KU Leuven
Lessen voor de eenentwintigste eeuw
Twintigste editie, 2013 – 2014
18 november 2013
De schaduwen van Versailles. De lange nasleep van de Eerste
Wereldoorlog
Georgi Verbeeck
Faculteit Letteren – Onderzoekseenheid Geschiedenis
Onderzoeksgroep Moderniteit en Samenleving (1800 – 2000) (Mosa) Georgi.Verbeeck@arts.kuleuven.be
De Eerste Wereldoorlog geldt als de “Urkatastrophe” die aan het begin staat van de grote conflicten die de verdere geschiedenis van de 20ste eeuw beheersen. Uit het trauma van de Eerste Wereldoorlog meende men lessen te hebben geleerd voor een nieuwe en betere toekomst. Op die manier markeerde de oorlog de overgang van de “lange 19de eeuw” naar de “korte 20ste eeuw”. Die laatste staat in het teken van de opmars van democratie, de massamaatschappij en een nieuwe internationale orde. Maar tegelijkertijd kwamen er totalitaire ideologieën op het voorplan – communisme en fascisme – die de nieuwe democratische idealen onder vuur namen. De 100ste verjaardag van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 noopt ons dus niet alleen - in Vlaanderen, in België en ver daarbuiten - om de gruwelen en het menselijke leed van de Grote Oorlog in herinnering te houden, maar ook stil te staan bij de betekenis en de veranderingen die de oorlog heeft teweeg gebracht.
In deze les komt de lange nasleep van de Eerste Wereldoorlog chronologisch en thematisch aan bod.
1. Nog tijdens de oorlog zelf kwamen ontwikkelingen op gang die van blijvende betekenis zouden zijn voor de naoorlogse periode. Te denken valt aan de veranderde rol van de Verenigde Staten in de wereld, de gevolgen van de Russische revolutie en de verspreiding van het communisme, en de betekenis van de laatste oorlogsjaren voor de latere ontwikkeling van Duitsland.
2. De afloop van de oorlog ging gepaard met een diepe crisis van waaruit n een Duitsland een uiterst kwetsbare democratie zou ontstaan. Niet alleen was dit voor Duitsland zelf van groot belang, maar dit zou niet zonder gevolgen blijven voor de rest van Europa. Te denken valt aan de naoorlogse revolutionaire crisis, de geboorte van een nieuwe republiek, en de reactie op het vredesverdrag van Versailles.
3. De vrede van Versailles probeerde de machtsverhoudingen in Europa voor een tijd lang vast te leggen. Wat waren de uitgangspunten van de verschillende partijen, wat waren de belangrijkste beslissingen, en wat waren de onmiddellijke gevolgen?
4. Het einde van de Eerste Wereldoorlog en de orde van Versailles zijn voorwerp van debat en discussie. Hoe dient deze episode te worden geïnterpreteerd en geapprecieerd n het licht van latere ontwikkelingen? Wat is de betekenis van deze periode voor onze terugblik op de geschiedenis van de 20ste eeuw? Ten slotte, hoe kunnen we ons deze periode het best in herinnering houden?
Aanbevolen literatuur :
Over het verdrag van Versailles :
Margaret MACMILLAN, Paris 1919: Six Months That Changed the World, Randon House, New York, 2003.
Alan SHARP, Consequences of Peace: The Versailles Settlement: Aftermath and Legacy 1919-2010, Haus, Londen, 2010.
Algemene inleidingen in de geschiedenis van de 20ste eeuw :
Eric HOBABAWM, Age of Extremes. The Short Twentieth Century 1914 – 1991, Michael Joseph, Londen, 1994.
Harold JAMES, Europe Reborn. A History, 1914 – 2000, Pearson Longman, Harlow, 2003.
Mark MAZOWER, Dark Continent. Europe’s Twentieth Century, Knopf, New York, 1999.
Interessante links :
http://www.dhm.de/lemo/html/wk1/ http://www.firstworldwar.com/
