t wordt g e s t o p t door de k r a a n van h e t f o n t e i n t j e d i c h t t e d r a a i e n ,

m

PUA/€€L A P A N € E L B

I

17

I

El

o

PA

hf E

EL

D.

I

I

@ I

-

15

-

-

15

-

Verklaring overzichtpanelen 1. aan; voeding GS -200 2. kontrolelamp

3.

uit: voeding

CS

-200

4.

startknop

cs

-200

5.

aniparemeter

cs

-200

6.

voltmeter

CS

-200

7.

aan

csx-150

8.

kontrolelamp CSX-150

9*

uit

csx-I

50

I O . startknop

csx-I

50

11 e ampèremeter

cxx-150

1 2 , voltmeter

cxx-150

13.

kontinudraaien tl' (isocline draaiing3

14,

schakelaar voor circulair gepolariseerd licht 'r(filter koppeling)ff

15.

spiegelverdraaiing "(isocline scherm)Pf

16,

hoofdschakelaar

7

7-

versterker van fotomultipliKatorbuis

18.

nulpuntskorrektie

19.

amperemeter

20, gevoeligheidsregelaar

21, net-schakelaar voor versterker 22 ., ;verziv&KersChakeïaar

23.

kontrolelamp

24.

indikatiepaneel

25.

programmaknop

26

e handwiel

27-

frameschakelaar

28.

verlichting rneetloupes (lineaal-verlichting)

29.

snelheidsschakelaar

30,

vertikale beweging

31.

vertikale beweging 3 2 . snelheidsschakelaar

33

e horizontale beweging

34.

horizontale beweging

35.

handwiel 36, lichtschakelaar

TI

: draaiing

4

5

'

TI1 : isocline